Houden de Polen thans
stand
DINSDAG 12 SEPTEMBER 1939
No. 24376
Hevige strijd om Warschau
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Maximum bedrag aan kostwinners
vergoeding wordt verhoogd
80ste Jaargang
Daden ter zee
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Een verlofregeling is in voorbereiding
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd ztfn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd rtjn:
per 3 maanden (.2.33
per week f.0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0 80 per 3 mndj
De Duitschers melden:
Ten Noorden van den Weichsel na
deren de Duitsche troepen, zonder op
tegenstand te stuiten, de vesting
Modlin.
De brug over den Weichsel ligt reeds
binnen het bereik van de Duitsche ar
tillerie.
Lomza aan de Narew is na hard-
nekkigen tegenstand van den vijand
ingenomen.
Van Poolsche zijde wordt gemeld:
De aanvallen van de Duitsche troepen,
welke Zondag en gedurende den nacht door
de verdedigers van Warschau zijn afgesla
gen. waren gericht tegen de voorstad Mary-
mont in het Noord-Westen en in het Zuid-
Westen langs den straatweg van Grojec.
De krachtige verdediging van War
schau heeft deze aanvallen niet alleen
tot staan gebracht, doch met steun van
de artillerie werden de aanvallers terug
gedreven.
De vijand schijnt geen zware artillerie te
hebben en wil dit blijkbaar goed maken
door heftige bombardementen uit de lucht.
Twaalfmaal is de stad uit de lucht gebom
bardeerd. Ongeveer 20 pet. der vijandelijke
vliegtuigen is neergeschoten. Eén bombar
dementsvliegtuig viel midden in de stad. Tot
de verwoeste gebouwen behoort het Bel-
vedere-paleis, waar Pilsudski woonde en dat
als museum was ingericht.
De geheele bevolking neemt deel aan $e
verdediging. In den strijd hebben de batal
jons. welke gevormd worden door de werk
lieden van Warschau, een eerste rol ge
speeld. De vrouwen brengen den strijders
eten en drinken tot in de voorste linies. In
de binnenstad hebben duizenden vrijwilli
gers de diensten de passieve verdediging
versterkt. Zij werken de volle 24 uur.
Bij een tegenaanval op Marymont zijn
Duitschers krijgsgevangen gemaakt. Zij
werden naar Warschau gebracht en onder
vraagd.
Men vond op hen nationaal-socialistische
bladen, o.a. de ..Voelkische Beobachter",
welke geheel verschillend waren van de
nummers, welke op denzelfden dag in
Duitschland waren verkocht. Er is dus een
speciale pers ingesteld voor de soldaten aan
het front.
Bovendien heeft de Duitsche leugen van
de inname van Warschau slachtoffers ge
maakt.
Een groep Duitsche officieren, die
meenden, dat Warschau bezet was,
kwam in een der voorsteden met een
auto rustig bij een barricade aan. Zij
werden door Poolsche soldaten gevangen
genomen, vóór zij van hun verbazing
bekomen waren.
Uit Lwow meldt Havas nog het volgende:
Na den tienden dag der vijandelijkheden
aan het Oostelijk front bezetten de Poolsche
strijdkrachten linies, die een soort ontzag
lijke accolade vormen, welker knoop zou
worden gevormd door het gebied van War
schau en Modlin. De boventak zou dan be
ginnen bij Suwalki tot aan de Oost-Pruisi
sche grens en Lithauen en de benedentak
zou worden gevormd door het middendal van
den Weichsel verlengd door den loop van
de San.
Op dit onmetelijke front van ruim 700
kilometer strijden de Polen overal ten Noor
den of Westen van den loop van de Boeg,
den Weichsel en de San, d.w.z. nog voor hun
weerstandslinie. De gevechten zijn bijzonder
levendig in het uiterste Noorden van het
gebied van Suwalki, in het centrum in den
driehoek der samenvloeiing van Boeg en
Weichsel, rondom Serok, Modlin en War
schau en in het uiterste Zuiden van het
front aan den linkeroever van de San.
De ernstige bedreigingen voor de Polen
zijn gelegen in de aanvallen in het Noorden
en in het Zuiden.
Hitier aan het front.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt dato
gisteren uit het hoofdkwartier van den
Fuehrer: ,,Ook heden heeft de Fuehrer zich
per vliegtuig naar de voorste frontlinie be
geven, waar op het oogenblik de beslissing
van den grooten slag in Polen zich onweer
staanbaar voltrekt. Deze tweede vlucht van
den Fuehrer leidde naar het centrum van
het operatiegebied tusschen Lodz en War-
schauw, waar de ingesloten Poolsche troepen
wanhopig trachten naar het Oosten door te
breken. Evenals gisteren landde de Fuehrer
op een der oorlcgsWiegveleen, enkele kilo
meters achter het front, waar een formatie
gevechtsvliegtuigen gestationneerd was. De
commandant kon den Fuehrer begroeten
met het mededeelen der resultaten van den
vorlgen dag: vier en veertig Poolsche vlieg
tuigen vernield en talrijke vliegvelden, ver
naci' ''et Oosi'.i gelegen, "erniHted.
Gedurende den rit naar de voorste front
linies werd de Fuehrer geestdriftig door de
troepen toegejuicht. Terwijl de tocht aan
vankelijk leidde door een gebied, waar hier
en daar stukken Poolsch geschut, munitie
wagens, uitrustingsvoorwerpen en ook eenige
Poolsche tanks, stukgeschoten en immobiel,
soms ook uitgebrand, lagen, namen de tee
kenen. die op strijd wezen, weldra toe. Op de
velden stonden zware Duitsche batterijen,
beschermd door afweergeschut, gereed tot
vuren.
De Fuehrer reed midden door de voorste
artilleriestelling. De divisiestaf, die in een
half vervallen boerenhuis was onderge
bracht, meldde, dat alle Poolsche pogingen
met zware verli"-en wa-en gestrand op het
Duitsche vuur. Toen de Fuehrer den staf
verliet, trokken juist Duitsche pantserwa
gens. gevolgd door artillerie en licht veld
geschut voorbij. Eerst des namiddags verliet
de Fuehrer de voorste linie om naar zijn
hoofdkwartier terug te keeren.
OOK GOERING NAAR HET FRONT.
Generaal-veldmaarschalk Goering heeft
na als voorzitter van den ministerraad voor
de defensie de meest dringende werkzaam
heden verricht te hebben, gisteravond zijn
hoofdkwartier verlaten en zich naar de af-
deellngen van zijn luchtwapen aan het front
begeven.
POOLSCHE REGEERING PROTESTEERT
TEGEN B03IBARDEERING VAN
OPEN STEDEN.
Volgens het Poolsche officieele persbureau
heeft de Poolsche regeering besloten bij de
regeeringen van alle beschaafde naties te
protesteeren tegen de Duitsche practijken
van de bombardeering van open steden en
burgerbevolking.
TOCHT DOOR BRANDEND POLEN.
Een Letlandsch journalist, die zoojuist per
auto in Riga is aangekomen, heeft een aan
schouwelijk verhaal verteld van een gruwe-
lijken tocht uit Warschau. Langs den ge-
heelen weg door Polen, zoo vertelt hij, lagen
brandende steden en dorpen, terwijl zich
langs de wegen vluchtende menschenmassa's
voortbewogen. Zware rookwolken gaven de
plaats aan van steden en dorpen, die thans
in de asch gelegd zijn, terwijl de stad Wis-
zuov een gloeiende over was. De door de
Duitsche brandbommen aangerichte ver
woesting was verschrikkelijk. De bewoners
der streek brachten wat maar mogelijk was
in veiligheid en zochten, met hun kinderen
op den rug gebonden, een toevlucht in de
bosschen. Het vee was uit de stallen losge
laten en liep tusschen de vluchtende men-
schen in. De dorpsstraten lagen bezaaid met
lijken van menschen, die gestikt waren bij
pogingen om hun bezittingen in veiligheid
te brengen of omgekomen tengevolge van
doodelijke brandwonden.
Soms was het onmogelijk door te rijden,
omdat duizenden vluchtelingen den weg ver
sperden. De houten brug over een rivier
stortte in, waardoor honderden menschen
in het water vielen. De Duitsche tactiek ach
ter het front, zoo verklaarde de journalist,
ten slotte, heeft een grootere haat tegen
Duitschland gewekt dan ooit.
DUITSCH OORLOGSSCHIP OP EEN
MIJN GELOOPEN.
Gemeld wordt, dat gistermiddag een der
Duitsche aviso's, welke op volle zee patrouil-
leeren, bij de Deensche kust op een mijn is
geloopen. Een krachtige ontploffing werd
gehoord en een enorme waterkolom spoot
omhoog. Men maakt hieruit op, dat ook de
munitie aan boord is ontploft.
Er zouden 10—12 slachtoffers zijn.
AMERIKAANSCH STOOMSCHIP DOOR
DUITSCHE DUIKBOOT DOORZOCHT.
Nicolson,, de vice-president van de Ame-
rikaansche reederij Waterman, heeft ver
klaard, dat de „Macosta" van deze maat
schappij Zaterdag ji. door een Duitsche
duikboot ter hoogte van de Iersche kust
werd gepraaid.
De gezagvoerder meldde de reederij. dat
zijn schip van Glasgow kwam en drie uur
werd doorzocht aleer het de reis kon voort
zetten.
De commandant van de duikboot had
tegenover hem verklaard, dat voortaan het
vuur zou worden geopend op Amerikaansche
schepen, die weigeren te stoppen.
Er is verslag uitgebracht aan het depar
tement van staat.
Men beware evenwicht
en kalmte.
Het blijkt ons, dat evenals in 1914
wederom tal van dwaze geruchten de
ronde doen, die weinig bevorderlijk zijn
voor een rustige stemming onder het
publiek. Hier hoort men vertellen, dat
onbekende vliegtuigen zijn waargeno
men, zelfs dat bommen zijn gevallen,
daar beluistert men het doodschieten
van officieren door minderen en zoo
zouden wij kunnen voortgaan.
Met de meeste kracht wijzen wij er
op dat daarvan niets, doch dan ook let
terlijk niets waar is. Wanneer zich zoo
iets zou voordoen of voorgedaan heb
ben, zou de Nederlandsche pers daar
van mededeeling doen of hebben ge
daan.
Deze onzinnige geruchten kunnen
slechts dienen om onrust te wekken
onder het publiek, terwijl juist rust
eerste vereischte is. Met klem wijzen
wij er eens ten overvloede op, geen ge
loof te hechten aan al zulke op fanta
sie berustende verhalen en zich door
deze geruchten niet te laten beïnvloe
den.
Men beware juist in deze dagen zijn
evenwicht en kalmte!
Duitschland en de blokkade.
De Berliner Nachtausgabe kondigt aan,
dat in de eerstvolgende dagen een Duitsche
lijst van contrabandegoederen zal worden
gepubliceerd.
Het blad schrijft in dit verband o.m. het
volgende: de strijd van Engeland met de
scherpste vormen van den economischen
oorlog tegen Duitschland heeft in enkele
dagen zoo'n vorm aangenomen, dat Duitsch
land tegen Engeland de vrijheid der neutra
len verdedigt. Engeland wil eenvoudig den
neutralen staten de ook voor de bevolking
van deze staten noodige toevoer van indus-
trieele grondstoffen afsluiten. De tegen
stand der neutralen is echter essentieel
harder dan in 1914. Bovendien heeft
Duitschland besloten de neutralen met alle
slechts mogelijke middelen in hun strijd
tegen de Engelsche rechtsschending te
steunen. De neutrale staten die uit Duitsch
land tot dusverre steenkool hebben gekre
gen, zullen deze in dezelfde hoeveelheid
blijven krijgen. Duitschland zal dus ook.
wanneer Engeland den neutralen staten bij
succesvollen tegenstand tegen den rechts-
inbreuk de invoer van Engelsche steenkool
mocht weigeren, de voor de neutrale staten
in aanmerking komende negen millioen ton
steenkool leveren. Tevens zullen de Pool
sche leveranties van zes millioen ton steen
kool aan de neutralen voortduren. Duitsch
land is in den het door Engeland opge
drongen economischen oorlog in staat niet
alleen iederen druk van een Engelsche
blokkade en iederen vorm van den Engel-
schen hongeroorlog te doorstaan, maar
met dezelfde middelen te beantwoorden.
Duitschland zal een dezer dagen zijn eigen
contrabandelijst publiceerén en onder den
door Engeland uitgeoefenden dwang ook le
vensmiddelen opnemen. Langs anderen weg
BINNENLAND.
De distributiewetook donkere olie, petro
leum, benzine en benzol vallen er on
der. (Binnenland, 3e Blad).
De ondergang van de „Mark." (Gemengd,
3e Blad).
De reis van de „Torenvalk" naar Indie.
(Binnenland, 3e Blad).
De Jaarbeurs geopend. (Ie Blad).
Begrafenis slachtoffers van de „Willem
van Ewijk." (Ie Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van
'iet 2de Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Sterk fluctueerende markt Winst
nemingen krijgen overhand Verdeeld
verloop Terugloopende koersen
Amerikanen vast, doch reageerend
Beleggingen luier.
BUITENLAND.
De Polen schijnen thans stand te houden.
de Blad).
Radio-rede van Eden. (Ie Blad).
Duitschland tegen de Britsche blokkade.
(Ie Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 3 VAN HET le BLAD.
Zwakke tot matige Zuidwestelijke
tot Zuidoostelijke, later wellicht
Oostelijke wind. Betrokken tot
zwaar of halfbewolkt. Aanvanke
lijk nog regenbuien. Weinig ver
andering in temperatuur.
kan de rechtsinbreuk, dien Engeland be
gaat op de neutralen, niet bestreden
worden.
De regeeringspersdienst meldt het vol-»
gende:
Bij de regeering zijn eenige maatregelen
in voorbereiding, welke strekken om de
maatschappelijke zorgen van de buiten
gewoon onder de wapenen geroepen
dienstplichtigen zooveel mogelijk te ver
lichten. Daartoe zal o.a. het bedrag, dat
ten hoogste aan kostwinnersvergoeding
kan worden toegekend, van f. 2.50 op
f. 3.per dag worden gebracht, terwijl
in bijzondere gevallen het bedrag van
f. 3.met machtiging van den minister
van defensie nog eenigermate zal mogen
worden overschreden.
Dat wil niet zeggen, dat alle vergoedingen
verhooging zullen ondergaan, maar dat in
sommige gevallen, waarin thans reeds f. 2.50
per dag aan vergoeding wordt genoten, doch
waarin dit bedrag niet voldoende blijkt in
verband met den achteruitgang van de ge
zinsinkomsten. en b.v. in verband met de
grootte van het gezin, de vergoeding kan
worden verhoogd. Verder zal de verhooging
soms noodig blijken ten aanzien van gezin
nen, die in het buitenland verblijf houden,
daar in verschillende streken in het buiten
land een andere maatstaf voor levensonder
houd moet gelden dan hier te lande.
Voorts is een regeling te wachten, welke
beoogt steun te verleenen aan diegenen,
die door opkomst in militairen dienst in
onoverkomelijke moeilijkheden zijn ge
raakt en met toekenning van kostwin
nersvergoeding niet of niet voldoende
geholpen zijn.
De regeering heeft het hoofdbestuur van
de Koninklijke Nationale Vereeniging tot
steun aan Miliciens bereid gevonden zich
met de uitvoering van deze regeling te be
lasten. Daar deze vereeniging voor dit doel
niet over voldoende geldmiddelen beschikt,
heeft de regeering haar een zeker bedrag
aan subsidie toegezegd met de bepaling, dat
deze subsidie zal worden verhoogd met een
gelijk bedrag als de vereeniging van andere
zijde aan bijdragen mocht ontvangen. Wan
neer dus iemand de vereeniging steunt, het
zij met f. 100, hetzij met een kwartje of een
dubbeltje, kan hij er op rekenen, dat het
rijk er evenveel bij legt. Het adres van de
vereeniging is: Amsterdam-C.. Wetering
schans 96, terwijl het nummer van de post
rekening is 12459.
Ook is een verlofregling in voorberei
ding, doch eerst moet nog worden na
gegaan, in hoeverre de toestand het ver
leenen van verlof gedoogt. Voorshands
zal het verlof in elk geval slechts op be
perkte schaal kunnen worden verleend.
De regeering hoopt, geleidelijk eenige
uitbreiding aan het verlof te kunnen
geven.
Het is van belang, dat afgescheiden
van deze regeeringsmaatregelen ook van
particuliere zijde alles in het werk wordt
gesteld om de moeilijkheden en zorgen,
welke op de schouders van de gemobiüseer-
den of van hun gezinnen rusten, zooveel
mogelijk te helpen verlichten.
Uit maatschappelijk oogpunt is het ge-
wenscht, dat de plaatsen, die als gevolg van
de mobilisatie zijn opengevallen, weder ge
heel worden bezet. De regeering heeft in dit
verband met groote waardeering vernomen,
dat zeer vele werkgevers hun onder de wa
penen geroepen personeel niet of althans
slechts tijdelijk hebben ontslagen en de
opengevallen plaatsen ook slechts tijdelijk
hebben doen bezetten door niet-gemobili-
seerden, opdat de gemobiliseerden, wanneer
zij weder uit dienst komen, in hun oude be
trekking kunnen terugkeeren.
Bovendien hebben vele werkgevers het
verschil tusschen loon en kostwinnersver
goeding geheel of voor een deel weggenomen
door het toekennen van een toeslag.
De regeering beseft volkomen, dat niet
alle werkgevers aldus kunnen handelen, met
name niet zij, die ten gevolge van de alge-
meene mobilisatie zelf in min of meer groote
moeilijkheden zijn komen te verkeeren.
Echter moge de regeering een opwekking
richten tot alle werkgevers die tot heden in
dit opzicht hun standpunt nog niet hebben
bepaald, om ten behoeve van onze gemobili
seerden zóó ver te gaan, als in verband met
hun eigen omstandigheden mogelijk wordt
geacht.
Ook het publiek kan onder de huidige om
standigheden steun aan gemobiliseerden
verleenen. Vele zaken kunnen in stand wor
den gehouden, indien men eenige inschik
kelijkheid betoont, bijvoorbeeld door waren,
welke anders aan huis worden bezorgd, zelf
af te halen of te doen afhalen. In sommige
zaken blijft de echtgenoote van den gemo
biliseerde achter, die niet in staat is het be
drijf gaande te houden, terwijl hulp niet is
te krijgen of niet kan worden betaald. Hier
kan alleen uitkomst worden gebracht, wan-
rcer anderen die over vrijen tijd besc^k-
."?n belangeloos ds bchvlrzeme h^n^ He
den. De regeering doet een beroep op ieder
een, die daartoe in staat is, om te doen wat
in zijn vermogen ligt om de zorgen van de
gemobiliseerden te helpen verlichten.