DE AUTOLOOZE ZONDAG
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 7 October 1939
Derde Blad No. 24398
Duitschland rekent muurvast
op vrede
80sie Jaargang
B BUIIENL. WEEKOVERZICHT
Voortzetting van den
oorlog waarschijnlijk
Zelfvertrouwen dat bijna aan overmoed grenst
Drie ontwikkelings
mogelijkheden.
De wereld verkeert ln het laatste stadium
van den diplomatieken strijd om behoud
van den vrede. Officieel is deze weliswaar
feitelijk verbroken, maar het is bekend,
hoe van Duitsche en andere zijde het gaar
ne wordt voorgesteld, alsof we thans nog
maar een provisoiren oorlog beleven, waar
bij het feit, dat er „zoo weinig" gebeurt
als bewijs wordt aangevoerd.
De strijd in Polen is beëindigd, al wordt
hier en daar nog wat tegenstand onschade
lijk gemaakt. De Russen hebben zich er
bovendien toe laten vinden om de demar
catielijn wat meer naar het Oosten te
laten verschuiven in de omgeving van War
schau, waardoor het mogelijk is geworden
voor Duitschland om een nieuwen, maar
bescheiden Poolschen staat te doen her
leven, zij het natuurlijk onder Duitsch
protectoraat. Of spreken de Russen dan
ook weer een woordje mee?
Een Duitsch vredes-offensief zou worden
ingezet, heette het. waarbij zou worden
duidelijk gemaakt, dat Duitschland in het
Westen geen eischen had en waarom dan
den oorlog voort te zetten? Het klonk alles
zoo simplistisch, maar het was dit toch
niet. Dat bleek reeds zijdelings na het be
zoek van graaf Clano aan Berlijn.
Men weet, hoe ook Italië zich had ge
plaatst op het standpunt, dat na het on
der den voet loopen van Polen het verstan
dig zou zijn om het voldongen feit maar
te aanvaarden. Dientengevolge werd ver
wacht, dat de Duce zich wel zou laten
vinden om als makelaar op te treden voor
het Duitsche vredes-offensief. Doch uit
Rome hoorde men eerst niets en later
zelfs de mededeellng, dat de Duce er niet
aan dacht om eenig initiatief te nemen...
Zonder daaraan nu nog direct vérstrek
kende gevolgen te verbinden, was het toch
wel typeerend!
Deze Italiaansche negatie kwam af na
de redevoeringen van Chamberlain, lord
Hallfax en Daladier, die alle drie, vóór
Hitier sprak, hebben gemeend zich te moe
ten doen hooren, dus als bij voorbaat het
vredes-offensief voorkomend ln plaats van
daarop te wachten. Alle drie hebben het
zelfde geluld doen hooren: leder ernstig
vredesaanbod zou ernstig worden bestu
deerd, doch het moest voldoen aan den
eisch zich te laten voegen in de doelstel
lingen, die de Westersche democratieën
hadden ontworpen bij den aanvang van
den oorlog en die doelstellingen werden
nog eens glashelder belicht. Men kan deze
het best aldus samenvatten: Polen moet
herrijzen en ln Duitschland moet een re
geering worden gevormd, op wier woord en
goeden trouw is te rekenen; met als neven-
eisch. dat ook Tsjecho-Slowakije zijn zelf
standigheid zou herkrijgen, zij het in den
vorm van na Muenchen.
Het ls duidelijke taal!
Rome wist, na het bezoek van Cianoaan
Berlijn, dat de Fuehrer daaraan niet dacht
en de Duce heeft daarom zich een echèc
willen besparen en bedankt voor de eer om
als officieel bemiddelaar op te treden voor
de Duitsche wenschen. Zooals gezegd, het
was teekenend voor de situatie en verwon
dering zal het dientengevolge niet baren,
dat uit het verdere verloop van zaken
steeds duidelijker is aan den dag getreden,
dat Italië neutraal begeert te blijven, on
verschillig of de oorlog wordt voortgezet
of niet. Althans voor nog geruimen tijd
Londen en Parijs bedanken er voor om
Duitschland eerst weer op zijn verhaal te
doen komen en dan straks weer te worden
gesteld voor eenzelfde feit, dit zelfs bulten
het „geval Polen" om. Zij hebben er ge
noeg van om steeds in onzekerheid te ver-
keeren en steeds weer voor nieuwe geval
len van agressie te worden geplaatst!
De stemming in Engeland is wel bijzon
der scherp uitgekomen na de rede van den
ouden veteraan Lloyd George. Hoewel de
politiek der regeering volmondig steunend,
gaf deze toch den raad ieder vredesvoor
stel, vooral als dit van neutrale zijde kwam.
zeer aorgvuldig te bestudeeren. ook omniet
bij voorbaat den neutrale, die zich daar
voor spande, onnoodig te dupeeren. In het
Britsche Lagerhuis is hij voor weinig min
der dan als defaitist uitgekreten, hoewel
daarvoor tooh allerminst reden was. Ken
merkend voor de stemming in het Britsche
rijk was het echter alleszins!
Men vergete hierbij trouwens vooral ook
niet, dat het lang, zeer lang heeft geduurd,
voor en aleer de Westersche democratieën
in actie zijn gekomen. Steeds opnieuw do
mineerde daar de vredeswil, de figuur van
een Chamberlain ls daar als levend getui
genis; eerst toen geen andere oplossing
meer werd gezien, is men ten oorlog ge
togen, welbewust en niet voor men van
de noodzakelijkheid was overtuigd. Is
daarom te verwachten, dat op de schreden
zou worden teruggekeerd? Ook al was de
Russische houding ontegenzeggelijk een
tegenvaller?
Geregeld is men teruggeweken voor het
Duitsche doorzetten, om den vrede te red
den, eens moest daaraan een einde komen.
En hoevelen zijn en misschien niet ten
onrechte van oordeel, dat in wezen al
te veel was getolereerd
De conclusie lag daarom voor de hand,
dat Londen zoowel als Parijs moeilijk meer
tc bevredigen zouden zijn door de huidige
Duitsche regeering!
Het was in deze atmosfeer, dat de Fueh
rer voor den Rijksdag trad, waarvan de
bijeenroeping reeds Maandag bekend was
geworden. Hitier heeft blijkbaar aange
voeld. dat deze atmosfeer niet direct gun
stig was voor een regelrecht vredesaanbod,
dat zeer gemakkelijk als een bewijs van
zwakte was uit te leggen geweest En dien
tengevolge is zijn, in een verbluffend tempo
uitgesproken en daardoor moeilijk te vol
gen rede bezwaarlijk als een direct vre
desaanbod te beschouwen, al kan men het
er zijdelings toch wel uit distilleeren.
Kort gezegd, herhaalde hij, dat hij in
■het Weste- geen enkelen eisch heeft te
stellen aar- „rankrijk of Engeland, doch
het Oosten van Europa ls zijn „Lebens-
raum" en daar moeten beide genoemde
landen zich van inmenging onthouden.
Daarnevens handhaafde hij den eisch in
zake terugkeer van koloniën al stelde hij
Vn dit opzicht geen ultimatieve eischen.
Zijn beschuldigingen tegen Polen als een
land van barbaren, geregeerd door dwa
zen, die zich hadden laten leiden door de
gegeven garanties, de kleineering van het
Poolsche leger (speciaal dan de leiding)
het was allemaal nog eens een rechtzet
ting van zijn aangenomen houding; die al
leen in het binnenland belangstelling zal
trekken.
Hoofdzaak was het constructieve in zijn
rede voor wat betreft de kansen op een
vergelijk en wanneer men dit zorgvuldig
beschouwt, dan kan men moeilijk meer
optimistische klanken doen hooren.
Duitschland en Rusland beschikken over
Polen, daarbij wordt geen inmenging meer
geduld. Minder sterk werd hetzelfde ge
luid gehoord over verder Oost-Europa, doch
in wezen komt het toch daarop vrijwel
neer. Beide „grooten" nemen daar het ge
zag in handen.
Versailles is geheel en al van de baan,
Duitschland eischt nog slechts koloniën.
De kwesties van het Joodsche vraagstuk,
de beperking van bewapening, de grond
stoffen. afzet-gebieden en muntaangele-
genheden zouden bij onderling overleg ge
regeld moeten en kunnen worden Dus
juist alleen die vraagstukken, waarin
Duitschland veel heeft te winnen, niets
te verliezen!
Kan men deze door Hitier genoemde
eischen invoegen in de doelstellingen der
Westersche democratieën? Men moet be
schikken over een onbegrensde dosis op
timisme om dit slechts een oogenblik te
kunnen aanvaarden. Het herstel van Polen
is slechts schijn en welke waarborgen wor
den gegeven omtrent het thans nakomen
door Duitschland van gesloten verdragen?
Afgezien van de vraag ln hoeverre dit
laatste ooit mogelijk zou zijn! Hitler's rede
1 zal echter de argwaan en de vrees voor
niet.-nakoir.cn zeker allerminst kunnen
doen verdwijnen en hoezeer de neutralen,
die reeds aan den lijve de gevolgen van
den oorlog gaan voelen, het gaarne an
ders zouden wenschen, de wereld zal zich
o.i. vertrouwd moeten maken met het denk
beeld. dat de oorlog zal worden voortge
zet, met alle gevolgen van dien.
a
Dusseldorf, 5 October.
(Van onzen specialen verslaggever!.
Vier dagen bevind ik mij thans ln West
Duitschland. ik heb met velen gesproken en
het woord „Vrede" is niet van de lucht ge
weest. Het was het voornaamste bestand
deel van letterlijk ieder gesprek. En men
rekent er muurvast op, dat de voorstellen
van Hitler zullen worden aanvaard.
Ieder ander verloop der komende gebeur
tenissen zou voor het Duitsche volk een
groote teleurstelling beteekenen maar
toch houdt men er wel rekening mede. Ook
voor dat geval heeft men het antwoord ge
reed Accepteeren Engeland en Frankrijk
niet. dan zal de oorlog pas „echt beginnen".
En men is er heilig van overtuigd, dat
Duitschland dan Engeland en Frankrijk ap
de knieën zal weten te dwingen.
Dat het dan daarbij hard tegen hard
zal gaan. men mag het aannemen, ai is
totdusver in het Westen van een oorlog
nog maar heel weinig te merken geweest.
De Fuehrer zelf sprak van zijn aanbod
als van een laatste aanbod, dus,... On
getwijfeld mag men bij doorzetten van den
oorlog van Duirsche zijde een zeer krach
tig optreden verwachten, want, alle verze
keringen van Duitsche zijde ten spijt, een
langdurigen oorlog te kunnen volhouden,
ligt nog daarin Duitschland's zwakke plek.
De tijd werkt voor de Westersche democra
tieën. die straks bovendien zullen kunnen
beschikken over de rijkdommen van Ame
rika op het gebied van goederen; de aan
neming van de gewijzigde neutralitelts-
wet is verzekerd.
Rusland blijft trots alles een onzekere
factor. Moskou Ls druk doende zich alle
voordeelen te verschaffen van het „samen
gaan" met Berlijn. Na Estland is Letland
practisch onder sovjet-gezag gebracht en
Lithauen zal wel spoedig volgen. Of ook
Finland nog een beurt zal krijgen, dient
men maar af te wachten.
De situatie inzake Turkije is nog niet op
gehelderd. Minister Saradjogloe vertoeft
nog te Moskou, maar het laat zich toch
aanzien, dat Ankara niet wil zwichten voor
de gestelde eischen en zijn relaties met
Engeland en Frankrijk wil handhaven.
Kunnen beide doelen gecombineerd wor
den. het zal Turkije slechts aangenaam
zijn, maar bulgen voor de sovjets schijnt
niet in de bedoeling te liggen.
Door de houding van Turkije wordt die
der Balkan-staten voor een niet gering
deel bepaald Zoolang dus omtrent Turkije
geen beslissing is gevallen, moet men ook
op den Balkan geen verdere resultaten in
een of andere richting verwachten. Ita-
lië's neutrallteits-streven spreekt hierbij
trouwens ook een niet gering woordje mee.
Volgende week zal wel de beslissing
brengen in alle genoemde vraagstukken
en dan zal. zoo wij goed zien, dat de oor
log wordt voortgezet, ook blijken, hoever
Moskou practisch zal gaan bij de steun
verlening aan Duitschland. waaromtrent
zekerheid nog ontbreekt.
Ook dan, zoo zegt men, zal het spoedl®
vrede zijn.
Voortdurend als men hier met de
menschen spreekt, blijkt dat men zich
drie ontwikkelingsmogelijkheden voor
oogen stelt:
le. dat Engeland en Frankrijk bereid
zullen zijn over den vrede te onderhan
delen, mits deze niet al te sterk het
karakter van een capitulatie draagt.
2e. dat Chamberlain en Daladier zul
len weigeren in de Duitsche voorstellen
te treden, maar dat hun regeeringen
dan spoedig ten val zullen worden ge
bracht.
3e. dat de voorstellen eenvoudig zullen
worden afgewezen.
Voor de eerste mogelijkheid, zoo redeneert
men, pleit, dat Chamberlain Jongste week
overzicht zeer aarzelend was, zoo aarzelend,
dat men meent verzoeningsgezindheid tus-
schen de regels door te kunnen lezen. De
Duitsche pers heeft den nadruk gelegd op
Chamberlain's antwoord aan Attlee. dat
vredesvoorstellen nauwkeurig bestudeerd
zouden worden.
Mocht deze verwachting niet in vervulling
gaan, dan komt de tweede mogelijkheid aan
de beurt. Iedereen in Duitschland stelt de
vraag, waartoe deze oorlog nog dient.
Iedereen verklaart dat au Rusland samen
werkt met het Derde Rijk deze oorlog toch
geen conflict meer kan heeten tusschen
democratie en dictatuur. Welnu; men is er
van overtuigd, dat in Engeland en Frankrijk
de bevolking hetzelfde standpunt in neemt
en dat de tegenwoordige regeeringen ln een
zeer moeilijke positie zullen geraken, als zij
deze vredeskans niet aangrijpen. Wat de
derde mogelijkheid aangaat: men heeft een
rotsvast vertrouwen gekregen in de Duitsche
Weermacht. Vol trots wijst men op de ver
bijsterend snelle zege in Polen, die door de
alom uitgehangen vlaggen en de iederen
middag luidende klokken in herinnering
wordt gehouden. Ons leger is het beste ter
wereld! hoort men overal aankondigen. Ten
overvloede rekent men er op, dat als de
vredesvoorstellen mochten worden afgewe
zen Italië en Rusland de zijde van Duitsch
land zullen kiezen en dat dan verder oorlog
voeren noodzakelijkerwijs zou uitloopen op
een gevoelige nederlaag voor Londen en
Parijs. Hier en daar weet een Duitscher te
vertellen dat zich Italiaansche luchtafweer-
troepen reeds in Duitschland bevinden.
Maar het is een los gerucht, dat wij nergens
bevestigd vonden. Maar het ls teekenend
voor het vertrouwen dat „the man in the
street" heeft in den Italiaanschen steun.
Welke mogelijkheid van de drie boven
genoemde echter werkelijkheid zal worden,
het Duitsche volk zal deze werkelijkheid
aanvaarden. Het moge waar zijn, dat toen
de oorlog in de tweede helft van Augustus
van uur tot uur naderkwam, men bevreesd
was en ontevreden, dat er door de autori
teiten haastig verwijderde afschriften te
lezen waren op de gebouwen en schuttingen,
dat er zich kleine ongeregeldheden hebben
voorgedaan bij het oproepen van lichtingen
thans is deze stemming verdwenen.
Er heerscht in Duitschland momenteel
een zelfvertrouwen, dat aan overmoed grent.
Dit zelfvertrouwen werd in het leven ge
roepen door de successen in Polen, die door
hun snelheid ook de Duitschers onverwacht
kwamen. Het werd in nog veel sterkere mate
gewekt door de ook ditmaal weer feilloos
werkende propaganda.
Hoe goed die propaganda werkt, wordt
aangetoond, door de wijze waarop men
thans de samenwerking met Rusland beoor
deelt. Ieder Duitscher verklaart na de vraag,
wat men dan wel van het accoord met Rus
land zegt, dat reeds Bismarck verklaard
heeft, dat men voor den vrede in het Oosten
moet zorgen, om in het Westen te kun
nen overheerschen. En als men wijst op de
hemelsbreede verschil tusschen nationaal
socialisme en communisme en op de oude
vijandschap, dan merkt men laconiek op,
dat Hitier bij herhaling heeft gezegd, dat
hij desnoods bereid was met den duivel een
pact te sluiten, ais dat tot heil van het volk
zou zijn.
Welnu, dat pact is thans gesloten!
zegt men.
Uit welke rede dit citaat stamt, herinne
ren wij ons niet. Maar de propaganda, dat
zal men moeten toegeven, heeft haar uit
werking niet gemist!
Een ander voorbeeld.
Wat zeggen jullie van de Engelsche
pamfletten? vragen wij een paar arbeiders
in een West Duitsche industriestad.
Prompt kwam het antwoord: daarmede
maakt de Engelschman zich alleen maar be
lachelijk. Wij kennen den inhoud van die
pamfletten. Die gaat van mond tot mond,
ook al moeten die strooibiljetten worden
ingeleverd. Maar ze maken geen indruk.
Dezelfde vraag aan een arts. die toevallig
aan mijn tafeltje in een café kwam zitten
en met wien ik kennismaakte.
Ik heb gevochten in den Wereldoorlog
4 jaar lang. Ook toen kwamen de strooibil
jetten: breng jullie keizer ten val. dan
komt er een rechtvaardige vrede. Wij heb
ben den keizer ten val gebracht, wij hebben
geloofd in Wilson en zijn 14 punten. Maar
wij hebben wat geleerd! Wat ons toen over
kwam, overkomt ons niet meer. Als Enge
land ons klein denkt te krijgen met pam
fletten. verkijkt het zich op het Derde Rijk!
Er staat thans een ander Duitschland dan
in 1914. Polen heeft de nederlaag geleden.
Engeland gaat denzelfden weg op
Zelfvertrouwen dat aan overmoed grenst.
Slechts enkele stemmen oordeelen anders.
Verwonderd hoort men hier en daar een
Duitscher, meestal van rijperen leeftijd, ver
klaren dat men Engeland's uithoudingsver
mogen niet moet onderschatten en dat de
oorlog ook Duitschland schatten geld moet
kosten. Dat het zelfvertrouwen en de be
wonderenswaardige discipline der bevolking
gewekt zijn door het geweldige succes, maar
I dat een lange oorlog een andere stemming
zal wakker roepen.
Ook deze Duitschers echter beëindigen het
gesprek met de opmerking dat het spoedig
vrede zal zijn Engeland en Frankrijk heb
ben al te lang gewachtvoor zij in actie kwa
men. Zij zullen de geheele wereld tegen zich
in het harnas jagen als zij thans den oorlog
voortzetten.. zoo verklaren zij.
Duitschland, wij herhalen het. rekent
muurvast op vrede. Iedere andere ontwik
keling zou een groote teleurstelling betee
kenen voor de overgroote meerderheid van
het Duitsche volk.
(Nadruk verboden).
