In afwachting van het
vredes-offensief
Daladier zet Fransch
standpunt uiteen
Na Estland thans Letland
en Lithauen aan de beurt
DONDERDAG 5 OCTOBER 1939
No. 24396
Morgen spreekt
Hitier
De strijd in het
Westen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
De strijd ter zee
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De oorlog moet worden
voortgezet
Een verklaring van
generaal Sikorski
De
besprekingen
Moskou
te
Het bezoek van
Saradjogloe
Dif nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Het Fransche
legerbericht
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor aflvertentles uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3$
per week f. 0.18
Franc» per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndJ
De Fransche Minister-president Dala
dier heeft in de commissie van buiten-
landsche zaken van de Kamer een uiteen
zetting gegeven van de oorzaken van den
oorlog en de diplomatieke actie van Frank
rijk sedert het uitbreken van de vijande
lijkheden.
Tenslotte gaf hij een uiteenzetting van
het doel van Frankrijk in den oorlog.
De minister-president begon met te con-
stateeren, dat, indien de onmiddellijke
oorzaak van den oorlog het DultschPool-
sche conflict is geweest, de diepere oor
zaak is gelegen in den wil tot overheer-
sching, welken Dultschland heeft gekoes
terd.
HIJ herinnerde aan den loop van het im-
peralisme van Hitier sedert de annexatie
van Oostenrijk, de vernietiging en de on
derwerping van Tsjecho-Slowakije en den
niet te rechtvaardigen aanval op Polen.
Vervolgens zette hij uiteen, welke pogin
gen Frankrijk en Engeland in nauwe sa
menwerking, in het bijzonder sedert 22
Augustus, in het werk hebben gesteld, om
te trachten het DuitschPoolsche geschil,
■waarvan hij den oorsprong en de verschil
lende stadia uiteenzette, op vreedzame wij
ze te regelen. Gedurende verscheidene da
gen stieten deze pogingen op systemati-
schen tegenstand en op het laatste oogen-
blik op een plotseling optreden van de
regeering te Berlijn.
Daladier bracht hulde aan de pogin
gen van Mussolini tot het laatste oogen
blik om een catastrofe te bezweren en
herinnerde vervolgens er aan, hoe de
Duitsche regeering vasthield aan den
wil tot aanval en verovering en het
conflict provoceerde, waarvoor zij ge
heel verantwoordelijk blijft.
Vervolgens gaf Daladier een overzicht
van den diplomatieken toestand, waarbij
hij wees op den dapperen tegenstand van
de Polen, den heldenmoed te Warschau en
den wanhopigen toestand van het Poolsche
leger na den Russischen inval van 17 Sep
tember.
Hij ontleedde het Duitsch-Russlsche ver
drag en toonde de mogelijke gevolgen voor
Noord- en Zuid-Oost Europa ervan aan.
Hierna behandelde hij den loop der be
sprekingen met Turkije en wees op den
geest van vriendschap en loyaliteit, welke
het kenmerk zijn van de betrekkingen
tusschen Frankrijk en Turkije.
Betreffende de houding van Italië her
innerde de minister-president aan de ver
klaring van den Italiaanschen minister
raad op 1 September en maakte melding
van de reis van graaf Ciano naar Berlijn.
Hij wenschte zich verder geluk met de
normaliseering van de betrekkingen tot
Spanje en de aanzienlijke verbetering,
welke is getreden in de betrekkingen tot
Japan.
Betreffende de Vereenigde Staten be
handelde spreker de wijziging van de neu-
traliteitswet.
In het laatste deel van zijn verkla
ring zette de minister-president de
redenen uiteen, waarom het noodzake
lijk is den oorlog voort te zetten in de
meest broederlijke solidariteit met de
Britsche bondgenooten. Frankrijk wil
niet langer leven in de onzekerheid
van de laatste jaren.
Frankrijk weigert te bukken voor het
geweld en het voldongen feit. Ieder
denkbeeld van overwinning en over-
heersching is Frankrijk verre. Het wil
geen wapenstilstand tusschen twee
aanvallen, doch een duurzamen vrede,
welke volledig de nationale veiligheid
garandeert in het kader van de vei
ligheid voor alle mogendheden.
Ten slotte bracht de minister-president
hulde aan de Fransche soldaten en hun
leiders en gaf hij uiting aan zijn geloof
in de overwinning van Frankrijk en zijn
bondgenoote.
Men heeft zeer weinig verloren, wanneer
de eer is gered.
Generaal Sikorski, de nieuwe minister
president van Polen, opperbevelhebber van
het Poolsche leger in Frankrijk, heeft de
volgende verklaring afgelgd aan den ver
tegenwoordiger van het Fransche Havas-
bureau:
„Ik ben gelukkig hulde te kunnen bren
gen aan een pens, welke zich eert door
eenstemmig de misdaden te betreuren,
waaraan de aanvallers van Polen zich
schuldig hebben gemaakt. Want Polen is
niet in een eerlijk gevecht overwonnen,
het werd overweldigd door horden zonder
eer en recht. Door tegenstand te bieden,
zooals het het heeft gedaan, toonde Polen
de moreele en geestelijke waarden, welke
de grootheid uitmakenvan beschaafde
volken. Het heeft zijn plicht gedaan. Het
heeft tot het uiterste van zijn kracht
weerstand geboden aan bijna de geheele
Duitsche strijdkracht, waardoor het de
mobilisatie en concentratie van zijn groote
bondgenooten vergemakkelijkte.
Ik ben hier op Franschen bodem op
genomen om den fakkel brandende te
houden, welke mij door de soldaten en
de bevolking van Polen, welker moed
hun verleden waardig was, is toever
trouwd.
Mijn kabinet is een oorlogs- en ver-
eenigingskabinct en heeft tot taak
zonder te talmen een Poolsch leger te
vormen om den strijd voort te zetten
tot de overwinning zal zijn behaald,
den strijd van de beschaving tegen het
barbarendom.
Ik voel geen behoefte hier in enkele
woorden uiteen te zetten, wat wij ver
wachten, Het is intusscKèn duidelijk, dat
de wereld verlost moet worden van de
voortdurende bedreiging met oorlog en van
den zwaren last der wapening. Een levens
vatbaar Europa moet hersteld worden,
waarin alle volken, die thans onderdrukt
worden door Dultschland of Rusland, zoo
als Polen en Tsjecho-Slowakije, volledige
onafhankelijkheid en veiligheid vinden.
Vergun mij tenslotte om deze korte uit
eenzetting te beëindigen, door het woord
van Voltaire tot het mijne te maken: „Men
heeft zeer weinig verlorenwanneer
men de eer heeft bewaard."
ENGELAND ERKENT DEN NIEUWEN
POOLSCHEN PRESIDENT.
Te Londen is officieel medegedeeld, dat
de Britsche regeering Wladyslaw Raczkie-
wicz erkend heeft als nieuwen president
van de Poolsche republiek. Deze erken
ning is geschied in den vorm van een
ontvangst-bevestiging van de mededeeling
van den Poolschen ambassadeur, die ver
klaarde, dat Moscicki was afgetreden en
was opgevolgd door Raczkiewicz.
RATIFICATIE-OORKONDEN
UITGEWISSELD.
De Estlandsche minister van buitenland-
sche zaken, Selter, en de sovjetrussische
zaakgelastigde te Tallinn. Botsjkares, heb
ben gisteravond de ratificatie-oorkonden
van het verdrag van wederzijdschen bij
stand uitgewisseld. Daarmede heeft het
pact rechtsgeldigheid verkregen.
De Russische commissie, welke belast is
met de voorbereiding voor de ten uitvoer
legging der verdragsbepalingen, is aan
gevuld met zes marine-officieren, die zijn
Momenteel voeren de ministers van Buitenlandsche Zaken van Letland en Li
thauen besprekingen met Moskou. Volgens de Russische pers zou dezen landen
verzocht worden een soortgelijk pact te teekenen als Estland. Hiermede zou de
Sovjet-Unie eenige vloot- en luchtbases opeischen in bovengenoemde landen. -
Men acht het niet uitgesloten, dat in geval van agressie, Sovjet-Rusland in
Lithauen en Letland het recht van doortocht zal vragen. Reeds werden genoemd
de Letlandsche havens Libau en Windau, die voor sovjet-controle in aanmer
king zouden komen. - Het is mogelijk, dat Sovjet-Rusland geneigd zou zijn
tegenover Lithauen cenigc toezegging te doen, aangaande het gebied van Wilna,
dat vroeger bij Lithauen behoorde. - Het kaartje geeft verder de nieuwe grenzen
weer, na het verdwijnen van Polen; de voornaamste Oostzeehavens en het spoor
wegnet tusschen Dultschland (Oost-Pruisen) en Sovjet-Rusland zijn verder hierop
aangegeven.
De Duitsche Rijksdag komt
morgen 12 uur 's middags
(12.20 uur Ned. Tijd) bijeen tot
het aanhooren van een ver
klaring der Rijksregeering.
aangekomen. Aan Estlandsche zijde neemt
een commissie onder leiding van den chef
van den staf generaal Reek, aan de voor
bereidingen deel. De beide commissies heb
ben reeds een aantal besprekingen gehou
den en ook reeds eenige inspectiereizen ge
maakt.
OZOLINS NAAR MOSKOU.
Ozolins, de voorzitter van het civiele
departement van den senaat (het opperste
gerechtshof van Letland), is per vliegtuig
naar Moskou vertrokken om deel te nemen
aan de sovjetrussisch-Letsche besprekin
gen.
URBSYS NAAR KAUNAS TERUG.
Het Llthausche kabinet is gisteren in bui
tengewone zitting onder voorzitterschap
van president Smetana bijeengekomen.
Urbsys is per speciaal vliegtuig naar
Kaunas teruggekeerd om overleg te plegen
met zijn regeering. Vermoedelijk zal hij
hierna naar Moskou terugkeeren.
De Turksche minister Saradjogloe heeft
gisteren het antwoord van zijn regee
ring ontvangen op de Sovjet-Russische
voorstellen; men verwacht, dat hij spoe
dig een bezoek zal brengen aan Molotof.
Saradjogloe. die geen onderhoud heeft ge
had met een Sovjet-Russischen staatsman
sedert Zondag j.l. heeft gisteren geconfe
reerd met den Britschen ambassadeur en
den Franschen zaakgelastigde.
Voorts heeft hij gisteren een krans gelegd
op het graf van Lenin.
Ofschoon officieel commentaar niet te
krijgen is. wekken de geheimzinnigheid en
de vertraging van Saradjogloes besprekin
gen in Moskou groote onbehaaglijkheid bij
de Turksche openbare meening. Problemen
betreffende de Balkan-entente, in het bij
zonder Roemenië, spelen, naar verklaard
wordt, een belangrijke rol in de besprekin
gen. De Turksche dagbladen stellen krach
tig zekere geïnteresseerde geruchten aan de
kaak, volgens welke de Balkanlanden hun
neutraliteit ter zijde stellen evenals hun ge
voelens van sympathie jegens de democra
tieën.
Een dagblad schrijft: „De kleine staten
beschouwen de onwrikbare hechtheid van
het vredesfront als het eenige middel om te
ontkomen aan een verdeeld worden door ge
welddadige aanvallers."
Diolomatieke kringen opperen het denk
beeld, dat druk wordt uitgeoefend op Sa
radjogloe in Moskou. Zij verklaren, dat, wat
er ook gebeurt, de positie van Turkije en de
toezeggingen aan Engeland en Frankrijk
onaangetast blijven.
Politieke kringen keuren de houding der
Engelsche regeering ten aanzien van moge
lijke vredesvoorstellen goed. De openbare
meening heeft een bemoedigenden indruk
gekregen van de vastberadenheid der geal
lieerden aldus het Engelsche Reuter-
bureau om verdere agressie uit te roeien
door een volkomen verdelging van de Hitler-
sche methoden.
BRITSCH-TURKSCHE BESPREKINGEN
BEGONNEN.
Gisteren zijn de besprekingen begonnen
tusschen de Turksche militaire missie onder
leiding van generaal Orbay en de vertegen
woordigers van de Britsche regeering.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt als volgt:
Aan verschillende deelen van het front
werden patrouilles uitgezonden en hinder
lagen gelegd. De vijand heeft een aanval
gedaan ten Zuiden van Pirmasens. welke
werd afgeslagen.
Eén van onze onderzeeërs heeft een
Duitsch koopvaardijschip aangehouden en
naar een hayen gebracht.
DUITSCHLAND ZAL GEEN GAS
GEBRUIKEN.
Onderstaatssecretaris Butler heeft in het
Brëtsche Lagerhuis medegedeeld, dat de
Duitsche regeering door bemiddeling van
BINNENLAND.
Overzicht van den belastingdruk in ons
land. (Binnenland, 3e Blad).
Autobus te Breda op het trottoir gereden;
een driejarig meisje gedood. (Gemengd
3e Blad).
Installatie van het Algemeen Steuncomité.
(Laatste Berichten, le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Ongeanimeerde markt - Zeer beperkte
affaire - Weinig veranderde koersen -
Industrieelen vaster - Amerikanen
kalm - Beleggingen vast.
BUITENLAND.
Verklaring van lord Halifax in het Brit
sche Hoogerhuis. (3e Blad).
Blijft Italië werkelijk neutraal? (3e en le
Blad).
Daladier verzekert, dat Frankrijk zal door
zetten. (le Blad).
De behandeling der Amerikaanse he neu-
traliteitswet. (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Betrokken tot zwaar- of halfbe-
woikt. Plaatselijk eenige regen.
Krachtige tot matige. Oostelijke
tot Zaidelijke wind. Iets zachter
des nachts in het Noorden.
den Zwitserschen gezant te Londen aan de
Britsche regeering de verzekering heeft ge
geven, dat Duitschland zal vasthouden aan
het Geneefsche protocol van 1925, waarbij
het gebruik van gas en van bacteriën in
den oorlog verboden wordt.
NOORSCH SCHIP OP EEN MIJN
GELOOPEN BIJ SINGAPORE.
In een officieel communiqué wordt ver
klaard, dat het Noorsche stoomschip Hoegh,
dat een lading van 4914 ton ijzer aan boord
heeft, in het mijnveld bij den ingang van
de haven van Singapore op een mijn is ge-
loopen en gezonken.
Alle leden der bemanning werden gered;
9 personen moesten in een ziekenhuis wor
den opgenomen.
Aan het communiqué wordt toegevoegd,
dat het schip had nagelaten gehoor te ge
ven aan de signalen en ondanks de gegeven
wsarschuwingen binnen een der mijnvelden
was gekomen, hoewel een patrouille had ge
poogd het schip te doen stoppen. De beman
ning werd door een Britsche eenheid aan
boord genomen. Het Noorsche schip was op
weg van Saigon naar Bombay.
ZWEEDSCHE SCHEPEN OPGEBRACHT.
De Göteborgs Handelstiding meldt, dat het
Zweedsche stoomschip Aarne, dat van Go
thenburg met een lading hout op weg was
naar Antwerpen, ten Westen van Gothen
burg door een Duitschen torpedobootjager
in beslag genomen en in Zuidelijke richting
opgebracht is. Duitsche torpedobootjagers
zijn volgens hetzelfde blad waargenomen in
de internationale wateren tusschen Va'rberg
en Vinga.
Het Zweedsche schip „Krosholm", is voor
Sandham op volle zee aangehouden door een
Duitsch oorlogsschip en naar een Duitsche
haven gebracht. Het schip was met een la
ding houtpulp en papier op weg naar Wil
mington (Delaware).
