Engeland en Frankrijk komen Polen te hulp Het eerste schip getorpedeerd Vreemde vliegtuigen boven ons land MAANDAG 4 SEPTEMBER 1939 No. 24369 80ste Jaargang 1400 personen aan boord Berlijn ontkent De redding der opvarenden Dooppl eeh tigheid van Prinses Irene uitgesteld Frankrijk volgt De nationaliteit niet bekend LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zyn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd fijn: per 3 maanden f.2.33 per week f.0.18 Franco*"per post - f. 2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.) De oorlog is ontketend Klokslag 11.15 richtte de eerste minister. Chamberlain, zich gisteren tot de Engelsche natie over alle Engelsche zenders, voor het uitspreken van de volgende toespraak: „Hedenmorgen heeft de Britsche ambassa deur in Berlijn de Duitsche regeering een laatste nota overhandigd, verklarende dat, tenzij wij van haar vóór elf uur vernamen, dat zij bereid is haar troepen uit Polen terug te trekken, de staat van oorlog tusschen ons zal bestaan. Ik moet u thans mededeelen, dat geen belofte van dien aard is ontvangen en dat bijgevolg dit land in oorlog is met Duitschland. Gij kunt u voorstellen, welk een bittere slag het voor mij is, dat heel mijn lange worsteling om den vrede te redden gefaald heeft. Toch kan ik niet gelooven, dat er iets meer of iets anders bestaat, wat ik zou hebben kunnen doen en dat meer succes zou hebben gehad. Het zou volstrekt mogelijk geweest zijn, een vreedzame regeling met eere tot stand te brengen tusschen Duitschland en Polen, maar Hitier wenschte zulks niet. Klaarblij kelijk had hij besloten, Polen aan te vallen, wat er ook gebeurde en ofschoon hij thans zegt. dat hij redelijke voorstellen naar voren heeft gebracht, welke door de Polen werden verworpen, Is dat geen waarachtige ver klaring. De voorstellen werden nooit getoond aan de Polen, noch aan ons en ofschoon zij in de Duitsche radiouitzending van Donder dagavond uitgezonden werden, wachtte Hit- Ier niet op het vernemen van commentaar op deze voorstellen, doch gaf hij zijn troepen bevel, den volgenden morgen de Poolsche grens over te trekken. Zijn optreden toont overtuigend, dat er geen kans bestaat om te verwachten, dat deze man ooit zijn gebruik zal op geven om geweld toe te passen, teneinde zijn wil door te zetten. Hij kan alleen gestuit worden door geweld en wij èn Frankrijk gaan vandaag ter nakoming van onze verplichtingen hulp verleenen aan Polen, dat zoo dapper weerstand biedt aan dezen gemeenen en niet uit- gelokten aanval op zijn volk. Deze toestand was ondragelijk geworden en nu wij besloten hebben, er een einde aan te maken, weet ik, dat gij allen uw rol daarin zult spelen met kalmte en dapper heid. Wij hebben een zuiver geweten. Wij heb- Het Britsche ministerie van voorlich ting verklaart, dat het Britsche schip Athenia met 1400 passagiers en beman ning aan boord op tweehonderd mijl ten Westen van de Hebriden aan de Schot- sche kust in den Atlantischén Oceaan is getorpedeerd. Om vijf uur vanochtend heeft het ministerie medegedeeld, dat, volgens het laatste door de admiraliteit ontvangen bericht, het schip snel zinkende was. De Athenia meet 13530 ton en behoort toe aan de Donaldson Atlantic Line Ltd. Het j flehip was op weg naar Montreal, j Naar men meent, was een groot percen tage der passagiers op den terugweg naar Amerika in verband met de crisis. 101 had den zich te Liverpool ingescheept voor de Ver. Staten, 145 te Glasgow. In de reddingsbooten van de Athenia was Plaats voor in het geheel 1830 passagiers. Het schip had een lading van duizend ton in genomen te Liverpool. De Athenia was Vrijdagmiddag uit Glasgow vertrokken en had Liverpool aangedaan vanwaar het schip Zaterdagmiddag om 4 aur onder bevel van kapitein James Reid baar Montreal was vertrokken. Stephen Early de secretaris van Roosevelt, heeft verklaard, dat de passagiers van de Athenia volgens te Washington ontvangen berichten in hoofdzaak Canadeezen en Amerikanen waren. Early voegde hieraan toe: ik wensch te doen uitkomen, dat het schip volgens offi- cieele inlichtingen uit Glasgow kwam en via Liverpool met vluchtelingen op weg was naar Canada. Ik wensch daarop te wijzen, aldus Early, om aan te toonen, dat er geen enkele mogelijkheid bestaat, dat het munitie vervoerde. Het D.N.B. deelt mede: Directe infor maties na ontvangst van de Engelsche berichten over de torpedeering van het stoomschip Athenia, dat naar gezegd wordt, 1400 personen aan boord had, hebben uitgewezen, dat het volkomen uitgesloten is, dat het schip door een Duitsche duikboot is getroffen. Alle Duitsche oorlogsschepen hebben in structie zich strikt te houden aan de rege len van het prijsrecht en het is natuurlijk, dat zij zich daaraan houden. Wanneer de „Athenia" werkelijk zou zijn getorpedeerd, dan kan hier volgens de op vatting van Duitsche deskundige kringen slechts een vergissing van een Engelsche duikboot zijn, die dan zeer zeker in strijd met de regelen van het prijsrecht heeft ge handeld. Men neemt evenwel aan, dat het schip in het geheel niet is getorpe deerd, doch op een drijvende Engelsche mijn is gestooten. Voor de ramen van de kantoren van de Donaldson reederij te Glasgow is de vol gende mededeeling aangeplakt: „De Athenia werd op 250 mijl ten Westen van Inishtrahull getorpedeerd. De passagiers en de bemanning, met uitzondering dergenen, die door de ontploffing zijn gedood, zijn in de reddingsbooten gegaan en door ver scheidene schepen opgepikt". Ook de Amerikaansche gezant Ken nedy bevestigde dit. Het ministerie van voorlichting maakt bekend, dat te Belfast nog 56 burgers der Vereenigde Staten aan boord van de „Athenia" waren gegaan, en dat het aan tal Amerikanen, dat zich aan boord van dit schip bevond, dus in het geheel 311 heeft bedragen. Torpedoboot jagers zijn op volle kracht uitgevaren om de overlevenden op te pik ken. Het Zweedsche jacht „Southern Cross" meldt, dat het tweehonderd passagiers van de „Athenia" heeft ge red. Het Noorsche stoomschip „Knut Nel son" zou ongeveer achthonderd perso nen hebben gered. Verscheidene reddingsbooten van de „Athenia" werden nog opgemerkt, het geen doet hopen, dat het aantal gered den nog grooter zal zijn. Men meldt ons van otii- cieele zijdedat de voor genomen doopplechtig heid van Prinses Irene op 14 September a.s. in de Nieuwe Kerk te Amster dam voorloopig is uitge steld. ben alles gedaan wat een land kon doen om den vrede te vestigen. Wij bevinden ons echter in een toestand, waarin men geen vertrouwen zou kunnen stellen in een der woorden, gegeven door den leider van Duitschland en waarin geen enkel volk zich in veiligheid kan gevoelen. Op een oogenblik al dit vormen de ver zekeringen van steun, die wij uit het Brit sche rijk ontvangen hebben, een bron van diepe aanmoediging voor ons. Wanneer ik mijn toespraak zal hebben geëindigd, zullen zekere gedetailleerde aan kondigingen worden gedaan ten behoeve van de regeering. Wijdt daaraan uw volle aandacht. De regeering heeft plannen ge maakt volgens welke het mogelijk zal zijn, de werkzaamheden der natie voort te zetten in de dagen van druk en spanning, welke voor ons kunnen liggen. Deze plannen ech ter hebben uw hulp noodig. Gij kunt uw deel op u nemen bij de strijdende diensten of als vrijwiliger bij een van de takken der civiele defensie. Wanneer dat het geval is. zult gij u aanmelden voor dienstverrichting in overeenstemming met de instructies, die gij ontvangt. De Fransche ambassadeur te Berlijn Coulondre, werd om half één gister middag: ontvangen door den rijksmi nister van buitenlandsche zaken von Ribbentrop. Hij vroeg hem of hij in staat was een bevredigend antwoord te geven op de mededeeling van 1 Sep tember. Von Ribbentrop heeft ontkennend geantwoord. Vervolgens heeft Coulondre, na een laatste maal te hebben herinnerd aan de zware verantwoordelijkheid, welke het rijk op zich heeft genomen door zonder oorlogsverklaring vijandelijk heden te beginnen tegen Polen en geen gevolg te hebben gegeven aan de sug gestie der regeeringen van Frankrijk en Groot Brittanië, doen weten, dat de Fransche regeering zich verplicht zag met ingang van 3 September des namiddags 5 uur haar verplichtingen jegens Polen aangegaan, welke ver plichtingen der Duitsche regeering be kend zijn, na te komen. •Coulondre heeft direct na 5 uur zijn pas poort gevraagd, evenals de Britsche gezant Henderson reeds tevoren had gedaan. Ook de Duitsche gezanten te Parijs en Londen vertrekken. Het Zweedsche nieuwsbureau deelt mede, dat de Zweedsche regeering zich bereid heeft verklaard de Duitsche belangen in Frankrijk en in alle Fransche koloniën en mandaat gebieden te behartigen. Slechts in Marokko en Tanger zullen de Duitsche belangen door Nederland behartigd worden. Voorts h§eft de Zweedsche regeering zich bereid ver klaard. te zorgen voor de Duitsche belangen in Polen en de Poolsche belangen in Duitschland. De Duitsche belangen in Engeland zullen door Zwitserland worden behartigd, de Fransche in Duitschland door de Ver. Sta ten. Strooibiljetten op Neder- landsch gebied gevonden. De regeeringspersdienst meldt Hedennacht zijn vreemde vlieg tuigen boven ons land gesig naleerd. De nationaliteit dier vliegtuigen kon niet worden vastgesteld. Aangezien mees tentijds boven de wolken werd gevlogen was het niet mogelijk de vliegtuigen onder vuur te nemen. De Nederlandsche regeering zal heden elk van beide par tijen, onder verwijzing naar den ernst van deze schending onzer door beider beloften uit drukkelijk erkende onzijdigheid, uitnoodigen onverwijld een on derzoek in te stellen naar de vraag, of haar strijdkrachten deze inbreuk hebben veroor zaakt en bh' bevestigende be antwoording, alle maatregelen te nemen om herhaling te voor komen. In aansluiting op bovenstaand bericht van den regeerings persdienst kan nog worden ge meld. dat in den afgeloopen nacht van halféén tot halfdrie voor den Hilversumschen radio zender voortdurend plaatsbepa lingen zijn opgegeven omtrent de positie der vreemde vlieg tuigen boven ons land. Achter eenvolgens werden zij gesigna leerd boven Den Helder, Texel, Friesland. Groningen en Drente, Arnhem en Nijmegen om bij Venlo in Oostelijke richting te verdwijnen. Later zijn vliegtui gen ons land in omgekeerde richting overgevlogen; o.a. zijn toestellen gesignaleerd boven Edam. De hoogte varieerde van 500 tot 3000 meter. Naar wij verder vernemen is van verschillende plaatsen in het Oosten des lands, nadat hedennacht het bericht over de vreemde vliegtuigen bekend was geworden, de mededeeling ont vangen van het vinden van in het Duitsch gestelde strooibil jetten. Deze droegen het op schrift „waarschuwing", „Groot- Brittannië aan het Duitsche volk". In deze biljetten wordt o.m. gezegd, dat de Duitsche re geering Engeland den oorlog op gedrongen heeft, dat deze oorlog volkomen onnoodig is, dat het Britsche volk in vrede met het Duitsche wil leven, dat het Duit sche volk aan den rand van een bankroet leeft, dat de nazi- censuur altijd de waarheid aan het Duitsche volk onthouden heeft, dat Engeland en zijn bondgenooten onoverwinnelijk zijn, dat het Duitsche volk recht >p vrede heeft, dat Engeland ook Sen vrede wenscht en bereid is, lien met iedere Duitsche regee ring te sluiten, die oprecht rredelievend gezind is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1