De reactie op Hitler's rede
ZATERDAG 7 OCTOBER 1939
No. 24398
Een
Engelsche officieele
verklaring
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Geen fusie tusschen Amsterdamsche
en Rotterdamsche Bank
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Noordeindspleiri Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 fijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
De Engelsche pers
Eden wekt op
volhouden
tot
Einde van den
zomertijd
In Frankrijk
Uiteenzetting van
Daladier
Desertie van
communistische leiders
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
In Italië
verwacht
In Rusland
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets.' per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zyn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewysnuramer 5 ets.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden jf. 2.3S
per week ...J....ll.fi f.O.li
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.)
Een op gezag van de Britsche regeering
uitgegeven verklaring zegt:
„De redevoering van Hitler in den volle-
digen tekst was eerst In den loop van den
middag in Londen beschikbaar en het is
derhalve niet mogelijk geweest, haar aan
meer dan voorloopige bestudeering te
onderwerpen
De redevoering is in twee deelen ver
deeld. Het eerste deel, dat in hoofdzaak
een overzicht is van de afgeloopen gebeur
tenissen. vloeit over van verdraaiingen van
de waarheid, die gemakkelijk herkend zul
len worden door de bevolking in dit land
en inderdaad in de geheele wereld".
„Bijvoorbeeld de bewering, dat humane
methoden van oorlogvoering zijn gebruikt
in Polen, Is weerlegd door verklaringen
in het parlement en door het rapport van
den Amerikaanschen ambassadeur ln War
schau.
De wereld heeft reeds een eigen oordeel
gevormd over het z.g. verzoek van de Tsje
chen om ingelijfd te worden ln Duitsch-
land, terwijl Hitler's verklaring, dat hij
zijn belofte nooit gebroken heeft, alleen
aantoont, dat woorden voor hem een be-
teekenls hebben, die totaal verschilt van
die. welke gemeenlijk daaraan gehecht
wordt."
..Hitier zegt, dat ln 1598 een Engelsch-
man heeft gesproken over de wreedheid en
moreele losbandigheid der Polen en hij be
weert, dat de recente gebeurtenissen aan-
toonen, dat de Poolsche staat lederen na-
tionalen, historischen, cultureelen of mo
rtelen grondslag miste."
Dat was niet de opvatting van Hitier,
toen hij ln zijn rijksdagrede van 21 Mei
1935 zeide: „Wij erkennen den Poolschen
staat als het tehuis van een groote, patriot
tische natie, met het begrip en de harte
lijke vriendschap van erkende nationalis
ten."
Voortgaande zegt de verklaring:
„In een verdere passage beklaagt Hitier
er zich over, dat gedurende vele jaren
doelstellingen zijn toegeschreven aan de
Duitsche buitenlandsche politiek, welke op
zijn best verwacht konden worden van de
verbeelding van een schooljongen."
Wanneer er sprake is van verkeerd be
grip, dan kan dat alleen worden toege
schreven aan Hitler's openlijke aspiraties
naar wereldoverheersching in „Mein
Kampf", aan zijn uitlatingen, sinds hij aan
de macht is en nog meer aan zijn daden.
Tenslotte zijn de herhaalde suggesties,
dat Oroot-Brittannië verantwoordelijk is
voor den oorlog, niet op feiten gegrond. In
tegendeel, de pogingen van de Britsche re
geering om den vrede te behouden gedu
rende de opeenvolgende, door Duitschland
in de laatste twee jaar veroorzaakte crises,
zijn welbekend en door de geheele wereld
erkend."
„De tweede helft van de rede van Hitier
behelst wat Hitier beschrijft als „nog een
paar vredesvoorstellen." In hun huldigen
vorm zijn deze voorstellen in vele opzich
ten vaag en duister. Opgemerkt wordt ech
ter, dat zij geen voorstel behelzen betref
fende een weer goed maken van door
Duitschland aan andere volkeren aange
daan onrecht."
„Desalniettemin zullen zij, gelijk ver
klaard is. door den premier en den minis
ter van buitenlandsche zaken, onderwor
pen worden aan een nauwgezette bestu
deering, in overleg met de regeeringen
van de dominions en van de Fransche
republiek.
Het is echter noodzakelijk te herin
neren aan twee dingen:
Ten eerste: Dat geen vredesvoorstel
len kans hebben aanvaardbaar gevon
den te worden, welke niet daadwerke
lijk Europa bevrijden van de bedrei
ging met agressie.
En ten tweede: Dat de verzekerin
gen, die door de Duitsche regeering in
het verleden zijn gegeven bij veie ge
legenheden, waardeloos zijn geworden
en dat thans iets meer dan woorden
noodig zal zijn om het vertrouwen te
vestigen, dat de essentieele basis voor
den vrede moet zijn."
Het eerste Engelsche dagblad, dat com
mentaar leverde op de redevoering van
Hitler, was de „Evening Standard" van
lord Beaverbrook met een nadrukkelijk
hoofdartikel onder het opschrift: „Neen".
Het blad schrijft dat de redevoering niets
nieuws heeft geboden en dat derhalve het
antwoord van Engeland en Frankrijk reeds
bekend is.
Na ontleding van talrijke leemten en
Inconsequenties in Hitler's argumenten en
verontschuldigingen schrijft het blad:
„Het kan zijn, dat Hitier spoedig in plaats
van vrede voor te stellen, er naar toe zal
kruipen maar toch ls één ding zeker: Wan
neer hij zijn laatste vredesaanbod heeft ge
daan, heeft hij ook zijn laatsten oorlog ge
voerd. Nooit weer zal hij ln staat zijn, zich
de weelde te permitteeren van den eenzij-
digen strijd, die de bullebak altijd kiest.
De macht der democratie ln Engeland en
Frankrijk, geholpen door hen, die de vrij
heid liefhebben over de geheele wereld, heeft
de beslissing uit zijn handen genomen. Zij
hebben besloten een einde te maken aan
Hitier. Hij heeft zijn eigen grafrede uitge
sproken".
Later volgden de overige bladen.
„De Daily Telegraph" schrijft: in het
licht van het verleden van Hitier kan men
zijn plotselingen ijver voor ontwapening,
afschaffing van duikbooten en bombarde
mentsvliegtuigen en voorkoming van den
oorlog tegen vrouwen en kinderen onmoge
lijk als iets anders dan als walgingwek-
kende huichelarij beschouwen. De wille
keurige verwoestingen en afslachtingen, die
zijn luchtmacht onder de burgers van Po
len heeft aangericht, toonen zijn onop
rechtheid genoegzaam aan. Indien de we
reld de wapenen moet neerleggen, moeten
de moordenaars beginnen. Hitler mag
trachten de schuld voor den oorlog op het
„Joodsche kapitalisme en internationale
journalisme" te schuiven, doch de wereld
laat zich niet bedriegen. De schuld ligt bij
de dynamische evolutie, zooals hij het
noemt, waardoor Europa verscheurd is, se
dert hij aan het bewind kwam. Die evolutie
heeft toestanden geschapen, waarin het be
staan ondraaglijk is geworden. Zij heeft
zelfs den oorlog tot het minst verschrikke
lijke alternatief gemaakt.
De Daily Herald schrijft: „laat Hitier zijn
troepen uit Polen terugtrekken, laat hem
erin toestemmen, dat op de conferentie,
welke hij voorstelt, het herstel van Polen
en Tsjecho-SIowakije als eerste punt op de
agenda zal komen. Op een dergelijken
grondslag zou een werkelijke conferentie,
waarvoor ook de groote neutrale mogend
heden zouden kunnen worden uitgenoo-
digd, mogelijk zijn. Doch er kan geen vrede
zijn, die slechts de vruchten van den aan
val moet bevestigen".
De Dally Mail zegt: „als deze voorstellen
de basis voor onderhandeling met een
Duitsche regeering, die wij konden ver
trouwen, zouden vormen, dan zouden wij
met zekere reserves, zooals de terugtrek
king der Duitsche troepen uit Polen, „ja"
kunnen antwoorden. Tot Hitier en zijn
nazigenooten zal „neen" gezegd worden.
De Times constateert, dat Hitier geen
verwachtingen teleurgesteld heeft en zegt,
dat er in de z.g. voorstellen veel is, dat
plausibel klinkt. Zij zijn ten deele ont
leend aan vroegere verklaringen van geal
lieerde staatslieden. Chamberlain. Halifax
en anderen hebben zich herhaaldelijk be
reid verklaard tot onderhandelingen over
vraagstukken van den handel, de grond
stoffen en de koloniale politiek, doch Hit-
Iers opvatting van het begrip „Lebens-
raum", die verovering en overheersching en
verraad beteekent, heeft de verkondigers
van den vrede verslagen! Zij hebben thans
niet te doen met de voorwaarden van Hit-
Ier, maar met Hitier zelf en met zijn ver
leden. Juist omdat Hitier en het Hitlerisme,
het gebruik van geweld en bedrog in de
Internationale betrekkingen, een onover-
koomlijke hindernis voor onderhandelin
gen over een waren vrede vormen, hebben
zij thans besloten, niet te rusten voor de
weg naar den vooruitgang door verzoening,
gerechtigheid en goede trouw voor goed ge-
effend is.
Wij herinneren er onze lezers
en lezeressen aan, dat in den
komenden nacht de Zomertijd
eindigt.
Teneinde te voorkomen, dat
men morgenochtend een uur
vroeger aan het ontbijt ver
schijnt dan op dat oogenblik de
klok aanwijst, raden wij aan de
klokken en wekkers heden
avond voor het naar bed gaan
gedurende een uur stil te zetten.
Horloges mogen een uur te
rug gezet worden, dus van 12
op 11 of van 11 op 10 uur.
Minister Eden heeft gisteravond een radio
rede uitgesproken, waarin hij o.m. zeide:
„Het antwoord van het Britsche rijk op de
groote zaak kan eenvoudig gesteld worden,
het toont de gemeenschappelijke vastbera
denheid. dat de heerschappy van het geweld
moet eindigen, dat de eeuwige bedreiging
van de vrijheid der naties, groot en klein,
moet worden weggenomen. Het Britsche rijk
is bereid zyn geheele kracht daaraan te
wyden.
Donkere dagen mogen voor ons liggen, maar
met het bezielende antwoord nog klinkend
in onze ooren, van millioenen, die met ons
denken en voelen en aan onze zijde strijden,
kunnen wy niet twyfelen aan het uiteinde-
Ujk resultaat.
Geen haat of overheerschingslust beweegt
ons. maar er zyn problemen van wijder
strekking dan de grenzen van het Rijk, er
zyn momenten in de geschiedenis, dat de
geest zelve van den mensch op het spel
staat. Dit is zoo'n moment."
Welingelichte kringen te Parijs aldus
het Fransche Havasbureau zijn van mee
ning, dat de redevoering van Hitier beant
woordt aan hetgeen de op de hoogte zijnde
meening er van verwachtte. Afgezien van de
oude thema's, waarop Hitler, naar zijn ge
woonte, terugkomt het verdrag van Ver
sailles, de Duitsche levensruimte, de gelijk
heid van Duitschland en de Fuehrer on
derscheidt de redevoering zich door enkele
bijzondere trekken.
In de eerste plaats door het cynisme,
waarmede hij niet gevreesd heeft Polen te
beleedigen niet alleen in zijn leiders, maar
zelfs in zijn combattanten, en in de tweede
plaats zijn persoonlijke hoogmoed. Hitler's
toon blijft geforceerd en demagogisch. Zijn
aanval op de Engelsche ministers wordt een
persoonlijke zaak, zooals vroeger de aanval
len op Schuschnigg en Benesj.
In de internationale politiek dient Hitier
zich aan als kampioen voor den Europee-
schen vrede en vrijheid.
Havas wijst dan verder op gebleken on
juistheden van vroegere verklaringen van
Hitier, om als volgt te eindigen: In dit licht
moet men de verklaringen beoordeelen, die
gemengd zijn met bedreigingen, waarmede
hij zijn rede eindigt, terwijl hij den vrede
onder bescherming van den Duitschen God
plaatst.
Een sommatie aan de andere mogendhe
den om de exploitatie van midden- en Oost-
Europa af te staan voor ieder bevel, voor
lederen wensch van Duitschland als een
Duitsch koloniaal gebied, ziedaar de grond
slag, waarop Hitier den vrede ln Europa wil
grondvesten.
De Fransche Minister-president Daladier
heeft gisteren ln de commissie van buiten
landsche zaken van den Senaat een uiteen
zetting gegeven van den toestand, waama
een communiqué werd uitgegeven, waarin
wordt gezegd
De minister-president heeft antwoord ge
geven op een vragenlijst, welke hem door
den voorzitter van de commissie, Henry
Berenger, werd voorgelegd uit naam van
zijn collega's. De uiteenzetting van den
minister-president muntte uit door helder
heid.
Na zijn voldoening te hebben uitgesproken
Duitsch-Poolsche conflict in het licht van
de pogingen van Frankrijk en Engeland een
vreedzame oplossing tot stand te brengen,
en toonde aan hoe deze pogingen, als ook de
pogingen van de Italiaansche regeering, zijn
afgestuit op de kwade trouw van de Duit
sche regeering. Spr. kondigde aan, dat bin
nenkort een Blauwboek hierover zal worden
uitgegeven.
Vervolgens sprak Daladier over den diplo-
matieken toestand en gaf de resultaten aan,
welke door de Fransche regeering zijn be
reikt. Hij gaf nadere bijzonderheden over de
politiek ten aanzien van Rusland, Japan,
Turkije, den Balkan en de neutrale mogend
heden. Hij wees op het realistische van deze
politiek, welke alleen gericht is op het hoog
ste belang van het land. De minister-presi
dent toonde aan, hoe de Fransche diploma
tie in het Verre Oosten zich onmiddellijk
heeft aangepast aan den nieuwen toestan/
en wees op de beginselen, welke in den Ba.-
kan worden toegepast in samenwerking met
Engeland en Turkije. Ook zette hij uiteen
hoe de neutraliteit van de niet-ooriogvoe-
renden angstwekkend wordt gehandhaafd
De minister-president verklaarde, dat
overal ter wereld groote sympathie wordt
gevoeld voor de Fransche en Britsche volken,
die broederlijk samen strijden in den wil
een einde te maken aan de heerschappij van
den aanval, met de verplichting, iedere zes
maanden te moeten mobïliseeren. Beiden
willen een duurzamen vrede, welke iedere
overheersching in Europa uitsluit en welke
alleen moet gebaseerd zijn op het recht der
volken en de vrijheid. Frankrijk en Enge
land zullen de wapenen slechts neerleggen
wanneer dit bereikt zal zijn.
Tenslotte zeide Daladier, dat het plicht is
zich de soldaten aan het front waardig te
toonen.
De uiteenzetting van Daladier werd door
de leden van de commissie met applaus be
groet en de voorzitter beloofde den minister
president de medewerking van de commissie
tot de overwinning zal zijn behaald.
Het Fransche Havas-bureau meldt: Mau
rice Thorez. het communistische Kamerlid
voor het departement van de Seine, en
secretaris-generaal van de ontbonden com
munistische party, wordt door de militaire
autoriteiten gezocht. Hij heeft zich niet by
zyn regiment gemeld, toen hij werd opge
roepen op 4 October; zyn afwezigheid is
derhalve onwettig.
Verder zijn ook Ramette en Florimond
Bonte, voorzitter en secretaris-generaal van
de groep „werklieden en boeren", welke na
de ontbinding van de communistische partij
werd gevormd, voortvluchtig.
Uit Italië komen zeer verschillende
klanken.
Het Engelsche Reuter-bureau meldt:
Kringen, die in nauw contact staan met
officieele instanties hebben uitdrukking
gegeven aan de meening. dat de redevoe
ring van Hitier een nauwgezette analyse
verdient en dat het op het oogenblik voor
barig zou zijn om voorspellingen te doen
omtrent het eventueele resulaat.
Over het geheel zijn deze kringen van
gevoelen, dat Hitiers toon gematigd was en
dat hij een laatste poging heeft gedaan om
een algemeenen brand te voorkomen. Der
halve hoopt men, dat zijn woorden wel
overwogen zullen worden door de betrokken
regeeringen en dat geen onverwijld ant
woord zal worden gegeven of overijlde actie
ondernomen, hetgeen de geheele beschaaf
de wereld in gevaar zou brengen.
Onmiddellijk na het einde van de rede
van Hitler, die werd gerelayeerd door het
omroepstation van Rome. herhaalde de om
roeper de mededeeling, dat Italië geen ini
tiatief zal nemen tot militaire operaties.
Verder meldt Reuter: De meening van
representatieve niet-officieele waarnemers
is, dat Hitiers rede iedere kans op succes
van onderhandelingen te niet heeft gedaan.
Hitiers houding van waarschuwing aan an
dere mogendheden om zich te onthouden
van tusschenkomst in Oost-Europa, terwijl
Duitschland en Rusland de minderheden-
kaart opnieuw opmaken, wekt in het bijzon
der gebelgdheid.
Italië wenscht hartstochtelijk den vrede
en er is geen twijfel aan, dat het zich niet
geheel kan aansluiten bij de leer, volgens
welke Stalin en Hitier de Europeesche kwes
tie onderling regelen. Het is niet waarschijn
lijk, dat zulke vage voorstellen van Hitier
door Italië aan de geallieerden zullen wor
den overgebracht. Men laat hier Hitiers
vertrouwen in den steun van Stalin buiten
BINNENLAND.
Het maximum aan kostwinnersvergoeding
tot f.3.verhoogd (Binnenland 3e BI.)
De financieele medewerking der regeering
bij het uitvaren der visschersvloot
(Laatste Berichten, le Blad).
Koos Speenhoff 23 October 70 jaar (4e BI.)',
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer kalme markt Vredesfondsen
eerder iets beter. Koninklijke lui.
Amerikanen gedrukt. Beleggingen
lichtelijk verdeeld.
BUITENLAND.
De reactie op Hitler's rede (le Blad).
Het slot van Hitler's rede (4e Blad).
De Chineezen verklaren een groote over
winning bij Tsjangsja te hebben be
haald (Laatste Berichten, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 1 VAN HET VIERDE BLAD.
Betrokken tot zwaar of half be
wolkt - Aanvankelijk plaatselijk
eenige regen - Iets kouder -
Meest matige wind uit Oostelijke
richtingen.
over het feit, dat hij met de commissie kon
ïïifvpttb^v'vpffpvp^i'van^'fipri'fntenratfona^pn daf de^ler™
fühit«I rfi Snrtp I de as Rome-Berlijn, welke laatste op het
toestand sedert het openen van de vyande-
lijkheden. Hij gaf een overzicht van het antikominternpact is gebaseerd.
werkelijkheid. Een nieuw Polen zal kunnen
herrijzen op de basis van het nationalitei
tenbeginsel. zooals Hitier dat aangeeft en
in dat opzicht zal het volgens het blad
kunnen rekenen op de sympathie van de
openbare meening ter wereld
Het blad besluit: de voorstellen van Hit-
Ier moeten worden bestudeerd en begroet
door de verantwoordelijke machten, omdat
zij Europa een nieuw tijdvak van vrede en
welvaart kunnen openen. In ieder geval
zijn de wegen des vredes aangegeven en
daardoor de eventueele verantwoordelijk
heden.
De Corriera della Sera schrijft, dat de
redevoering van Hitier te belangrijk en het
internationale obgenblik te ernstig is dan
dan men haar zou kunnen beschouwen als
een eenvoudige polemische factor. De men-
schelijke zorgen, door Hitier betoond, niet
te erkennen, zou een teeken zijn van een
verontrustende verblinding.
Het katholieke orgaan „Italia" merkt op
dat het overheerschende motief van de rede
van Hitier de noodzakelijkheid is, dat Euro
pa vrede en rechtvaardigheid terugvindt.
Tegenover de geschiedenis moeten allen
hun eigen verantwoordelijkheid aanvaar
den. De beschaving is wel een offering aan
hoogmoed waard en alleen tot dien prijs
kan de vrede worden verzekerd.
Naar wij vernemen, hebben de Amsterdamsche Bank N.V. en
de Rotterdamsche Bankvereeniging N.V. besloten, het in Juli 1.1.
ter kennis gebrachte voornemen tot samenwerking, onder de
gewijzigde omstandigheden niet uit te voeren.
DE ITALIAANSCHE PERS.
De „Giornale d' Italia" geeft de rede van
den Fuehrer weer onder het opschrift:
„Een groote rede van Hitier; een vredes
aanbod van het verstand en de rechtvaar
digheid na de groote Duitsche overwin
ning aan het Oostelyk front".
De Italiaansche ochtendbladen noemen
de redevoering van Hitier realistisch en op
bouwend. Zy betoogen, dat zyn voorstellen
zeer ernstig in overweging moeten worden
genomen in het belang van de geheele we
reld en vooral van de Europeesche bescha
ving.
De „Messagero" schrijft, dat de algemee-
ne visie van den Fuehrer vastberaden en
evenwichtig ls, omdat zy gebaseerd is op de
Niet officieele Russische kringen hebben
uitdrukking gegeven van hun voldoening
over de vriendschappelijke woorden van
Hitler ten aanzien van de U. S. S. R De
draadlooze ontvangst was duidelijk, afge
zien van atmosferische storingen en er wer
den geen pogingen gedaan, om opzettelijk
de ontvangst te storen, zcoals dat vroeger
gebeurde.
De verklaring van Hitier Inzake de Oost-
Europeesche crob!°men is gunstig ontvan
gen. daar de Fuehrer daarin verkl8--rie,
geen Wösterscr° !n t"-ven'lp t. duHm aan
gezien dat def' van Duitsch-
sovjet-Russische invloedssfeer behoort.
