De vorming van het Kabinet-De Geer Hore Belisha over het Engelsche leger De suiker-distributie LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad Donderdag 12 October 1939 Algemeene beschouwingen over de rijksbegrooting 'aJUu*<-< Instemming met het financieel beleid Expeditiecorps is perfect uitgerust Men wissele Maandag niet dadelijk alle bons In November een verhoogd rantsoen -Aspirin DE OVERHEID KAN NIET ALLES DOEN! SPREEKCEL VRAGENRUBRIEK In de algemeene beschouwingen over de rijksbegrooting voor 1940 wordt in den breede gesproken over de vorming van het kabinet De Geer. Er is gevraagd waarom de voorzitter van den ministerraad en diens ambtgenooten door het aanvaarden van hun tegenwoor dige Juncties de verantwoordelijkheid op zich hebben genomen voor het feit, dat niet een poging Is gedaan tot het vormen van een kabinet, uitsluitend gevormd uit die politieke groepen, die haar medewer king verleenden aan de aanneming van de motie-Deckers, welke tot het aftreden van het vijfde kabinet-CoIijn heeft geleid. Naar de meening dezer leden ware het ge- wenscht geweest, dat zulk een poging in het werk ware gesteld. Dat een kabinet, samengesteld als het huidige, thans met de bewindvoering is belast, betreurden deze leden. Andere leden, die ook tegen het huidige kabinet ernstige bezwaren hebben, zouden gaarne medewerking hebben verleend aan de samenstelling van een nationaal kabi net. Hun zienswijze had hen ook de po gingen doen steunen, welke ditmaal door den lieer Colijn in het werk werden gesteld, maar hen niet principieel afwijzend doen staan tegenover de pogingen van den tegenwoordigen voorzitter van den minis terraad. Zij waren evenwel van oordeel, dat na de huns inziens on-Nederlandsche wijze, waarop het vijfde kabinet-ColUn was behandeld, allereerst door een katho lieken formateur een poging had moe ten zijn gedaan tot het vormen van een kabinet, steunend op dezelfde meerderheid, waaraan de motie-Deckers haar succes dankte. Deze meerderheid was niet een toevallige zij vas, naar deze .eden meen den te weten, door een overleg vooraf gegaan. Verwacht had mogen worden, zeg gen zij, dat die aldus bewust gevormde meerderheid en in het bijzonder het in de eerste plaats verantwoordelijke katholieke deel dier meerderheid, de gevolgen van het aannemen van de motie zou hebben over zien en een oplossing voor de daardoor uit gelokte crisis als het ware in de hand zou hebben gehad. Sommige leden noemden de in de voor melde betoogen tot uiting gebrachte opvat ting. dat allereerst gepoogd had moeten worden een kabinet tc vormen, steunende op de Roomsch-Katholieken, de sociaal democraten en de vrijzinnig-democraten, onjuist. In de eerste plaats toch aldus deze leden bestonden, behalve bij hen, die hun steun aan de motie-Deckers gaven, ook bij anderen bezwaren tegen de samen stelling van het vijfde kabinet-Colijn. In de tweede plaats verklaarden de woordvoer ders der fracties, met wier steun de motie- Deckers werd aangenomen, aanstonds, dat zij een kabinet op „breede" of „zoo breed mogelijke" basis wenschelijk achtten. Volkomen onjuist noemden de leden, hier aan het woord, de bewering, dat de meer derheid, welke zich voor de motie-Deckers uitsprak, zou zijn tot stand gekomen na voorafgaand overleg. Dat de heer De Geer in de vorming van een kabinet op breede basis slaagde, achtten deze leden verheu gend. Eenige leden achtten het verschil tus- schen het vielde kabinet-Colijn en het kabinet-De Geer van weinig beteekenis. Zelfs na het feit, dat van dit laatste sociaal democraten deel uitmaken, beschouwden zij niet als een ommekeer. Naar hun mee ning is dit slechts een symptoom van de politieke ontwikkeling der laatste jaren. Vele leden zou nog gaarne hebben ge zien. dat het kabinet aan de Kamer tijdig, liefs', onmiddellijk na zijn optreden, mede- deeling zou hebben gedaan van het pro gram, waarop het werd gevormd en dat tot richtsnoer zal dienen voor de hande lingen der regeering in den eerstvolgenden tijd. Wel bevatten thans troonrede en mil- lioenennota in dit opzicht eenige aanwij zingen. doch die aanwijzingen zijn zon der twijfel mede als gevolg van het intre den van den ook op den arbeid der regee ring in sterke mate zijn stempel drukken- den oorlogstoestand zeer schaarsch en dan voor een deel ook nog zeer vaag, zoo dat uit hetgeen door middel van die stuk ken ter kennis van de Kamer is gekomen het regeeringsprogram als geheel en het door de regeering te volgen beleid onvol doende kunnen worden gekend. Er waren leden die b.v. dachten aan de verbetering van de leerllngenschaal en aan de voorziening in den nood van een aantal ouden van dagen. Ook meenden dezen van dit kabinet de totstandkoming of althans de voorbereiding van een aantal maatrege len op het gebied van het onderwijs en van de sociale wetgeving te mogen verwachten, welke van 's rijks kas geen of althans geen belangrijke offers zullen vragen. Met be trekking tot de sociale wetgeving dachten zij daarbij o.a. aan een wettelijke vacantie- regeling en aan een wettelijke regeling van de werkloosheidsverzekering. Wat het buitenlandse!) beleid betreft, verklaarde men zonder eenige uitzondering te kunnen instemmen met de door de re geering gevolgde zelfstandigheidspolitiek en met de daarop gebaseerde handhaving van een strikte onzijdigheid in het uitge broken gewapende conflict. Hulde werd gebracht aan de weermacht. Deze hulde geldt allen, van hoog tot laag, die van dat orgaan deel uitmaken. Waar deering werd in dit verband uitgesproken voor de wijze, waarop de voormobilisatie, de mobilisatie en de concentratie waar toe. naar men meende, op zoo juiste tijd stippen werd besloten hebben plaats ge had en voor den uitstekenden geest, welke oi] het voltrekken daarvan heeft ge- heerscht. ONZE NEUTRALITEIT. Eenige leden, die herinnerden aan de bemoeilijking van onzen handel van de zijde der oorlogvoerende mogendheden, gaven uiting aan hun hoop, dat de regee ring ons recht op vrijen handel zal weten te verdedigen. Daartoe zou wellicht samen werking. niet alleen binnen de Oslo-groep, maar ook met alle overige neutrale staten, kunnen worden gezocht. HET FINANCIEEL BELEID. Met den algemeenen opzet van het finan- cieele beleid der regeering, gelijk die in de millioenennota tot uiting komt, verklaarden zeer vele leden zich te kunnen vereenigen De conclusie, dat de ftnancleele toestand tot groote voorzichtigheid maant, wensch- ten zij niet aan te tasten. Het voornemen tot het opnieuw instellen van een leeningfonds ter financiering van uit de huidige bijzondere omstandigheden voortvloeiende uitgaven, vond vrijwel al gemeene instemming. Gaarne zou men voorts vernemen, welke inkomsten aan het hier bedoelde fonds zfjn toegedacht. In de millioenen nota wordt te dezer zake alleen mede gedeeld. dat als zoodanig zal worden bestemd de opbrengst van een in te voeren oorlogswinstbelasting. Die op brengst kan echter voorshands niet hoog worden geraamd, wijl de regee ring. terecht, tal van maatregelen neemt met de strekking het ontstaan van oorlogswinst zooveel mogelijk te beperken. In elk geval moet zij geheel ontoereikend worden geacht voor de betaling van rente en aflossing van de bedragen, welke ten laste van het lee ningfonds zullen worden gebracht. BELASTINGPLANNEN. Gevraagd werd of de voorgenomen her ziening van de Rijksinkomstenbelasting niet zoodanig kan worden bespoedigd, dat een tijdelijke heffing van extra opcenten ten behoeve van het Rijk op de Gemeente fondsbelasting, althans voor zoover die het belastingjaar 19391940 betreft, niet in overweging behoeft te worden genomen. Ook zouden deze leden het op prijs stel len, te mogen vernemen, waarom de regee ring aan een winstbelasting de voorkeur geeft boven een herziening van de divi dend- en tantièmebelasting, gepaard met een wijziging van de wet op de richtige heffing. PRIJZENVERLOOP. Inzake het tegengaan van ongemoti veerde prijsstijging op allerlei gebied werd van verschillende zijden er op gewezen, dat, wil in dit opzicht de noodlge redelijkheid worden in acht genomen, een voorzichtige aanpassing van prijzen aan den nieuwen toestand noodzakelijk zal zijn. Verscheidene leden, die constateerden, dat, ondanks de bovenbedoelde maatrege len, reeds betrekkelijk aanzienlijke prijs stijgingen hebben plaats gehad en dat het einde dier stijging zonder twijfel nog niet nabij kan worden geacht, vestigden de aandacht op de ernstige moeilijkheden, welke daarvan het gevolg zullen kunnen zijn. Het was op dien grond, dat zij met klem aandrongen op het treffen van rege lingen. waardoor het peil van de kosten van levensonderhoud zooveel mogelijk wordt gestabiliseerd.- Eenige leden stelden de vraag of de re geering eenigerlel maatregel denkt te tref fen ten aanzien van de middenstanders, die ten gevolge van de overheidsmaatre gelen tegen prijsstijging in financieele moeilijkheden zijn geraakt, zoodat hen bij voorbeeld faillissement bedreigt. Wat aangaat de maritieme defensie van Ned. Indië, verklaarde men het te waar- deeren, dat voorzichtigheid wordt betracht ten aanzien van de ernstige beslissing, welke in dit opzicht staat te worden ge nomen. DE KWESTIE-MENDELSSOHN. De aandacht werd er op gevestigd, dat de déconfiture bij Mendelssohn's Bank op nieuw de vraag doet rijzen, of het toezicht van de overheid op het bankwezen, in het bijzonder ten aanzien van de uitgifte van buitenlandsche leeningen in Nederland, wel voldoende is. Gaarne zouden sommige leden vernemen, of naar de meening der regeering de direc tie der Nederlandsche Bank met betrek king tot de bovengenoemde financieele in stelling van voldoende diligentle heeft blijk gegeven. Gevraagd werd in dit verband voorts nog of het rapport van de commissie, welke zich onder leiding van den tegenwoordigen mi nister van Financiën heeft beziggehouden met de bestudeering van de verhouding van de overheid tot het bankwezen waarbij uit den aard der zaak ook de voortgaande concentratie in het bankbedrijf een ele ment van belang is-spoedig kan worden tegemoet gezien. De Engelsche minister van Oorlog, Hore Belisha, gaf in het Lagerhuis een overzicht van de prestaties van het leger gedurende den oorlog. Binnen den vastgestelden tijd, zeide hij, is het vastgestelde aantal expedi tie-troepen naar Frankrijk vervoerd en nog meer troepen zullen volgen. In 1914 waren in de eerste zes weken van den oorlog 148.000 man over het Kanaal getransporteerd, thans binnen vijf weken 158.000 man. Tevens zijn bases en verkeerswegen ge schapen om zorg te dragen voor een vol doende ravitailleering. Op het ministerie van oorlog heeft men iederen nacht ge waakt, wachtend op berichten van de con- vooien, want eiken nacht staken er drie het Kanaal over. Thans is er geen reden meer voor geheimhouding, de oorlogscorres pondenten zullen het land verder op de hoogte houden. Een kleine groep uitgezochte officie ren heeft op het ministerie van oorlog de plannen voor het overbrengen van het leger en de luchtmacht tot in bij zonderheden uitgewerkt en dit over brengen is zonder verliezen geschied. De minister deelde verder mede. dat reeds 25.000 voertuigen naar Frankrijk zijn ge bracht, waaronder tanks van 15 ton en meer. Bij dit overbrengen is grooter geheimhou ding betracht dan in 1914, de troepen mar cheerden in kleine troepen des nachts en rustten overdag, waardoor het transport moeilijker was dan in 1914. In Frankrijk bevinden zich thans 50 verschillende soor ten voertuigen, die verschillende soorten brandstof noodig hebben. Derhalve moesten groote voorraden brandstoffen worden over gebracht en opgeslagen. De minister deelde verder mede, dat slechts 20 procent van de Britsohe strijd macht uit infanteristen bestaat. Deze in fanterie is uitgerust met vijftig Bren-mi- trailleurs en twee-en-twintig anti-tankka- nonnen per bataljon. In 1914 was bijna 60 procent van het expeditie-leger infanterie. Hieruit blijkt, dat het huidige expeditie- leger over een veel grooter vuurkracht be schikt. Er is dus veel anders dan in 1914. Alleen de betrekkingen met de bondge- nooten zijn niet veranderd. De mannen zijn (Vervolg van pagina 1 van het 1ste Blad). Teneinde een goeden gang van zaken bij de suikerdistributie te verkrijgen aldus een officieele toelichting is het uiter aard noodzakelijk, dat de winkels op den 16den October inderdaad over voldoenden voorraad suiker kunnen beschikken. Om dit te bereiken is het noodzakelijk gebleken om gedurende vier voorafgaande dagen, n.l. heden, Vrijdag, Zaterdag en Zondag a.s. aan de winkeliers te verbieden suiker aan de consumenten af te leveren. Deze voor het publiek onaangename maatregel is he laas onvermijdelijk, omdat, wil men de winkels met suiker vullen, men ze niet van boven kan volgieten en van beneden laten leegloopen. Zelfs nu moet het publiek met aan- drang verzocht worden om op Maan dag a.s. niet dadelijk alle bons tegen suiker in te willen wisselen, want ieder kan begrijpen, dat wanneer alle Ne derlanders op één dag ieder net hun toegedacht pond suiker zouden koo- pen, geen enkele winkelvoorraad daar tegen bestand zou zijn. Het is trouwens toch ook niet noodig, dat in een ge zin van bijv. vier leden, waar men dus over vier bons beschikt, alle vier bons tegelijk ingewisseld worden. Men kan als gewoon, den aankoop van suiker over de geheele periode verdee- len. Absoluut zeker kan men er van zijn, dat, al zou het dan niet dadelijk Maan dag zijn, iedereen in den loop van deze periode de toegewezen hoeveelheid sui ker zal kunnen krijgen. Deze distributie van suiker immers ge schiedt niet aldus nog steeds deze toe lichting omdat er werkelijk suiker-ge brek is in Nederland, maar alleen om te zorgen, dat iedere Nederlander een gelijke hoeveelheid suiker zal kunnen verkrijgen. De sulkerbietenoogst is in vollen gang en alleen omdat hij nog niet verwerkt is, wordt begonnen met een niet te groote hoeveelheid te distribueeren. Dit kwantum van 1 kg, in de veertien dagen of wel 250 gram in de week is ongeveer 3/4 van het normale huishoudelijke verbruik, dat ge middeld op plm. 330 gram per hoofd der bevolking per week wordt geraamd. Naar het zich laat aanzien, zal spoedig, wellicht reeds in November, het rantsoen verhoogd kunnen worden. Aparte regelingen zullen nog getrof fen worden voor zieken, die extra sui ker noodig hebben, voor militairen met zaken- of ziekteverlof en hier te lande verblijvende vreemdelingen, die niet in het bevolkingsregister staan ingeschre ven. Ook de hotels, café's, restaurants en de groote cantines vallen onder een aparte regeling. Zij ontvangen n.l. van het Centraal Distributiekantoor recht streeks toewijzingen voor het ver krijgen van suiker. Deze toewijzingen zullen hun in den loop van de week toegezonden worden. De zeer kleine café's, die slechts uiterst weinig suiker gebruiken, zullen echter geen toewij zing toegezonden krijgen, doch zullen bij de distributiekantoren van de ge meente, waar zij gevestigd zijn, losse bons voor het verkrijgen van suiker vanzelfsprekend in een gering aan tal kunnen ontvangen, indien hier toe naar het oordeel van den distri- butiedienst aanleiding bestaat. Instel lingen als ziekenhuizen, werkkampen, kookscholen enz. zullen toewijzingen rechtstreeks van het Centraal Distri butiekantoor ontvangen. De winkeliers hebben reeds van het Centraal Distributiekantoor toewijzingen, gebaseerd op hun omzet voor het verkrij gen van suiker bij grossier en fabrikant, toegestuurd gekregen, terwijl zij binnen enkele dagen een tweede toewijzing kun nen verwachten. De bedoeling is, dat de voorraden bij de winkeliers zoo tijdig en zoo ruim zullen worden aangevuld, dat zij te allen tijde over voldoenden voorraad zullen kunnen beschikken om niet alleen aan de normale vraag te voldoen, maar ook een uitbreiding van omzet op te van gen. Van heden af zullen de winkeliers al leen nog suiker kunnen betrekken op grond van de hun verstrekte toewijzingen. Nauw keurige instructie hoe de winkelier te han delen heeft, ontvangt hij tegelijk met zijn eerste toewijzing. Zoo noodig kan hij in lichtingen vragen bij het plaatselijk distri butiekantoor of zijn stands- of vakorgani satie. Uitdrukkelijk wordt er de aandacht op gevestigd, dat het een misvatting is als zou een winkelier den geheelen distributie- tijd er voordeel van hebben als hij in de 1046 (Ingez. Med.) eerste week den verkoop sterk stimuleert. Aan „bonsjacht" is geen voordeel ver bonden. De suiker-verwerkende industrieën, waar onder begrepen de banketbakkers en bak kers, krijgen haar toewijzingen niet van het Centraal Distributiekantoor, doch van de Nederlandsche Meelcentrale. Ook voor haar geldt, dat met ingang van heden sui ker slechts betrokken kan worden op grond van genoemde toewijzingen. Deze toewijzingen zullen uiterlijk Zater dag 14 October as. aan de suikerverwer kende industrieën, die het enquête-formu lier tijdig aan de Meelcentrale hebben in gezonden, worden toegestuurd. De grossiers ontvangen niet onmiddellijk toewijzingen, doch ontvangen op aanvrage aan hun leverancier de benoodigde suiker, de eerste week (d.i. tot en met 14 October» 100 van hun weekomzet in 1938. Ook in de week van 16 tot en met 21 October ont vangen zij de 100 terwijl zij tevens in de gelegenheid zijn de van een detaillist ont vangen toewijzingen In te wisselen bij de distributiekantoren tegen de blauwe bestel bons Het vervoer van suiker naar de detaillisten is zonder geleidebiljet van he den af verboden. Vervoer van fabriek naar grossier kan geschieden zonder geleidebil jet tot 30 October as. even hartelijk in Frankrijk ontvangen ais toen. De geest van de troepen is goed. Het eenige, dat een weinig nog te wenschen laat, is de sigarettenvoorziening en de brie- ven-bezorging, die langzaam is. De troepen zijn thans bezig hun posities te versterken, waarin zij worden bijgestaan door burgerarbeiders en machines. De minister bracht dank aan allen, die hebben medegewerkt om dit tot stand te brengen. Vervolgens zeide Hore Belisha, dat de zeemacht van Engeland niet wordt geëven aard. De vloot heeft haar geheimen niet verloren en de luchtmacht spreidt haar beschermende vleugels uit tegen een ander gevaar. Niet alleen naar Frankrijk zijn troepen vervoerd, ook in het land zelf zijn de gar nizoenen versterkt, terwijl ook de diensten tot verdediging tegen aanvallen uit de lucht actief zijn. Op alle gebied is Engeland beter uitge rust dan in 1914. In April van dit jaar werd het plan voor 19 divisies gewijzigd in een plan voor 32 divisies. Dit zal evenwel niet de grens zijn. Sedert het uitbreken van den oorlog zijn 59.000 vrijwilligers in het leger opgenomen, terwijl in September het dub bele van dit getal werd aangenomen als vrijwilligers bij de militie. Behalve voor sommige speciale taken, zul len de onder-officieren en officieren uit de rijen van het leger voortkomen. In het Britsche leger zullen de sterren binnen het bereik van ieder gewoon soldaat liggen. Nie mand behoeft te vreezen. dat zijn geringe afkomst een reden zal zijn, dat zijn mili taire verdiensten niet worden erkend. Verder hebben reeds 20.000 vrouwen dienst genomen bij de vrouwelijke hulpdiensten en dit aantal zal nog worden uitgebreid. Ook zijn voor de verdediging van het moederland afdeelingen gevormd, bestaande uit officieren en manschappen, die niet ge schikt zijn voor den dienst over zee en van afdeelingen, die wachten, om naar het front te worden gezonden Voor oorlogsindustrie zijn 10.000 reservis ten en 12.000 man van het territoriale leger uit het militaire verband losgemaakt. Terwijl de wereld las over den Duitschen opmarsch in Polen, trokken de Britsche sol daten, onwrikbaar besloten, dat dit kwaad zou worden hersteld, zwijgend over het Ka naal. Men mag aannemen, dat zij met ge lijke moed en vasthoudendheid als hun va ders den strijd zullen voeren. Hoe lang de strijd ook moge duren, en hoe groot de be proevingen mogen zijn, zij zullen voor de zaak van de vrijheid de overwinning be halen. B Nadat Lee Smith en Sinclair, resp na mens de labourpartij en de liberale oppo sitie, hun voldoening hadden geuit over het zenden van het expeditieleger naar Frank rijk, zeide de minister, dat hem was ge vraagd of hij tevreden was over de uit rusting van het expeditieleger. Ik zou, in antwoord op deze vraaag een neutraal ge tuigenis willen geven, aldus Hore Belisha „Amerikanen, die het leger hebben gezien', hebben gezegd, dat de troepen op de best denkbare manier zijn uitgerust". Hoewel niet alles absoluut volmaakt Is. kan geze°d worden, dat het een leger even goed. zoo niet beter is uitgerust dan andere gelijk soortige legers. Het leger zelf is zeer tevre den met zijn uitrusting. Er zullen geen di visies naar Frankrijk worden gezonden, wanneer men niet zeker is, dat zij het in het veld kunnen uithouden. De minister deelde verder mede, dat het eerste legercorps wordt gecomman deerd door generaal Dül en het tweede door generaal Brook. De eenheid van commando is eveneens verzekerd: het Britsche leger staat onder Fransch op perbevel (Toejuichingen), De Britsche opperbevelhebber heeft het recht, een beroep te doen op het eigen ministerie, doch de minister veronderstelt, dat dit niet noodig zal zijn, aangezien de verstandhouding buitengewoon goed is De minister deelde ten slotte mede, dat generaal-majoor Pownall chef is van den staf van den Britschen opperbevelhebber lord Gort. Het is vanzelfsprekend niet uitgesloten, doch zelfs waarschijnlijk, dat zich in den beginne nog moeilijkheden en wrijvingen zullen voordoen. Indien dit betreft winke liers, hotels, instellingen e.d. richte men zich tot de plaatselijke distributiekantoren of het centraal distributiekantoor te Den Haag (uitsluitend vragen naar het bureau Inlichtingen). Betreft het de suiker-ver werkende industrieën, grossiers, banket bakkers. bakkers etc., dan richte men zich tot de Nederlandsche Meelcentrale in Den Haag. In zeer dringende gevallen kan men zich wenden tot de gewestelijke distributie inspecteurs. Naar men ons nog mededeelt zal de sui ker voorloopig worden verstrekt op de distributiekaarten, welke momenteel reeds in het bezit van het publiek zijn. Daarom rast op iederen Nederlander de plicht om ook zelf maatregelen te nemen tot beveiliging van het eigen goed en bloed. Ge kunt dat doen door Uw bijdrage te storten op de rekening van den penning meester der Luchtafweer-Commissie, p/a Noordbollandsch Landbouwcrediet (giro nummer 2915). DE PETROLEUMDISTRIBUTIE. Een lezer wijst, er op. dat de vragenlijst be treffende huishoudelijk gebruik van petroleum, welke ter invulling is verspreid wel tal van strafbedreigingen bevat, doch dat de mededee- ling aan wien het biljet moet worden terugge- zonden ontbreekt i Dit wordt, gelijk aangekon- digd in een ..Officieele kennisgeving" in ons Blad bekend gemaakt - Red H(j vraagt zich af van welk belang het is. dat ook de leeftijd van den aanvrager moet worden ingevuld G. V. te L. - Bij algemeene mobilisatie wordt er inderdaad z.g. ..kleedinggeld" uitbetaald. Bij zonderheden daaromtrent kunnen echter alleen door den betrokken commandant v;orden ver schaft. Mevrouw K. te L. - Misschien kan de Britsche of Amerikaansche legatie te Den Haag u helpen. 3—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 11