De druk op Finland DINSDAG 10 OCTOBER 1939 No. 24400 De Duitschers verlaten Letland en Estland De strijd in het Westen De strijd ter zee HEI VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 80ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Letland en de Sovjets Lithauen Estland De Duitsche volksverhuizing in Estland en Letland Hedenavond spreekt Daladier Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD Polen verwacht De slachtoffers van de Athenia In Engeland LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens poslrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd fijn: Franco per post f. 2.35 per 3 maanden f. 2.3S per week LO.l# per 3 maanden -f- portokosten, (voor binnenland f. 0.80 per 3 mod.) Erkko. de Finsche minister van buiten- landsche zaken, heeft in een interview, dat in de Zweedsche bladen is gepubliceerd, verklaard, dat de Bussen de kwesties, die besproken zullen worden, niet nader hebben aangeduid, doch dat het een normale diplo matieke procedure is, wanneer het eene land het andere een algemeen voorstel van dezen aard doet. Daarom kan de Finsche regeering sledhts bevestigend antwoorden op de ontvangen uitnooddgins. Paasikhrt gaat derhalve alleen om ken nis te nemen van de Russische wenschen. Doch hoe deze ook mogen zijn, het stand punt van Finland is duidelijk. Het houdt zich aan de neutraliteit der Noordelijke staten en aan zijn onvoorwaardelijke neu traliteit, welke herhaaldelijk bevestigd is. Finland bedreigt niemand, zoekt geen voor deel en wil zich niet aansluiten bij eenige groote mogendheid of groep. Zijn eenige verlangen is met allen in vrede te leven en buiten conflicten te blijven. Paasiklvi, de Finsche gezant te Stock holm, is gisteravond naar Moskou vertrok- iken. Hij wordt vergezeld door kolonel Paa- sonen. den eersten adjudant van den pre sident der republiek, en Nykopp, den chef de bureau van het ministerie van buiten- landscihe zaken. Intusschen gaat Finland voort reservis ten op te roepen. In Finsche politieke krin gen wordt er de nadruk op gelegd, dat dit zuiver een voorzorgsmaatregel is. aangezien men hoopt, dat de Moskousehe besprekingen een vriendschappelijke overeenkomst tot resultaat zullen hebben. Men gevoelt be moediging door de belangstelling, die in de naburige staten getoond wordt voor de resultaten der besprekingen. De geheele Finsche pers publiceert de verklaring der Zweedsche dagbladen, volgens welke „een gevaar voor Finland een bedreiging voor het geheele Noorden is". Men is zich bewust van den ernst van den toestand, doch de bevolking van Hel sinki blijft kalm en vastberaden. In een verklaring heeft de Finsche minister van financiën den nadruk gelegd op de moei lijke positie der kleine naties op dit oogen- blik in geheel Europa. Na verwezen te heb ben naar het lot van Oostenrijk, Tsjecho- Slowakije en Polen, voegde hij hieraan toe: „Rusland klopt thans op de deur van Fin land". Voor het eerst hebben vanaf heden tot en met Donderdag in Finland verduisterings oefeningen plaats. De Letlandsche minister van buitenland- sche zaken Munters, heeft over het bij standsverdrag met de sovjet-Unie o.a. ge zegd: „Het Europeesch gedeelte der sovjet- Unie heeft slechts drie uitgangen naar de staten overzee: de Witte Zee, de Zwarte Zee en de haven van Leningrad. Deze haven is strategisch ongunstig gelegen en is boven dien niet ijsvrij. In vredestijd kon men daar mede genoegen nemen, doch in tijd van oorlog kon deze toestand moeilijkheden ver oorzaken. Daardoor wordt het ook begrij pelijk, dat de sovjet-Unie er naar streefde, haar positie in het kustgebied der Oostzee te bevestigen. De eigen veiligheid van Let land maakte bovendien een opheldering en duidelijke vaststelling van de situatie noodig. Het verlangen van beide staten, om den vrede en den status quo aan de Oostzee te handhaven, heeft uitdrukking gevonden in een pact van wederzijdschen bijstand. Let land heeft er altijd naar gestreefd, niet in een oorlog betrokken te worden, doch men moet ook erkennen, dat er ook bedreigin gen voor de sovjet-unie hadden kunnen ontstaan, wanneer Letland in een oorlog zou zijn meegesleept. De strategische voorrech ten van Rusland zuilen het normale leven te Libau en Windau geenszins beperken, daar de Russische bases nauwkeurig omlijnd zullen worden. Munters zeide tenslotte, dat het bijstands- verdrag den vrede en de veilizheid zal ver sterken en in overeenstemming is met de politieke werkelijkheid, waarmede Letland in de bestaande omstandigheden rekening had te houden. De plaatsvervangende minister-president van Lithauen Bizauskas en de leider van het leger, generaal Rastikis. die Zaterdag met den minister van buitenlandsohe zaken, Urbsys, naar Moskou zijn vertrokken, ter voortzetting van de besprekingen met Rus land over de sluiting van een verdrag van bijstand, zijn gisteren met een speciaal vliegtuig naar Kaunas teruggekeerd. Direct na aankomst van het vliegtuig is de minis terraad bijeengekomen onder voorzitter schap van den president der republiek. Hedenmorgen zijn zij naar Moskou terug gekeerd. Men verwacht hedenavond een accoord. Naar in Lithausche kringen gezegd wordt, zal Sovjet-Rusland een deel van het Wilna- gebied aan Lithauen teruggeven. De grens tusschen dit land en Sovjet-Rusland zou dan, vanaf ongeveer 20 km. ten zuiden van Druskininki loopen in de richting van de plaatsen Varenava, Oschminy naar Twe- retsj en vandaar Noordoostwaart-s tot de grens van Letland. Deze strook gebied telt ongeveer 500.000 tot 600.000 inwoners, in clusief de stad Wilna. De in het buitenland verspreide geruch ten, als zou de overeenkomst tusschen Li thauen en Sovjet-Rusland gelijk zijn aan het verdrag van Letland en Estland met de sovjets; zouden, naar het Duitsche Nieuws bureau verneemt, geen bevestiging vinden. De besprekingen hebben ook betrekking op kwesties, welke invloed kunnen hebben op de binnenlandsche politieke ontwikkeling, als die der minderheden en der cultureele autonomie. 'De sovjet-troepen zullen Vrijdag a.s. een aanvang maken met het binnentrekken van Estland, om de sovjet-Russische vloot- en iuchtbases, welke op grond van het weder zij dsch bijstandspact zullen werden opge richt, te bezetten. De sovjets zouden den Estlanders hebben gevraagd, een garnizoen van vier divisies, d.ws. 40.000 man, op te nemen. Zij zouden den Letlanders vragen 800.000 man op te nemen, die verdeeld zouden worden tus schen Libau, Windau en Pitrags. Volgens sommige militaire deskundigen zouden zij eveneens vragen, een garnizoen te mogen instal'leeren in Daugavpils, een belangrijk spoorwegknooppunt in Letland bij de Li- thausChe grens. Officieel wordt medegedeeld, dat, overeenkomstig de door den Fuehrer aangekondigde maatregelen tot repa- trieering van Duitschers, officieel be sprekingen zijn geopend tusschen de Duitsche regeering en de regeeringen van Estland en Letland, welke ten doel hebben deze repatrieering tot stand te brengen met handhaven van de ver mogens. De Deutsche diplomatisch-politis<\he Kor- respondenz" zegt o.a.: In overeenstemming met den aard van het nationaal-soclalisme, niet met woorden te volstaan, zullen hier de handen aan den ploeg geslagen worden, om tienduizen den Duitschers, die in de weer door het lijk teruggewonnen provincies nuttigen en noodzakelijken arbeid kunnen verrichten, uit die landen terug te halen, waar zij en hun voorvaderen eeuwenlang waardevoüen, cultureelen arbeid hebben verricht. Na alles wat zij in die eeuwen voor de Oostzee-sta- ten hebben gepresteerd, kunnen zij thans in alle eer den roep van het moederland volgen. Het initiatief van den Fuehrer bewijst opnieuw, dat het allerminst in de bedoe ling van de Duitschers ligt. om de Duitsche volksgroepen, die reeds zoolang in vele landen in Oost-Europa wonen, voor impe rialistische doeleinden te misbruiken en om met hun hulp interventie-mogelijkhe den te creëeren. Het weerlegt tegelijkertijd, zoo besluit de „Deutsche dipl. politische Korrespondenz". de vrees voor het Duitsche streven naar hegemonie in Europa. De meerderheid der 16.000 Duitschers in Estland bereidt zich reeds voor op vertrek naar Duitschland. Volgens geruchten wachten buiten de Estlandsche havens reeds Duitsche schepen om de Duitschers aan boord te nemen. Lutze. de leider der Duitsche gemeen schap, is per vliegtuig uit Berlijn terugge keerd en heeft onmiddellijk een vergade ring bijeen geroepen, om den toestand uit een te zetten. En voor Letland geldt hetzelfde. Er is een speciaal bureau voor emigranten ge opend. Eerst zullen de „Rijksduitschers" worden geëvacueerd. De volksverhuizing zal in drie weken moeten geëindigd zijn. Onder de Duitschers zou thans groote onrust heerschen. Eenige oude adellijke Duitsche families zouden geweigerd hebben het land te verlaten. De waarde van de bezittingen, welke de Duitschers in het land, waar ze tot dus verre woonden, zullen moeten achterlaten, wordt getaxeerd en men zal de slachtof fers dan In Duitschland daarvoor schade loos stellen. Men neemt aan, dat die deels in den vorm van geld, deels in de vorm van toewijzing van land in het vroegere Polen zal geschieden. Ten aanzien van de vraag, wat er zal gebeuren met degenen, die weigeren hun tweede vaderland te verlaten, is, volgens een mededeeling van ingelichte zijde, nog geen beslissing genomen. Het Fransche Havas-bureau schrijft nog; Het vertrek van Duitschers, wonende in de Baltische landen, is begonnen terstond na de rede van Hitler in den Rijksdag. Verscheidene schepen van Kraft durch Freude" worden te Riga verwacht, van waar zij de Baltische Duitschers naar het rijk zullen terugbrengen. Het betreft mee- rendeels landeigenaren, bekend staande als „Baltische baronnen" waarvan er in Li thauen en Estland ruim 110.000 wonen en onder wie de grootste verontwaardiging heerscht, niet slechts, omdat zij hun ge boortegrond moeten verlaten, maar vooral, omdat zij de verloochening eener eeuwen oude historische traditie t.w. de Germaan- sche taak in Oost-Europa, als een verraad beschouwen. Hun toorn wordt nog verhoogd door het feit, dat hun „Lebensraum" zal worden Ingenomen door de bolsjewieken. Van Duitsche zijde wordt gepoogd de ontevredenheid der „Baltische baronnen" weg te nemen, door hun land in West-Polen te beloven, na de onteigening der Poolsche landeigenaren. Doch in West-Polen komen ook Duitschers uit het bolsjewistische Oost-Polen, wier aantal men raamt op 90.000. Hedenavond te acht uur Franschen tijd (7.20 uur Nederlandschen tijd) zal de Fransche minister-president Dala dier een rede houden, welke door alle Fransche zenders zal worden uitge zonden. EEN BRIEFWISSELING TUSSCHEN PADEREWSKI EN SIKORSKI. De Poolsche regeering heeft een brief ge richt tot Paderewski, waarin o.a. werd ge zegd. dat naast de presldentleele macht van Polen een geestelijke continuïteit van Po len bestaat, dat onsterfelijk is door zijn grootheid en waarvan het beeld leeft in de harten van millioenen Polen. Hiervan is Paderewski thans dc schitterendste incar natie. Op het oogenblik waarop de regee ring zich voor een onmetelijke taak en ver antwoordelijkheid gesteld ziet, voelt zij zich genoopt steun te zoeken bij de hooge auto riteit, welke Paderewski in het nationale leven heeft en veroorlooft zij zich den wensch uit te spreken met hem in voort durend nauw. vertrouwend contact te blij ven. Paderewski heeft geantwoord met een telegram aan Sikorski, waarin hij zeide diep getroffen te zijn door de boodschap, welke de ministerraad hem heeft gezonden en hij verzoekt Sikorski zijn dank over te brengen aan de leden van de regeering. Verder verklaart hij zich bereid met de regeering samen te werken, in het belang van zijn glorierijke en ongelukkige land. HOE DE RUSSEN OPTREDEN. In gezaghebbende Vaticaansche kringen wordt medegedeeld, dat de H. Stoel thans allengs mededeelingen ontvangt uit het door de sovjet-troepen bezette deel van Polen. Die inlichtingen bevestigen helaas de droevige voorgevoelens en verwachtingen over de gevolgen, welke de Russische op- marsch in het Poolsche land met zioh zou brengen. Het schijnt inderdaad thans wel zeker dat en massa-executies zijn uitgevoerd, waar van vooral de grondeigenaars en de gees telijkheid het slachtoffer zijn geworden. FRANSCHE BERICHTEN. Het Fransche legerbericht van gisteravond luidt: Zeer groote activiteit van de vijandelijke patrouilles tusschen Moezel en Saar. Hier en daar artillerievuur tusschen Moezel en Rijn. Op zee hebben onze strijdkrachten met succes een onderzeeër aangevallen. En het 'legerbericht van hedenmorgen zegt; Ten Westen .van de Saar zijn vijande lijke patrouilles nog steeds zeer actief. We- derzijdsche actie der artillerie in dezelfde streken. Parijs voegt daaraan toe: De activiteit aan het Westelijk front, die grooter was dan de vorige dagen, schijnt zioh allengs te gaan ontwikkelen tot een offensief. De vijandelijke actie concentreerde zich voornamelijk op den sector tusschen Moezel en Saarbruecken, Waar het Duitsche op perbevel blijkbaar met toenemend onbeha gen de gevolgen van den druk der Fransche strijdkrachten ondervindt Talrijke Duitsche patrouilles werden door maohinegeweervuur verstrooid en minstens drie Duitsche aanvallen werden afgeslagen. Het doel van deze aanvallen, die met meer troepen dan gewoonlijk werden onderno men, is blijkbaar het aantasten van de Fransche posities en het maken van Fran sche gevangenen, maar de Duitschers heb ben geen gevangenen gemaakt. Alles duidt er op, dat de Duitschers trachtten te ach terhalen. welke in dezen belangrijken sec tor de Fransche plannen zijn. Het Fransche Havas-bureau meldt nog, dat van weerszijden de troepen thans be proefde tactische stellingen bezetten, wel ker permanente versterkingselementen ver bonden of gedekt en krachtig geconsoli deerd worden door veldwerken. De artil lerie staat gereed en bij de stukken, die reeds in de versterkingen stonden, zijn enorme hoeveelheden veldgeschut, van zwaar en licht kaliber, gevoegd, zonder nog van de troepen te spreken. Aan weerszijden van de contactlinie zijn in de afgeloopen 5 weken millioenen man schappen bijeengebracht, millioenen ton nen materiaal, mitrailleurs, kanonnen van ieder kaliber, springstoffen van allerlei aard, zooals men in de militaire geschiede nis nog nooit bijeen heeft gezien, zelfs niet tijdens de verschrikkelijke materiaal-veld slagen van den vorigen oorlog. ENGELSCHE BERICHTEN. De eerste groep Britsche oorlogscorres pondenten is naar het Britsche front ver trokken. Een „ooggetuige" bij de Engelsche lucht macht" in Frankrijk gewaagt van een ge slaagden tocht van vier vliegtuigen. Zij moesten een onderzoek instellen naar de laatste inlichtingen, die het hoofdkwartier van over de grens ontvangen had. Die in lichtingen hadden betrekking op de eva cuatie van belangrijke steden, groote troe penbewegingen bij Aken, een aanzienlijke luchtmachtconcentratie en het aanleggen van versterkingen bij de Luxemburgsche grens. De resultaten van de verkenningsvluch ten worden thans door de deskundigen be studeerd. Men gelooft, dat een serie foto's door twee der vliegtuigen genomen, van de grootste waarde blijken te zijn. De vliegtuigen vertrokken in twee paren van een der Britsche bases achter de Ma- ginotlinie. Twee toestellen hadden slecht weer en vlogen meestentijds op 2000 meter hoogte. Zij zetten koers langs het Zuiden van Luxemburg en vlogen vervolgens over Coblenz, waar het vuur op hen werd ge opend. De granaten barstten rondom de vliegers uiteen, doch hun toestellen werden niet ge troffen. Ook boven Siegburg werden zij zonder resultaat beschoten. Zij zetten hun vlucht naar de Noordzeekust voort en vlogen daarna, zorgvuldig het Nederlandsch grondgebied vermijdend, naar een vliegveld In Engeland, waar zij verwacht werden. De beide andere toestellen stegen vóór den dageraad op en waren reeds een aan zienlijk stuk in Duitschland, toen de zon opkwam. Deze vliegers hadden beter weer. Zij konden de foto's nemen, waarvoor zij de vlucht hadden ondernomen. GEVECHT OP DE NOORDZEE. De Britsche admiraliteit heeft medege deeld, dat Zondagmiddag door den Brit- schen patrouilledienst een vijandelijk vloot- eskader ten Zuid-Westen van Noorwegen werd gesignaleerd. De Britsche strijdkrach ten trachtten tot een gevecht te komen, doch in de duisternis kon de vijand ont snappen. Gisteren is het in het Noord-Oos telijke deel van de Noordzee herhaaldelijk tot een treffen tusschen Duitsche bombar dementsvliegtuigen en Britsche kruisers en torpedejagers gekomen. Geen enkel En- gelsch schip heeft schade opgeloopen. Het is het niet bekend of de Duitschers verlie zen hebben geleden. Zweedsche visschersschepen, die door het Skagerrak naar de Noordzee voeren, hebben in Goeteborg gemeld, dat groote aantallen gewapende Duitsche treilers en kleine vrachtschepen in Noordelijke richting voe ren. De bestemming en de taak dezer sche pen is onbekend, doch men veronderstelt, dat zij zullen deelnemen aan een poging tot het breken van de blokkade van Enge land of dat zij zullen dienen als voorraad schepen voor dulkbooten in de Noordzee. Volgens de „Daily Express" zou Duitsch land bijzondere bombardementsvliegtuigen hebben gebouwd om op te kunnen treden tegen de Engelsche convooien. Zij zouden bewapend zijn met 16 machinegeweren met 12 of 8 man voor bediening daarvan. De actie-radius zou 8000 k.m. zijn. Er zou voorts goede slaapgelegenheid aan boord zijn. BINNENLAND. Instelling van distributie-inspecties (Bin nenland, 3de Blad). De ramp van de „Indra"; er zijn drie dooden (2de Blad). Fustmoeilijkheden op de veilingen (Bin nenland, 3de Blad). Drie ontvluchte Duitschers te Zundert aan gehouden (Laatste Berichten, le Blad). De K.L.M.-dienst op Engeland wordt deze week heropend (Laatste Berichten, 1ste Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Zeer stille handel Prijshoudende markt Weinig veranderde koersen Scheepvaartunies vast Amerikanen hooger Nederlandschc beleggingen kalm. BUITENLAND. De druk op Finland (1ste Blad). De uittocht van Duitschers uit Letland en Estland (1ste Blad). Eenige meerdere actie in het Westen? (1ste Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG 2 VAN HET DERDE BLAD. Voor het Zuiden: Betrokken tot halfbewolkt. Geen regen van beteekenis. Zwakke tot matige, veranderlijke wind. Wei nig verandering in temperatuur. Voor het Noorden: Betrokken tot zwaarbewolkt. Geen regen van beteekenis. Meest matige wind uit Oostelijke rich tingen. Weinig verandering in temperatuur. De Donaldson Atlantic Line heeft gister avond een lijst van 93 passagiers van de Athenia gepubliceerd, die officieel vermist worden. Onder hen bevinden zich vijftig Engelsche, dertig Amerikaansche, zeven Poolsche, vier Duitsche onderdanen en twee staatloozen. Tevoren waren reeds 19 leden van de be manning als vermist opgegeven, zoodat het totale aantal vermisten 112 bedraagt. UIT HET LAGERHUIS. In het Britsche Lagerhuis verklaarde But ler, dat de Britsche regeering den Slowaak- schen consul te Londen beschouwt als den vertegenwoordiger van Slowakije. De Brit sche regeering heeft in Mei den Slowaak- schen Staat de facto erkend. Later strekte Duitschland zijn militaire gezag uit over ge heel Slowakije en Londen verklaarde het tot „door vijandelijke troepen bezet gebied". De Slowaaksche consul te Londen heeft gepro testeerd tegen de bezetting van Slowakije en verklaard, dat het streven van Engeland en Frankrijk samenvalt met dat van het Slo waaksche volk. Crookshank deelde In het Lagerhuis meda,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1