Hitler kondigt in den Duitschen
Rijksdag den oorlog tegen Polen af
Nooit zal worden gecapituleerd
LEIDSCH DAGBLAD - Eersle Blad
Vrijdag 1 September 1939
De Fuehrer wijst zijn opvolgers aan
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Overzicht
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Qum dej' anqs t
@tvp!laU&££lleJt
Generaal-veldmaarschalk Goering heeft
als president van den Rijksdag de zitting
van den Rijksdag, die tegen hedenmorgen
10 uur was aangevangen, met de volgende
woorden geopend:
Mijne heeren afgevaardigden.
Ik heb u pas vanochtend om 3 uur
kunnen bijeenroepen. Dank zij de organisa
tie. vliegtuigen, beschikbaarsteling van
auto's is het gelukt een groot deel der af
gevaardigden tijdig aanwezig te doen zijn.
Meer dan honderd afgevaardigden
zijn vandaag niet in ons midden, om
dat zij daar staan, waar vandaag de
Duitsche man op de beste manier zijn
houding zal documenteeren: Als solda
ten der Duitsche weermacht. Zij zullen
daar hun plicht doen, zooals de geheele
Rijksdag zal doen. Het woord is thans
aan onzen Fuehrer.
Hitler, met geweldig enthousiasme be
groet, zeide
Sedert jaren lijden wij allen onder de
kwelling van het probleem, dat het verdrag
van Versailles, dwz. het dictaat van Versail
les ons heeft toebeschoren en dat in zijn
aard en ontaarding voor ons onverdragelijk
was geworden. Danzig was en is een Duit
sche stad. De corridor was en is Duitsch. Al
deze gebieden danken him cultureele ont
sluiting uitsluitend aan het Duitsche volk.
Danzig werd van ons gescheiden. De corri
dor door Polen geannexeerd. Zooals in an
dere Duitsche gebieden in het Oosten, wer
den vooral de daar wonende Duitsche min
derheden op de meest kwellende wijze mis
handeld. Meer dan een millioen menschen
van Duitschen bloede moesten reeds in de
jaren 1919 en 1920 hun geboortestreek ver
laten. Zooals steeds, heb ik ook hier gepro
beerd, langs den weg van vreedzame her-
zieningsvoorstellen, een wijziging te bren
gen in den onverdragelijken toestand.
Het is een leugen, wanneer in de an
dere wereld wordt beweerd, dat wij al
onze revisies slechts probeerden onder
BINNENLAND.
Inventarisatie van voorraden voltooid. (2e
Blad).
Vragen uit het publiek, welke door de
overheid werden beantwoord. (2e Blad)
Geneeskundige hulp voor de burgerbevol
king; een wetsontwerp ingediend. (2e
Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Meevallende markt - Kalme handel -
Iets lager of weinig veranderde koersen
- Amerikanen prijshoudend - Beleg
gingen iets aangeboden.
BUITENLAND.
Danzig heeft zich bij het Duitsche Rijk ge
voegd. (Ie Blad).
Duitschland heeft den aanval op Polen
ingezet. Reeds vele steden gebombar
deerd. (Ie Blad).
Hitier spreekt in den Rijksdag en tot de
weermacht. (Ie Blad).
Het DuitschRussisch pact geratificeerd.
(3e Blad).
Duitschland publiceerde 16 door hem voor
een regeling gewenschte punten. (3e
Blad).
Engeland en Frankrijk zullen hun verplich
tingen nakomen. (Ie Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
Tweede Blad.
Plaatselijk ochtendmist. Overdag
gedeeltelijk bewolkt. Droog, vrij
warm weer. Zwakke wind uit Zui
delijke richtingen.
druk door te zetten. Vijftien jaren voor
het nationaal-socialisme aan de macht
kwam, had men gelegenheid, langs den
weg van vreedzame overeenkomsten,
langs den weg van de meest vredelie
vende overeenstemming de herzienin
gen ten uitvoer te leggen. Men heeft
het niet gedaan.
In ieder geval heb ik dan later uit mij
zelf niet eens, doch meermalen voorstellen
gedaan tot herziening van on verdragelij ke
toestanden. Al deze voorstellen zijn, zooals
ge weet, afgewezen. De voorstellen tot be
perking der bewapening, zelfs zoo noodig
tot opheffing der bewapening, de voorstel
len tot beperking van de oorlogsvoering, de
voorstellen tot uitschakeling van zekere
methoden der moderne oorlogsvoering, gij
kent de voorstellen, de ik gedaan heb tot
een vreedzame opklaring en tot een over
eenstemming over het probleem Oostenrijk,
later over het probleem Sudetenland, Bohe-
men en Moravië. Het was alles vergeefsch.
Het is onmogelijk te eischen, dat een
onmogelijke toestand langs den weg
van vreedzame herzieningen in het
reine wordt gebracht en tegelijkertijd
de vreedzame herzieningen consequent
te weigeren. Het is ook onmogelijk te
zeggen, dat degene, die er dan in een
dergelijken toestand toe overgaat uit
zichzelf deze herzieningen in te voeren
tegen een wet inbreuk maakt, daar het
dictaat van Versailles voor ons Duit-
schers geen wet is.
Het werd met voorgehouden pistool en
met de bedreiging van de verhongering van
millioen menschen een handteekening af
geperst en toen werd het document met
deze afgeperste onderteekening tot een
plechtige wet geproclameerd.
Zoo heb ik ook het geval van Danzig en
van den corridor enz. geprobeerd door
vreedzame voorstellen langs den weg van
een vreedzame discussie de problemen op te
lossen. Dat de problemen moesten worden
opgelost, was duidelijk; en dat de termijn
van deze oplossing voor de Westelijke Sta
ten misschien niet interessant kan zijn, is
voor ons begrijpelijk, doch deze termijn
laat ons niet onverschillig
Men kon niet onverschillig zijn voor de
genen, die er het meeste onder leden. Ik
heb in besprekingen met Poolsche staats
lieden de gedachte geventileerd welke gij
van mij in mijn laatste rijksdagredevoering
hebt vernomen en deze met hen besproken.
Geen mensch zou hebben kunnen beweren,
dat dit misschien een onredelijke procedure
of zelfs een onredelijke druk was geweest.
Ik heb dan eindelijk de Duitsche voorstel
len laten formuleeren en ik moet het nog
eenmaal herhalen, dat er niets loyalers en
bescheideners is dan deze door mij voor
gelegde voorstellen. Ik zou thans dit tot
de wereld willen zeggen:
Ik alleen was slechts in staat derge
lijke voorstellen te doen, want ik weet
heel nauwkeurig, dat ik indertijd een
opvatting heb gehad, welke in tegenstel
ling was van die van millioenen
Duitschers. Deze voorstellen zijn van
de hand gewezen. Doch niet alleen dat.
zij werden beantwoord in de eerste
plaats met mobilisaties, in de tweede
plaats met een versterkte terreur, met
toegenomen druk op de Duitschers in
deze gebieden en met een langzamen
strijd tegen de vrije stad Danzig op
economisch, zoowel als politiek en in
de laatste weken ook militair en ver-1
keersgebied.
Polen heeft zijn strijd tegen de vrije stad
Danzig gericht. Het was helaas niet bereid
de kwestie van den corridor op een bil
lijke en aan beide partijen recht doende
wijze op te lossen. En tenslotte heeft het
er niet aan gedacht zijn verplichtingen
tegenover de minderheid na te komen.
Ik moet hier één ding vaststellen, aldus
Hitier: Duitschland is deze verplichtingen
nagekomen. De minderheden, die in het
Duitsche rijk leven, worden niet vervolgd.
Er moet nog één Franschman opstaan en
beweren, dat misschien in het Saargebied
de daar levende Franschen worden onder
drukt, gekweld en ontrecht. Dit kan nie
mand zeggen.
IK HEB NU VIER MAANDEN
TOEGEZIEN.
Ik heb nu vier maanden lang deze ont
wikkeling rustig toegezien. Zeer zeker niet
zonder er steeds weer voor te waarschu
wen. Ik heb in den laatsten tijd deze waar
schuwing versterkt. Ik heb den Poolschen
ambassadeur nu alweer meer dan drie
weken geleden laten meedeelen, dat wan
neer Polen nog verdere ultimatieve nota's
aan Danzig zou sturen, dat wanneer het
verder maatregelen van onderdrukking je
gens de daar wonende Duitschers zou ne
men, of wanneer Polen zou probeeren langs
den weg van maatregelen op het gebied der
douanepolitiek Danzig economisch te ver
nietigen, dat Duitschland dan niet langer
werkloos zou kunnen toezien en ik heb er
geen twijfel overgelaten, dat men in dit
opzicht het tegenwoordige Duitschland
niet mag verwisselen met het Duitschland
van voor onzen tijd. Men heeft geprobeerd
het optreden tegen de Duitschers te ver
ontschuldigen door te verklaren, dat de
Duitschers provocaties hadden begaan. Ik
weet niet, waaruit de provocaties der kinde
ren of vrouwen, die men mishandelt, die
men wegvoert, moeten hebben bestaan of
waaruit de provocaties moeten hebben be
staan van degenen, die men op de meest
beestachtige wijze mishandeld of gedood
heeft.
Doch één ding weet ik, namelijk, dat er
geen groote mogendheid met eer bestaat,
welke op den duur dergelijke toestanden
zou kunnen aanzien. Ik heb ook nog een
maal geprobeerd een bemiddelingsvoorstel
van de Britsche regeering aan te nemen.
VOORSTELLEN DER BRITSCHE
REGEERING.
Zij stelde voor, niet dat zij zelve onder
handelingen zou voeren, doch zij stelde
voor en gaf de verzekering een verbinding
tot stand te zullen brengen, direct tus-
schen Polen en Duitschland om nog eens
tot besprekingen over Ce gaan.
Ik moet vaststellen, 'dat ik dit voorstel
heb aangenomen. Ik heb voor deze bespre
kingen grondslagen uitgewerkt, die u be
kend zijn. En thans heb ik met mijn re
geering twee volle dagen gezeten en heb
ik gewacht of het de Poolsche regeering
zou schikken nu eindelijk een gevolmach
tigde te zenden of niet. Zij heeft ons gis
teravond geen gevolmachtigde gezonden,
doch door tusschenkomst van haar am
bassadeur laten mededeelen, dat zij voor
het oogenblik overweegt of en in hoever
zij in staat is in te gaan op de Engelsche
voorstellen en zij zou daarvan mededee-
ling doen aan Engeland.
Mijne heeren afgevaardigden, wan
neer men het Duitsche Rijk en zijn
staatshoofd zoo iets kan aandoen en
wanneer het Duitsche Rijk en zijn
staatshoofd dat zouden dulden, dan
zou de Duitsche natie niet anders
verdienen, dan dat zij van het poli
tieke tooneel zou verdwijnen. En hier
heeft men zich wezenlijk in mij ver
gist. Mijn liefde voor den vrede en
mijn eindelooze lankmoedigheid moet
men niet verwisselen met zwakte of
zelfs met lafheid. Daarom heb ik gis
teravond besloten en ook aan de
Britsche regeering medegedeeld, dat
ik onder deze omstandigheden van de
zijde der Poolsche regeering geen ge-
De slag is gevallen. Hetgeen wij reeds lang
vreesden is geschied: Duitsche troepen zijn
tegen Polen in opmarsch en daarmede staan
we aan den vooravond van een nieuwen
wereldbrand. Alle goed bedoelde pogingen
den vrede te redden, hebben niet meer mo
gen baten.
Met groote snelheid hebben zich sinds
gistermiddag de gebeurtenissen ontwikkeld.
Duitschland wilde de besprekingen niet lan
ger rekken, de aan Polen gestelde limiet van
2 dagen blijkt tenslotte toch v/el een ulti
matum te zijn geweest. Duitschland had een
program van 16 punten opgesteld, waarover
het te Berlijn met Polen wilde onderhande
len. Daarvoor moest een bevoegde Poolsche
leider gedacht is natuurlijk aan minister
Beek! naar de Duitsche hoofdstad ko
men. Onwillekeurig denkt men aan Schuss-
nigg en Hacha
De eerste eisch was de directe afstand
van Danzig. Daarmede was voor Polen de
zaak al beslist. Polen wilde immers wel on
derhandelingen voeren, doch in geen enkel
opzicht voor een fait accompli worden ge
steld.
Polen weigerde dus in den negatieven
vorm van het niet zenden van een onder
handelaar en daarop heeft de Fuehrer he
dennacht beslist om door te slaan.
Gouwleider Forster, die zijn laatste in
structies uit Berlijn had gehaald, riep den
terugkeer van Danzig tot het Duitsche Rijk
uit! Tegelijkertijd zijn de Duitsche troepen
in actie gebracht de oorlog is begonnen
met al zijn gruwelen.
Engeland en Frankrijk, die gisteravond
nog eens verzekerden, al hun verplichtingen
te zullen nakomen, zullen nu moeten vol
gen. De Engelsche vloot is gemobiliseerd.
Alles is gereed. Ook de Franschen staan
klaar onder commando van generaal Game-
lin.
De geest der Britsche natie in het geheel
wordt het best gekenmerkt in het hoofd
artikel van de „Times": „de lang uitgestel
de Britsche voorbereidingen hebben het
land in de lucht, op zee. te land sterk ge
maakt. Zij zijn voldoende om den eersten
schok van een aanval, hoe hevig ook, te
weerstaan en solide genoeg om het uit te
houden tegen eiken aanvaller. De geest van
het volk is opgevoerd tot een graad van be
reidheid. Het Britsche volk zal niet door
overmatige inspanning versuft zijn en even
min door discipline en routine afgestompt,
doch frisch voor den strijd, welke het niet
gewild heeft, doch welken het wegens zijn
eer niet kan ontwijken.
En Italië? In den krijg tegen Polen zal
het neutraal zijn, doch als de Westelijke
democratieën zich in den strijd werpen?
Uit den aard der zaak doemt de .schuld
vraag weer op en wordt deze beantwoord
al naar gelang van het ingenomen stand
punt. Italië zegt: dat deze beslissing geno
men moest worden, nadat Polen geen acht
had geslagen op de uiterst matig gehouden
Duitsche wenschen. De ochtendbladen spre
ken reeds de meening uit, dat Polen voor
de geschiedenis een verschrikkelijke verant
woording op zich neemt, doch dat de voor
naamste schuld den opdrachtgever van Po
len n.l. Engeland, treft.
Aan den anderen kant wijst men alle
schuld af om haar volledig te werpen op
Hitler's hegemonie-streven.
Te midden van al dit droef gebeuren is
het Duitsch-Russisch pact geratificeerd,
waarbij Molotof gelegenheid kreeg zijn hart
te luchten over dit monsterverbond, gelijk
ook Hitler deed in zijn pathetische rede in
den Rijksdag.
De oorlogs-demonen zijn opgeroepen
wie zal ze weer kunnen bedwingen?
neigdheid meer kan vinden met ons
in een werkelijk ernstige bespreking te
treden.
Daarmede zijn deze bemiddelings
voorstellen mislukt, want daartusschen
waren inmiddels ten eerste als eerste
antwoord op dit bemiddelingsvoorstel
de plotselinge Poolsche algeheele mo
bilisatie gekomen en als verder ant
woord nieuwe gruweldaden. Deze ge
beurtenissen hebben zich thans van
nacht opnieuw herhaald. Nadat reeds
onlangs in een enkelen nacht 21 grens
incidenten waren voorgekomen, heb
ben zich vannacht 14 grensincidenten
voorgedaan, waarbij drie heel ernstige.
Daarom heb ik besloten met Polen
in dezelfde taal te spreken, waarmee
Polen thans sinds maanden met ons
spreekt.
Wanneer staatslieden in het Westen nu
verklaren, dat dit hun belangen raakt, dan
kan ik een dergelijke verklaring slechts
betreuren. Zij kan mij evenwel ook niet
meer maar een enkele seconde doen wan
kelen in de vervulling van mijn plicht.
Wat wil men meer?
Ik heb het plechtig verzekerd, en ik her
haal het, dat. wij van deze Westelijke mo
gendheden niets eischen en nooit iets zul
len eischen. Ik heb verzekerd, dat de grens
tusschen Frankrijk en Duitschland defini
tief is.
Ik heb Engeland steeds weer een vriend
schap en, zoo noodig een zeer nauw sa
mengaan aangeboden. Doch dit kan niet
alleen van een kant worden geboden, het
moet van de andere zijde beantwoording
vinden.
Duitschland heeft geen belangen in
Westen en onze Westwal is tegelijker
tijd de grens van het rijk naar het
Westen. Wij hebben daar ook gcenerlei
bedoelingen voor de toekomst. Deze
opvatting van het rijk zal niet meer
worden veranderd. De andere Europee
sche staten begrijpen voor een gedeelte
onze houding.
Ik zou hier vooral dank willen brengen
aan Italië, dat ons dezen geheelen tijd
heeft ondersteund. Gij zult echter ook be
grijpen, dat wij voor de tenuitvoerlegging
van dezen strijd geen beroep zullen doen op
vreemde hulp. Wij zullen deize onze taak
zelf oplossen.
De neutrale staten hebben ons de
verzekering gegeven van hun neutrali
teit, evenzoo als wij hen reeds tevoren
hebben gegarandeerd.
Het ons heilige ernst met deze
verzekering, en, zoolang geen ander
hun neutraliteit schendt, zullen wij
deze eveneens zeer scrupuleus nako
men.
Ik ben gelukkig thans mededeeling te
kunnen doen van een gebeuren:
DE VERHOUDING TOT RUSLAND.
Gij weet, dat Rusland en Duitschland
door twee verschillende leerstellingen wor
den geregeerd. Er was slechts een kwestie
die moest worden opgeklaard: Duitschland
heeft niet de bedoeling zijn leerstelling te
exporteeren.
Op het oogenblik waarop sovjet-Rus
land er niet aan denkt zijn leerstelling
met Duitschland te cxpqrteeren, op
ditzelfde oogenblik zie ik geen aanlei
ding meer ons nog eenmaal tegenover
elkander te plaatsen.
Wij voor ons, aan beide zijden, zijn het
daarover eens.
Iedere strijd van onze volken tegen el
kander zou slechts anderen nut kunnen
brengen. Daarom hebben wij besloten een
pact te sluiten, dat tusschen ons beiden
voor de toekomst iedere toepassing van ge
weld uitsluit, dat ons in zekere Europeesche
kwesties tot raadpleging verplicht, dat ons
economische samenwerking mogelijk maakt
en dat ons vooral de zekerheid geeft, dat
de krachten van deze beide groote gewel
dige staten niet met elkander of tegen el
kander zouden worden verbruikt.
Iedere poging van het Westen hier
iets te veranderen, zou mislukken en
ik zou dit hier tegelijkertijd willen ver
zekeren, dat deze politieke beslissing
een ontzaglijke keer voor toekomst
beteekent en definitief is. Rusland en
Duitschland hebben in den wereldoor
log tegen elkander gestreden, een twee
den keer mag en zal dat niet meer ge
beuren.
Ook in Moskou werd dit pact juist zoo
begroet, als gij het hier begroet.
De redevoering, welke de Russische com
missaris van buitenlandsche zaken, Molotof
gisteren heeft gehouden, kan ik slechts
woord voor woord onderschrijven.
DE DUITSCHE BEDOELINGEN
De Führer stelde vervolgens de Duitsche
bedoelingen vast. Ik ben, aldus zeide hij,
vastbesloten
1) de kwestie Danzig,
2) de kwestie van den corridor op te
lossen en
3) er voor te zorgen dat in de verhou
ding van Duitschland tot Polen een keer
intreedt, welke een vreedzaam samen
leven verzekert.
Ik t.n daarbij vastbesloten zoo lang te
strijden, tot of de tegenwoordige Poolsche
regeering er toe geneigd is, deze wijziging
tot stand te brengen, of tot een andere
Poolsche regeering daartoe bereid is. Ik
wil van de Duitsche grenzen het element
van onzekerheid, de atmosfeer van eeuwige
op burgeroorlog gelijkende toestanden,
doen verdwijnen.
Ik wil er voor zorgen dat in het Oosten
de vrede aan de grens geen andere is dan
wij hem aan onze andere grenzen kennen.
Ik'wil daarbij de noodzakelijke handelingen
zoo verrichten, dat zij niet in tegenspraak
zijn, met hetgeen ik reeds in den Rijksdag
zelf als voorstellen aan de overige wereld
bekend heb gemaakt, d.w.z. ik wil geen
strijd voeren tegen vrouwen en kinderen.
voor Uw slanke lijn, kunt U van
olie lekkernijen genieten, indien l/
in plaats von suiker, Cryrtollostfton
gebruikt. De originaele Crfstolla'
setten zijn in handige vergulde
doosjes a 500 stuks bij alle apo
thekers en drogisten verkrijgbaar)
tegen den prijs von f. 0.43.
Redt Uw slantce lijn met
5<569
(Ingez. Mfd.)
Ik heb mijn lachtwapen de opdracht
gegeven zich te beperken tot militaire
"bjecten bij de aanvallen. Wanneer
evenwel de tegenstander daaruit een
vrijbrief meent te kunnen opnemen om
zijnerzijds met omgekeerde methoden
te kunnen strijden, dan zal hij een
antwoord ontvangen dat Hem nooren
en zien doet vergaan.
Polen heeft vannacht voor den eersten
keer op ons eigen territorium ook door sol
daten van het geregelde leger laten schie
ten. Sedert vijf uur 45 wordt thans terug
geschoten. En van nu af aan wordt bom
met bom vergolden. Wie met gif strijdt
wordt met gifgas bestreden. Wie zichzelf
verwijdert van de regelen van een humane
oorlogvoering, kan van ons niets anders
verwachten, dan dat wij denzelfden stap
doen. En ik zal dezen strijd, om het even
tegen wien, zoo lang voeren, tot de veilig
heid van het rijk en tot dat zijn rechten
zijn gewaarborgd.
Ik heb nu meer dan zes jaren gewerkt
aan den opbouw van de Duitsche weer
macht. Er zijn in dezen tijd meer dan 90
milliard besteed, aan den opbouw van dece
weermacht. Zij is thans de best uitgeruste
en zij staat ver boven die van 1914.
Mijn vertrouwen op haar is niet te schok
ken. Wanneer ik deze weermacht opriep en
wanneer ik nu van het Duitsche volk offers
en zoo noodig andere offers eisch. dan heb
ik daartoe een recht, want ik ben thans
ook zelf even zoo bereid, zooals wij dat
vroeger waren, ieder persoonlijk offer te
brengen. Ik eisch van geen enkelen Duit
schen man iets anders, dan waartoe ik zelf
meer dan vier jaren lang bereid was. Er
zullen geen ontberingen bestaan voor Duit
schers. die het zelf niet ook direct onder
gaan.
Mijn geheele leven behoort van nu af
aan pas recht aan mijn volk. Ik wil
thans niets anders zijn dan de eerste
soldaat van het Duitsche rijk. Ik heb
daarom weer die jas aangetrokken,
welke mij zelf de heiligste en dierbaar
ste was. Ik zal deze pas uittrekken na
de overwinning of ik zal dat einde
niet beleven.
Mocht mij in dezen strijd nu iets over
komen, dan is mijn eerste opvolger
partijgenoot Goering, mocht partijge
noot Goering iets overkomen dan is
mijn opvolger partijgenoot Hess.
Zich vervolgens tot de afgevaardigden
wendende zeide Hitier:
„Gij zoudt dan tegenoevr dilen man als
leider tot dezelfde blinde trouw en gehoor
zaamheid verplicht zijn als tegenover mij.
Mocht ook partijgenoot Hess iets overko
men, dan zal bij de wet de Senaat worden
bijeengeroepen, die dan den waardigste,
d.w.z. den dapperste uit zijn midden zal
kiezen. Als nationaal-socialist en aiJ
Duitscn soldaat ga lk in dezen strijd met
een sterk hart. Mijn geheele leven was nie^
anders dan een enkele strijd voor mijn
volk, voor zijn wederopstanding, voor
Duitschland.
Boven dezen strijd stond slechts een ge
loofsbelijdenis aan dit volk.
GEEN CAPITULATIE
Eén woord heb ik nog nimmer leeren
kennen, dat woord luidt: capitulatie. Wan
neer iemand evenwel meent, dat wij mis
schien een zwaren tijd tegemoet gaan, dan
zou ik willen verzoeken te bedenken, dat
eens een Pruisisch koning met een 'w-
lachelijk kleinen staat tegenover een zeer
groote coalitie in het veld trad en in dris
gevechten aan het einde toch succesrijk
was, omdat hij dat geloovige en sterk*
hart bezat, dat ook wij in dezen tijd noodif
2—1