„Het Polen vóór de deeling en het Polen van thans"
Het Duitsch-Russisch verdrag
geratificeerd
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Vrijdag 1 September 1939
Zoowel te Moskou als te Berlijn
Kan Rusland Duitschland
helpen
Worosjilow over de wet
op den dienstplicht
/UIEEP/ M.1M
SPREEKCEL
1308
1360
1466
1772
1793
AAN DE DUITSCHE ORDE
SU DE HANSA
eu POLEN
VRIJE STAD
Bij het aandachtig beschouwen van beide kaarten zal de lezer tot een duidelijk
inzicht komen wat Polen's vroegere indeeling betreft en zooals die thans is.
Polen is voor 1772 een groot koninkrijk geweest; het omvatte gebieden die wij
thans kennen als Letland, Lithauen, West-Pruisen (waarin zich nu de Poolsche
corridor bevindt) Groot Polen (waarin zich nu de betwiste voormalige Duitsche
provincie Posen bevindt), Galicië en uitgestrekte Russische gebieden, die thans
gedeeltelijk wederom bij de Sovjet-Unie behooren.
Polen werd driemaal verdeeld: in 1772, 1793, 1795. De kaart geeft duidelijk aan,
aan welke landen de gebiedsdeelen werden toegevoegd.
Na 1795 bestond het Koninkrijk Polen niet meer. Zie nu de tweede kaart, Polen
als Republiek.
In 1919 werd Polen door het Verdrag van Versailles 1919 als republiek hersteld;
men ging van de gedachte uit het voormalige Russische Polen, zooals dit door
het congres van 1815 vastgesteld was, als kern te nemen met Warschau als
hoofdstad.
Bij dit gebied werd gevoegd de Duitsche provincie Posen en een gedeelte van
West-Pruisen waardoor Polen een uitweg (corridor) naar zee kreeg; dus wederom
hetzelfde gebied dat Polen vóór 1772 bezat.
In 1920 werd door het verdrag van Trianon Galicië bij Polen gevoegd waarin de
steden Krakau en Lemberg (dus wederom een gebied dat men op de eerste kaart
terugvindt). In 1920 kreeg Polen oorlog met de Sovjet-Unie; door het verdrag van
Riga moest de Sovjet echter een belangrijk gedeelte aan Polen afstaan (zie de
kaart met het cijfer 4).
Lithauen moest in 1920 een gedeelte van zijn rijk aan Polen afstaan, waarin dc
stad Wilna.
Ook Danzig is dikwijls onder vreemd bestuur geweest; dat kan de lezer aflezen
op beide kaarten (zie de jaartallen).
Met beide kaarten te vergelijken komt men tot een duidelijk inzicht van Polen's
verdeeling, opkomst en herstel.
Welke lotgevallen zullen Polen nu wederom te wachten staan?
De opperste raad van de Sovjet-Unie
"iieeft gisteravond, na een rede van den
volkscommissaris voor buitenlandsche
zaken, Molotof, welke ongeveer een
uur duurde, éénstemmig het volgende
besluit genomen:
Ten eerste: de buitenlandsche poli
tiek van de regeering wordt goedge
keurd.
Ten tweede: het op 23 Augustus te
Moskou onderteekende verdrag van
non-agressie tusschen Duitschland en
de Sovjet-Unie wordt geratificeerd.
De Duitsche regeering heeft gister
avond op hetzelfde oogenblik, dat de
opperste raad van de Sovjet-Unie het
niet-aanvalsverdrag tusschen beide
landen ratificeerde, dit verdrag even
eens geratificeerd.
Molotof zeide in zijn rede o.a.:
„Sinds de derde zitting van den Sovjet
ls de internationale toestand niet verbe
terd. HIJ is zelfs meer gespannen gewor
den. De stappen, door verschillende regee
ringen gedaan om een einde te maken aan
deze spanning, zün onvoldoende gebleken.
Zij hebben geen succes gehad. Dit geldt
voor Europa maar ook in het Verre Oosten
is de toestand niet verbeterd. Mgt het oog
op dezen stand van zaken is het niet-aan
valsverdrag tusschen Duitschland en Rus
land van onschatbare positieve waarde,
daar het het gevaar van oorlog tusschen
belde landen uit den weg ruimt. Om de be-
teekenis van het pact vollediger uiteen
te zetten, moet ik allereerst stilhouden bij
de onderhandelingen, die in de afgeloopen
maanden met Fransche en Engelsche ver
tegenwoordigers gevoerd zijn. Het Is u be
kend, dat reeds in April de onderhandelin
gen over een pact van wederzijdschen bij
stand tegen agressie in Europa begonnen.
De eerste Brltsche voorstellen waren, zoo
als ge weet, volkomen onaanvaardbaar. Zij
schoten te kort in de eerste vereischten
voor dergelijke onderhandelingen: zij ne
geerden het beginsel van wederkeerigheid
en gelijkheid der verplichtingen. Niette
min weigerde de Sovjet-regeering geen on
derhandelingen en deed zij op haar beurt
eigen voorstellen. Wij hielden rekening
met het feit, dat het voor Frankrijk en
Engeland moeilijk was hun politiek van
een onvriendelijke houding Jegens de
Sovjetregeering ineens te veranderen en
over te gaan tot ernstige onderhandelingen
op de basis van gelijkheid der verplichtin
gen. De daarop volgende onderhandelingen
werden echter niet door de resultaten ge
rechtvaardigd. Zij duurden vier maanden
en helderden een aantal vraagstukken op.
Zij maakten het den vertegenwoordigers
van Frankrijk en Engeland bovendien
duidelijk dat bij de Internationale aan
gelegenheden met de Sovjet-Unie ernstig
rekening moet worden gehouden. De on
derhandelingen stuitten echter op onover-
komenlijke hindernissen. De moeilijkheid
lag natuurlijk niet in de individueele for
muleeringen of in speciale clausules van
het ontwerp-verdrag. Neen, de moeilijk
heid was van ernstiger aard.
In zijn rede zelde Molotof verder: „Is
een pact van wederzijdschen bijstand mo
gelijk, indien wij van te voren de mede-
deeling ontvangen, dat hulp van de
Sovjet-Unie niet noodig is?" Molotof ver
klaarde, dat het Fransch-Britsche voor
stel voor de definitie van directe agres
sie Engeland en Frankrijk middelen tot
terugkrabbelen zou hebben gegeven. „De
Engelschen waren te langzaam en wij heb
ben een verdrag met Duitschland getee-
kend, toen het duidelijk was, dat uit de
Britsch-Russische onderhandelingen niets
zou voortkomen".
Eenerzijds eischten Engeland en Frank
rijk, dat de Sovjet-Unie militairen bijstand
zou verleenen aan Polen bij een aanval.
De Sovjet-Unie was bereid dezen
eisch in te willigen, mits de Sovjets een
zelfden bijstand zouden ontvangen van
Engeland en Frankrijk. Anderzijds wei
gerde Polen resoluut militairen bijstand
van de Sovjet-Unie. Probeert nu eens on
der dergelijke omstandigheden een over
eenkomst te bereiken over wederzijdschen
bijstand, wanneer de bijstand van de zijde
van de Sovjet-Unie vooraf onnoodig en
indringerig wordt genoemd.
De Britsche en Fransche militaire
missies kwamen naar Moskou zonder
eenige definitieve bevoegdheden en
zonder het recht een militaire over
eenkomst te sluiten. De intrinsieke
tegenspraken in de houding van En
geland en Frankrijk ten opzicuite van
de onderhandelingen met de Sovjets
hebben tot haar mislukking geleid.
Het besluit om een niet-aanvalspact met
Duitschland te sluiten werd genomen, na
dat de militaire onderhandelingen met
Frankrijk en Engeland waren vastgeloo-
pen. Het is onze plicht te denken aan de
belangen van het Sovjet-volk. Daar het
sluiten van een pact van wederzijdschen
bijstand niet verwacht kon worden, moes
ten wij naar andere mogelijkheden zoeken
om den vrede te verzekeren en het oorlogs
gevaar tusschen Duitschland en de Sovjet-
Unie weg te nemen. Een andere ver-
eischte omstandigheid was, dat Duitsch
land in zijn buitenlandsche politiek naar
betrekkingen van goede nabuurschap met
de Sovjet-Unie zou streven. Men weet, dat
sedert de ri et I on ?nl-socialisten aan het
bewind zijn. de politieke betrekkingen tus
schen Duitschland en de Sovjets gespan
nen zijn geweest. Stalin heeft evenwel op
het laatste partij-congres verklaard, dat
de Sovjet-Unie de zakelijke betrekkingen
wil versterken met aüe landen en hij
waarschuwde voor verwekkers van oorlog.
De afsluiting van het Duitsch-Russische
niet-aanvalspact toont aan, dat Stalin
goed gezien heeft.
Vervolgens memoreerde Molotof afsluiting
van de handels- en credietovereenkomst
met Duitschland, welke, naar hij zeide, voor
de sovjet-unie voordeelig was.
Toen de Duitsche regeering evenwel den
wensch uitte ook de politieke betrekkingen
te verbeteren, had de sovjetregeering geen
reden dit te weigeren. Dit gaf aanleiding
tot de kwestie der afsluiting van het niet-
aanvajspact.
Sommige menschen vragen zich af,
hoe de sovjetunie kon instemmen met
verbetering der politieke betrekkingen
met een fascistischen staat. Zij verge
ten echter, dat het hier niet gaat om
onze houding ten opzichte van het bin-
nenlandsch bestuur van een ander
land, doch om de buitenlandsche be
trekkingen tusschen twee staten. Zij
vergeten, dat wij het beginsel huldigen
ons niet te mengen in de blnnenland-
sche aangelegenheden van andere lan
den en dus ook geen inmenging dulden
in onze eigen zaken.
Voorts vergeten zij het belangrijke be
ginsel van onze buitenlandsche politiek, ge
formuleerd door Stalin op het 18de partij
congres, t.w. „de sovjet-unie komt op voor
den vrede en de versterking der zakelijke
betrekkingen met alle landen". Het niet-
aanvalspact tusschen de sovjet-unie en
Duitschland beteekent een keerpunt in de
geschiedenis van Europa en niet van
Europa alleen. Voerden de Duitsche fascis
ten tot dusver een aan ons vijandige bui
tenlandsche politiek, thans is de toestand
gewijzigd en zijn wij niet langer vijanden.
Het is de kunst in de buitenlandsche poli
tiek, het aantal vijanden te verminderen,
en zijn vijanden van gisteren tot goede na
buren te maken, tot behoud van de vreed
zame betrekkingen met elkander. Het niet-
aanvalspact maakt een einde aan de
vijandschap tusschen Duitschland en de
sovjets en is in het belang van beide lan
den. Het feit, dat onze politieke stelsels
verschillen, moet en kan geen bezwaar zijn
voor het onderhouden van goede politieke
betrekkingen met andere niet-sovjet kapi
talistische landen. WIJ zijn altijd opgeko
men voor vriendschap tusschen de volkeren
van de sovjet-unie en Duitschland.
In de Journée Industrielle spreekt een
medewerker de opvatting uit. dat de
U.R.SB, niet in staat is Duitschland in ge
val van een conflict krachtlgen oeconoml-
schen steun te verleenen, daar Rusland
daartoe niet over voldoende overschotten
beschikt. De uitvoer van geweldige hoeveel
heden hout en andere grondstoffen, die
grooten indruk maakten (doch die intus-
schen al sinds enkele jaren stopgezet zijn)
waren slechts mogelijk door zware offers
van de eigen bevolking, die vaak aan het
allemoodlgste gebrek had. Dagelijks kan
men in de Sovjetpers bevestiging vinden
van den onbevredlgenden oecenomischen
toestand van het land.
De in de provincie Stalingrad reeds 6 we
ken geleden begonnen oogst is zelfs thans
nog niet geëindigd. Het graan van 450.000
h.a. moet nog worden geoogst. Op 75.000 h.a.
is het graan gemaaid, doch nog niet aan
schoven gezet, er worden groote verliezen
aan allerlei soorten graan geconstateerd.
De briefschrijver (uit Genève) geeft nog
een aantal andere bijzonderheden, om zijn
meening kracht bij te zetten, en beweert,
dat de genoemde feiten geenszins uitzon
deringen zijn. Hij eindigt met de bewering,
dat zij, die in oorlogstijd op militairen en
oeconomischen steun van de UJRBjS. aan
Duitschland rekenen, groote kans hebben
op een teleurstelling.
Volkscommissaris Worosjilow heeft ver
slag uitgebracht betreffende de wet op den
algemeenen militairen dienstplicht. Worisji-
low zeide, dat de nieuwe wet noodig was,
daar de oude, van negen jaar geleden, niet
meer bru.kbaar was.
Onder de oude wet werd de verdediging
alleen, toevertrouwd aan den werkenden
stand; aan de niet werkende bevolking
waren hulpdiensten opgelegd. De wijzigin
gen van thans zijn noodig door de funda-
menteele veranderingen die in de Sovjet
unie hebben plaats gevonden. De klasse der
uitbuiters is totaal verdwenen; arbeiders,
boeren en intellectueelen vormen één front.
Met luide toejuichingen begroette men
Worosjllows mededeeling. dat de numerieke
sterkte van het roode leger en de vloot
gedurende de laatste negen Jaar verdrie
voudigd is. de weermacht, zoo zeide hij,
was krachtig genoeg voor de eischen die de
internationale situatie stelde. De schom
melingen van de internationale toestanden
slaat men in Sovjet-Rusland zorgvuldig
gade. De Sovjet-Unie aldus Worosjilow, is
omgeven door vijandige kapitalistische sta
ten. Daarom kan de Sovjet-Unie voor haar
verdediging slechts vertrouwen op eigen
kracht en hulpbronnen.
Met veel belangstelling hoorde men de
passage over de vergrooting der weermacht
aan. Sinds 1930 is het aantal tanks 43 maal
zoo groot geworden; het aantal vliegtuigen
is met 556 procent gestegen etc.
Worosjilow legde er speciaal den nadruk
op, dat de wet beoogt den diensttijd bij
leger en vloot voor lagere bevelhebbers te
verlengen en de leeftijdsgrens voor recru-
teerlng te verlagen.
De diensttijden zijn inderdaad zeer lang
geworden; zoo wordt die der lagere bevel
hebbers op de vloot zelfs op vijf Jaar ge
bracht.
De leeftijd voor eerste opkomst onder de
wapenen is van 19 tot 18 Jaar terug
gebracht.
De diensttijd van alle onderofficieren en
minderen voor de grensverded ging zal van
twee Jaar o/> minstens drie jaar worden
gebracht.
De mefste tot nu toe bestaande u tzonde-
rlngsbepalingen voor dienstplichtigen zullen
worden Ingetrokken en de dienstplichtige
leeftijd voor het geheele reservepersoneel
zal aanzienlijk worden verhoogd.
rrnrnm
Holland—Amerika Lijn BINNENDIJK uitr
pass. 28 Aug. Scilly. r*
BURGERDIJK, 28 Aug. van Galveston nanr
New-Orleans.
Ned.-Ind. Tankstoomboot Mij. CLEODORA.
26 Aug. van Pladjoe naar Balik Pappan -!
CLAVELLA, 1 Sept. van Gothenburg ta
Houston verwacht OMALA, 1 Sept. van
Singapore te Suez v.o. verwaacht APOL-
LONIA. 28 Aug. van St. Louis du Rhone naar
Coastanza OVULA, 30 Aug. van Singapore
te Alexandrië ADINDA, 29 Aug van
Alexandrlë a Suez AUGUSTINA, 26 Aug
van Rangoon te Mergui ARMILLA. 27 Aug
van Batavia te Singapore JOSEFINA. 27
Aug. van Sabang te Singapore AGATHA
27 Aug. van Singapore naar Haiphong AL-
DEGONDA. 27 Aug. van Soesoe n. Pladjoe
ANTONIA, 23 Aug. van Soesoe te Pladjoe
JUNO. 26 Aug. v. Mirl te Pladjoe CISTULA
27 Aug. van Singapore te Miri MANVAN-
TARA, 26 Aug. van Ceram te Balik Pappan
PETRONELLA. 26 Aug. van B. Pappan n
Hollo - ALETTA. 26 Aug. van B. Pappan
naar Pladjoe MANURA. 27 Aug van
Southampton te Curacao MALVINA 26
Aug van New Orleans n. Curacao 'ga-
DILA, 27 Aug. van Curacao n. Dakar MU-
RENA, 28 Aug. van Quebec n. Key West v. 0
OCANA, 28 Aug. van Singapore te Mom-
bassa.
JavaChinaJapan Lyn TJIBADAK, 29
Aug. van Shanghae te Batavia TJINE-
GARA, 30 Aug. van Batavia naar Hongkong
TJISADANE. 29 Aug. van Manilla te
Hongkong TJITJALENGKA. 29 Aug van
Hongkong naar Manilla.
Holland—Australië LUn ALMKERK, uRrels
pass. 29 Aug. Gibraltar.
Rotterdam—Zuid-Amerika L(jn ALHENA 30
Aug. van R'dam te B. Aires.
Java—New-York Lijn TAWALI, 30 Aug. van
New-York te Philadelphia TALISSË 29
Aug. van Penang naar Port Swettenham
SALABANGKA, Java n. New-York. 30 Aug te
Penang.
Kon. Paketv. My. OMBILIN. 30 Aug. van
Batavia n. Melbourne BOISSEVAIN 29
Aug. van Tamatave n. Zanzibar.
Silver-Java-Pacific LUn DJAMBI, 28 Aug v
Vancouver naar Bombay BENGKALIS 30
Aug. van Sabang naar Bombay.
Holland—Oost-Az-ië Lyn GAASTERKERK.
thuisr.. 28 Aug. te Osaka.
Halcyon Lyn STAD SCHIEDAM, 30 Aug
nam. van Narvik te Vlaardingen.
My. Nederland JOHAN DE WITT thuisr
30 Aug. van Djibouti JOHAN VAN OL-
DENBARNEVELT. 31 Aug. voorm. 5 uur 30
van IJmuiden naar New-York SOEMBA,
31 Aug. van Java te Amst, SEMBILAn'
uitr.. 31 Aug. van Suez.
JAVA, thuisr., 29 Aug. van Singapore.
Kon. HolL Lloyd WATERLAND. 1 Sept.
voorm. 8 uur van B. Aires te IJmuiden ver
wacht.
ZAANLAND, thuisr., 30 Aug. nam. 8 uur van
Bahia.
MONTFERLAND, uitr., 31 Aug. van Las
Palmas.
Holland—West-Afrika Lyn NIGERSTROOM.
30 Aug. van de reede van Vlisslngen naar
Dakar.
Holland—Afrika Lyn NTJKERK, 30 Aug. n.m,
1 uur van Durban naar Port Elisabeth
BLOEMFONTEIN, 30 Aug. nam. 3 uur van
Durban naar Lorenzo Marques.
Kon. Ned. Stooinb. My. COSTA RICA. 30
Aug. van Amsterdam te Barbados BAR-
NEVELD, 30 Aug. van Amsterdam te Rot
terdam. OBERON, 30 Aug. van Istanboul
te Yerakini FAUNA, 30 Aug. van Aarhuus
naar Hamburg ACHILLES, 30 Aug. van
Triest te Lissabon BERENICE. 30 Aug. v.
Lissabon naar Genua ULYSSES. 30 Aug.
van Istanboul te Izmir TIBERIUS. 30 Aug.
van Tunis naar Gent COTTICA. thuisr.. 3
Sept, te Plymouth verwacht.
EUTERPE. 31 Aug. van Amst. n. Hamburg
BAARN. thuisr.. 29 Aug. van Valparaiso
TELAMON, 29 Aug. van New-York naar Ma-
racalbo.
BOSKOOP, 30 Aug. van Liverpool n. Amst.
Rott. Lloyd BALOERAN, 31 Aug. van Rot
terdam te Batavia BUITENZORG, thuis
reis. pass. 31 Aug. Dover KOTA BAROE.
thuisr.. 31 Aug. v. Port Said SIBAJAK,
uitr.. 31 Aug. te Marseille.
GAROET, uitr., 31 Aug. te Singapore.
Diverse Sloomvaartberichten AMELAND,
pass. 30 Aug. Las Palmas BATAVIER III,
31 Aug. van R'dam te Gravesend OTTO-
LAND, 30 Aug. van de Tyne te Sluiskil
ST. ANNALAND. Terneuzen n. Newcastle,
pass. 30 Aug. Vlisslngen DEN HAAG. 3
Sept van Baytown te Pern is verw. EMMA-
PLEIN, naar Pepel, pass. 30 Aug. Las Pal
mas.
ROTTERDAM, pass. 30 Aug. Dungencss naar
Caripito TROMPENBERG, pass. 30 Aug.
Bevezier naar Cardiff WINTERSWIJK,
pass. 30 Aug. Prawlepoint. naar Koningsber
gen BRITSUM. 30 Aug. van B. Aires te
Hull SCHOKLAND, 30 Aug. van R'dam te
Goole FRIESLAND, 31 Aug. van Sunder
land naar R'dam PRINS WILLEM VAN
ORANJE. 30 Aug. van R'dam te Quebec
MAAS, 31 Aug. van R'dam te Lovisa MIJ
DRECHT. 31 Aug. van Hamburg naar Port
Arthur WAALHAVEN. 27 Aug. van de
Tyne te Moermanskust. STOLWIJK. 30
Aug. van Norfolk n. Havana DORDRECHT
30 Aug. van R'dam te Baytwon PRINS
FRED. HENDRIK. 27 Aug. van Detroit te
Montreal JONGE WILLEM. Antwerpen n.
Port Said., pass. 31 Aug. Vlisslngen SCHIE-
LAND, 30 Aug. op de Tvne SCHOKLAND.
30 Aug. te Goole JONGE JOHANNA, naar
R'dam. pass. 29 Aug. Gibraltar LEKHAVEN
24 Aug. van Montevideo te B, Aires BUS-
SUM, naar B, Aires, was 29 Aug. 7 uur 45
nam. 20 mijlen Z. van Niton KATEN-
DRECHT. naar Curacao, was 30 Aug. 9 uur
20 v.m. 40 miilen O. van Niton KEILE-
HAVFN, naar Tabou, pass. 29 Aug. North Fo
reland TELA, naar Hamburg, was 30 Aug.
1 u. 35 nam, 80 mijlen Z.W. van Niton
ORANJEPOLDER, 30 Aug. van R'dam te
Londen.
VOOR DE MILITAIREN'.
Een stadgenoote oppert het denkbeeld om
alle particuliere hulzen dagelijks eenige uien.
byv. 's avonds van 7—9 uur voor de militairen
open te stellen en hen in den familiekring op te
nemen.
GEEN WERK VOOR WERKLOOZEN.
Een werklooze jongeman klaagt erover, dat
terwijl zoovelen door de mobilisatie uit h,:n
werkkring gehaald zijn, het aantal vacatures
toch klein blijft. Tal van groote bedrijven,
ook overhelds-instellingen laten hun personeel
overuren maken. Hy hoopt, dat nu eens 5e"
dacht wordt aan hen. die al jaren werkloos
zijn en dolgraag aan den arbeid zouden g»*0*
2-3
