NEDERLAND WAAKZAAM
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 2 September 1939
Derde Blad No. 24368
gOsfe Jaargang
BUITENL. WEEKOVERZICHT
Oorlog overwint
den vrede
LUCHTVAART
LUCHTBESCHERMING
VRAGENRUBRIEK
GEMENGD NIEUWS
BOEKHOUDEN, TYPEN. STENO. OPLEIDING PRAKTIJK DIPLOMA'S
HOOGSTRATEN's BOEKHOUDBUREAU, Plantsoen 29, Tel. 25754, Leiden
Watertentoonstelling
te Luik gesloten
Dagbladreclame
is niet te
hoever zal de razernij gaan?
De razernij baant zich een weg over
Europa! Ziedaar de uitslag van den strijd,
gevoerd tusschen oorlog en vrede.
Wie onze beschouwingen der laatste we
gen heeft gevolgd, zal begrijpen, dat wij,
hoezeer wij gaarne, dol-gaarne zelfs, zouden
gewild hebben ongelijk te moeten beken
nen geenszins verrast zijn door den loop
van zaken. Optimisme moge gerechtvaar
digd zijn, misplaatst optimisme bevat in
zich zelve ernstige gevaren en het is daar
om, dat wij niet hebben geschroomd om
eerlijk te verklaren, dat wij de toekomst
somber tegemoet zagen. Het was slechts het
constateeren van de werkelijkheid, hoe hard
deze ook moge zijn.
Men zag Duitschland het spel van Oosten
rijk en Tsjecho-Slowakije, zij het hier en
daar gewijzigd naar de omstandigheden, op
nieuw spelen. Het een volgde systematisch
op het andere, gelijk destijds, vrijwel in de
zelfde volgorde. Dat heette „zenuwen-oor
log". Maar Duitschland hield niet voldoende
in het oog, dat zijn tegenstanders thans
Immuun waren geworden voor deze wijze
van afdreiging. In de eerste plaats was de
directe tegenspeler Polen en het stond van
den beginne af aan vast, dat deze nimmer
de rol van Tsjecho-Slowakije zou aanvaar
den. Polen's verleden reeds stond daarvoor
borg. Liever zal Polen strijdend ten onder
gaan. dan zich zonder strijd overleveren.
De verklaringen daaromtrent waren geen
bluf, slechts de waarheid.
En in de tweede plaats hadden Engeland
en Frankrijk zich zoo beslist achter Polen
gesteld, dat ook van Parijs en Londen geen
terugwijken mocht worden aangenomen.
Hun positie was duidelijk afgebakend en
nooit zal Duitschland zich mogen beklagen,
dat de Westersche democratieën schuile
vinkje hebben gespeeld.
Niettemin is Duitschland doorgegaan tot
het uiterste, zoover, tot er geen terug meer
mogelijk was zonder groot verlies van
prestige en dat kan een dictator zich nu
eenmaal allerminst veroorloven.
Een week lang heeft de wereld gezweefd
tusschen hoop en vrees, zelfs zoodanig, dat
tenslotte de beslissing hoezeer dan ook
betreurd verademing bracht. Men weet
nu. waaraan men toe is, althans grooten-
deels want er blijven nog enkele vraagtee-
kens. Het aantal vredespogingen groeide en
groeide naar mate de ernst van den toe
stand toenam, alle zijn zij door de dictato
riale landen successievelijk, zij het meer of
minder beleefd, afgewimpeld. Elke poging
is door Polen en de Westersche democra
tieën aanvaard als basis, maar Berlijn gaf
niet thuis. Zeer beleefd was b.v. de afwijzing
van het laatste aanbod van goede diensten
van onze Vorstin en koning Leopold, doch
het resultaat was hetzelfde: wij doen niet
mee.
De laatste hoop was tenslotte gevestigd op
de besprekingen tusschen Londen en Ber
lijn. Men kon zich weliswaar afvragen, hoe
Hitier Londen zou toestaan, wat het den
Fransche premier Daladier had geweigerd,
maar de diplomatie kent nu eenmaal zoo
veel nuances, dat men daaraan zich nog
vastklampte als aan een laatste stroohalm
Die besprekingen hielden zoolang aan, dat
er inderdaad nog hoop werd gekoesterd, dat
een overeenstemming zou kunnen worden
bereikt. Hoe langer zoodanige besprekingen
toch duren, des te grooter de kans, dat er
een uitweg wordt gevonden. Beide partijen
hadden zich echter te vastgelegd in haar
posities. Duitschland stond op het verkrij
gen van Danzig en den corridor als een
kwestie van „eer", Engeland hield voet bij
stuk, dat slechts Polen zelf daarover had te
beslissen, gebonden als het was door zijn
verdrag met Warschau.
Alleen een terugwijken van Hitler of Po
len kon dus nog redding brengen en waar
op het laatste niet mocht worden gerekend,
van Hitier Dat was het. hetgeen wij nooit
voor mogelijk hebben gehouden, gezien de
besliste verzekeringen van Berlijn omtrent
Danzig en dat heeft ook inderdaad het pleit
beslist.
Londen wilde in ieder opzicht praten, zelfs
over alles, wat nog te regelen valt, doch geen
enkel voldongen feit als gevolg van het toe
passen van geweld zou meer worden aan
vaard. Dat was het eenige.wat verluidde om
trent de gedachten-wisseling via den Brit
sehen gezant Henderson, dien men geens
zins kan verdenken van anti-Duitsche ge
voelens. Overigens is alles achter de scher
men gebleven, tot Duitschland den sluier
meende te moeten verscheuren en zijn in
zestien punten vervatte eischen publiceer
de. Zulks natuurlijk vergezeld van een toe
lichting.
Van Engelsche zijde wordt de juistheid
van de gegeven lezing met de grootste be
slistheid ontkend, Duitschland houdt deze
staande. Aan de geschiedenis om straks
daarover uitspraak te doen, wanneer de ar
chieven geheel zullen worden geopend. Het
is van groot belang inzake de schuldvraag,
maar niet meer voor den oogenblikkelijken
stand van zaken, die zijn loop neemt, los
van alles.
Per slot van rekening komt het hierop
aeer, dat Duitschland beweert Polen 24 uur
tijd te hebben gegeven om te Berlijn te ko
men onderhandelen; als gelijkgerechtigde.
Onwillekeurig denkt men daarbij echter
aan de reizen van Schussnigg en Hacha in
de gevallen van Oostenrijk en Tsjecho-Slo
wakije! Doch hoe het zij. Polen heeft ge-
Bieend, niet te moeten verschijnen te Ber
lijn en hoewel de gevolgen vaststonden,
heeft de Fuehrer toen zijn geduld verloren:
hij heeft het Duitsche leger Polen ingezon
den en daarmede is in het Oosten de oorlog
in vollen omvang ontketend. Beide partijen
spreken natuurlijk over gedwongen optre
den als gevolg van de dreiging van den an
der. De ellende van den modernen oorlog
is ontketend en nog verzekert men deze te
zullen beperken naar humaniteitsbegrip,
maar men weet, dat de oorlogsdemon, een
maal losgelaten over de menschheid, steeds
verder om zich heen grijpt en alles in zijn
klauwen grist, de meest goede bedoeligen
ten spijt. Onnoemelijk leed, onbeschrijflijke
rampen zullen over ons werelddeel gaan.
En nu staan Engeland en Frankrijk voor
de groote beslissing. Hoe deze zal uitvallen
is moeilijk meer aan twijfel onderhevig. Hit-
Ier moge inzake het Westen de meest volle
dige garanties geven - afgezien van de vraag
deze worden vertrouwd na Muenchen
«ingeland-Frankrijk accepteeren nu een-
„Nederland zal naar alle zijden en met
inspanning van alle krachten en middelen,
■waarover ons land beschikt, een strikte
onzijdigheid in acht nemen en handhaven".
(Uit de radio-rede van
H. M. de Koningin)
4802
(Ingez. Med.)
maal niet langer zulk een systematische op
geweld-methode gebaseerde gebiedsuitbrei
ding, gezwegen nog van de hegemonie-idee
die daarachter schuil gaat.
Engeland heeft zijn standpunt reeds dui
delijk kenbaar gemaakt; het eischte de te
rugtrekking der troepen uit Polen; gebeurt
dat niet, dan zullen de consequenties wor
den getrokken! Dat Londen zelf niet meer
geloof hecht aan het ontkomen aan den
strijd, het wordt bewezen door Chamber
lain's zeer felle uitlating, dat „Hitier de we
reld in ellende dompelt om zijn eigen zinne-
looze eerzucht te dienen." Vooral uit den
mond van den Britschen premier spreekt
zoo iets boekdeelen.
Als dit onder de oogen onzer lezers komt,
zal waarschijnlijk de teerling reeds zijn ge
vallen en heeft de oorlog zich ook naar het
Westen overgeplant
Een van de vraagteekens, waarover wij in
het begin spraken, komt zich nu als van zelf
presenteeren: wat zal de houding zijn van
Italië? Het is logisch, dat Hitier zijn vriend
Mussolini niet rechtstreeks heeft betrokken
in het Poolsche avontuur, maar hoe wordt
het als Engeland en Frankrijk Polen te hulp
komen? Het beslissende woord daarover is
nog niet gevallen, al laat de Italiaansche
pers doorschemeren, dat Italië in dat geval
zijn plicht zal doen jegens den bondgenoot.
Maar na 1914 wordt Italië niet meer door
een ieder volkomen vertrouwd
Zelfs doemt het gevaar op. dat de demo
cratieën Italië beslist voor de keuze zullen
stellen, partij te kiezen, want een voorloo-
pige neutraliteit van Italië bergt voor hen
groote gevaren in zich. Stel toch eens, dat
Duitschland het na verloop van tijd klaar
speelt met Polen, dat zeer moeilijk directe
hulp uit het Westen kan erlangen, dan zou
het het tot dusver neutraal gebleven Italië,
dat dan partij zou kiezen, tegen een gemeen-
schappelijken aanval van Engeland en
Frankrijk kunnen steunen. Onnoodig te zeg
gen, hoezeer de Westersche democratieën
dan zouden zijn gedupeerd!
Een tweede vraagteeken is de sovjet-unie.
Het verdrag met Duitschland door den
Fuehrer verdedigd op grond, dat Moskou
heeft afgezien van het maken van propa
ganda, terwijl het nationaal-socialisme
nooit een export-artikel zou zijn geweest
is geratificeerd en het trof daarbij, dat Mo-
lotof felle taal bezigde tegen het Westen,
doch de juiste beteekenis ligt nog altijd in
het duister. Aan de eene zijde houden de ge
ruchten aan, dat er meer achter dit verdrag
steekt, tenslotte neerkomend op de gedachte
van een nieuwe verdeeling van Polen, be
houdens het in stand houden van een
schijn-staat Polen, aan den anderen kant
blijft men Moskou's neutraliteit als zeker
voorstellen. Wie gelijk zal krijgen?
Voor de tweede maal reeds in deze eeuw
dreigt voor ons werelddeel de baaierd van
een alles en allen vernietigenden oorlog.
Gelet op de schade, toegebracht aan cul
tuur en beschaving in den eerste, mag het
ergste worden gevreesd. Wat zal er overblij
ven van Europa? Gelet op de Duitsche ver
zekeringen omtrent vastbeslotenheid nooit
te capituleeren, ziet het er zeer somber uit
zeer somber. Tenzij onverwachte gebeurlijk
heden zich zouden voordoen, maar wie durft
thans daarop nog hopen?
DE POSTVLUCHTEN.
De ..Pelikaan-' is gistermiddag te kwart voor
vier op Schiphol geland.
is een algemeen belang
en dus ook het Uwe
Meldt U aan als lid der Ned. Ver. voor
Luchtbescherming bij den secretaris der
afdeeling Leiden, den heer D. C. KOE.
Rapenburg 9, Tel. 25410, b. g. g. 24807.
Contributie naar draagkracht (minimum
25 cents 's jaars).
H. L. H. te L. - Men meldt ons thans dat
de Haagsche Radioschool Fred. Hendriklaan 21,
Den Haag opleidt voor radio-telegrafist.
auto-botsing bij overschie.
Condities Boekhouden f.5.per maand 1 Typen of Steno f. 20.p. geheelen cursus, I j lettergrepen
privaatles; f. 3.50 clubles, boeken gratis. Typen en Steno tezamen f. 35.- p. cursus. en0 snf hf'lfn 1 3 O per mjnuut.
Drie spoorbussen en twee auto's bij
plotseling remmen op elkaar.
Gisteravond te halfzeven heeft er ten
gevolge van het plotseling stoppen op den
Rijksweg bij Overschie een botsing plaats
gevonden tusschen een drietal Vlosbussen,
welke passagiers voor de spoorwegen ver
voerden en een tweetal auto's.
Het ongeval, dat tot materieele schade
aan alle wagens beperkt bleef, werd veroor
zaakt door het ondanks het verbod stoppen
van een particuliere auto, bestuurd door
den 54-jarigen Schiedamschen predikant
L. S. P. van der C. Komende uit de richting
van Rotterdam, stopte hij voorbij het via
duct om rond de richtingpijl te rijden.
Van de tegenovergestelde richting kwam
met 40 a 45 K-M.-vaart een drietal bussen
aan. geheel bezet met passagiers. Bij het
stoppen voor de auto van den predikant
reden de bussen met een klap op elkaar en
werden alle beschadigd. Een andere parti
culiere auto, bestuurd door den 38-jarigen
F. J. Jacobs, uit Amsterdam, eveneens plot
seling stoppend, kwam nog met een der
autobussen in botsing.
Persoonlijke ongelukken hebben zich ge
lukkig niet voorgedaan.
paarden sloegen op hol.
Man. die de dieren wilde grijpen, gedood.
Op den Arkelschedijk te Gorcum is giste
ren een doodelijk ongeluk gebeurd. Twee
paarden, welke gespannen waren voor een
voertuig, sloegen plotseling op hol. De
44-jarige W. O wonende te Gorcum. die
de paarden tot stilstand trachtte te bren
gen. werd medegesleurd.
De wagen geraakte van den dijk, terwijl
O. er onder terecht kwam. De man was op
slag dood.
lange vechtbrug te weesp
ingestort.
Chauffeur nam geen nota van
waarschuwingsbord.
Gistermiddag is op de lange Vechtbrug te
Weesp. welke reeds geruimen tijd in on-
betrouwbaren toestand verkeerde, ingestort
op een oogenblik, dat een trailer van een
Amsterdamschen metaalhandel er overheen
reed.
De chauffeur had juist de klapbrug ver
laten, toen onder het zware gewicht van
den laadbak de brug bezweek. Een meisje,
dat zich in de onmiddelijke nabijheid be
vond, kon, door een handige beweging,
voorkomen, dat zij in de Vecht terecht
kwam.
Ter weerszijden van deze brug heeft de
directeur van Openbare Werken te Weesp
reeds eenige maanden geleden borden doen
plaatsen, waarop vermeld was, dat het be
rijden van de brug gevaarlijk was voor het
zware verkeer. Gedurende de afgeloopen
dagen heeft de toch al zwakke brug door
de zware militaire transporten nog meer te
lijden gehad, zoodat het roekeloos was, on
der deze omstandigheden, met een der
gelijke zware vracht de brug te willen pas-
seeren.
Men deelde ons nog mede, at de chauf
feur de C. J. van Houtenlaan, welke men
moet passeeren om op den Gooilamdschen
weg te komen en waardoor hij de Lange
Vechtbrug had kunnen mijden, niet kon
doorrijden, in verband met de overstelpende
drukte van transporten. Onmiddellijk nadat
de brug met een gekraak, dat in de geheele
omgeving de nieuwsgierigen op de been
bracht, ineengestort was, zorgden onder
nemende omwonenden voor roeibooten,
waarmede voetgangers over de Vecht kon
den worden gezet.
Het heeft geruimen tijd geduurd, alvorens
men er in slaagde, met behulp van een
kraanwagen, de lading ijzer uit den laadbak
te lossen, waarna het gelukte, door het aan
zetten van den motor, den trailer in zijn
geheel weg te rijden.
„Msb."
gas verstikking te hees.
Oude vrouw om het leven gekomen.
Donderdagavond laat werd uit een huis
aan de Kerkstraat te Hees bij Nijmegen,
een sterke gaslucht waargenomen. Men
drong de woning binnen en vond de daar
alleenwonende 18-jarige vrouw E. dood op
een stoel.
De gemeentegeneesheer dr. van Ewijk,
constateerde den dood door gasverstikking.
Uit een ingesteld onderzoek bleek, dat in
den gasmeter een lek was.
auto te water.
Bestuurder verdronken.
Gisteravond te ongeveer 8 uur reed een
bestelauto in de Brabantschestraat te
Amersfoort en kwam. vermoedelijk door een
defect aan de stuurinrichting, in de Eem
terecht.
De 17-jarige H. J. H. sprong onmiddellijk
te water om hulp te bieden Na vijf keer
duiken gelukte het den moedigen jongeman
den bestuurder achter het stuur vandaan te
krijgen en naar boven te brengen.
Schippers, die met roeibooten in de nabij
heid waren, namen den bewusteloozen
chauffeur over en brachten hem op den
kant Het bleek te zijn de 31-jarige P J.
v. d. H. Een uur lang heeft men kunstma
tige ademhaling toegepast, doch zonder
resultaat.
De gemeente-geneesheer kon niet anders
dan den dood constateeren.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
In verband met de huidige gebeurtenis
sen deelt de commissaris-generaal van de
tentoonstelling te Luik op bevel van de
VPrVDHOPll regeering mede. dat de Watertentoonstel-
O ling voor het oogenblik wordt gesloten.
