België in oorlogstijd
De economische mobilisatie
van Nederlandsch-Indië
LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Biad
Donderdag 21 September 1939
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
VRAGENRUBRIEK
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
WEERBERICHT.
Vele moeilijkheden
AGENDA
Dagbladreclame
is niet te vervangen
Een overzicht door den directeur van
economische zaken
Generale Synode der
Gereformeerde kerken
P. P. te A. De door U geschetste luchtvoor-
ziening lijkt ons wel voldoende. Er bestaat, even
wel in Uwe gemeente een plaatselijke afdeeling
der Ned. Ver. voor Luchtbescherming, die plm.
een hall jaar geleden ook een tentoonstelling
organiseerde. Het secretariaat zal U gaarne des
kundige voorlichting geven.
J. C. B. te L. De indeeling der lichting
1940 is nog niet bekend. U kunt dus ook niet
met zekerheid zeggen dat U tot de tweede ploeg
behoort. Overigens staat wel vast. dat de zoo
genaamde „vooropleiding" niet meer bestaat.
K. L. te L. - Door een rechterlijke uit
spraak zou verandering gebracht kunnen wor
den in het bedrag der bijdrage. Wend u in de
eerste plaats tot de genoemde commissie die
indertijd van advies heeft gediend.
M. T. - Bepaalde bedragen van geïnd loon
zijn niet voorgeschreven in verband met on
derhoudsplicht. Elk geval wordt op zichzelf
beoordeeld.
S. K. te Ld. - Uw zoon is belastingschul
dig. Hii wordt aangeslagen in de Gemeente
fondsbelasting. Zijn aanslag zal in totaal be
dragen f. 3.60.
W. N. P. - Het is het beste, dat u zich in
verbinding stelt met de Kamer van Koop
handel en Fabrieken met het verzoek u advies
te geven omtrent de formaliteiten, welke in
acht genomen moeten worden.
GEBOREN:
David Hartog, zn. van H. Schnitzler en L v.
Amerongen Boudewijn Ferdinand, zn. van
N. A. Commandeur en P. F. J. Sauerbier Couvée
Antje Geertruida. dr. van H. v. Dijk en S.
Lammerlsma Ferdinand Jacobus, zn. van
D. J. v. Diggelen en A. Bonte Jacobus, zn.
van J. J. v. Tongeren en A. G. Leugering
Justina Martina, dr. van J. Pieete en M. G. Kok
Hendrika Maria Johanna, dr. van J. Th.
Pijpers en J. Markman Maria Hendrika. dr.
van Th. J. v. Tol en A. G. Dofferhoff Daniël,
zn. van D. Offermans en J. Mulder.
GEHUWD:
H. v. d. Bosch, jm. en M. v. Varick, jd. J.
v. Egmond. jm. en P. Verstraaten, jd. H. L.
Fetz, jm. en P. M. Fasel, jd. B. J. v. d. Mark,
jm. en E. J. Meijers. jd. C. Nap. jm. en L. W.
Smit. jd. M. C. Ouwerkerk. jm. en E. Heij-
mans. jd. P. Star, jm. en J. Gertenaar, jd.
P. v. Strater, jm. en J. Zaalberg, jd. H. Ver
hoeven. jm. en L. N. de Tombe. jd. J. Ver
straaten. jm. en T. v. Meurs. jd. H. v. Wee-
ren, jm. en M. C. Stouten, jd. C. M. Drabbe.
jm. en M. J. Gaykema. jd. W. Dubbeldam.
Jm. en M. A. Oudshoorn. jd. J. C. v. d. Horst
jm. en M. Vlaardingerbroek. jd F. J. v. d.
Moolen. jm. en G. de Wit. jd.
OVERLEDEN:
I. Turenhout. m.. 62 j. A. J. Wensinck, m.,
57 j.
Barometerstand
Gistermiddag 2 uur: 771.
Hedenmiddag 2 uur: 769.
BUITENLANDSCH WEEROVERZICHT.
Medegedeeld door het Kon. Ned. Meteorologisch
Instituut te De Bilt.
De kern van het gebied van hoogen lucht
druk. dat nog steeds barometerstanden van on
geveer 1030 mbar vertoont, ligt thans ten Zuid
westen van de Faroer-eilanden. Op IJsland is
de lucht aanzienlijk gestegen en er vormde
zich een breede rug van hoogen luchtdruk,
welke een verbinding vormt met een hooge-
drukgebied over Groenland. De depressiekern,
welke gisteren ten Zuiden van Janmayen lag,
trok in Oostelijke richting en ligt thans bij de
Witte Zee. Over de Poolzee ligt een gebied,
waarin het luchtdruk verval vry groot is. Noord
westen winden brengen hier koude lucht van
arctlschen oorsprong over Scandinavië.
Op de Noorsche kust waaien krachtige win
den en hier en daar vallen overvloedige regens
(Abisko had bijv. 63 mjn.).
Over Zuidscandinavië en de Baltische staten
is de luchtdruk gedaald terwijl zij over Zuid-
Oost-Europa steeg. Van de Oostzee tot de Mid-
dellandsche en Zwarte Zee strekt zich thans
een vrijwel gradientloos gebied uit.
Tengevolge van de"h aanvoer koelere lucht-
massa's in de hoogere luchtlagen uit Ooste
lijke richtingen kwamen in ons land plaatselijke
regenbuien voor. Amsterdam tapte in den af-
geloopen nacht 17 mjn. af. Ten Westen van
het Iberische schiereiland ligt een depressie,
welke op de Portugeesche kust veel regen ver
oorzaakt, 'Lissabon 21 m.m.).
Hoogste barometerstand 1028.4 mbar te Thors-
havn.
Laagste barometerstand 994.2 mbar te Vardoe.
WEERSOMSTANDIGHEDEN
Binnenland (7 u. 20 voorm.)
Den Helder: zwaarbewolkt, zwak. O. wind.
temp. 17 gr. C.. min. 14 gr. C., neerslag
9 m.m.
Vlissingen: zwaarbewolkt, zwak. O.N.O. wind,
temp. 14 gr. C.. min. 14 gr. C.
De Bilt: zwaarbewolkt, zwak O.Z.O. wind. temp.
12 gr. C., min. 12 gr. C., neerslag 4 m.m.
Groningen: zwaarbewolkt, zwak. Z.O. wind.
temp. 12 gr. C., min. 12 gr. C., neerslag 0.1
m.m.
Maastricht: zwaarbewolkt, zwak. N.N.O. wind.
temp. 11 gr. C.. min. 11 gr. C., neerslag
1 m.m.
Onze Brusselsche correspondent schrijft:
De groote vraag van den dag is hier: wat
zijn de plichten van den neutralen staat
en zijn burgers? Iedere dag brengt nieuwe
zorgen en stelt andere problemen. Het
nieuws van den Russischen inval in Polen
en het tragisch lot van dezen staat die door
zijn machtige naburen wordt verslonden,
heeft hier diepen indruk gemaakt. De mili
taire overheid heeft een aantal reservisten,
speciaal behoorend tot de genietroepen met
het oog op de uitvoering van dringende
werken opgeroepen.
De Vlaamsche bladen blijven aandringen
op een nauwgezette naleving van het neu-
traliteitsstatuut, die volgens hen dubbel ge
boden is nu de toestand in Europa steeds
ernstiger wordt. Laten wij er onmiddellijk
bijvoegen dat de Franschtalige groote pers
het de regeering op het oogenblik niet
moeilijk maakt en een gematigde houding
aanneemt. Maar in sommige Waalsche
kringen kan men zich maar moeilijk in de
neutraliteit schikken. Men wijst dit van
de hand. België is In 1914 in den oorlog ge
gaan. omdat zijn grondgebied geschonden
werd en het is steeds bereid dit ook thans
tegen iederen aanvaller te verdedigen. Maar
in sommige Waalsche organen als de
..Action Wallonne" blijft de agitatie voort
gaan.
Censuur? Dat is het schrikbeeld voor de
Belgische pers. Bovendien zou de regeering
dan voor iedere mededeeling verantwoor
delijk zijn die dan wel door de censuur
wordt toegelaten. Men hoopt hier nog
steeds, dat de pers op den duur zelf den
juisten weg zal weten te vinden, die het
midden houdt tusschen een slaafsche neu
traliteit en een gevaarlijke politieke agita
tie.
En dan zijn er de groote economische
moeilijkheden. De mobilisatie vergt groote
uitgaven, wat aan voeding en grondstoffen
uit vreemde landen moet worden betrok
ken. kan men slechts met den exporterheen
betalen.
België heeft besloten permanente com
missies in de groote hoofdsteden te zenden
en zij hoopt op deze wijze te bereiken dat
haar behalve de noodige voedingsmiddelen
voor menschen en dieren ook de grond
stoffen zullen geleverd worden, die onmis
baar zijn voor haar nijverheid. Een belang
rijke missie gaat naar de Vereenigde Sta
ten. Zij staat onder leiding van den ex-
Premier, Georges Theunis, Minister van
Staat. De Vereenigde Staten hebben België
toen ook zeer gesteund en men hoopt er nu
ook een gewillig oor te vinden.
De Congo zou België met zijn rijke hulp
bronnen natuurlijk van groot nut kunnen
zijn. Ket produceert talrijke voedingsmid
delen. verder koper, tin, goud. rubber enz.
Maar daar is het nijpende transportpro
bleem, dubbel nijpend voor België, dat
maar een geringe koopvaardijvloot bezit.
De weerslag van den oorlogstoestand is dan
ook geweldig in Antwerpen, aangezien 70 tot
75"/o van de scheepvaart Fransche, Engel-
sche en Duitsche schepen betrof.
De eenige belangrijke grondstof die Bel
gië in eigen land bezit, is steenkool. Zijn
machtige metaalindustrie kan slechts leven
dank zij den aanvoer van erts uit Frank
rijk, dat 9/10 van de totale hoeveelheid
leverde. Men hoopt dat een gedeelte van
dien aanvoer gehandhaafd blijft in ruil
voor de Belgische steenkool. De rest moet
dan van elders komen, uit Luxemburg en
Zweden. Maar voor Zweden is ook het
transport overzee weer de groote moeilijk
heid. Voordat een regeling met Engeland
dat practisch de zee beheerscht, tot stand
is gekomen, blijft de economische situatie
nog onoverzichtelijk.
Wat de voedselvoorziening betreft, heeft
de regeering voor ruime voorraden gezorgd.
Maar alle offieieele verklaringen ten spijt,
is men natuurlijk toch aan het hamsteren
gegaan. Daardoor bestaat er in vele detail
zaken gebrek aan suiker, zout en andere
noodzakelijke producten.
Nu bijna de helft van de 60.000 vracht
auto's is opgeëischt. is het niet altijd moge
lijk voor onmiddellijke aanvulling te zor
gen Ook het gebrek aan benzine zal het
verkeer op den weg wel geleidelijk doen
'verminderen, al ziet men hier thans nog
heel wat particuliere auto's ten pleiziere der
inzittenden rijden. De spoorweg gaat nu
een belangrijke rol spelen. Zoo komt er
voorloopig op een zeer ongewenschte wijze
een einde aan de concurrentie met den
weg!
Sinds het land zich meer en meer op de
een hooger rendement gevende zuivelpro-
ductie en groentenkweek is gaan toeleggen,
is men voor de graanvoorziening zeer af
hankelijk van den aanvoer overzee. On
danks de aangelegde voorraden en ondanks
het feit dat de neutralen voor eigen ge
bruik zullen kunnen importeeren. kan men
op zijn vingers natellen dat er door gebrek
aan scheepsruimte niet al te veel zal bin
nenkomen. Aan een reglementeering van
de levensmiddelenvoorziening zullen we
dus wel niet ontsnappen. Via de gemeenten
zal iedereen binnenkort zijn kaarten ont
vangen. al beteekent dit nog niet dat de
distributie onmiddellijk wordt ingevoerd.
Bij de kaarten wordt een aantal zegels ge
voegd. van één tot negen genummerd, die
alle een speciaal artikel vertegenwoordi
gen (brood, koffie, suiker, vet, enz.). Tegen
Inlevering van die zegels kan de huisvrouw
bij den leverancier harer keuze inkoopen,
die op zijn beurt in ruil voor de zegels weer
nieuwe voorraden ontvangt. Zoo wordt de
middenstand niet uitgeschakeld
In deze eerste oorlogsweken Is de econo
mische toestand van het land nog verre
van bevredigend. Hoewel honderdduizen
den onder de wapenen zijn, is de werkloos
heid sinds 24 Augustus, alleen al wat het
aantal gecontroleerde werkloozen betreft,
met 60.000 man gestegen. Vele bedrijven
zijn niet in staat tot werken, omdat hun
chef gemobiliseerd werd of de technici
werden opgeroepen. Vooral de landbouw
klaagt steen en been. Om nu de ergste mis
standen uit den weg te ruimen is er een
Commissie, bestaande uit militairen en
burgerlijke autoriteiten benoemd, die de
meest onmisbaren aan het bedrijfsleven zal
teruggeven.
Ook het credietapparaat stokte in de
eerste Septemberweken volkomen. Natuur
lijk kan een aantal gemobiliseerden
niet aan hun verplichtingen voldoen en
waren er exportbedrijven, die hun vorde
ringen geblokkeerd zagen, in de onmoge
lijkheid hun crediteuren te betalen. Maar
er waren ook velen die zonder absolute
noodzaak prefereerden hun geld op zak te
houden. Hoopte men op een moratorium
gelijk dat ln 1914 werd uitgevaardigd? De
regeering heeft nu verklaard dat daar geen
sprake van zal zijn. Het land moet werken.
Men hoopt dat de Nationale Bank. waarop
de regeering reeds een beroep gedaan heeft
in samenwerking met de semi-officieele en
particuliere bankinstellingen in staat zal
zijn het crediet-apparaat weer op gang te
brengen.
En wat de staatsfinanciën zelf betreft,
die ondergaan natuurlijk den vollen druk
van dezen tijd. De Minister van Financiën
was er juist na veel moeite in geslaagd de
begrooting voor 1940, aithans op papier, in
evenwicht te brengen. Nu zal hij wel weer
van voren af aan moeten beginnen. Alleen
met het heffen van belastingen kan men
de gaten die deze mobilisatietijd maakt,
natuurlijk niet stoppen, maar men kan er
zeker van zijn dat de belastingschroef op
nieuw wordt aangedraaid. Reeds spreekt
men van een militaire belasting voor de
van dienst vrijgestelden, van een omzetbe
lasting en van een duchtige oorlogswinst
belasting.
Maar wie zou er over zulke „kleinighe
den" durven mopperen, zoolang wij voor
het groote oorlogsleed gespaard blijven.
(Nadruk verboden).
481ste STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse, 4de lijst
Trekking van Donderdag 21
September
1939
Hooge Prijzen
1000.— 6027
400.— 17346
200.— 5586 10685 12248 12688
100.- 7479
8056
9152 10908
11383
13737
15317 17448
Prijzen van 70.—
1041
1361
1388
1434
1498
1807
1810
1989
2085
2474
2532
2549
2652
2695
2734
2825
2859
2982
3112
3117
3163
3358
3425
3443
3449
3471
3498
3541
3775
3858
3883
3938
3968
4020
4028
4204
4239
4471
4504
4730
5277
5367
5461
5487
5595
5961
6037
6138
6421
6427
6495
6546
6618
6741
6790
6819
6936
6980
7088
7243
7276
7382
7435
7736
7777
7886
8122
8173
8211
8252
8361
8364
8502
8650
8761
8807
8814
8969
9125
9361
9384
9417
9423
9481
9852
9879
9962
10013
10043
10088
10101
10299
10397
10466
10541
10663
10745
10896
11056
11092
11105
11273
11276
11661
11735
11764
11782
12344
12429
12716
12752
12849
12851
13041
13060
13261
13365
13378
13383
13823
13835
13838
13866
14000
14153
14527
14618
14698
14901
14973
14979
15073
15105
15611
15704
15760
16563
16622
16713
16769
16878
16924
17164
17254
17290
17299
17677
17715
17893
18029
18034
18132
18225
18363
18373
18583
18594
18711
18766
18885
19325
19378
19389
19475
19517
19588
19648
19846
19850
19895
20050
20215
20233
20272
20427
20898
21080
21402
21403
21569
21595
21629
21827
21941
21971
Nieten
1013
1064
1068
1181
1190
1225
1262
1294
1352
1353
1414
1471
1485
1503
1507
1563
1608
1624
1636
1672
1685
1714
1742
1813
1838
1855
1871
1891
1892
1898
2052
2067
2129
2184
2361
2423
2467
2503
2542
2554
2639
2728
2732
2736
2760
2830
2858
2867
2943
3040
3042
3095
3109
3248
3283
3309
3332
3367
3378
3637
3660
3893
3916
4223
4318
4346
4394
4409
4466
4473
4682
4705
4728
4776
4803
4825
4836
4962
4971
5186
5198
5282
5288
5298
5325
5341
5547
5563
5573
5622
5624
5631
5656
5748
5771
5830
5934
5953
6030
6095
6139
6146
6150
6243
6269
6332
6359
6383
6418
6453
6593
6600
6631
6668
6693
6765
6794
6797
6817
6833
6864
6937
6950
7104
7123
7154
7155
7165
7191
7208
7258
7289
7323
7436
7547
7571
7626
7689
7782
7814
7840
7904
7971
7975
7980
8092
8097
8142
8170
8226
8239
8294
8305
8324
8352
8358
8401
8408
8428
8441
84
8506
8540
8649
8692
8744
8756
8876
8942
3988
9007
9033
9129
9135
9201
9237
9312
9383
9391
9418
9520
9527
9596
9611
9616
9617
9659
9663
9697
9708
9710
9756
9757
9768
9779
9790
9861
9916
9922
9924
9955
9959
10004
10029
10076
10118
10180
10243
10250
10256
10272
10273
10279
10451
10460
10522
10582
10583
10601
10603
10740
10758
10806
10844
10867
10873
10939
10967
11136
11200
11208
11211
11239
11283
11292
11352
11406
11471
11491
11524
11576
11608
11630
11689
11742
11796
11803
11809
11817
11920
11976
12009
12059
12085
12118
12132
12159
12191
12193
12201
12241
12301
12379
12405
12474
12507
12522
12556
12587
12605
12610
12643
12667
12711
12721
12768
12802
12866
12880
12894
12906
12913
12985
13162
13183
13247
13263
13336
13446
13616
13733
13796
13798
13840
13937
13951
13981
13989
14019
14032
14079
14150
14228
14232
14249
14266
14299
14315
14330
14382
14423
14426
14461
14477
14550
14557
14580
14595
14647
14709
14711
14712
14737
14769
14867
14926
14944
15000
15048
15063
15174
15178
15189
15292
15319
15351
15375
15458
15529
15565
15603
15617
15631
15652
15777
15817
15864
15894
15915
15918
15955
15969
15989
16008
16022
16074
16081
16087
16150
16165
16178
16232
16291
16333
16441
16449
16464
16501
16503
16516
16541
16616
16621
16700
16841
16887
16912
16918
16922
16941
17000
17043
17109
17148
17157
17188
17206
17244
17262
17325
17357
17369
17425
17463
17492 17493 17501 17508 17518 17519 17528 17540
17558
17591
17597
17770
17890
17899
17980
18028
18144
18145
18313
18320
18326
18357
18396
18408
18502
18542
18544
18613
18654
18657
18697
18842
18860
18905
18951
18962
18980
19000
19076
19172
19173
19179
19216
19310
19375
19453
19476
19499
19525
19536
19567
19578
19639
19765
19826
19847
19854
19870
19878
19923
19070
20000
20043
20144
20207
20328
20371
20410
20467
20470 20483
20540 20581
20598
20649
20702
20731
20768
20868
20913
20981
20993
21006
21024 21124 21147 21206
21245
21357
21374
21388 21406
21433
21463
21520
21521
21526
21601
21618
21641
21739
21759
21783
21819
21874 21893
21921
Verbet. 5e klasse, 3e lijst: 6646 m.
Z. 6640.
HEDEN.
Pniël: Vraagavond dr. Ricmens. 81/4 u. n.m.
Prediker: Geref. Bond. Spr. ds. Keek, 8 u. nam.
Katwijk aan Zee (zaal Geesing)Geref. Bond.
Spr. ds. Poot, 8 uur nam.
DIVERSEN:
's Dinsdags, Mare 13: Medisch Opvoedkundig
Bureau. 9^s11 uur voorm.
Arbeidsbeurs iLevenaaal). Iedere derde Dins
dag der maand consultatiebureau voor onvol-
'vaurdigen. 7—8 uur nam.
's Donderdags. Wijkgebouw „Bethesda" (Hoef-
straat 4446): Consultatiebureau voor Alco
holisten. 8 uur nam.
's Donderdags: In§t. voor Praeventieve Ge
neeskunde (1ste Binnenvestgr.. 22). Inenting
tegen diphterie. 3Vt uur 's middags precies.
's Vrijdags: Inst. v. Praeventieve Genees
kunde. Consultatiebureau v. Beroepskeuze. 4—5
uur nam.
BIOSCOPEN:
Luxor-Theater, Stationsweg: 8 uur nam.:
„Havenkwartier".
Eiken dag behalve Vrijdags ook om 2 u„ Zon
dag 2—7 en 8—11 uur.
Trlanon-Theater, Breestraat 31: 8 uur nam.
Woensdag en Zaterdag ook om 2 uur: „De Ba-
gatellc-club".
Zondag v. 2—7 uur doorloopende voorstelling.
Lido-Theater, Steenstr. 39: 8.15 uur nam.:
„Kind vrouwtje".
Woensdag en Zaterdag te 2 uur 30 nam.
Zondag doorl. voorstelling van 2—7 en 8.15 uur.
Casino-Theater, Hoogewoerd 49: 8 uur nam.:
„De trots van de marine".
Zondag van 1—7 en van 8—11 uur. Woensdag
en Zaterdag ook 2.30 nam.
Rex-Theater. Haarl^traat: lederen werkdag
2 en 8 uur nam.: „De avonturen van Marco
Polo".
Zondag van 27 uur doorL voorstelling en 8
uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag 16 t.m.
Vrijdag 22 Sept. a.s. waargenomen door de
apotheken G. H. Blanken, Hoogewoerd 171, telef.
20502 en Apotheek Reyst, Steenstraat 35, telef.
20136.
Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek, Wil-
helminapark 8, telef. 26274.
PREDIKBEURTEN.
VOOR VRIJDAG 22 SEPTEMBER.
Boskoop Geref. Gem.: Nam. 7% uur. de
heer Wijting van Amersfoort.
Sassenheim Gem. Gods: Nam. 8 u., paster
Shappel.
NED. HERV. KERK.
Drietal te Amsterdam (vac.-wijlen T. Kloos
terman), G. Grootjans Thz. te Vlaardingen, H.
C. J. Hoogendijk te Roermond en A. C. van
Uchelen te Meppel.
Drietal te Amsterdam (vac.-dr. W. J. M. En-
gelberts)P. A. Klilsener te Bodegraven; A. J,
Aangenomen: naar Bussum (als hulppred.),
H. Roest. cand. te Wageningen.
GEREF. KERKEN.
Aangenomen: naar Burchtervcld, A. Brink,
cand. te Hoogersmtlde.
Tweetal te Wolfheze. D. J. Ras te Vleuten -
De Meern en G. Toornvliet te Nieuwerkerk a.
d. IJssel.
LUCHTTEMPERATUUR.
9 uur voorm.: 12 gr. C. (54 gr F.).
12 uur 'smtdd.14 gr. C. (58 gr. F.).
HOOGWATERTIJDEN TE KATWIJK a. ZEE.
Voor Vrijdag.
Voorm. te 10 u. 42 min.: nam. te 11 u. 25 min.
LICHT OP VOOR FIETSERS -.a.
Donderdag: 7.34 n.m. tot 6.13 v.m.
MAAXS OP- EN ONDERGANG.
21 Sept. op: 15 u. 28.
Een vertegenwoordiger van Aneta had te
Batavia een onderhoud met den directeur
van het departement van economische za
ken, den heer H.-J. van Mook, ter verkrij
ging van een overzicht van de economische
mobilisatie van Nederlandsch-Indië.
Reeds in September van het vorige jaar.
toen eveneens de spanning groot was. is
zoo zeide de heer Van Mook een begin
gemaakt met de bewerking der verschil
lende voorzieningen, welke in tijden van
oorlogsgevaar noodzakelijk zijn. Dit leidde
tot de oprichting van het voedingsmidde
lenfonds op eind April van dit jaar. In sa
menwerking met den handel werd buiten
een rijstvoorraad voor ongeveer drie maan
den aangelegd, terwijl tegelijkertijd een
systeem werd ontworpen, waarmede een
voortdurende aanvulling van deze voorra
den werd verzekerd. Uit den goed geslaag
den rijstoogst op Java werden 110.000 tons
rijst opgekocht, welke hoeveelheden gereed
werd gehouden om te worden gedistribu
eerd in streken, die niet geheel aan de
eigen behoeften aan rijst kunnen voorzien.
Hierbij werd uitgegaan van de gedachte,
dat. al zou de aanvoer voor bedoelde ge
bieden geheel worden afgesloten, men daar
toch in ieder geval gedurende zes tot acht
maanden uit de voeten kon. Na het afko
men van de oorlogsverklaring werd met
groote snelheid deze rijst-aanvulling van
Java overgebracht naar alle punten, waar
voor dit noodzakelijk was. Voor deze over
brenging was het o.a. noodig om alle opge
legde schepen van de Kon. Paketvaart
Maatschappij weer in dienst te brengen.
Ten aanzien van de kort geleden afgeko
men teeltdwang-ordonnantie wordt opge
merkt, dat deze dient tot verdere voorzie
ning in den goeden voedselvoorraad In
streken met een tekort aan voedselproduc
tie, zal met de toepassing van deze ordon
nantie nog wat verder worden gegaan. In
bedoelde streken zal de voedselproductie
zeer bepaaldelijk worden bevorderd, echter
zonder aantasting van den normalen land
bouw. Zooveel mogelijk zullen niet-beplante
gronden en beschikbare werkkrachten wor
den ingeschakeld in de voedselproductie.
Mochten de omstandigheden nog moeilijker
worden, en b.v. afsluiting van de voedsel-
aanvoeren plaatsvinden, dan zou zelfs aan
tasting van den normale landbouw niet uit
gesloten zijn. Deze streken zijn voorname
lijk Sumatra's Oostkust. Riouw, Djambi,
Bangka, Menado en de Westerafdeeling van
Borneo
De verhoogingen van vrachten in de
scheepvaartwereld gaan over het algemeen
per 1 October in. zoodat de scheepvaart
maatschappijen over September een verlies
lijden, aangezien de molestpremies niet per
1 October, doch onmiddellijk zijn gestegen.
Voorts ondervond de scheepvaart opont
houd, terwijl andere nadeelige factoren
waren de aanhoudingen van schepen, ver
anderingen in de te volgen route, het in
boeten van laadruimte door den noodzaak
meer brandstof te bunkeren, en het cance-
len van boekingen door passagiers.
Bij het departement der marine werd het
„bureau zeeverkeer" ingesteld, dat, in com
binatie met het departement van economi
sche zaken, tot taak heeft zich blijvend op
de hoogte te stellen van de scheepsruimte
waarover kan worden beschikt, de moge
lijkheid van het onderhouden der verschil
lende verbindingen, vrachten en aanbod
van lading. De schepenvorderings-ordon-
nantie maakt het mogelijk, dat de regee
ring voor bepaalde doeleinden de beschik
king krijgt over scheepsruimte.
De voornaamste punten uit de nieuwe
maatregelen, welke zijn genomen inzake de
prijsopdrijving, zijn de volgende:
le. voor een aantal goederen, dat in het
binnenland wordt voortgebracht (suiker,
aardolie-producten, hout, zout. cement en
kinine) blijft het niveau van 24 Augustus
gehandhaafd.
2e de voornaamste voedingsmiddelen
(rijst, mals, visch en aardappelen) blijven
eveneens op het bestaande niveau gehand
haafd, met toelating van de normale sei
zoensschommelingen. die door het bestuur
zullen worden aangegeven.
3e. voor een aantal geïmporteerde goe
deren en daarmede verwante binnenland-
sche producten, die van groote beteekenis
zijn voor het binnenlandsch verbruik en
waarvan ruime voorraden aanwezig zijn,
wordt een prijsverhooging van maximaal
vijf procent toelaatbaar geacht.
4e. voor geïmporteerde goederen en daar
mede verwante binnenlandsche producten,
die van groote beteekenis zijn voor het bin
nenlandsch verbruik en waarvan ruime
voorraden aanwezig zijn, wordt een prijs
verhooging van maximaal vijf procent toe
laatbaar geacht.
5e. voor geïmporteerde goederen, niet on
der de voorgaande punten genoemd, zal een
prijsverhooging van 10 procent boven het
peil van 24 Augustus toelaatbaar worden
geacht.
6e. voor een aantal geïmporteerde soorten
van goederen, die voor de volkshuishouding
van secundair belang zijn en min of meer
een luxe-karakter dragen of waarvan de
voorraden te gering zijn om een blijvende
verhandeling beneden het niveau van de
veranderde invoerprijzen mogelijk te ma
ken, wordt de prijsbewaking opgeheven,
met dien verstande, dat de prijzen niet
hooger mogen worden gesteld dan een be
drag, hetwelk in normale verhouding staat
tot den prijs, waarvoor het betrokken arti
kel is aangekocht.
7e. prijzen van diensten en huren blijven
op het peil van 24 Augustus, zoolang niet
door den directeur van economische zaken
of het betrokken hoofd van bestuur ont
heffing daarvan is verleend.
DE TWAALFDE ZITTING.
Gisteren werd in de Noorderkerk te
Sneek de twaalfde zitting gehouden van
de Generale Synode der Geref. Kerken.
Het heeft zich nader beziggehouden met
de voorstellen die bij haar omkwamen in
betrekking tot de geestelijke verzorging
der militairen. Na discussie, keurde zij de
concept-regeling voor de kerkelijke positie
van den Geref. leger-predikant goed. Prof.
dr. H. H. Kuyper deelde mede dat hij tegen
deze regeling principieele bezwaren heeft.
Het voorstel om aan deputaten voor de
geestelijke verzorging der militairen mach
tiging te verleenen om een of meer extra
collecten aan de kerken voor dit werk werd
na discussie goedgekeurd wijl het bedoelt
de financieele aangelegenheden te concen-
treeren en alle aanvragen om steun voor
eenige Chr. militaire actie voortaan over
deputaten te doen loopen.
Voorts besloot de Synode aan deputaten
toestemming te verleenen de door den
minister van Defensie voor de plaatselijke
predikanten van de verschillende kerken
beschikbaargestelde toelagen voor den ar
beid onder de militairen te aanvaarden en
die in overleg met de betrokken predi
kanten en kerkeraden naar de bedoeling
van den bewindsman te distribueeren. Aan
de garnizoenskerken zal desnoodig subsi
die worden verleend als er buitengewone
kosten moeten gemaakt worden voor den
arbeid onder de militairen (o.a. voor be
noeming van hulpprediker, gebouwen eic.)
zulks ln verrekening met de toelagen van
den minister. De aan deputaten verleende
machtiging den kerken een of meer extra
collecten te vragen, zal hen in de gelegen
heid stellen den extra arbeid voor de gees
telijke verzorging der militairen door de
mobilisatie noodzakelijk geworden te doen
verrichten. Ook kunnen zij zoo noodig
steun verleenen aan anderen arbeid, die
aan deze geestelijke verzorging zal ten
goede komen.
De Synode droeg aan deputaten in Indie
op alles te doen wat in hun vermogen is
de Geref. militairen geestelijke verzorging
te bieden, het contact te bewaren met ae
Ned. deputaten ter regeling van gemeen
schappelijke zaken en een goede s^e'f~
werking te onderhouden met den Gerei,
legerpredikant en den dito vlootpredikan
in Ned. Indië.
2—2
