Er is veel veranderd in Duitschland LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad Woensdag 30 Augustus 1939 Overzicht Vrees de ondergrond voor geforceerd optimisme Stemming en maatregelen in Italië Radio-rede van Eden Het Duitsch-Russisch niet-aanvalspact In Frankrijk. Rond Danzig Men zegt niet aan oorlog te gelooven, maar Poolsch protest tegen Slowakije. Uit Amerika Uit het Verre Oosten. Uit andere landen Met ingang van heden zal in de Italiaan- sche restaurants niet meer dan één vlees-ch- of vischschotel mogen worden geserveerd.i Met. ingang van -Zondag zuilen geen par ticuliere auto's meer mogen rijden. De militaire autoriteiten kunnen, bij uit zondering, verlof tot rijden geven, doch alleen aan hen, die bewijzen kunnen over leggen, dat zij de auto dringend noodig hebben. De bladen merken op. dat het Italiaan- sche volk een bewonderenswaardige dis cipline bewaart en dat de maatregelen ge nomen worden tot de algemeene veiligheid, teneinde op alle gebeurlijkheden te zijn voorbereid. Een Stefani-telegram uit Rome maakt melding van een officieel communiqué, waarin wordt gezegd, dat allen, vooral ouden van dagen, vrouwen en kinderen, die in de groote stedelijke centra wonen in Piemont, Lombardye, Ligurie, Tos cane, Latium. de Campagne, Sicilië en Sardinië, cn die kunnen vertrekken naar mijncentra of het platteland, uit- genoodigd worden, dat te doen met ge bruikmaking van de huidige beschik baarheid van de verkeersmiddelen. Van Donderdag 31 Augustus af zullen de dagbladen nog slechts met hoogstens zes pagina's mogen uitkomen. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Rome. dat maarschalk Balbo, de gouver neur-generaal van Libye, het geheele levensmiddelenbeheer en de prijzencontrole in Libye gesteld heeft onder zijn secretaris generaal. Het nieuwe levensmiddelenbe- heerbureau heeft tot taak het opslaan en de rationeele verdeeling van alle levens noodzakelijke levensmiddelen. De ongerustheid ten aanzien van de vraag „oorlog of vrede", is na de rede voering van Chamberlain in Italië onge wijzigd gebleven. Met schrik nam men er kennis van, dat Chamberlain geen tee kenen vertoonde van het voorstellen van concessies door Polen. Zijn verklaring, dat de onderhandelingen nog voortduren, ge ven echter hoop. De buitenlandsche waarnemers zijn ge troffen door het bijna algeheel ontbreken van iederen voorzorgsmaatregel tegen luchtaanvallen in Italië, hetgeen alleen verklaard kan worden door het vertrou wen, d^t Italië niet in een oorlog betrok ken zal geraken. Behalve de .Popoio di Roma" is ook de ..Stampa" in beslag genomen. Men gelooft, dat dit is geschied, omdat deze bladen den toestand onnoodig als zeer verontrustend voorstelden. Eden heeft gisteravond een radio-rede uitgesproken, bestemd voor.de Ver. Staten. Daarin verklaarde hij, dat geen op lossing van den tegenwoordigen toe stand kan. worden aanvaard, waardoor net vredesfront niet wordt versterkt en waaruit niet duidelijk blijkt', dat pogin gen om door geweld concessies af te dwingen, mislukt zijn. Wij bidden, aldus Eden verder, dat de overwinning langs vreedz'amen weg kan verkregen worden, doch vreedzaam of niet, de uitdaging zal worden aanvaard. Ten aanzien van het Duitsch-Russische niet-aanvalsverdrag zeide Eden. dat Duitschland een buitengewone psychologi sche fout had gemaakt door te veronder stellen. dat deze overeenkomst verslagen heid onder de volken van het vredesfront zou veroorzaken. Niet de mogendheden van het vredesfront doch de vrienden en de politieke bondgenooten der nationaal- socialistische regeering. wier politieke phi losophic daardoor in de war werd ge bracht, waren er door als door den blik sem getroffen. Vervolgens wees Eden op de kalmte en het normale verloop van het nationale leven in Engeland er was geen opwinding of hysterie, doch slechts uiterste vastberadenheid. Welke ook de verschillen van meening ten aanzien van de leiding onzer buitenlandsche politiek in het verleden mogen zijn geweest, zoo zeide Eden. de minister-president en de minister Wanneer men alleen op de feiten let, zou men zeggen: er is niets veranderd! En toch.... Ongetwijfeld blijft de situatie hoogst ernstig, al zou het alleen reeds daar om zijn, dat zoolang geen ontspanning in treedt, automatisch de spanning blijft. Dat echter, zij het ook geheel achter de schermen, de besprekingen worden voortgezet, dat er nog angstvallig voor ge waakt wordt, geen niet meer te herstellen daad te verrichten, dat zegt toch wel iets. Men voelt, dat geen partij den oorlog direct wil forceeren. dat men gaan wil zoo ver als slechts mogelijk is om de catastrophe af te wenden. Ook in Duitschland is het volk niet oorlogzuchtig De alles beslissende vraag blijft evenwel of de partijen zich niet te vast hebben gelegd en dan met name Duitschland. Steeds is Danzig en de Corridor als mlni- mum-eisch gesteld en dat wordt ook nu nog zoo voorgesteld in de pers. Eerst als beide zijn verkregen, wil Hitier praten. Engeland en Frankrijk zijn echter vastbesloten, niets van te voren af te staan Polen denkt er niet aan doch alles te regelen aan de groene tafel. Kunnen deze standpunten nog tot elkaar worden gebracht De rede van Chamberlain is wel een van de krachtigste geweest, ooit door hem ge houden. vooral in zijn nadrukkelijke verze kering, dat Engeland geheel gereed is voor Iedere gebeurlijkheid. Zelfs in Italië heeft dat wel bijzonder indruk gemaakt. Van buiten blijven de vredespogingen zich opstapelen. Onze Koningin en Koning Leopold van België hebben ook nog hun goede diensten aangeboden, die door Enge- land, Frankrijk en Polen direct zijn aan vaard. Maar Duitschland? Zal het volhar den in stilzwijgende afwijzing, zooals met de boodschappen van Roosevelt? Toch is het goed, dat op overtuigende wijze de wereld wordt getoond hoezeer ieder den vrede wil dienen naar beste kunnen en de pogingen van Koningin Wilhelmina en Koning Leopold verdienen In dit kader zeker allen lof Toch moeten beslissingen naderen. Het antwoord van Hitier op het Britsche ant woord is reeds weer te Londen en de kabi netsraad zal het vanmorgen bestudeeren. Om halftwaalf is het Britsche kabinet bijeengekomen. Laat ons hopen, dat deze gedachtenwisseling heilzaam zal kunnen zijn. Welke rol de sovjets spelen, is al heel onzeker. Waarom verschuiven zij de rati ficatie van het Duitsche accoord? Intus- schen spreekt Tass tegen, dat de Russische troepen van de Poolsche grens zijn terug genomen en meldt, dat zij integendeel wor den versterkt. Onnoodig te zeggen, dat de diplomatie in koortsachtige haast allerwege blijft voort- werken. Het komen en gaan van gezanten ls niet bij te houden Ook onze gezant te Londen bracht een bezoek aan het Foreign Office. van binnenlandsche zaken hebben den steun van elk onzer en van het geheele land bij hun besluit onze verplichtingen na te komen en bij hun wensch een con structieven vrede op te bouwen, zoodra de methode van dreiging met geweld zal heb ben opgehouden. Het Britsche volk kan geen compro mis aanvaarden, waardoor een wereld crisis, van denzelfden aard als thans, slechts verschoven wordt naar een tijdstip dat zes maanden verder ligt. Onze verplichtingen tegenover Polen zul len natuurlijk worden nagekomen, niet slechts, omdat wij ons woord daartoe heb ben gegeven, doch omdat, thans algemeen wordt ingezien, dat er iets op het spel staat van meer beteekenis dan de afbakening van een grens of zelfs de vrijheid van een volk, hoe dapper ook. De wereld moet kiezen tusschen orde en anarchie. De liefde van het Britsche volk voor den vrede is even groot als steeds, doch het is even vastbesloten dat ditmaal de vrede geba seerd zal zijn op het afstand doen van ge weld en eerbied voor het gegeven woord. Gelijk uit een bericht van het Rus sische telcgraafagentschap Tass betref fende de zitting van den sovjet der nationaliteiten blijkt, zal het Russisch- Duitsche non-agressiepact deze maand niet worden geratificeerd. In bevoegde kringen gelooft men, dat dit uitstel van de ratificatie een op zettelijke poging is, om Hitier in be dwang te houden tot een vreedzame regeling van de kwestie-Danzig is uit gewerkt. De ratificatie welke gisteren verwacht werd, zal dus op zijn vroegst 1 Septem ber plaats vinden. De Deutsche Diplomafcisch-Politlsche Kor- respondenz keert zich echter tegen Engel- sche berichten, die uit het feit, dat nauwe lijks acht dagen na zijn sluiting het Duitsch-sovjet-Russtsche niet-aanvalspact nog niet is geratificeerd, een verdacht mo ment zouden willen construeeren ten aan zien van de beteeken's en het gewaarborgd gehalte van dat pact. Een ieder, die zich thans de moeite geeft, het pact in zijn bijzonderheden te bestu deeren. ziet daaruit, dat het Dultsch-sovjet- Russische verdrag met de onderteeken'ng van kracht is geworden. Uit den inhoud kan verder den ernst'gen wil worden gelezen van de belde partners de wederzijdsche verhou ding vol vertrouwen te plaatsen op een duurzamen grondslag en te zamen te stre- OUITSCHLAND'S NIET-AANVALS PACTEN NEUTRALE LANDEN DE EUROPEESCHE MACHTSVERHOUDINGEN EIND AUGUSTUS 1939 ven naar een oplossing der problemen, welke belden deelen gemeenschappelijk aangaan. Reeds thans worden uit het sinds meer dan een week van kracht zijnde ver drag alle consequences getrokken cn is te Berlijn in tusschen reeds de gelegenheid waargenomen in den geest van de eonsui- tatleelausule van het pact sovjet Rusland te orlenteeren over de laatste fasen van de met het Du'tsch-Pooisch probleem samen hangende diplomatieke gebeurtenissen. Tendencleuze berichten of andere ma noeuvres zijn, hoe vaak zij ook onderno men werden, reeds op jammerlijke wijze mislukt ten aanzien van de as Berlljn-Rome. Ook togen drogredenen, zooals thans door kringen worden opgesteld, die met verdacht ongeduld schijnen te wachten op de ratifi catie van het Duitsch-sovjet-Russisch ver drag, kan slechts op de duidelijkste manier worden gewaarschuwd. Dit alles vermag niets te veranderen aan het feit, dat, wat voor menigeen misschien hinderlijk is, reeds thans overeenstemming bestaat tusschen het Derde Rijk en de sovjet-unie. BLUM BIJ DALADIER. Dalaaier. de Fransche minister-president heeft gistermorgen een onderhoud gehad met den leider der Fransche socialistische partij Leo Blum. Blum deelde na dit onder houd mede, dat hij een bespreking met den minister-president wildó hebben vóór de vergadering van de socialistische parle- mentsfractie, teneinde deze fractie volledig op de hoogte te kunnen brengen van de jongste ontwikkeling van den internationa len toestand. Daladier heeft gisteren ook met Chau- temps, onder-voorzitter van den minister raad, beraadslaagd. Generaal Weygand naar het nabije Oosten. Generaal Weygand is door de Fransche regeering belast met een speciale missie in het nabije Oosten. Hij is naar Beyrouth ver trokken na gistermorgen door Lebrun te zijn ontvangen. Evacuatie van kinderen. De evacuatie van de schoolkinderen uit Parijs zal heden beginnen. De Duitsche bladen zetten hun bericht geving over wat zij noemen „de vervolging der Duitschers in Polen" groot opgemaakt voort. De Berliner Börsenztg. keert zich tegen de Fransche bladen, die beweerd hebben, dat de berichtgeving van de Duitsche bladen onjuist was. Wij zijn er aan gewend, schrijft het blad, dat men in Engeland en Frank rijk een moreel oordeel heeft, dat meer op de omstandigheden van politieke conjunc tuur berust, dan op algemeen aanvaarde wetten van veiligheid. En het blad roept een artikel van de Manchester Guardian ln herinnering van October van het vorige jaar, waarin een beschrijving werd gege ven van het terroriseeren der Oekrainsche minderheid in Polen. Van Poolsche zijde wordt intusschen een uitvoerig communiqué bekend gemaakt, waarin allerlei Duitsche beschuldigingen worden weerlegd. Bij den bomaanslag op het station te Tarnof in Polen zijn 17 menschen om het leven gekomen en 38 gewond. Men vreest, dat het doodencijïer nog zal stijgen. In de Intransigeant publiceert Conrad Wejos een interview met drie Polen, die het politieke leven, de letteren en de weten schap vertegenwoordigen. Professor Makowski, voorzitter van den Landdag en oud-minister van justitie heeft den Franschen journalist verklaard, dat welke ook de politieke overtuiging moge zijn. alle Polen eensgezind zijn. dat geen eenzijdige concessies mogen worden gedaan. Bij zijn vorige overwinningen nam Hitier een initiatief, waarmede niemand zich bezig hield. Het „neen" van Polen heeft een halt toegeroepen aan het Duitsche imperialisme. Het doel van Duitschland heeft geen mo- reelen grondslag, terwijl de houding van Polen heeft bijgedragen tot de constructieve waarden van de menschheid. Dit is vooral een uitdrukking van de oude traditie van Polen, dat door de eeuwen heen steeds in de voorhoede heeft gestreden voor de onaf hankelijkheid van andere volkeren. Het nog steeds levende devies van Polen is: „Voor onze vrijheid en de uwe". De schrijver Jules Kaden Bi'andowski (Van een bijzonderen medewerker). Ruhrgebied 29 Augustus. „Offentllcher Luftschutzraum 200 Meter" Overal staan rood-gele pijlen In de steden van het Ruhrgebied. Ze herinneren er aan, dat ernstige dingen, misschien op til zijn en dat brengt een zeer gedrukte stemming over de menschen. Want alle bewoners van de industriesteden in het Westen we ten, dat hun groote gevaren dreigen, dat in geval van oorlog het Ruhrgebied naar aile waarschijnlijkheid aan ernstige lucht aanvallen zal bloot staan. Er wordt weinig gelachen in deze dagen in Duitschland. Hoe zeer ls de stemming veranderd ln vergelijking met luttele we ken geleden. Meermalen werd ons, toen men hoorde, dat we buitenlander waren, verzekerd, dat Polen wel bakzeil zou halen „Wat wij willen, gebeurt" zei ons een zeer zelfverzekerd man. Nu is het anders. Overal hoort men, dat ook nu de Duitsche wenschen zonder bloedvergieten zullen worden ingewilligd, 1 „Der Führer macht kein Krieg" zoo ver zekert men. Maar de toon ls weinig over tuigend. Ieder, die ook maar iets van een sfeer kan aanvoe' :n, zal beseffen, dat achter de optimistische uitlatingen de vrees voor een allenverwoestenden oorlog staat. Van een „frlscher, fröhlicher Krieg" ls nu geen sprake. Frappant ls de tegen stelling met ons eigen land, waar het be sluit tot mobilisatie op een uiterst kalme wijze werd opgenomen, waar ondanks de ernstige tijden, de goede stemming bleef bewaard. Van de opgewektheid, waarmede te onzent de offers werden gebracht schijnt in Duitschland geen sprake te zijn. Alles wat men doi. n zegt maakt min of meer een geforceerden indruk. Zeer veel is er veranderd in Duitschland De kranten -taan vol van de gruweldaden, welke de Polen zouden hebben bedreven. Vanavond ls overal ln de West-Duitsche steden een voorpagina van de Rhelnlsch- WestfÉlllsche Zeitung aangeplakt, waarop met. rood de berichten over moord op Duitschers zijn onderstreept. Men neemt er kennis van, maar.... men spreekt er niet over. Terwijl de berichten over de terreur de Duitsche bladen beheerschen, loopen de gesprekken over heel andere onderwerpen. Enkele weken geleden zouden slechts weinigen er aan denken om andere zen ders voor de nieuwsberichten in te schake len dan de Duitsche. Het werd haast als een soort landverraad beschouwd. Op het luisteren naar de Moskouer zender stonden de zwaarste straffen. Het lijkt of na hot afsluiten van het Russische pact de menschen ook ten aanzien van de radio andere gedachten hebben gekregen, Wel twintigmaal hebben we vandaag ver halen gehoord over mededeellngen van ten Luxemburger zender. Het schijnt of heel Duitschland naar de nie-wsberlchten luistert, welke de zender van het kleine neutrale land, dé wereld instuurt. Er ls meer veranderd. Tevergeefs heb ben we vandaag gezocht naar de opschrif ten, welke men voor elk restaurant kon vinden „Juden unerwunscht". Het schijnt of in vele plaatsen die mededeeling thans ongewenscht wordt geacht. De vorige week hadden we een dergelijk plakkaat gezien bij der. ingang van een groot restaurant in een West-Duitsche stad. Vandaag was het er niet meer. Andere dingen houden de menschen bezig en men fluistert boven dien, dat men de nog aanwezige Joden nu best gebruiken kan. N:-n, het D'Jtsche volk wenscht geen oorlog, maar het verlangt evenals alle andere volken op de wereld, hartstochtelijk naar een duurzamen vrede. Evenals in de bewogen Septemberdagen van het vorig jaar voeren de mannen, die eens de ver schrikkingen van d"n wereldoorlog mee maakten den boventoon. van de Poolsche academie heeft gezegd, dat de Polen bereid zijn tot oorlog. Op het oogenblik, dat deze uitbreekt, zal hij zijn geweer op schouder nemen, als in 1914 en zooals zijn voorouders door de eeuwen heen hebben gedaan om te strijden voor de vrij heid van Polen. Ten slotte verklaarde professor Handels man van de universiteit van Warschau, dat zijn standpunt zeer eenvoudig is. Hij heeft zijn zoon voor den leertijd gezonden naar een van de mooiste fabrieken van Frankrijk' en bij zijn vertrek heeft de professor hem gezegd: „Indien het uur komt, moet jij je plicht doen onder de Fransche vanen, alsof je onder ons eigen vaandel in dienst van Polen streed". De professor is er van over tuigd. dat ieder intellectueel, ieder werk man en iedere Poolsche boer gelijk denkt, want het doel is hetzelfde, n.l. de verde diging van de onafhankelijkheid en de ver dediging van de Europee.sehe vrijheid. Polen heeft bij Slowakije een protest ingediend tegen den oproep, welke tot de Slowaken is gericht om mede te werken met de Duitsche troepen, die hun land zijn binnengerukt in hun strijd tegen „den gemcenschappelijken vijand". Een Poolsch communiqué verklaart, dat dit het bewijs vormt, dat de Slowaaksche regeering volkomen onder den invloed staat van een buitenlandschen staat. „Polen, al dus het communiqué, koestert geen enkele kwaadaardige bedoeling jegens het Slo waaksche volk en den Slowaakschen staat waarvoor de Poolsche natie haar vriend schap bewaart. Daarom moet het Slowaak sche volk er voor worden gewaarschuwd dat men het willens en wetens op een dwaalspoor brengt. De correspondent van de „Times" te Bra tislava bericht, dat de Duitsche troepen, welke aan de grens van Slowakije en Polen geconcentreerd zijn, in drie groepen zijn verdeeld. Een afdeellng zal oprukken door de val lei van de Vah, een tweede over den weg van Zvion en de derde over den weg van Presov. De rol van het Slowaaksche leger schijnt te moeten zijn, de achterhoede van het Duitsche leger te dekken en de wacht te betrekken bij de Hongaarsche grens De anti-Poolsche propaganda in Slowa kije neemt steeds heftiger vormen aan. Betoogingen worden georganiseerd om den terugkeer van de door Polen bezette deelen van Slowakije te eischen. Het vasthouden van schepen. President Roosevelt heeft verklaard, dat de aanhouding van het Duitsche mailschip Bremen" en van andere schepen, o.a. de „Normandië", „Aquitama" en „Transyl vania" in Amerikaansohe havens voor een onderzoek dooi* de federale autoriteiten ten doel had na te gaan of deze schepen voor offensieve doeleinden konden worden bewapend. Een dergelijk onderzoek wordt ingesteld bij schepen van alle naties. Het is niet ongebruikelijk en zal van toeoassing zijn op schepen van alle potentieel bellige- rente naties. De bedoeling er van is te waken tegen een potentieele verantwoorde lijkheid van de Vereenigde Staten in geval schepen zouden worden bewapend. Van Duitsche zijde zou geprotesteerd zijn tegen het vasthouden van de „Bremen", hetgeen een onvriendelijke daad wordt ge noemd, doch bevestigd Ls dit niet. De douane te Philadelphia heeft tot de kustwacht het verzoek gericht het Duitsche vrachtschip „Wiegand" op te sporen, dat Zaterdag, met bestemming Norfolk uit Phi ladelphia is vertrokken en sindsdien niet meer zijn positie heeft opgegeven. De autoriteiten wenschen de identiteit Ie weten van twee geheimzinnige passagiers, die zich kort nadat de kapitein van het schip een draadloos bericht had ontvangen, aan boord van de „Wiegand" hebben be geven. Morgenthau huiswaarts. Morgenthau, de Amerikaansohe minister van financiën, heeft zijn vacantle afgebro ken en is te Bergen scheep gegaan naar de Vereenigde Staten aan boord van een Ame- rikaansch kustwachtschip, dat speciaal door Roosevelt was uitgezonden om hem ie halen. Amerikaansche assuradeurs ver zekeren geep Duitsche en Ita- liaanscbe schepen meer tegen oorlogsrisico. De assuradeurs in Amerika hebben alle verzekeringen tegen oorlogsrisico voor Duitsche en Italiaansohe schepen geannu leerd, evenals alle verzekeringen op ver schepingen naar en uit Italiaansohe en Duitsche havens. Het kabinet Abe is gevormd. Zelf heeft de nieuwe premier buitenlandsche zaken genomen. Ten aanzien van de houding der nieuwe regeering tegenover Berlijn schrijft de „Asahi Sjimtooen", dat deze duidelijk Is geworden door de reeds afgelegde officieele verklaringen en door de nota, welke de Ja- pansche ambassadeur te Berlijn aan de na- zlleiders heeft overhandigd op instructie uit Tokio. Het blad is omgeslagen en elk con tact met Berlijn zal in de toekomst van een nieuw gezichtspunt worden beschouwd. Ja pan zal echter wel vriendschappelijke be trekkingen onderhouden met de naties, on danks wat er ls gebeurd doch deze zullen geheel afhangen van de houding der nazis ten aanzien van de Japansche onderneming ln China. De houding, door het vorige kabinet aan genomen len opzichte van den geest van de anti-komintern, zal door de nieuwe regee ring gehandhaafd worden. Van een spoedi ge wijziging in de betrekkingen met sovjet- Rusland is geen sprake. In Zuid-Slavië. Op dit ernstige oogenblik is het noodza kelijk duidelijk en vastbesloten te verkla ren, dat Wij niets bcgeoron. dat aan ande ren behoort en dat wij onder geen beding iets zullen opgeven, dat van ons is. Aldus heeft gisteren Tswetkowltsjde Zuid-Sla vische premier, in een rede te Nisch ver klaard. Onze onafhankelijkheid en onze vrijheid werden verworven ten koste van groote offers en wij zijn bereid ze te verdediger ten koste van zelfs nog grooter opofferin gen, Er bestaat alle reden voor vertrouwen omdat ons volk thans geestelijk vereent?» is en bereid om alles te doen voor zUn koning en zijn land. ï-1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 2