STADSNIEUWS
Volmaakte Wijsheid" wordt
ingepakt
80ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 30 Augustus 1939
Derde Blad
No. 24365
Lectuur voor
militairen
Leidenaars
Onderscheiden
De beperking in den treinenloop
Oproep aan de Leidsche
studenten
Generale Synode der
Gereformeerde kerken
Ds. W. L. Weiter wordt
90 jaar
TER GELEGENHEID VAN DEN
KONINGIN NEVERJAARDAG.
Ter gelegenheid van den Koninginne-
verjaardag zijn heden door H.M. Koningin
Wllhelmina aan stadgenooten de volgende
onderscheidingen toegekend:
benoemd is tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw: prof. dr. Ph. S. van
Ronkel;
benoemd is tot officier in de Orde van
Oranje Nassaude heer A. van den Eelaart,
directeur van het post-, telegraaf- en tele
foonkantoor;
benoemd is tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau: de heer J. P. Noordman,
voorzitter van het Ooilege van Regenten
van het RJC. Parochiaal Armbestuur en
mej. dr. H. J. A. Ruys. ambtenaresse aan de
Rijksuniversiteitsbibliotheek;
de eere-medaille verbonden aan de Orde
ran Oranje Nassauin goud aan de heeren
H. du Pon, technicus le klasse bij het Pa-
thologisch-anatomLsch Laboratorium der
Rijksuniversiteit en Chr. Sirag, technicus
lste klasse bij het Histologisch Laborato
rium der Rijksuniversiteit;
in zilver aan: mejuffrouw C. S. Dee,
hoofdassistente in de apotheek van den
heer J. Vonk, en aan den heer F. van der
Laaken, amanuensis bij het Rijksmuseum
voor Natuurlijke Historie;
en in brons aan; mejuffrouw G. Eiker
bout, in dienst van mejuffrouw F. A. le
Poole, en aan de heeren A. van Venetië,
voorheen machinezetter bij de N.V. „Leidsclï
Dagblad", en J. Jongbloed, vakman bij den
Rijksgebouwendienst.
Zeven maal daags van Leiden naar
Amsterdam en Rotterdam.
VOOR HET VERRICHTEN VAN
VRIJWILLIGERSDIENSTEN.
Met het oog op de mogelijke noodzake
lijkheid om gebruik te maken van vrij
willig en belangeloos beschikbare hulp
krachten onder de Leidsche studenten,
verzoekt het Collegium Civitatis Academi-
cae Lugduno-Batavae Supremum, in over
leg met den burgemeester van Lelden en
mede namens de besturen van de Ver. van
Vrouwelijke Studenten te Lelden, de R.K.
Studentenvereen. „Sanctus Augustinus",
Societas Studiosorum Reformatorum, de
Indologen-Vereen. en Unitas Studiosorum
Lugduno-Batava, alle leden van het Leid
sche Studenten-Corps en der bovenge
noemde vereenlgingen, die geen militaire
verplichtingen hebben en geen functie
vervullen bij luchtbeschermingsdiensten,
vrijwillige burgerwachten of andere daar
mee gelijk te stellen organisaties, indien
zij zich in verband met de mobilisatie
voorloopig beschikbaar willen stellen voor
eventueele civiele diensten van langeren
of korteren duur, zich zoo snel mogelijk,
onder vermelding van naam, adres, stu
diejaar en studierichting, op te geven aan
den pedel van het L.S.C., Breestraat 41,
Leiden, of bij de besturen hunner veree
nlgingen.
VRIJWILLIGERS EHBO.
De directeur van den Geneeskundigen
Dienst vergaderde gisteravond met de
leiders der eerste groep reddingsploegen.
Alle twintig waren aanwezig. Er werd be
sloten hen van Maandag a.s, af beurte
lings geregeld te laten deelnemen aan den
Eerste Hulpdienst onder leiding van den
dienstdoenden semi-arts.
De leiders van de tweede groep zullen
morgenavond 9 uur worden opgeroepen.
VIER MAAL NAAR UTRECHT
Blijkens de beperkte dienstregling, welke
met ingang van heden „op hoog bevel" bij
de Ned. Spoorwegen is ingevoerd, kan men
slechts zeven maal per dag per trein van
Leiden naar Amsterdam en Rotterdam rei
zen, waarvan in de richting naar Rotter
dam slechts één en naar Amsterdam twee
stoptreinen. De laatste trein vertrekt van
Leiden naar Rotterdam 's avonds om kwart
voor negen, naar Amsterdam om 10.05 uur.
Naar en van de richting Woerden rijden
dagelijks vier treinen.
GEDEELTELIJKE OPHEFFING VAN
DRANKVERBOD.
De burgemeester heeft met inagng van
heden zijn besluit, waarbij verboden is, de
verkoop en het verstrekken van sterken
drank en van zwak-alcoholische dranken,
ingetrokken, doch uitsluitend voor zoover
betreft den verkoop en de verstrekking
van zwak-alcoholhoudende dranken
i Hieronder zijn o.a. te verstaan bier en
wijn. Red.).
ER IS DRINGEND
BEHOEFTE AAN.
Wij herhalen onzen oproep om
voor de gemobiliseerde mili
tairen in onze stad lectuur, in
den vorm van boeken en tijd
schriften beschikbaar te stel
len.
De garnizoens-commandant
heeft het garnizoensbureau in
de Rembrandtstraat aangewe
zen als centraal punt, waar
de zendingen kunnen worden
bezorgd.
Het lijkt ons bijna overbodig
te zeggen, dat er groote be-
bchoefte aan ontspannings
lectuur bestaat. Ieder kijkc
dus zijn boekenkast eens na.
5 SEPTEMBER EERSTE ZITTING
VAN DEN NIEUWEN RAAD.
Op 5 September komt in de Lakenhal de
nieuwe raad bijeen. De agenda bestaat uit
het kiezen van de wethouders, het samen
stellen van de diverse commissies en enkele
ondergeschikte punten.
De rekening van het exploitatie jaar
15 September 1937/'38 van het plan der
oude woningen van de Ver. tot Bevordering
van den Boftw van Werkmanswoningen
eindigt met een overschot van f. 1582.51.
Voorgesteld wordt aan het bestuur van
de eVr. v. Chr. Onderwijs voor het stichten
van een tweetal semi-permanente school
lokalen een terrein te verhuren aan den
Hooge Morschweg voor f. 60. Voorts om van
den heer H. de Vos te koopen voor f. 200
het perceel Klikstraat 21 ten behoeve van
het saneeringsplan Geeregracht-Kraaier-
straat en tenslotte te benoemen tot tijde
lijk leeraar in de Handelswetenschappen
aan de Meisjes-H.B.S. de heer Th. v. Wes
terhoven, tot tijdelijk leerares in het
Duitsch mej. dr. A. Z. Huisman en tot tij
delijk leeraar in de Schei- en Natuurkunde
de heer dr. Ir. A. M. van Deventer.
Foto v. Vliet.
Het was gisteren niet alleen „verzamelen geblazen voor de militairen in het geheele
land, ook de paarden waren gemobiliseerd en bij honderdtallen werden de rossinanten
naar de Sleutelstad geleid, waar alle paarden-Logies-mogelijkheden volledig werden
benut en desondanks ruimte tekort kwam. Geen wonder, wanneer men verneemt, dat
alleen in den Haarlemmermeer niet miinder dan 2300 paarden werden ingeleverd, die
echter niet alle naar hier werden getransporteerd. - Zooals onze foto laat zien,
Jiaakten de dieren op de Beestenmarkt queue voor de melksalons en café's aldaar.
Tot laat in den nacht werd de aankoop en de keuring voortgezet. Het totaal aantal
paardekrachten onzer stad was gisteren aanmerkelijk hooger dan anders
DE GEESTELIJKE VERZORGING DER
MILITAIREN - DE WERKWIJZE DER
SYNODE - DE COMMISSIES BENOEMD.
In de gisteren te Sneek voortgezette zit
ting van de Generale Synode der Geref.
Kerken heeft ds. T. J. Hagen van Delft al
lereerst het woord gevraagd voor een zaak
van urgentie. Spr. wees er op dat met deze
synode alle deputaatschappen eindigen, ook
dat van de verzorging van de geestelijke
belangen van onze militairen.
Spr. stelde voor nu de mobilisatie is afge
kondigd de aftredende deputaten voor deze
zaak te herbenoemen teneinde den arbeid
voort te zetten Conform besloten. Ds. Hagen
stelde daarop voor een crediet van duizend
gulden te geven om het werk voort te zei
ten. Dit voorstel werd eveneens aangeno
men.
Hierna rapporteerde prof. dr. K. Dijk na
mens de commissie benoemd door de vorige
synode inzake het onderzoek naar een mo
gelijk andere werkwijze der synode.
De commissie stelde de volgende conclu
sies voor:
De Synode besluite:
I. Inzake de benoeming en de samenstel
ling der commissies:
A. Het aantal commissies te bepalen op 6.
B. De voorzitters der commissies aan te
wijzen gehoord het advies van het modera-
men en
C. De commissies verder samen te stel
len en het werk over haar te verdeelen op
voorstel van het moderamen, de aangewezen
voorzitter en de hoogleeraren in het kerkc-
recht;
II. Inzake de verdere werkwijze der Sy
node:
A. haar arbeid zoo in te richten, dat
eerst aan de commissies gelegenheid gege
ven worde haar rapporten en adviezen op
te stellen voordat de Synode zelve in ple
naire zitting bijeenkomt;
B. aan het moderamen op te dragen zich
op de hoogte te houden hoe ver de commis
sies met haar werk gevorderd zijn en de
Synode als regel eerst dan in plenaire zit
ting samen te roepen, wanneer de commis
sies geheel of nagenoeg met haar voorberei
denden arbeid gereed zijn; en
C. de verschillende rapporten indien
haar inhoud naar het oordeel der rappor-
teerende commissie dit eischt, en de onder
scheiden conclusies alsmede het agendum
voor eiken zittingsdag vooraf ter kennis van
de leden en de adviseerende leden der sy
node te brengen.
III. Inzake een synodaal bureau:
A. over te gaan tot de instelling van een
bureau der synode waaraan verbonden zijn
een theologische leider en een of meer hulp
krachten
B. door dit bureau te doen verrichten
alle werkzaamheden onder II sub c genoemd
en alles wat het moderamen noodzakelijk
acht; en
C het moderamen te belasten met het
toezicht op dit bureau.
Prof. dr. J. Waterink van Amsterdam stel
de een redactiewijziging voor in conclusie
3b, n.l. deze: „door dit bureau te doen ver
richten alle werkzaamheden verbonden aan
het onder 2 sub c genoemde," enz.
Prof. dr. S. Greydanus van Kampen
wenschte meer dan 6 commissies. Er zijn
naar spr.'s oordeel b.v. aparte commissies
noodig voor de kwestie-Drachten en de za?.k
Goossens Als de hoogleeraar voorts stil
stond bij de uitbreiding van het aantal af
gevaardigden ter Synode, wijst de voorzitter
hem er op. dat hij ietwat buiten de orde is.
Prof. Greydanus ziet dan van het woord af.
Prof. dr. V. Hepp van Amsterdam gaf de
wenk dat de commissies in haar rapporten
niet breed ingaan op de rapporten van depu
taten opdat de tijd van vergaderen van de
Synode niet onnoodig verlengd worde.
Hierna beantwoordde de rapporteur, prof.
dr. K. Dijk, de gemaakte opmerkingen. Spr.
heeft tegen het amendement-Waterink geen
bezwaar en meent voorts dat het door prof.
Gerydanus ter sprake gebrachte door de
conclusies niet buitengesloten wordt.
Prof. dr. K. Schilder van Kampen stelde
voor conclusie la te lezen als volgt: „Het
aantal commissies te bepalen op tenminste
6" en lb te lezen: „het aantal en de voor
zitters dier commissies", enz.
Nadat prof. Dijk aanneming van het door
prof. Schilder voorgestelde had ontraden,
werden de conclusies, nadat nog enkele
kleine redactie-wijzigingen waren aange
bracht, aangenomen.
Besloten werd het bureau der Synode op
te dragen aan de leiding van dr. Th. Ruys
te Lisse. die de Geref. Kerken reeds als lei
der van het Zendingsbureau en als archiva
ris dient.
Nadat de Synode voor een kwartier was
geschorst, werden op voorstel van het mo
deramen tot voorzitters der 6 commissies ge
kozen de predikanten dr. W. A. v. Es te
Leeuwarden, ds. N. Duursema te Nieuw-Am-
sterdam, ds. W. L. Milo te Almelo, dr. H.
Kaajan te Utrecht, ds. H. Meijering te Kat
wijk a.. Zee en ds. H. de Bruyn te Nieuwen-
dijk.
Hierna werd gepauzeerd. In de pauze
heeft het moderamen met de 6 voorzitters
der commissies en de hoogleeraren in het
kerkrecht ter bespreking van de samenstel
ling dezer commissies en de verdeeling van
den arbeid over deze commissies.
Te 3 uur ving de middagzitting aan. De
voorzitter deed enkele mededeelingen over
de samenspreking bovenbedoeld en de sa
menstelling der commissies en deelde ook
mede, dat de buitenlandsche afgevaardig
den indien zij met het oog op de internatio
nale situatie mochten willen vertrekken, in
deze zitting gelegenheid zouden ontvangen
een kort woord te spreken.
Hierop voerden het woord ds. I. van Del
len uit Noord-Amerika, namens de Christian
Reformed Church aldaar en prof. S. du Toit
van Potchefstroom namens Die Gerefor
meerde Kerk in Suid-Arika. Zij brachten de
hartelijke groeten van de Kerken die hen
afvaardigden, over, wezen op de banden
die deze Kerken bindt aan Nederland, waar
in de Geref. Kerken nog groote voorrechten
genieten en baden den Geref. Kerken bij
den voortduur Gods onmisbaren zegen toe.
Namens de Synode heeft prof. dr. G. Ch.
Aalbers van Hilversum aan ds. v. Dellen den
dank overgebracht voor zijn vriendelijk
woord, waarna prof. dr. J. Ridderbos van
Kampen dit namens de Synode aan prof.
du Toit deed.
Alvorens de zitting te sluiten drong de
Alvorens tot aankoop werd besloten, werden de paarden aan een vrij strenge keuring
onderworpen. Een candidaat- legerpaard wordt In letterlijken
zin „aan den tand gevoeld".
voorzitter er met klem op aan, dat de com
missies in haar vergaderingen in de avond
uren spoed zouden betrachten en er naar
streven voor de zitting van Woensdag met
rapporten gereed te komen.
Hierna werd de zitting verdaagd tot he
denmorgen.
Naar wij vernemen zou in de zitting van
Woensdagmorgen een beslissing vallen of de
Synode met het oog op de internationale
constellatie al dan niet zal worden ver
daagd.
Van de primi-afgevaardigden waren de
predikanten dr. W. G. Harrenstein te Sant
poort en ds. W. M. le Cointre van Bergen op
Zoom als reserve-veldpredikers opgeroepen
en vervangen door hun secundi ds. D. Hoek
van Enkhuizen en ds. A. Scheele van Ka-
pelle-Biezelinge,.
Vrijdag 1 September a.s. zal ds. W. L.
Weiter. etnerltus predikant der Ned. Herv.
Kerk, te 's-Gravenhage en oud-hofpredi
ker, den leeftijd van 90 jaar bereiken.
Ds. Weiter werd 1 Sept. 1849 te St. Pe
tersburg, waar zijn vader predikant was bij
de Hollandsche gemeente, geboren Hij
studeerde aan het beroemde gymnasium
te Schulpfortha in Duitschland, waar ook
Schiller zijn oplei ling g noot Aan de
Utrechtsche universiteit studeerde ds.
Weiter theologie. Reeds in 1870 werd de
jonge student gekozen tot pro-rector in
d. n Senatus Veteranorum. Aan de univer
siteit nam ds. Weiter steeds een eigen
plaats in en behoorde tot een zelfstandige
club van gedistingeerde jongelui. Stil
ging hij zijn weg, studeerde grondig en
diep en was de lieveling der professoren,
die veel in hem zagen.
In 1873 werd de jonge Welter die even
onberispelijk preekt in het Duitsch ais in
het Hollandsch, candidaat in Utrecht, om
8 Februari in Bunnik door zijn vader in
het predikambt te worden bevestigd. Al
spoedig trok de begaafde prediker tot uit
wijden omtrek zijn gehoor. Hazebroek en
Ten Kate kwamen gaarne naar het kleine
kerkje van Bunnik om den jongen pedi-
kant te hooren en de bekende Christen ge
leerde prof. dr. W. G. Brill wandelde met
genoegen van Utrecht naar Bunnik om
door Welter's welverzorgd woord te wor
den gesticht.
In 1880 vertrok ds Weiter naar Dedems-
vaart. waar hij met wijlen ds A. Voorhoeve
van Amsterdam arbeidde. Van Dedems-
vaart ging het in 1883 naar Heemstede,
waar eens zijn hoogvereerde vriend Nico-
laas Beets predikant was. Hier werd meer
in de diepte dan in de breedte gewerkt. Na
2 jaar vertrok ds. Weiter naar Zwolle.
Daar arbeidde hij met den zoo bekend ge
worden prediker, wijlen ds. Vermeer, deri
vader van zijn Haagschen collega, dk. A.
J. A. Vermeer, die eveneens in 1929 met
emeritaat ging.
In Zwolle trokken ds. Welter's preeken
de aandacht, zoowel van de massa als van
de intellectueelen. Zijn vertrek naar Arn
hem in 1888 werd dan ook diep betreurd.
Hard werd in Arnhem gewerkt en twee
maal kwam het beroep uit Amsterdam en
eenmaal uit Rotterdam. Na een 6-jarig
verblijf vertrok ds. Welt- naar de Resi
dentie. waar hu 9 Dec. 1894 zijn intrede
deed. Ruim 34 jaar heelt de Jarige predi
kant daar gearbeid. Ir het bijzonder de
belangen van wijk XI waren aan zijn her-
deri.jke zorgen toevertrouwd. In 1918 werd
ds. Weiter provisorisch en m 1920 defini
tief tot hofprediker benoer d. Als zoo
danig was hij belast met het geven van
catechetisch onderwijs aan H.K.H. Prinses
Juliana, die ook bij hem belijdenis des ge-
loofs aflegde.
Ds. Weiter heeft zich op verschillend ge
bied bewogen. Hij had zitting in de com
missie voor de Wilhelminakerk, maakte
deel uit van de commissie tot bevordering
van Kerkbouw en kerkrestauratie en had
zitting in de commissie van toezicht op
de schoolcatechisatie, in welke kwaliteit
drie scholen aan zijn opzicht waren toe
vertrouwd. Ook van „Welstand" naast
„Unitas", een vereeniging tot steun van
Protestanten in R.K. streken van ons
vaderland, was ds. Weiter vele jaren be
stuurslid. Hij had voorts zitting in het
hoofdbestuur van het Ned. Zendelingsge
nootschap en was voorzitter van de In
dische commissie (voor de uitzending van
predikanten naar Ned -Indië I
In het driemaandelijksch tijdschrift
„Overdenkingen", onder redactie van prof.
dr. H. Th. Obbink en dr. A. K. Kuyper, ver
scheen menig welverzorgd artikel van zijn
hand.
Ds. Welter was in vroeger jaren een
kanselredenaar van zeer fijne allure,. Wij
len oud-min. Talma getuigde eens van
den laatste van het driemanschap: Chan-
tepie de la Saussaye-Schuller tot Peursum
en Weiter; „Hij is een prediker van wien
het soortelijk gewicht van zijn preek
zwaarder is dan van de meeste anderen".
Nooit heeft de bescheiden man van eer
betoon willen weten of zichzelf gezocht,
maar hij heeft zijn vrienden verworven tn
alle rangen en kringen der gemeente. Dat
is duidelijk gebleken bij zijn gouden jubi
leum. Aangrijpend was toen in de Kloos
terkerk zijn gedachtenisrede over „Hun
oogen opheffende zagen zij niemand dan
Jezus alleen". Ds. Welter is officier in de
orde van Oranje Nassau. Na zijn emeritaat
in 1929 bleef hy in de residentie wonen
Ds Weiter wenscht zijn gedenkdag vol
strekt onopgemerkt te laten voorbijgaan.
Foto van Vliet.
In het Rijksmuseum voor Volkenkunde alhier worden de kostbaarste beeloen en
voorwerpen met planken en zandzakken beschermd tegen de gevolgen van eventu
eele luchtaanvallen. De hierboven weergegeven maatregelen gelden een Hindoe-
Javaansch beeld „Prajnaparamita", hetgeen beteekent „Volmaakte Wijsheid".
