LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad Maandag 4 September 1939 HEI VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt Overzicht ai Koning George voor de radio Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD verwacnt Ook Daladier spreekt Een Britsch oorlogskabinet Boodschap van Moscicki tot het Poolsche volk Maatregelen in Duitschland Oorlog zal humaan worden gevoerd De Engelsche Dominions Egypte verbreekt diplomatieke betrekkingen met Duitschland Neutraliteits- verklaringen DUITSCH DIPLOMATIEK PERSONEEL IN POLEN GEARRESTEERD. Volgens een bericht van het Duitsche Nieuwsbureau zou de Poolsche regeering in strijd met de bepalingen van het volken recht uit den trein, waarin zich de leden van de Duitsche ambassade te Warschau bevonden, op korten afstand van de Lithau- sche grens een assistent van den Duitschen militaire attaché en een ambtenaar van de Duitsche legatie hebben gehaald en beiden hebben gearresteerd. Omtrent hun lot is niets bekend. DE BEVELHEBBERS VAN HET ENGELSCHE LEGER. De Britsche koning heeft tot opperbevel hebber van het Britsche veldleger benoemd generaal Gort. tot chef van den Imperialen Generalen Staf generaal Ironside en van de strijdmachten in Engeland generaal Cirke. De Britsche Koning heeft gisteravond in een radioredevoering tot alle deelen van het Britsche Rijk o.m. verklaard, dat in dit ernstige, meest noodlottige uur van onze geschiedenis hij in ieder gezin van al zijn volken, zoowel in het moederland als over zee, een boodschap wenscht te zenden met dezelfde innigheid van gevoelens jegens een ieder, aisof hij de drempel der kamers had kunnen overschrijden om zijn onder danen zelf toe te spreken. Voor den tweeden keer in ons leven zijn de meesten onzer in oorlog. Steeds en steeds opnieuw hebben wij geprobeerd een vreedzamen weg te vinden uit de geschillen tusschen ons en degenen die thans onze vijanden zijn. Het is evenwel vergeefsch ge weest. Wij worden tot een conflict gedwon gen. Er wordt op ons en onze bondgenooten het beroep gedaan de uitdaging te aanvaar den van een beginsel, dat indien het zou overheerschen. fataal zou zijn voor iedere beschaafde orde op de wereld. Het is dit beginsel, dat een staat veroorlooft op zelf zuchtige wijze geweld na te streven, de door hem aangegane verdragen en zijn plechtige beloften negeert en het gebruik van geweld of de bedreiging met geweld jegens de sou- vereinlteit en onafhankelijkheid van an dere staten sanctionneert. Een dergelijk beginsel van geweld is zeer zeker de primitieve leer, dat macht recht is. Indien dit beginsel over de geheele wereld zou worden gevestigd, zou de vrij heid van ons eigen land en van het geheele Britsche Rijk gemeenebest van naties in BINNENLAND. In een buitengewone Staatscourant is gisteren een neutraliteitsproclamatie onzer regeering verschenen. (3e Blad). De treinen rijden weer. (2e Blad). Maatregelen in mobilisatietijd (2e Blad). AMSTERDAMSCi JEURS. Levendige handel Willige stemming Bewogen markt Opnieuw belang rijke koerswinsten Amerika aanzien lijk hooger Nederlandsche staats fondsen aangeboden Buitenlandsche beleggingen zwak. BUITENLAND. Engeland en Frankrijk met Duitschland in oorlog (3e en le Blad). Gedenkwaardige zittingen van het Brit sche en Fransche parlement (3e BladJ. Duitsche uiteenzetting, waarom is op gerukt (3e Blad). De Duitschers blijven Polen verder in- marcheeren. Nieuwe luchtaanvallen. 3e en le Blad». Een Britsch schip in den Atlantischen Oceaan getorpedeerd, (le Blad). Koning George, Daladier en president Roosevelt voor de radio, (le Blad). Een Engelsch oorlogskabinet gevormd, (le Blad). Verbreeding van het Belgische kabinet, (le Blad). Indrukken uit Duitschland van een bij zonderen medewerker. (3e Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Men zie voor Stadsnieuws pag. 3 en 4 van het Tweede Blad. Matige tot zwakke wind uit Westelijke richtingen. Aanvanke lijk betrokken tot zwaar bewolkt, later opklarend. Enkele regen buien. Koeler. gevaar komen, doch nog veel meer dan dit. De volken van de wereld zouden in de ban worden gehouden van vrees en alle ver wachtingen op een duurzamen vrede en vei ligheid, van recht en vrijheid tusschen de naties zouden eindigen. Dit is het laatste waar tegenover wij ons geplaatst zouden zien. Daarom moeten wij deze uitdaging aannemen. Onze taak zal zwaar zijn en de strijd zal niet beperkt worden tot slagvel den. Wij zijn vastberaden om onze ver plichtingen na te komen en hebben het vertrouwen dat God met ons zal zijn. Minister-president Daladier heeft een radiorede gehouden, waarin hij zeide: „Fransche mannen en vrouwen. Sedert 1 September bij het aanbreken van den dag is Polen het slachtoffer van den meest bruta len en meest cynischen aanval. Zijn grenzen rijn geschonden, zijn steden worden gebom bardeerd. Zijn leger biedt den invaller held- haftigen tegenstand. De verantwoordelijk heid voor het vergoten bloed rust geheel op de regeering van Hitier. Het lot van den vrede was in handen van Hitier: Hij heeft den oorlog gewild. Frankrijk en Engeland hebben hun pogin gen om den vrede te redden, vermenigvul digd, Nog hedenochtend hebben zij een drin genden stap te Berlijn gedaan om bij de Duitsche- regeering een laatste beroep op de rede te doen en haar te vragen de vijandelijkheden te staken en vreedzame on derhandelingen te openen. Duitschland heeft geweigerd. Het had reeds geweigerd een antwoord te doen geworden aan alle menschen, die in den laatsten tijd hun stem ten gunste van den vrede hebben doen hooren. Het wil dus de vernietiging van Polen, om daarna snel de hegemonie over Europa te verzekeren en Frankrijk dienstbaar te maken. Ons keerende tegen de verschrikkelijkste der tyrannieën en ons gegeven woord na komende, strijden wij voor de verdediging van land en haardstede en voor onze vrij heden. Ik ben mij er van bewust zonder op houden en tot de laatste minuut tegen den oorlog te hebben gevochten. Ik richt met bewogenheid en teederheid een groet tot onze jonge soldaten, die thans den heiligen plicht gaan volbrengen, dien wij zelf hebben vervuld. Zij kunnen vertrouwen hebben in hun chefs, die degenen, die Frankrijk eens ter overwinning gevoerd hebben, waardig zijn. De zaak van Frankrijk smelt samen met die van de gerechtigheid. Het is de zaak van alle vredelievende en vrije volken. Deze zaak zal overwinnen. Fransche mannen en vrouwen, wij gaan in den oorlog, omdat men ons dien oplegt. Ieder van ons is op zijn post op den Fran- schen grond, op dezen bodem der vrijheid, waar de eerbied voor de menschelijke waar digheid een van zijn laatste wijkplaatsen heeft gevonden. Gij zult al uw kracht in het werk stellen in het diepe gevoel van eenheid en broeder schap voor het heil van het vaderland. Leve Frankrijk! De Britsche regeering: heeft weer een oorlogskabinet ingesteld, dat bestaat uit Chamberlain, den eersten minister, Si mon, den minister van financiën en Halifax, den minister van buitenland sche zaken, Chatfield, minister voor de coördinatie der landverdediging, Win ston Churchill, minister van marine, lord Sankey, minister zonder porte feuille. Hoare Belisha, minister van oor log, sir Kingsley Wood, minister van luchtvaart, sir Samuel Hoare, lord groot zegelbewaarder. die dus in de plaats komt van Anderson. Anderson is benoemd tot minister van binnenlandsche zaken en binnenlandsche veiligheid. Hij maakt geen deel van het oor logskabinet uit. Om een zoo goed mogelijk contact tusschen de dominions en het oor logskabinet te handhaven, zal Eden. die be noemd is tot minister voor de Dominions, specialen toegang tot het kabinet hebben. Minister Anderson blijft belast met de voor zorgsmaatregelen tegen luchtaanvallen. Reuter verneemt uit kringen van de La- bourpartij, dat de partij het aanbod van minister-president Chamberlain om ver- tegenwo.ordigd te zijn in een hervormd kabi net, van de hand heeft gewezen. De partij 7al evenwel haar volledigen steun geven aan de noodzakelijke maatregelen tot het doel treffend voeren van een oorlog. Het Poolsche Telegraafagentschap deelt deelt mede. dat president Moscicki de vol gende boodschap heeft gericht tot het Poolsche volk: Vannacht is onze eeuwenoude vijand overgegaan tot een offensieve actie tegen over den Poolschen staat, hetgeen ik con stateer tegenover God en de geschiedenis. In dit historische oogenblik richt ik mij tot alle burgers van den Poolschen staat, er innig van overtuigd, dat de geheele na tie haar vrijheid, haar onafhankelijkheid en haar eer zal verdedigen en zich zal scharen rond haar oppersten leider en de iegerstrljdkrachten en dat zij een waardig antwoord zal geven aan den agressor, zoo als dat reeds meer dan eenmaal is ge schied in de geschiedenis der Poolsch- Duitsche betrekkingen. De geheele Pool sche natie door God gezegend in den strijd voor haar gewijde en rechtvaardige zaak, vereenigd met het leger, zal zij aan zij marcheeren in den strijd tot de defi nitieve overwinning. MEISJES VAN 17 TOT 25 JAAR MOETEN „EEREDIENST" VERRICHTEN. De leider van den arbeidsdienst, Hierl. heeft een oproep gepubliceerd tot uitbrei ding van den arbeidsdienst voor de vrou welijke jeugd. Alle meisjes van 17 tot 25 jaar, die niet reeds een bijzondere taak te vervullen hebben, moeten thans in den arbeidsdienst „eeredienst" verrichten De oorlogstoestand is ingetreden. Enge land heeft de blokkade ingesteld en reeds is Londen tweemaal opgeschrikt door het loeien der sirenen als waarschuwing voor luchtaanvallen, maar slechts als proef. Eenmaal gistermiddag tijdens de zitting van het parlement, eenmaal hedennacht, toen vliegtuigen boven de Midlands waren gesignaleerd, die echter Engelsche vlieg tuigen bleken te zijn. De Britsche marine is geheel gemobili seerd en bevindt zich op haar oorlogsbases. De strijdkrachten werden uitgebreid met een aantal gewapende koopvaardijschepen en hulpkruisers. De admiraliteit, op de hoogte door vroe gere ervaringen, heeft reeds maatregelen genomen die de vorige maal tijdens den oorlog genomen moesten worden, o.a. door het weder invoeren van het systeem van convoieeren van koopvaardijschepen ten einde de verbindingen te beveiligen tus schen de deelen van het Britsche gemeene best en zijn bondgenooten. Te land is in het Westen nog niets ge schied. De bedoeling der Duitschers is dui delijk om in het Westen zich geheel te verschansen achter te Siegfrled-linie. SIEGFRIPD'LINIIE =rr•munster/' Zulks zuiver in het defensief. De Duitsche kracht richt zich geheel te gen Polen, dat het zwaar te verantwoor den heeft. Zooals verwacht mocht worden is de corridor prijs gegeven, de daar aan wezige Polen het zullen er wel niet veel zijn geweest zijn afgesneden. Voorts dringen de Duitschers Silezië binnen, waar Gestochowa, het Poolsche Lourdes, is bezet, 20 K.M. van de grens ge legen. Hitler schijnt thans ln persoon naar het Oostfront te zijn vertrokken. Bij de vlieger-aanvallen zouden reeds vijftienhonderd dooden zijn gevallen, vol gens den Poolschen gezant te Washington. Hoe Engeland en Frankrijk Polen hulp zullen verleenen? Zoowel in Frankrijk als in Polen worden Tsjecho-Slowaaksche legioenen gevormd. Het was te verwachten! Trouwens het pro tectoraat en ook Oostenrijk zullen door de Duitschers wel bijzonder worden bewaakt. Het partijkiezen van Engeland en Frank rijk heeft in Polen natuurlijk groot enthou siasme gewekt. Te Warschau vormen zich stoeten, die elkaar op de pleinen ontmoet ten, alsof het georganiseerde betoogingen waren. Voor de Fransche en Britsche am bassade stond een enorme menigte, die van minuut tot minuut aangroeide en elk INSTELLING VAN HET IJZEREN KRUIS. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: De Fuehrer heeft de Orde van het IJzeren Kruis weer ingesteld: De orde zal ln vier klassen, n.l. tweede klasse, eerste klasse, ridderkruis en grootkruis verleend worden, en wel uitshfttend voor dapperheid tegen over de vijand, resp. voor bijzondere pres- taties.è GRATIE VOOR GESTRAFTE SOLDATEN IN DUITSCHLAND. De Fuehrer heeft de leden van de weer macht die zijn veroordeeld tot vrijheids straffen van niet langer dan zes maan den, gratie verleend. Van de gratie uitge zonderd zijn misdadigers, deserteurs, mui ters e.d. WIJZIGING IN ZENDTIJD VAN DEN DUITSCHEN OMROEP. Een deel der Duitsche radiozenders zendt van het vallen der duisternis af nog slechts op onregelmatige tijden berichten uit. Verder zijn met ingang van heden de tijdstippen waarop door den Duitschen oproep bericvhten worden uitgezonden als volgt gewijzigd: des morgens 7 uur, 10 uur. 14 uur. 17 uur en 19.31 uur Middel- Europeeschen tijd. Voorts zal waarschijn lijk een aantal zenders om 2 uur berich ten uitzenden. De regeeringen van Engeland en Frank rijk verklaren plechtig en openlijk, dat zij voornemens zijn, de vijandelijkheden te voeren met den steiligen wensch, de bur gerbevolking te sparen en op elke moge lijke wijze de kunstschatten en monumen ten der menschelijke prestaties te ont zien Eenigen tijd geleden heben zij nauwkeu rig instructies gezonden aan de com mandanten van haar legermachten met het verbod, buiten de strikt militaire doel einden iets te bombardeeren. Wat het gebruik van de strijdkrachten ter zee Inclusief de duikbooten betreft, zullen de beide regeeringen zich houden aan de voorschriften, neergelegd in het duikbooten-protocol van 1936 en zullen zij haar luchtmacht alleen gebruiken tegen koopvaardijschepen ter zee overeenkom stig de erkende voorschriften, welke van toepassing zijn op de uitoefening der rech ten van oorlogsvoerenden ter zee door oor logsschepen Tenslotte geven beide regeeringen op- verkeer onmogelijk maakte. De Marseillaise en het God save the king werden gezongen en gespeeld door de Poolsche radio-om roep. zoodat men deze liederen kon hoo ren in alle straten, waar luidsprekers stonden opgesteld. Een onbeschrijfelijke emotie maakte zich van het volk meester. Vrouwen en grijsaards zag men weenen van vreugde en van vele huizen werden spontaan naast de Poolsche ook de Fran sche en Engelsche vlaggen uitgestoken. De Fransche ambassadeur en de Fransche generaals Faury, Armingaud en Muse leg den bloemen neer op het graf van den Onbekenden Soldaat', bij het standbeeld van den maarschalk van Frankrijk Ponia- towski en bij het Belvedère paleis, de voormalige residentie van maarschalk Pilsudski. De houding van Italië is nog steeds onzeker. Van heden af zullen alle dancings daar gesloten zijn. Het ln oorlog gaan der Westersche democratieën heeft diepen in druk gemaakt, doch men blijft kalm. Gedurende enkele dagen was de Itali- aansch-Fransche grens gesloten en konden zich geen Italianen naar Frankrijk bege ven. Dit erbod is thans opgeheven en aan de grens bij Pont Saint Louis is sedert gisteren het normale verkeer hervat. Uit Brussel wordt gemeld: Volgens uit Berlijn ontvangen berichten bespreken Duitsche politieke kringen de vraag in hoeverre het begrip staat van oorlog verschilt van een formeele oorlogs verklaring. Verklaard wordt, dat van de interpretatie hiervan zal afhangen of het Itallaansch- Duitsche militaire verdrag in werking treedt. Duidelijk is de situatie dus nog aller minst. De eerste oorlogsdaad ter zee ls het tor- pedeeren van een passagiersschip, dat Amerikanen en Canadeezen naar hun land terugbracht. Welk een indruk dat daar te lande zal maken, kan men zich voorstel len. Men herinnert reeds aan de torpedee ring van de Lusitania, doch voegt hier aan toe. dat deze bombardeering nog min der te verontschuldigen valt wegens het feit, dat men kon weten, dat de Athenia aan boord noch wapens, noch munitie had, doch Amerikaansche en Canadeesche vluchtelingen, die uit verschillende pun ten van Europa kwamen. Men stelt zich reeds de vraag of de Duitsche regeering besloten heeft tot een oorlog zonder ge nade, waarmede de keizer Amerika be dreigde, zelfs nog voor de Vereenigde Sta ten zich aan de zijde der geallieerden schaarden. De gevolgen van de torpedee ring kunnen ernstig zijn, en zelfs direct. Zekere kringen achten het mogelijk, zoo niet waarschijnlijk, dat Roosevelt van daag of morgen het congres in een buiten gewone zitting zal bijeenroepen. Intusschen geeft Duitschland een „Es ist nicht wahr"." Laar ons afwachten. De papieren-oorlog is in vollen gang. Nieuws bevat het kranten-bombardement uit den aard der zaak niet meer. Ovet en weer geeft men elkaar de schuld van den oorlog, dit met de bekende argumen ten stavend. Bijzonder scherp teekent zich echter af hoe de actie tegen het Hitier- regiem gaat., niet tegen het Duitsche volk. Als voorbeeld: De Journal schrijft: Wij zullen naar den vrede gaan door den oorlog heen, want dat ls de eenige weg dien Hitier ons heeft overgelaten. En op nieuw zullen wij gevolgd worden door alle volkeren ter wereld Weet het wel, mijn heel' de rijkskanselier, ditmaal gaat het niet meer om Danzig, het gaat erom voor altijd uw wapeneen te breken Gij zijt het niet meer die eischt, de vrede elscht. nieuw uiting aan haar voornemen, zich te houden aan de bepalingen van het proto col van Genève van 1925, dat ln oorlogs tijd het gebruik van verstikkende, of gif tige, of andere gassen en van bacteriolo gische methoden van oorogvoeren ver biedt. Het antwoord van Hitler heeft den vol genden tekst: „De ln de boodschap van den heer Roo sevelt verkondigde opvatting, dat het een gebod van menschelijkheid is. bij militaire acties onder alle omstandigheden het wer pen van bommen op niet-milltalre objecten na te laten, is volkomen ln overeenstem ming met mijn eigen standpunt en ls door m|j altijd Ingenomen. Daarom stem lk onvoorwaardelijk toe in het voorstel, dat de bij de thans aan den gang zijnde vijandelijkheden betrokken regeeringen een overeenkomstige verklaring afleggen. Mijnerzijds heb ik reeds ln mijn in den rijksdag gehouden redevoering openlijk medegedeeld, dat de Duitsche luchtstrijd krachten het bevel hebben gekregen, zich bij haar optreden tot militaire objecten te beperken Een natuurlijke voorwaarde voor de handhaving van dit bevel ls, dat de luchtstrijdkrachten der tegenstanders zich aan denzelfden regel houden." (w.g.) Adolf Hitler. SLOWAKIJE VOLGT ZIJN PROTECTOR. De Slowaaksehe minister van defensie, generaal Catlos. heeft de volgende dagorder gericht tot de Slowaaksehe troepen: Weer staan het Slowaaksehe volk en het Slowaaksehe leger voor een historische be proeving. De Slowaaksehe belangen hebben zich vereenigd met het Duitsche leger en zich gesteld in vijandelijke verhouding tot Polen. De vijandelijkheden zijn begonnen. Thans en in de toekomst zal men Slowa kije beoordeelen naar de wijze waarop de Slowaaksehe troepen zich in den strijd zul len houden. Op de vastberadenheid, disci pline en kalmte berust thans ook de levens vraag van het bestaan voor den staat en voor de natie. De natie moet trotsch gaan op haar Slowaaksehe leger, waarnaar zij geslachten lang verlangd heeft. DE SOVJET-RUSSISCHE AMBASSADEUR BIJ HITLER. Hitler heeft gistermiddag in de nieuwe Rijkskanselarij in tegenwoordigheid van Rijksminister van Buitenlandsche Zaken, von Ribbentrop. den nieuw benoemden ambassadeur van de Sovjet Unie Alexander Schkwarzew, ontvangen, die hem zijn ge loofsbrieven overhandigde. Geruchten, dat ook een militaire missie te Berlijn zou zijn, blijken onjuist. Slank hlljotn De slanke voelt zich fit. Onbe* zorgd om Uw slanke lijn kunt U van thee en gebak genieten, als U in plaats van suiker Crystollo* setten gebruikt. Crysfollosetten zijrl een zoetstof zonder koolhydraten, verhindert daardoor vetvorming.' De origlneele Cryslalfoselten zijn in handige vergulde doosjes d 500 stuks bij olie apothekers en drogisten verkrijgbaar tegen den prijs van f 0,43. Redt Uw slanke lijn mei @*y£lallo£jdi£ti 5695 (Insez. Med.) De Gouverneur-Generaal van Austra lië, Lord Cowrie, heeft gisteravond te 21.55 uur, het decreet, waarbij de oorlog wordt afgekondigd, geteekend. Ook Nieuw-Zeeland heeft zich in oor logstoestand verklaard. De regeering van Eire heeft gelast, dat het leger onmiddellijk zal worden gemobi liseerd. De totale sterkte bedraagt ongeveer 25.000 man. Het parlement ls in speciale bijeenkomst bijeengeroepen, om eenige noodwetten aan te nemen. De Valera heeft in den Dail ver klaard, dat Eire zal pogen, 100 lang mogelijk neutraal te blijven. In dien zin liet hij zich ook uit tegen den Duitschen gezant. In Canada komt het parlement Donder dag bijeen om te besluiten zich achter Engeland te scharen. De minister-president van Egypte, Maher Pasja, heeft medegedeeld, dat overeenkomstig het Engelsch-Egyp- tisch verdrag, Egypte de diplomatieke betrekkingen met Duitschland ver breekt. Tal van Duitschers zouden gearresteerd zijn. De Oslo-staten (dus Scandinavië, Neder land, Belgie en Luxemburg), Zwitserland, de Ver. Staten, de Zuid-Amerikaansche landen en ook Portugal (al blijft het het verdrag met Engeland getrouw i hebben zich gehaast van hun neutraliteit te doen blijken in proclamaties aan het volk daar van getuigenis afgelegd. Overal zijn de noodige maaregelen getroffen om de neu traliteit te handhaven. In een radiorede heeft generaal Franco een beroep gedaan op den goeden wil en het verantwoordelijkheidsgevoel van alle regeeringen en landen om alles ln het werk te stellen, dat tot localiseering van het bestaande conflict kan leiden. Minister-president Moeri Said v. Irak heeft in een radiorede verklaard dat Irak zich niet in 'n oorlog zou laten verwikkelen, in dien Engelnd in oorlog zou geraken zal men dit land als bondgenoot de transportmid delen van Irak ter beschikking stellen. Ook Japan zou neutraal blijven, al zal voornamelijk geen neutraliteitsverklaring worden afgelegd. De Japansche gezant te Rome is terug geroepen naar het heet, om verslag uit te brengen. BURCKHARDT IN KAUNAS. Hoe Danzig hem uitgeleide deed. De vroegere hooge-commlssaris van den Volkenbond te Danzig, Burckhardt. h®ef' zich voorloopig naar Kaunas begeven. Oo* de Fransche consul-generaal van Koning*" bergen is hierheen gekomen. 2—

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 2