STADSNIEUWS
BUITENLAND
80sfe Jaargang
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1939
No. 24352
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Algemeene Toestand
Geruchten rond Danzig, doch niets
officieels bekend
De toestand van
de Prinsessen
uitstekend
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
VACANTIE-ADRES
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 3.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mntL)
DE EERSTE NEDER LANDSCHE KUNST-
WEEK.
Bezoek aan Leiden.
De deelnemers aan de eerste Nederland-
sche Kunstweck hebben gisteren o.a. ook
Leiden bezocht. Per autobus werd een tocht
door de stad gemaakt, waarbij vooral aan
dacht werd geschonken aan de wijze,
waarop de gevel van het afgebrande Stad
huis Is gerestaureerd. Een bezoek van lan-
geren duur werd gebracht aan het Rijks
museum voor Volkenkunde, waar onder des
kundige leiding de belangrijkste voorbeel
den van Hindoekunst werden bezichtigd.
Groote bewondering vond de manier, waar
op de voornaamste prachtige Boeddha
beelden zijn opgesteld in een geheimzinnig
halfduister, zooals zij waarschijnlijk in de
tempels, waar zij thuis hooren, hebben ge
staan.
KINDEREN VAN LAV.V. NAAR KATWIJK.
Gistermorgen trokken de kinderen van de
leden en donateurs der Leidsche Werk-
loozen-Vereeniging om half negen van het
gebouw in de Burgsteeg naar de tram om
naar het kampeerterrein te gaan van de
Leidsche Duinwater-Maatschappij te Kat
wijk a. d. Rijn. Hier werden allerlei spel
letjes gedaan en werden de kinderen ont
haald op vele versnaperingen. Des avonds
om 7 uur keerden de kinderen zingende
naar het gebouw terug, waar zij door de
ouders werden afgehaald.
Er past een woord van dank aan de win
keliers en de directie van de Leidsche
Duinwater-Maatschappij .die den kinderen
dezen blijden dag hebben bereid.
SPORTVELD LEIDSCHE HOUT.
Aanbestedingen.
De directeur van Gemeentewerken heeft
hedenmorgen aanbesteed Bestek No. 8. per
ceel I: Het maken in werkverschaffing van
8 stuks vaste toegangsbruggen tot het
sportterrein nabij den Leidsche Hout. Per
ceel IIHet bouwen in werkverschaffing van
5 stuks kleedruimten op het sportterrein
nabij den Leidsche Hout en het uitvoeren
van daarbij behoorende werken.
Er waren 12 biljetten ingeleverd met de
navolgende inschrijvingen:
G. van Eek, Zegveld en W. Hoog&raaten,
Oegstgeest, perc. I f.7950; II f21.094W. C.
Heemskerk en W. Oudshoorn. I f. 10.260; II
f. 19.760. in massa f. 29.760; C. Koppe, Al
phen, in massa f. 31.600; J. Bogaards, Oegst
geest.. f.7722; II f. 19.254; Th. G. Barthen
I f.8800: II f. 20.500; C. Godschalk en Co.,
I f. 10.300; II f. 19.860; I. Th. Cornet, I
f. 10.400; II f. 19.000; in massa f. 29.300; J.
Vogels en v d. Hulst en Zn., Wassenaar, in
massa f. 31.400: L. P. v. d. Geer en A. Th.
Stuifzand, in massa f. 29 300; H. C. Bouter
en A. G. Hartevelt, II f. 23.500; Th. Meyers
en Zn., Oegstgeest, I f.7990; II f. 19.554; in
massa f. 27.544; A. J. Langeveld, I f.9600;
II f. 22.822. De gunning is aangehouden.
Waar geen woonplaats is vermeld, wonen
de inschrijvers alhier.
De Duitsch-Italiaansche besprekingen en
het bezoek van Volkenbondscommissaris
Burckhardt aan Hitier brengen tal van hy
pothesen in de wereld die het niet mogelijk
is aan de juistheid te toetsen.
Direct na zijn terugkeer te Danzig van
Berchtesgaden heeft Burckhardt Chodacki.
den Poolschen commissaris, ontvangen als
ook Greiser, den Senaatspresident, teneinde
hen in te lichten over het resultaat van de
besprekingen te Berchtesgaden.
Kennard. de Engelsche ambassadeur te
Warschau, heeft een bespreking met Beek
gehad, nadat deze reeds den Franschen en
den Amerikaanschen ambassadeur ontvan
gen had. Ook heeft Beek den Pauselijken
nuntius ontvangen. Men verwacht, dat een
intens diplomatiek contact te Warschau ook
gedurende de komende dagen zal plaats
vinden.
Uit Berlijn meldt Havas, dat de geruchten
over een mogelijke vreedzame oplossing,
hoewel deze totnogtoe waarschijnlijk een
werkelijken grondslag missen, inderdaad
een meer optimistische noot in den inter
nationalen toestand, zoo als men dezen van
Berlijn uit ziet, heeft gebracht. De pers is
minder dreigend dan de vorige dagen en de
technische mogelijkheid van een oplossing
wordt toegegeven. De officieele kringen zijn
nog meer gesloten dan anders en geen enkel
détail over hetgeen misschien Berchtes
gaden besloten Is, lekt door. De meeste bla
den stellen Danzig als eerste probleem, dat
moet worden opgelost, aan de orde, daaraan
toevoegende, dat dit echter deel moet uit
maken van een algemeen proces van revisie.
De Boersen Ztg. zegt in een overzicht van
de situatie, zooals deze zich voordoet na de
bijeenkomst van Salzburg, dat Duitschland
geen geschilpunten met Engeland en
Frankrijk heeft, die niet in vrede kunnen
worden opgelost. De kwestie van Danzig
heeft niets te maken met de Poolsche onaf
hankelijkheid en Duitschland heeft beslo
ten de Danzigsche aangelegenheid op te
lossen, wanneer daartoe het oogenblik is
gekomen. Duitschland beschikt over de
macht daartoe en zal deze macht gebruiken,
indien het er toe gedwongen wordt.
De diplomatieke redacteur van Stefani
schrijft, dat het vraagstuk Danzig in een
critiek stadium is gekomen doch dat men
op weg is naar een oplossing.
Inderdaad is de vrije stad nationaal-so-
cialistisch en de inwendige organisatie is
vrijwel geheel aangepast aan de Duitsche
organisatie. Het zou dus niet moeilijk zijn
geweest tot een modus vivendi te komen,
doch de Westelijke mogendheden, welke in
vloed op Polen hebben, hebben Polen ge
noopt tot een ontoegeeflijke houding, in-
plaats van een overeenkomst te vergemak
kelijken. Vermoedelijk moet ook de reden
biertoe gezocht worden in de illusie van een
Russische interventie. Men meende te Parijs
en Londen, dat, indien Mc kou zijn aarze
lende houding op zou geven, de ring om
Duitschland gesloten zou zijn. Men zou dan
op Poolsch gebied de zaak uit kunnen vech
ten. In werkelijkheid zou. indien de Sovjet-
Unie tot dezen gevaarlijken stap zou over-
Eaan, dit een actie van Japan uitlokken en
bovendien wenschen juist de Polen het
minst Russische interventie.
Indien men op het oogenblik de moge
lijkheid van een Russische interventie niet
uit kan sluiten, men kan evenmin de moge
lijkheid uitsluiten, dat Rusland neutraal zal
blijven en hierbij wordt gewezen op de eco
nomische onderhandelingen, welke worden
gevoerd tusschen Berlijn en Moskou.
Polen, tot een conflict gedreven, zou zich
dan geïsoleerd zien in het Oosten, terwijl de
befaamde garanten geen mogelijkheid zou
den hebben onmiddellijk op Poolsch gebied
in te grijpen.
De diplomatieke redacteur vraagt verder
welke belangen Frankrijk te Danzig heeft
om zijn laatste reserves ten offer te bren
gen en waarom Engeland Danzig zijn wil
wil opleggen. Wat er ook van zij. men moet
herhalen, dat de solidariteit van de spil
van belang is voor het politieke vraagstuk
en actief zou kunnen worden.
Intusschen zegt Stefani niets over het
Mussolini toegedachte plan een conferentie
van vier te beleggen, zoo noodig van vijf, als
Polen zou meedoen. Warschau geeft echter
een officieel dementi van „compromis
plannen voor Danzig".
De Italiaansche bladen vragen zich af, of
Polen werkelijk op de hulp van de „omsin
gelaars" kan rekenen, zij maken vergelij
kingen tusschen de situatie van Polen
thans, en die van Tsjecho-Slowakije in Sep
tember van het vorige jaar. „Polen vergeet
volkomen, dat het gedwongen is, in dezelfde
belangensfeer met Duitschland te leven, en
dat zijn betrekkingen met de democratieën
slechts van tijdelijken aard zijn. De asmo-
gendheden, wier totalitaire vriendschap
reeds lang niet meer bewezen hoeft te wor
den, zijn thans ook tot een totalitaire actie
bereid. Daarom moet Polen tot bezinning
komen voor het te laat is", zoo besluit de
Italiaansche pers haar commentaar.
De Fransche bladen zien daarentegen in
de houding der as-mogendheden een tra
gische impasse, „daar Italië en Duitschland
niet kunnen ontkennen dat Polen ongevoe
lig is voor intimidatie, en dat de aan dit
land gegeven garanties in elk geval in wer
king zullen treden". De Fransche pers kent
aan de resultaten van het onderhoud te
Salzburg geen andere waarde toe. dan dat
zij Mussolini's en Ciano's eigenliefde hebben
gestreeld.
De „Temps" vestigt echter nogmaals de
aandacht op de geruchten volgens welke de
totalitaire staten binnenkort een „vredes
offensief zouden beginnen, waarvoor het
plan tot in alle bijzonderheden door Ciano
en Von Ribbentrop zou zijn uitgewerkt. Het
blad besluit dan: De situatie is niet meer
dezelfde als vorig jaar en elk plan, dat van
te voren door Rome en Berlijn eensgezind
is uitgewerkt, moet met een groote terug
houdendheid worden ontvangen.
Ook in de Engelsche pers treft men soort
gelijke geruchten aan. Zoo schrijft de re
dacteur van de „Star", dat hij in staat is
om te bevestigen, dat Mussolini zelf een
plan heeft opgesteld op het probleem van
Danzig op te lossen
Volgens dit blad zou bedoeld plan prac-
tisch overeenkomen met het voorstel, dat
generaal Smuts In 1919 heeft gedaan, en dat
de vredesconferentie toen heeft gedaan. Het
plan van Smuts stelde in hoofdzaak voor,
om Danzig onder Duitsche souvereiniteit te
stellen, en zekere garanties aan Polen te
geven, onder internationale controle. Hij
stelde voor de controle op deze garantie aan
den Volkenbond toe te vertrouwen, terwijl
Mussolini de voorkeur zou geven aan een
commissie, samengesteld uit Polen en Duit-
schers en een neutralen vertegenwoordiger.
De „Star" voegt er aan toe; Het schijnt
dat de Duitschers het plan hebben afge
wezen. In elk geval zouden de Polen het
reeds verworpen hebben.
De „News Chronicle" schrijft uit Rome:
Wat precies ingevolge de Duitsch-Italiaan-
sche besprekingen besloten is. is niet ont
huld. maar het is veelzeggend, dat welin
gelichte kringen er thans van overtuigd zijn,
dat de crisis betreffende Danzig voor het
oogenblik is uitgesteld.
De „Kurjer Poranny", een der spreekbui
zen der Poolsche regeering. bepleit de in
stelling van compensatiegerechtshoven ter
bescherming van de goederen en bezittin
gen van Polen in Duitschland.
Het blad schrijft, dat, indien Polen schade
mochten lijden ten aanzien van hun bezit
tingen in Duitschland. de bezittingen en
eigendommen van Duitschers in Polen de
consequenties daarvan zouden moeten dra
gen. Voor de practlsche uitwerking van dit
beginsel bepleit het blad een registratie van
de Duitsche bezittingen in Polen en de in
stelling van compensatiegerechtshoven, die
bevoegd zouden zijn tot regeling van ieder
bepaald geval, waarin Poolsche belangen in
Duitschland zouden zijn geschonden, tot
raming van de schade en tot vaststelling
van de compensatie, die geheven zou moe
ten worden van de Duitsche bezittingen in
Polen. Het blad voegt hieraan toe, dat dit
denkbeeld natuurlijk krachtig verzet van
Duitschland uitlokt, hoewel de gedachte van
„clearing" overal aanvaard is, voor zoo ver
het handelskwesties betreft. Het orgaan is
van oordeel, dat de clearingmethode even
eens toegepast kan worden ter verdediging
van de bezittingen van de burgers van een
land, die in het buitenland wonen, te meer,
daar deze compensatierechtbanken niet
zouden kunnen worden beschuldigd van in
menging in de binnenlandsche zaken van
Duitschland.
De „Kurjer Poranny" besluit: „Deze recht
banken zullen snel ingesteld moeten wor
den. aangezien wij niet zullen toestaan, dat
Poolsche burgers het slachtoffer worden
van een legalen diefstal".
Uit Danzig verneemt Havas, dat de politie
Zondagavond twee inspecteurs der Poolsche
douane, Goelakowski en Slowiskowski, die
zich per motorboot van het douanebureau
Lotsenberg naar het schiereiland Holm in
de haven van Danzig begaven, gearresteerd
heeft evenals den bestuurder van de boot.
den Poolschen burger Gornik. Nadat de
Poolsche autoriteiten herhaaldelijk om in
lichtingen hadden gevraagd, heeft de politie
gistermiddag bevestigd, dat drie personen
zijn gearresteerd onder verdenking van
smokkelarij van anti-Hitleriaansche pam
fletten.
Verder verneemt men, dat tot dusverre
geen onderhandelingen over het vraagstuk
der Poolsche douanecontrole zijn geopend
door het Poolsche commissariaat-generaal
en den senaat van Danzig.
Op een grenspaal te Zbaszyn aan den
spoorweg BerlijnWarschau zijn gister
nacht voor Polen beleedigende opschriften
aangebracht. Men heeft vastgesteld dat
Duitschers, die de grens hadden overschre
den, de daders zijn.
Te Szarlej bij Kattowitz is een Poolsch
politieman doodgeschoten door een lid van
de Duitsche minderheid in Polen, toen hij
een ander lid van deze minderheid opbracht
De arrestant is erin geslaagd naar Duitsch
land te vluchten, doch de moordenaar werd
gearresteerd. Beiden waren lid van de
„Jungdeutsche Partei".
De Poolsche autoriteiten hebben de ver
spreiding verboden van 25 bladen of perio
dieken, voor het meerendeel Duitsche, w.o.
het blad van Henlein, „Die Zeit"dat te
Reichenberg verschijnt. Verder zijn drie
Russische bladen verboden, waarvan een
wordt uitgegeven te Bratislava en twee te
Moskou.
De rechtbank te Breslau heeft acht per
sonen uit Hindenburg in Opper-Silezie we
gens „voorbereiding tot hoogverraad" ver
oordeeld tot straffen, varieerende van zes
maanden tot drie jaar dwangarbeid. Over
de feiten, die tot de beschuldiging geleid
hebben, is geen enkele mededeeling gedaan.
PRINSES JULIANA MOCHT
GISTEREN HET BED VERLATEN.
Men meldt ons van officieele
zijde, dat het met den gezond
heidstoestand van H.K.H. Prinses
Juliana en de jonge Prinses Irene
steeds goed blijft gaan.
H. K. H. Prinses Juliana heeft
gisteren reeds gedurende korten
tijd het bed mogen verlaten.
DUITSCHLAND.
Uit het protectoraat
De president van politie te Praag heeft
een bekendmaking uitgegeven betreffende
de positie der Joodsche bevolking in het
openbare leven. Daarin wordt gezegd, dat
het personen van Joodsche afkomst verbo
den is, een aantal met name genoemde
café's te bezoeken. Café's wier eigenaars
of bedrijfsleiders van Joodsche afkomst
zijn, of die voor het meerendeel door Joden
worden bezocht, moeten een uithangbord:
„Joodsche Onderneming" hebben.
Openbare badgelegenheden moeten spe
ciale afdeelingen reserveeren voor perso
nen van Joodsche afkomst.
De eigenaars of bedrijfsleiders van Jood
sche afkomst moeten hun bedrijven voor
zien van een bord met „Joodsche onderne
ming."
Ziekenhuizen, armenhuizen en sanatoria
moeten gelijktijdig gebruik van dezelfde
ruimten en inrichtingen door personen van
'niet-Joodsche en van Joodsche afkomst
vermijden.
Naar aanleiding van een stap van de
Britsche ambassade te Berlijn is het bevel
tot vertrek, dat Parker, correspondent van
de „Times" en de „New York Times" te
Praag had ontvangen, ingetrokken.
Zondag hebben 100.000 Tsjechen een be
devaart ondernomen naar Domazlice. een
stad aan de grens tusschen Sudeten-
Duitschland en het protectoraat, welker
annexatie in het vorige jaar de Tsjechen
zeer getroffen heeft.
Voor de reusachtige menigte, die uit alle
hoeken van Bohemen en Moravië samen
gestroomd was, hield kanunnik Stasek, de
vroegere leider van de Tsjechische volks
partij. een rede. waarin hy den nadruk leg
de op het nationalistische karakter van de
betooging. Hy zeide o.a. „Wy zullen elkan
der nooit verlaten, wy zullen ons geliefde
Tsjechische land nooit verraden en het tot
onzen laatsten ademtocht liefhebben."
De menigte antwoordde met de woorden:
„Dat zweren wy."
Een protest van den aartsbisschop
van Vadcrborn.
De „Osservatore Romanc" publiceert een
protest, dat de aartsbissohoo van Pader-
born. mgr. Klein heeft gericht tot oen
gouwleider van Munster, Meyer, ten aanzien
van een historiseren optocht, welke onlangs
te Paderborn is georganiseerd De aarts
bisschop ziet hie: n een terugkeer tot het
tydvak van de ergste godsdiensttwisten.
De aartsbisschop noemde dezen optocht
ten uitdaging en heeft aangekondigd, aat"
hy de organisati.tni voor den rechter zal
dagen.
BINNENLAND.
Redevoeringen van de socialistische minis*
ters te Amsterdam (Binnenland, 2e BI.)
Het drama van den hutkoffer. (2e Blad)
Wielrijder op onbewaakten overweg te Wouw
gegrepen en gedood. (Gemengd, 2e BI.)
Brand in de electrische centrale te Am
sterdam. (Gemengd, 2e Blad)
Gevaarlijke brand te Hoorn. (Gemengd, 2e
Blad).
Aan de firma Mendelssohn en Co. te Am
sterdam is voorloopige surséance van
betaling verleend. (Financiën, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Vaste markt Kalme affaire Alge
meene koersverbetering Aandeelen
Ned. Handelmaatschappij gevoelig lager
Amerikanen hooger Beleggingen
rustig.
BUITENLAND.
Tal van geruchten over Danzig. (Buitenland
le Blad)
Benzine-tekort in Duitschland (le Blad)
De vermiste Watteau is teruggebracht. Door
een schilder meegenomen voor herstel
in oorspronkelijken staat. (Buitenl. Ge
mengd, 2e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 4 VAN HET TWEEDE BLAD.
Droog weer. Koude nacht. Plaat
selijk ochtendmist. Overdag helder
tot lichtbewolkt. Vrij warm. Meest
zwakke, veranderlijke wind.
VEREENIGDE STATEN.
De Mexicaansche petroleumkwestie.
Onder-minister Sumner Welles heeft
tegenover de pers verklaard, dat hy de
Mexicaansche regeering en den Amerikaan,
schen petroleummaatschappyen een voor
stel heeft voorgelegd, dat de mogelykhe d
kan bieden de kwestie van de Mexicaansche
petroleum op te lossen.
Het voorstel werd officieus gedaan en
zonder voorafgaand overleg met een tweede
party, in de hoop, dat het tot basis zal
kunnen dienen van een eventueele over
eenkomst.
Vergeet niet vóór Uw vacantie onderstaand biljet aan ons toe te zenden
FRANKRIJK.
Duitsche propaganda.
Visschers van Saint-Dublin op het eiland
Jersey vonden dezer dagen in hun netten
een waterdichte met plaatijzer beslagen
kist, welke bij opening in Duitschland ge
drukte in het Fransch gestelde geschriften
bleek te bevatten, vermoedelijk bestemd
voor de Bretonsche autonomisten. De in
houd luidde als volgt: Waarom zouden de
bewoners van Bretagne zich laten dooden
voor Polen? De Polen helpen be teekent den
dood van 500.000 Bretons Bretagne over
weldigd door een leger vluchtelingen,
negers en Arabieren, tewijl uw broeders en
echtgenooten aan het front staan, dat be- i
duidt het e'nde van alle" wat Bretonsch is.
Verdienen de Polen, dat Bretagne hun dit
offer brengt? Neen, neen. neen!
De kist had een gewicht van 50 KG.
Onder qeteekende
week
abonné
kwartaal
tronende (straat)No
wenscht het ..LEIDSCH DAGBLAD" vanaf
tl nuopgezonden te hebben aan onderstaand adres:
tegen vergoeding van benoodigde portokosten.
