Een laatste stroohalm
voor vrede?
Tweede boodschap
van Roosevelt aan Hitier
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1939
No. 24362
Heeft Hitier een voorstel gedaan
Polen aanvaardt zijn aanbod
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Italië optimistisch
Britsche pers
gereserveerd
Militaire missies
uit Moskou vertrokken
Tannenberg-herdenking
afgelast
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
In Engeland bij oorlog
een „oorlogs-kabinet"?
Labour tot Duitschland
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn'. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bt) maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 fijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ftjaj
per 3 maanden f.2.35
per week (.0.15
Franeo^per post 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mmL)
De Führer heeft gisteren in den loop van den middag in tegenwoordigheid van
den minister van buitenlandsche zaken, von Ribbentrop, in de rijkskanselarij achter
eenvolgens de ambassadeurs van Italië, Japan, Engeland en Frankrijk ontvangen.
Van semi-officieele zijde wordt medegedeeld, dat het onderhoud van Hitler met
Henderson ongeveer een half uur heeft geduurd.
In het begin van den middag ontving Hitier de ambassadeurs van Italië en Japan,
vervolgens had hij een onderhoud met Henderson, daarna met den Franschen ambas
sadeur en tenslotte nogmaals met de ambassadeurs Osjima en Attolico.
De Britsche ambassadeur, Henderson, begaf zich hedenmorgen per vliegtuig naar
Londen, teneinde rapport uit te brengen aan Lord Halifax, den Britschen minister
van Buitenlandsche Zaken.
Men verwacht niet, dat Henderson lang in Engeland zal blijven.
Havas meldt echter:
De diplomatieke besprekingen, welke te
Berlijn zijn gehouden schijnen geen reden
tot optimisme te geven.
Naar verluidt, heeft de Fuehrer aan de
ambassadeurs medegedeeld, dat hij vastbe
sloten is handelend op te treden om de Duit-
schers in Polen te beschermen. Verder zou
hij verklaard hebben, dat de „maat vol was"
en dat het geringste incident het vat zou
doen overloopen.
Niettegenstaande dit dreigement, had
men toch in de betrokken kringen den
indruk, dat van Duitsche zijde pogingen in
het werk werden gesteld, om een soort con
ferentie te beleggen, teneinde het lot van
Polen te regelen in den zin van de Duitsche
eischen.
Men weet de draagwijdte van dit initiatief
nog niet, noch de kansen, welke het heeft,
doch in Duitsche politieke kringen heeft
men te verstaan gegeven, dat dergelijke po
gingen in het werk worden gesteld.
Gistermiddag te 12 uur confereerde Hitier
op de Kanselarij met Göring, den opperbe
velhebber van het leger generaal von
Brauchitsch en den opperbevelhebber van
de vloot admiraal Raeder.
Italiaansche bladen zien in de koorts
achtige diplomatieken arbeid der Euro-
pecsche kanselarijen van gisteren eeni-
ge redenen tot hoop, dat de redelijkheid
ten slotte zal zegevieren, gewaarborgd
door rechtvaardigheid.
In dit verband schrijft de Messagero om.,
dat de lange besprekingen van Hiler met
den Italiaanschen ambassadeur Attolico.
die in voortdurend contact stond met graaf
Ciano, welke een zeer intensieve diploma
tieke activiteit ontplooide, evenals de her
haalde besprekingen van graaf Ciano met
den Duitschen ambassadeur en de zeer in
tensieve bedrijvigheid van de kanselarijen
in geheel Europa, de mogelijkheid hebben
geschapen van een lichtstraal, waarvan men
een aanwijzing kan vinden in de reis van
ambassadeur Henderson naar Londen.
Henderson heeft een plan tot een vreed
zame oplossing bij zich, dat hem door Hitier
is overhandigd en dat op het oogenblik het
voorwerp vormt van aandachtige bestudee
ring door de Londensche regeering.
De Popoio di Roma schrijft, dat Italië nog
wil hopen, dat men langs vreedzamen weg
een herziening kan krijgen van het Euro-
peesche evenwicht ten gunste van de vol
keren, die wegens de dichtheid hunner be
volking recht op ruimte hebben. Wanneer
men echter tot het nieuwe Europa zal moe
ten komen langs den weg der wapenen,
weet de wereld, dat Italië behoorlijk voorbe
reid is en dat het land één enkel wapèn
vormt ter beschikking van den duce.
Gayda zegt in de „Giornale d'Italia",
dat de Italiaansche diplomatic, niet
tegenstaande de internationale span
ning bereid is. tot de laatste minuut
te arbeiden, opdat de rede en de recht
vaardigheid in Europa en de wereld
zullen overwinnen.
Hij acht het evenwel betreurenswaardig,
dat de waarschuwingen welke Italië tot de
verschillende mogendheden heeft gericht,
niet de ontvangst hebben gevonden, welke
zii verdienen
Verder verklaart Gayda, dat men n het
Pa^zzo Ch'gi rustig is. aangezien men een
hoog moreel heeft en men beschikt over
de middelen om den hu di»en toestand het
hoofd te biPden.
Het Italiaansche volk heeft vertrouwen
m dn richtlijnen, welke door Mussolini zijn
gegeven. Zijn politiek is gegrondvest op de
politiek van de as en heeft ten doel de
belangen van de Italianen te verdedigen
Wat er ook gebeurt, Italië is verplicht
een Italiaansche oplossing te geven aan
alle vraagstukken van levensbelang.
De Engelsche bladen toonen groote be
langstelling voor de vraag wat Henderson
te zeggen zal hebben bij zijn bezoek aan
Londen hedenmorgen, na zijn ontmoeting
met Hitier. Het vervallen van de Tannen-
berg-plechtigheld echter wordt op even
opvallende wijze gepubliceerd De .Da.ly
Mail" en de „News Chronicle" maken mel
ding van een bericht, volgens hetwelk
Hitier bij het onderhoud gezegd zou heb
ben, dat zijn geduld bijna uitgeput was.
Beide bladen echter verwijzen naaf een
gerucht volgens hetwelk hij vaag de moge
lijkheid heeft aangeduid van een of an
deren vorm van conferentie ter bespreking
van den toestand De Daily Ma 1 voegt h;er
echter aan toe. dat het van essentieel be
lang is zich niet te laten misleiden door
eenigerlei gemakkelijk optimisme tot ver
slapping van welke voorzorgsmaatregelen of
voorbereidingen ook.
Voortgaande schrijft het blad: wat
wij den laatsten tijd hebben beleefd,
willen wij niet weer beleven. Beter nu
een beslissing dan nog weer een lang
gerekte beproeving van uithoudings
vermogen Wij hebben den zenuwenoorlog
reeds gewonnen en de prijs der over
winning is, dat de menschen van nu
af aan in staat moeten zijn om hun
voor zich liggend leven voor den vrede
in te richten.
Deze nadruk op de Engelsche houding
in dezen tijd weerspiegelt den geest van
'alle hoofdartikelen. De „Daily Telegraph"
vestigt de aandacht op de béteekenis van
de onderteekening van het EngelschPool-
sche pact. dat het blad kort. nadrukkelijk
en ondubbelzinnig noemt. Alle bladen
juichen voorts de vredesoproepen van Roo
sevelt, den Paus en koning LeopoM toe.
Maarschalk Worosjilov heeft gister
middag om één uur de chefs der Fran-
sche en Engelsche militaire missies, op
Officieel wordt medegedeeld:
Met het oog op den gespannen
toestand vervalt de op Zondag
bepaalde Tannenberg-plechtig-
heid.
Te Berlijn waren reeds een
delegatie van het Spaansche
leger onder leiding van gene
raal Barrok en een van het
Argentijnsche leger onder lei
ding van generaal Pistarini
aangekomen om deel te nemen
aan de officieele plechtigheid
bij het Reichsehrenmal ter her
denking van den slag bij Tan-
nenberg.
het Volkscommissariaat van defensie
ontvangen.
Het betrof een afscheidsbezoek. Het
onderhoud duurde tien minuten.
Worosjilov zelf deelde den leden van
de missies mede, dat het volgens Mos
kou geen zin had de onderhandelingen
met Frankrijk en Engeland voort te
zetten, nu het RussischDuitsche pact
gesloten was.
Vannacht te half een gingen de mili
taire missies via Leningrad naar Hel
sinki om naar hun vaderland terug te
keeren.
Van officieele zijde verluidt, dat op de
buitengewone bijeenkomst van de hoogste
Sovjet op 28 Augustus waarschijnlijk een
verklaring zal worden afgelegd betreffende
het Duitsch-Russische accoord door den
volkscommissaris voor buitenlandsche za
ken. Molotof. De hoogste Sovjet zal dan een
resolutie aannemen, die het presidium
machtigt tot ratificatie van het verdrag.
Volgens Havas is het waarschijnlijk,
dat Molotof na de ratificatie een be
zoek aan Berlijn zal brengen.
President Roosevelt heeft wederom een beroep gedaan op rijkskanselier Hitier. Hij
verzond dit beroep, zoodra hij van den Poolschen president der republiek. Moscicki
bericht had ontvangen, dat deze zijn uitnoodiging aanvaardde. Roosevelt vraagt
Hitier thans „toe te stemmen in de wijze van vreedzame regeling, welke is aanvaard
door de Poolsche regeering".
Roosevelt veTklaart:
„De geheele wereld bidt, dat ook Duitsch-
land aanvaardt" en de Amerikaansche pre
sident seint Hitier den tekst van het ant
woord van Moscicki, waarin deze accoord
gaat met rechtstreeksche onderhandelin
gen of met een verzoeningsprocedure.
„Gij hebt herhaaldelijk in het openbaar
verklaard, dat het door het derde rijk na
gestreefde doel rechtvaardig en redelijk is.
In zijn antwoord heeft Moscicki ver
klaard, dat de Poolsche regeering er mede
accoord ging om op de grondslagen, welke
zijn voorgesteld in mijn boodschappen,
door rechtstreeksche onderhandelingen of
door een verzoeningsprocedure het geschil
tusschen Polen en het Duitsche rijk te rege
len. Tallooze menschelijke levens kunnen
nog gered worden en men kan de hoop nog
weer doen opleven, dat de naties der mo
derne wereld den grondslag kunnen leggen
voor vreedzame en gelukkiger betrekkin
gen. wanneer gij en de Duitsche regeering
zoudt. toestemmen in de vreedzame rege
ling, welke aanvaard is door de Poolsche
regeering".
Men zal zich herinneren, dat het
optreden van president Roosevelt tij
dens de Tsjecho-Slowaaksche crisis
analoog was. Op zijn tweeden stap
volgde toen het antwoord van Hitier
aan Benesj.
Het Amerikaansche staatsdepartement
heeft nog geenerlei aanwijzing over de
bedoelingen van Duitschland. De woord
voerder van het staatsdepartement heeft
verklaard, dat president Roosevelt uitdruk
king heeft gegeven aan de grootste dank-
i baarheid jegens Moscicki.
In zijn antwoord spreekt Moscicki zijn
•aarde, ring uit voor Roosevelts „hoogst
belangrijke en edele boodschap". Hij voegt
hieraan toe, dat hij er den nadruk op zou
willen leggen,
dat de Poolsche regeering steeds recht
streeksche onderhandelingen tusschen
regeeringen beschouwt als de meest
geschikte methode tot oplossing van
moeilijkheden. Een methode die des te
gepaster is, wanneer zij wordt gebruikt
tusschen naburige landen en dat zij
tevens overweegt, dat een methode van
verzoening door een derde mogend
heid, „even belangeloos en onpartijdig
als uwe excellentie", een rechtvaar
dige en billijke methode voor een op
lossing van geschillen tusschen naties
zou zijn. Met het oog op het laatst
genoemde beginsel heeft Polen dan
ook niet - aanvalsverdragen gesloten
met Duitschlr 3 en Rusland.
Moscicki gaat dan voort: „Terwijl ik
uiteraard ook zelfs den schijn wil ver
mijden van deze gelegenheid gebruik te
maken om het punt in kwestie ter
sprake te brengen, acht ik het niette
min mijn plicht er op te wijzen, dat in
deze crisis niet Polen concessies vraagt
van eenig ander land. Het is derhalve
slechts natuurlijk, dat Polen er in toe
stemt zich te onthouden van iedere po
sitieve daad van vijandigheid, mits de
andere mogendheid er eveneens in toe
stemt zich van iedere daad van dien
aard te onthouden, rechtstreeks of mid
dellijk".
Moscicki eindigde met zijn vurigen
wensch tot uitdrukking te brengen, dat de
oprcep van Roosevelt zou mogen bijdragen
tot de algemeene pacificatie, die de volke
ren der wereld zoo diep behoeven om we
derom terug te keeren naar den gezegen-
den weg van vooruitgang en beschaving.
Men is van meening. dat Moscicki in dit
antwoord indirect voorstelt, dat Roosevelt
zelf als bemiddelaar zou optreden.
Toen men Stephen Early, den secretaris
van Roosevelt vroeg, wat er zou gebeuren,
wanneer den president een dergelijk ver
zoek werd gedaan, antwoordde deze. dat
de brug overschreden zou worden, wan
neer zij bereikt was.
Duitschland tegen Roosevelt.
Duitschland neemt intusschen stelling
tegen Roosevelt:
De „Deutsche Dienst" schrijft:
Terwijl Danzig door Poolsche troepen
wordt bedreigd, terwijl tienduizenden Duit-
schers in den Corridor en in Oost-Opper-
Silezië vervolgd, gemarteld en vermoord
worden, terwijl het waanzins-dictaat van
Versailles geleid heeft tot den van oudsher
door alle politici verwachten spannings
toestand, ontwaken weer eens die merk
waardige apostelen, die van zichzelf be
weren, dat zij het patent van den vrede
bezitten en verplicht zijn het te behoeden
Wij zijn er aan gewend dergelijke stem
men, vooral op het Amerikaansche vaste
land te vernemen, maar wij herinneren
ons juist vandaag, dat het de Amerikaan
sche president Wilson was. die de deeling
van het Rijk door den Poolschen Corridor
tegen den verbitterden tegenstand van den
toenmaligen Engelschen minister-president
Lloyd George, in Versailles heeft weten
door te zetten. Toentertijd zouden de vre
desoproepen, de vredestelegrammen, de
vredesredevoeringen op hun plaats geweest
zijn.
Wie toentertijd niet gesproken heeft,
moest liever ook vandaag zwijgen. Deze
profeten komen niet om den wanhopige te
helpen, maar met het doel de slachtoffers
van de waanzinspolitiek van Versailles,
van hun eenige hoop, de hulp van het
Duitsche Rijk, te berooven met zalvende
woorden.
In een in den binnenlandschen poli
tieleen strijd belangrijk uur in Augus
tus 1932 hebben de nationaal-socialis-
ten hun Führer, toen het er om ging
voor de nationaal-socialistische bewe
ging het recht der leiding in den staat
te verwerven, de historisch geworden
woorden toegeroepen: „Führer, hard
blijven". Ook heden brandt in het hart
van het Duitsche volk deze zelfde
wensch. Toentertijd ging het om het
recht tot leiding van de partij, thans
gaat het om het levensrecht van het
Duitsche volk. Wie het verdedigt, strijdt
voor den vrede, wie het verloochent,
predikt den oorlog.
BINNENLAND.
Nederland en de Internationale toestand;
regeering treft verdere maatregelen.
(3e Blad).
Jeugd regeert de wereld. (4e Blad).
Dr. Euwe wint het schaaktournooi te
Bournemouth. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
Een tweede boodschap van Roosevelt aan
Hitier, waar Polen de voorstellen van
Amerika aanvaardt. (Ie Blad).
Henderson met een boodschap van Hitier
naar Londen? (Ie Blad).
De Tannenberg-feesten afgelast. (Ie Blad).
Radio-rede van Daladier. (4e Blad).
Het definitieve verdrag tusschen Polen en
Engeland. (4e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE
VOOR
„ONS
KORT
VERHAAL"
PAG.
2 VAN
HET
VIERDE
BLAD.
Voor het Noord-Oosten:
Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer,
behoudens eenige kans op onweer.
Iets koeler. Zwakke tot matige
Oostelijke tot Zuidelijke wind.
Voor het Zuid-Westen:
Nevelig tot zwaar bewolkt. Plaat
selijk eenige regen met kans op
onweer. Weinig verandering in
temperatuur. Zwakke tot matige
wind uit Zuidelijke richtingen.
In gezaghebbende Britsche regeerings-
kringen verluidt, dat wijzigingen in het
kabinet in geval van oorlog onder oogen
gezien worden. Het plan, dat men thans
voor oogen heeft, is, de vroegere con
servatieve ministers en de leiders der
oppositiepartijen uit te noodigen zitting
te nemen in de landsregeering.
Tegelijkertijd zal er een z.g. „inner
cabinet" gevormd worden, bestaande uit
ongeveer zeven ministers. Men meent,
dat in dit kabinet waarschijnlijk zitting
zullen hebben Chamberlain, Halifax,
Simon, lord Chatfield, Attlee, waneneer
hij daartoe bereid is, Sinclair en Chur
chill. Bovendien zal het aantal leden
van het kabinet worden uitgebreid en is
het mogelijk, dat Eden in het kabinet
terugkeert.
In dit verband is het van belang op te
merken, dat de drie executieven der Labour-
partij besloten hebben, dat Labour geen
portefeuille zal aanvaarden in een oorlogs
kabinet, tenzij de goedkeuring verkregen
wordt van een voltallige gedelegeerdencon
ferentie van de partij met inbegrip van de
vak vereenigingen
Reuter verneemt, dat in deze aangelegen
heid tot dusverre door de regeering nog geen
voorstel aan de Labourpartij is gedaan.
De BritscheUabourpartij heeft een bood
schap uitgegeven aan het Duitsche volk.
Daarin wordt gezegd:
„Uw regeering heeft zoo juist een niei-
aanvalsverdrag gesloten met Moskou De
regeering van wie u gedurende zes jare. is
verteld, dat zij uw grootste vijand was is
thans in één nacht veranderd in uw histo-
rischen vriend.
