BUITENLAND
Chamberlain over het
Verre Oosten
De situatie in het Verre Oosten
LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Zaterdag 5 Augustus 1939
Een ernstiger probleem dichterbij
Algemeene Toestand
De Poolsche nota aan Danzig
De Duitsdie vluchtelingen
STOFZUIGERS
Binnenkort manoeuvres
in Oost Thracie
Drie dagen in
Danzig
De Poolsche commissaris-generaal heeft
gistermiddag den voorzitter van den Senaat
van Danzig de aangekondigde nota der
Poolsche regeering doen overhandigen,
waarin geantwoord wordt op de nota van
den Senaat van 30 Juli. De Poolsche regee
ring vestigt de aandacht van den Senaat
op de gevolgen, die het niet in acht nemen
van de overeenkomsten tusschen beide par
tijen zou kunnen hebben. Zij moet van
meening zijn. dat de eerbied voor de ver
dragen en het begrip voor de gemeenschap
pelijke belangen Danzig tot een herziening
van zijn houding moest brengen. De nota
herinnert aan de overeenkomst van 9 No
vember 1920, waarbij het toezicht der Pool
sche douane werd ingesteld en de vaststel
ling van het aantal inspecteurs, benevens
de organisatie van de douane uitsluitend
aan de competentie der Poolsche regeering
werden overgelaten. De nota herinnert er
aan. dat de Senaat in zijn nota van 30 Juli
vermindering van het aantal inspecteurs
heeft gevraagd.
De Poolsche regeering is bereid de in
specteurs in de fabriek „Amada" op hun
post te laten terugkeeren (zij werden bij be
sluit van de Poolsche regeering met ingang
van 1 Augustus teruggetrokken), doch zij
verklaart haar beslissing te laten afhangen
van de houding der autoriteiten van Dan
zig. die voortaan de rechten der Poolsche
inspecteurs in hun geheel zullen moeten
eerbiedigen, hun de mogelijkheid moeten
verschaffen hun functie uit te oefenen en
Instructies moeten geven, opdat de Pool
sche douanereglementen voortaan door de
douanebeambten van Danzig gerespecteerd
zullen worden.
De nota maakt geen toespeling op de
eventualiteit van opening der grens van
Oost-Pruisen, doch er verluidt, dat een
waarschuwing tot den Senaat van Danzig
zal worden gericht, dat het openen van een
grens van het gebied der vrije stad met
een derde mogendheid door de Poolsche
regeering zou worden beschouwd als een
buitengewoon ernstige aangelegenheid.
Het vredesfront.
De uitlating van sir Thomas Inskip, mi
nister voor de Dominions, volgens wien
naar gemeld, een oorlog onwaarschijnlijk is
en de Brilsche regeering zeer goede redenen
voor die meening heeft, was als volgt toe
gelicht:
Wij zijn getuige geweest van de groeien
de kracht der natie. Er gaat ternauwernood
een weel; voorbij zonder dat er iets wordt
toegevoegd aan onze kracht om weerstand
te bieden aan de dictators, indien zulks
noodig is. Groot-Brittannië is de leider
van het vredesfront. En rondom Groot-
Brittannië is de kracht en de kameraad
schap der naties gebouwd. Dat is het ant
woord op de commentaren, dat Groot-Brit
tannië niet meer is wat het was. Indien
deze bewering juist is, zou Groot-Brittannië
dan de leider zijn van de organisatie van
naties, die trachten den vrede te behouden?
Dit vredesfront was een van de redenen,
waarom oorlog niet waarschijnlijk was..
De Fransche militaire delegatie voor Mos
kou is te Londen aangekomen. De leden
werden aan het Victoriastation verwelkomd
door het hoofd der Britsche delagatle, ad
miraal Plunkett Drax en vertegenwoordi
gers der regeering. Politie en spoorwegen
hadden voorzorgsmaatregelen genomen.
Admiraal Cunningham te Ankara.
De Britsche vlootvoogd Admiraal Cun
ningham is met zijn gevolg per vliegtuig
te Ankara aangekomen. Hij werd op het
met vlaggen versierde vliegveld verwelkomd
door vertegenwoordigers van de drie diens
ten van het ministerie van defensie. Later
heeft Cunningham een gesprek gehad met
maarschalk Cakmak, chef van den Turk-
schen staf, generaal Tinaz, den minister
van defensie en Saradjogioe, minister van
buitenlandschc zaken.
ENGELAND
Voor het Lagerhuis op recès ging, heeft
lord Winterton de kwestie der Duitsche
vluchtelingen aangeroerd.
Hij zeide, dat het intergouvernementeele
comité te Londen vooral in de laatste
maanden groote vorderingen gemaakt had,
en dat het aantal uit Duitschland vertrok
ken vluchtelingen sedert de oprichtln van
de commissie van Evian, verleden jaar,
150.000 bedroeg.
Hij noemde dit getal bevredigend. De
Vereenigde Staten, zoo vervolgde Winter
ton, hebben een jaarlijksch contingent op
genomen van 27.000 emigranten. In werke
lijkheid hebben zij echter meer vluchtelin
gen opgenomen, aangezien aan tijdelijke
toeristen werd toegestaan te blijven. Het
totale aantal was vermoedelijk 40.000. Ook
in Engeland bevonden zich op het oogen-
blik 40.000 Duitsche vluchtelingen. Winter
ton zeide dit een voldoende antwoord te
achten op de beschuldiging, dat de Brit
sche regeering niets doet. Het Britsche ko
loniale rijk, Palestina en Transjordanië niet
meegerekend, heeft in de zes maanden, ein
digend 31 Maart. 1700 menschen opgeno
men, Australië neemt jaarlijks, gedurende
drie jaar. 5000 vluchtelingen op en Brazilië
11.000. Dit laatste land is bereid er nog
8000 meer op te nemen.
Verwijzende naar plannen tot vestiging
op groote schaal, zeide Winterton, dat het
plan nopens Britsch Guyana in het a.s. na
jaar zou beginnen. Voorts schijnt San Do
mingo groote gelegenheden voor vestiging
te bieden. Het rapport van de Philippijnen
was nog niet ontvangen, doch, naar ver
luidt. zou dit gunstig zijn. Eenige kans op
vestiging bestaat er in Noord-Rhodesië en
naar andere gelegenheden voor vestiging
op groote schaal wordt gezocht.
Reeds zijn stappen ondernomen in
Duitschland om den toestand van de Duit
sche Joden aldaar te reguleeren en te ver
beteren. Het grootste nadeel, dat men. ai-
dus Winterton, de vluchtelingenbeweging
kan berokkenen, is de onwettige immigra
tie van vluchtelingen in eenig land aan te
moedigen, incl. in Palestina.
Zeer veel last is hierdoor veroorzaakt aan
België en Nederland en ook de Franschen
en Zwitsers hebben onder deze onwettige
immigratie geleden.
De terreur.
De Iersche terroristen hebben weer aan
slagen gepleegd te Preston, Halifax, Brad
ford en Blackburn, door in postpakketten en
brieven van zelf ontbrandende stoffen te
doen. Deze aanslagen hebben geen slacht
offers gemaakt en de schade was slechts
gering
Gisteravond zijn vier Ieren, die uitgewe
zen waren, naar Ierland scheep gegaan. De
minister van binnenlandsche zaken heeft
nog zeven nieuwe bevelen tot uitwijzing
onderteekend.
Chamberlain naar Chequers.
Chamberlain is gisteravond vertrokken
naar Chequers, waar hij eenige dagen zal
doorbrengen alvorens naar Schotland te
gaan. Men verwacht, dat hij in de derde
week van Augustus voor enkele dagen naar
Londen terug zal keeren om met sommige
zijner collega's te spreken, waarna hij zijn
vacantie waarschijnlijk in Schotland zal
voltooien.
Voor zoover cp het oogenblik bekend is,
zuilen slechts drie ministers, Elliot, Brown
er. Deiawarr, een deel var. hun vacantie
in het buitenland doorbrengen. Hallfax zal
zijn vacantie, voor zoover de toestand het
toelaat, in Yorkshire genieten.
RUSLAND.
Is Bela Kun gefusilleerd?
Volgens een bericht uit buitenlandsche
bron zou Bela Kun in Sovjet-Rusland zijn
gefusilleerd.
De gewezen leider der Hongaarsche com
munisten werd ongeveer anderhalf jaar ge
leden tot volksvijand verklaard. Men ver
weet hem Trotzklstische nelgingen te heb
ben en de revolutie in Hongarije te hebben
gesaboteerd.
35 verschillende bekende merken.
Ook in huurkoop.
DE STOFZUIGER-CENTRALE HA GEM AN
HOOIGRACHT 51
7195
TELEFOON 25955
(Ingez. Med.)
TURKIJE.
Alle troepenafdeellngen van het eerste
Turksche leger zullen deelnemen aan ma
noeuvres, welke van 15 tot 21 Augustus zul
len worden gehouden over een front van
60 K.M. in het Turksche gedeelte van Oost-
Thracie. dat bij de Bulgaarsche grens is ge
legen.
President Ineunu zal het laatste stadium
der oefeningen bijwonen.
DUITSCHLAND.
54-urige werkweek voor vrouwen.
In een onlangs door het ministerie van
arbeid uitgegeven decreet wordt verklaard
dat „een werkweek van 54 uur voor vrouwen
normaal moet worden geacht".
Hieraan wordt toegevoegd, dat de werk
dagen niet langer dan tien uur mogen zijn.
GEHEEL OP HITLER INGESTELD.
Men schrijft ons:
Vooral nu is het van Berlijn naar Danzig
prettig reizen, want de treinen zijn leeg en
men kan gemakkelijk een tweede klasse
coupé met zijn tweeen bezet houden, wat
vooral in een nachttrein van groot voor
deel is. Op het Bahnhof Friedrichstrasze,
dat een doolhof van schotten en houten
noodtunnels is, omdat het met de „Neu-
gestaltung Berlins" ook zijn beurt krijgt,
een menigte SA.-lieden die naar hun ste
den terugkeeren van de Reichswettkampfe
in het Stadion. Maar die nemen allen an
dere treinen, en den geheelen nacht rijden
wij zonder haltes door tot wij 's ochtends
6 uur den corridor passeeren met korte
halte Tschew, dan Marienburg waar de
voornaamste douaneformaliteiten worden
vervuld. Deze, om zijn enorme burcht be
kende stad. ligt in Oost-Pruisen en wij
moeten dus terug om in Danzig te komen,
met weer een stukje corridor, zoodat we in
het geheel zes maal de grens passeerenGe
lukkig slechts tweemaal formaliteiten, maar
men kan zich voorstellen welk een dorado
voor grensbureaucraten en belangrijk-
doende douanes eenerzijds en smokkelaars
DE ANTI-BRITSCHE BEWEGING.
In de vroegere Belgische concessie te
Tientsin is het gisteren tot anti-Britsche
ongeregeldheden gekomen, toen ongeveer
200 Ohineezen onverwachts een aanval
deden op de bureaux van de Internatio
nal Export Cy, een der grootste Britsche
ondernemingen.
Het personeel zocht een toevlucht op het
in de buurt gelegen terrein van Texas Oil
Cy. Toen het een half uur later terug
keerde, was de kantoorinventar:s kapot
geslagen, de ruiten vernield en de eetka
mer verwoest.
Volgens een telegram uit Hankau be
dreigen anti-Britsche elementen in de door
de Japanneezen bezette stad Kaifeng
(Noord Honan) thans de eigendommen
van Amerikanen. Volgens betrouwbare in
licht: ngen zullen de Amerikanen te Kai
feng waarschijnlijk genoodzaakt zijn de
stad te verlaten. De autoriteiten hebben
strenge vertoogen gericht tot de Japan
neezen.
De anti-Britsche agitate, welke thans
•uitgaat van plaatselijke comm.ssles in ver
schillende deelen van China zonder ver
dere organisatie of onderling verband, zal,
volgens een persbericht uit Tientsin, bin
nenkort waarschijnlijk worden georgani
seerd en gecontroleerd door een centrale
commissie. Aan dit bericht wordt toege
voegd. dat de commissie voor een anti-
Britsche campagne te Tientsin tegen 14
Augustus een nationale anti- Britsche sa
menkomst heeft belegd.
Voor deze nationale bijeenkomst zullen
vertegenwoordigers van antl-Br.tsche com
missies uit verscheidene deelen van China
op 12 en 13 Augustus een tweedaagsche
ontmoeting hebben ter bespreking van de
volgende negen punten.
1. Organisatie van en controle op de
anti-Britsche campagne.
2. Omzetting van het Anti-Britsche ge
voelen in actie.
3. Toezicht op de Britsche rechten en be
langen in China.
4 Onderzoek naar de bewegingen van
de Britsche onderdanen.
5. Aanbrenging van pro-Britsohe Chinee-
zen.
6. Verbinding tusschen de anti-Britsche
organisaties in de verschillende deelen van
China.
7. Verbreiding van de anti-Britsche ge
voelens naair het buitenland
8. Verleening van bijstand aan de Indi
sche onafhankelijkheidsbeweging.
9 Organisatie van een gezamenlijks
anti-Britsche bijeenkomst van de Aziati.
sche volken.
DE ZILVER - KWESTIE,
De Britsche regeering heeft de antwoor
den der regeeringen van Frankrijk en je
Vereenlgde-Staten ten aanzien van he'
Chineesche zilver te Tientsin ontvangen
Men meent te weten, dat in het licht van
de opmerkingen der beide regeerinjen
Craigie binnenkort nieuwe instructies
len worden gezonden.
Frankrijk staat geheel achter Engeland.
DE LUCHTAANVAL OP TSJOENGKlNc
Tijdens den laatsten Japanschen lucht
aanval op Tsjoengking zijn vele bommen
terechtgekomen in de wijk der buiten
landsche consulaten Het Britsche consu
laat is ernstig beschadigd, het Duitsche
vernield Acht leden van het Chineesche
personeel van het Fransche consulaat
gewond Het huis van den Franschen con
sulaatsdokter is eveneens verwoest, hier
werden vier Chineesche bedienden gedood
Twee Japansche vliegtuigen zijn neerge
schoten.
JAPAN EN DE AS.
Zooals wij voorzagen, handelde de
Japansche gezanten te Berlijn en Rome op
eigen gezag, niet op last van Tok.o. Enge
land meent overigens, dat Japan zich wel
tweemaal zal bedenken, alvorens tot dt
as toe te treden!
Welingelichte Japansche kringen geven
als hun overtuiging te kennen, dat Japan
zich niet bil de Italiaansch—Duitsche
liantie zal voegen, en wel om de voor de
hand liggende redenen, dat het niets !e
winnen, doch wel veel kan verliezen door
zich te steken in de Europeeache aangele
genheden. Welingelichte buitenlandsche
kringen huldigen dezelfde meening. Zij
wijzen erop, dat niets waarschijnlijk meer
de Amerikaansche gevoelens zou kunnen
doen verscherpen op dit delicate tijdstip
nu het lot van den toekomstigen Japan
schen handel met de Ver. Staten op he',
spel staat, en dat niets meer dan dit er
toe zou kunnen bijdragen om Sovjet-Rus
land in de armen der democratieën te drij
ven.
Berlijn en Rome doen zelfs alsof dij van
niets weten!
anderzijds, deze hoek van Europa vormt.
Danzig ziet er op het eerste gezicht een
beetje vervallen uit, althans een indruk
van achteruitgang kan men niet ontvein
zen. Weliswaar zijn daardoor de bekende
zeventjiende-eeuwsche pakhuizen en kan
toren, die heele wijken vormen, ongerept
blijven bestaan, maar men mist toch dat
levendige en beweeglijke wat een haven
stad behoort te kenmerken. Oorzaak hier
van is de concurrentie met het Poolsche
In antwoord op een vraag van Noel Baker,
arbeiderstftgevaardigde, die het debat over
de bultenlandsohe politiek in het Lagerhuis
op den sluitingsdag over het Verre Oosten
opende, heeft Chamberlain gezegd:
„Ik wil de anti-Engelsche incidenten
geenseins als onbelangrijk vaststellen,
maar men moet rekening houden met de
moeilijke situatie waarin dit land zich be
vindt.
„Er zijn leden die zeggen: waarom volgt
gij het voorbeeld niet van Amerika? Is net
echter wel noodig op het groote verschil te
wijzen tusschen Amerika en Engeland? In
Amerika is men ver van Europa verwijderd.
Zelfs wannneer Engelschen beleedigd wor
den in China, moeten wij toch- nog steeds
rekening houden met de grenzen van onze
macht en van den steun, dien wij aan onze
landgenooten aldaar kunnen verleenen.
Op het huidige oogenblik hebben wij
in het Verre Oosten geen sterker vloot
dan de Japansche. Wij hebben zulk een
sterke vloot hier. Onder zekere omstan
digheden mogen wij er toe besluiten die
vloot daarheen te zenden.
Ik hoop, dat niemand zal denken, dat
het daarom geheel buitengesloten ia,
dat zich zulk een omstandigheid voor
doet. Ik bedoel dit niet als een bedrei
ging, doch slechts als een waarschu
wing.
Toch zullen wij onze moeilijkheden met
Japan veel liever door besprekingen en on
derhandelingen regelen dan door een drei
ging met geweld, wanneer dit althans mo
gelijk blijkt, zonder dat daarbij princlpieele
elschen worden prijsgegeven.
Ik denk daarbij aan alle eenzame en on
beschermde menschen in China, verspreid
over tal van landstreken Maar zelfs wan
neer wij morgen besloten tot aanwending
van het uiterste geweld, dan nog zouden
wij die wellicht niet kunnen beschermen.
Velen van hen zouden wij zeker niet kun
nen beschermen. Wij moeten hun positie
niet nog moeilijker maken, zoo wij dit ten
minste vermijden kunnen.
Chamberlain bracht dan hulde aan den
moed en aan de groote voorzichtigheid van
Craigie, die de onderhandelingen voert in
Tokio.
Over dc formule van het preleminalre
aecoord, waarvan Noël Baker gezegd had,
dat ze op verschillende wijze kon geïnter
preteerd worden, verklaarde Chamberlain,
dat het niet zoo heel belangrijk is hoe men
die theoretisch kan interpreteeren. Waar
het op aankomt is de interpretatie, aan
welke de Engelsche regeering in de practijk
zal vasthouden. Wanneer de Engelsche re
geering verklaart, dat die formule geen ver
andering brengt in de Engelsche politiek
en deze is inderdaad niet veranderd!
dan is dat een feit, dat veel belangrijker ïs,
dan alle geredeneer over de mogelijke in
terpretaties.
lil ieder geval stelt die formule ons in
staat verder te onderhandelen over de
moeilijkheden te Tientsin. Zooals de dingen
nu staan, kan men verwachten, dat een
accoord bereikt zal worden. Ik zeg dat met
nadruk al is het natuurlijk niet mogelijk
op één punt tot een vergelijk te komen en
op een ander niet. Een echte overeenkomst
moet alle punten omvatten. De Japanners
met wie wij te Tokio onderhandelen zijn
volstrekt niet zoo extremistisoh als sommige
Japanners in China zelf.
Dc politiecontrole.
Ten aanzien van de kwestie der politie
controle te Tientsin, vervolgde Chamber
lain, kan ik slechtis zeggen, dat bij de be
sprekingen te Tokio niet is uitgegaan van
gemeenschappelijke politiecontrole, doch
hiervan, dat de controle in handen zal
blijven van den gemeenteraad of zijn be
ambten.
Wat betreft de (kwestie van de uitlevering
der vier mannen, die door de Japanners
worden gezocht, is het Britsche standpunt
steeds geweest, dat wij deze mannen niet
kunnen uitleveren, tenzij wij de bewijzen
hebben, dat zij inderdaad medeplichtig zijn
aan den moord op dr. Tsjeng. De Japan
ners hebben thans bewijsmateriaal gele
verd, dat onderzocht wordt. Als het resul
taat van het onderzoek door de wettige
autoriteiten hun schuld uitwijst, zouden wij
geen recht hebben, anders te handelen dan
hen uit te leveren.
Het zilver.
Omtrent het ziivervraagstuk zeide
Chamberlain, dat overeengekomen was,
dat de bespreking slechts betrekking
zou hebben op plaatselijke quaesties te
Tientsin en dat, wat er ook ten aan
zien van het zilver of van de valuta
gedaan wordt, er een veel uitgestrekter
gebied dan Tientsin Mi is betrokken.
Hieruit volgt, aldus sor.. rlat. niet
"vilccn de Britsche regeering erbij be
trokken Is, en wij hebben hel de Japan
sche regeering volkomen duidelijk ge
maakt, dat wij niet bereid zijn deze
twee quaesties van het zilver en de
valuta met de Japanners alleen te re
gelen. Zij kunnen alleen geregeld wor
den na overleg met andere regeeringen,
die er evenveel belang bij hebben
als wij.
Het Amerikaansche voorbeeld.
Naar aanleiding van een verzoek van
Noël Baker, het Britsch-Japansche han
delsverdrag op te zeggen, zeide Chamber
lain: als ik weiger hem die verzekering te
geven, zou het kunnen schijnen, dat ik
vastbesloten ben, dat het handelsverdrag
niet zal kunnen worden opgezegd, doch laat
niemand dien uitleg aan mijn woorden
geven. Chamberlain wees er verder op, dat
twaalf maanden zouden moeten verloopen
voor zulk een opzegging uitwerking zou
hebben en dat aan het verdrag ook verdra
gen met enkele Dominions waren gekop
peld. zoodat eventueele opzegging aanzien
lijke terugwerking zou hebben op de Do
minions.
Wij hebben, door de omstandigheden
gedwongen, enkele zeer zware verplich
tingen In Europa op ons moeten nemen,
waarvan het gevolg is, dat. indien be
paalde dingen zouden gebeuren, dit
land in den oorlog zou moeten gaan.
Het zou mogelijk zijn, dezelfde verplich
tingen aan te gaan in het Verre Oosten,
doeh ik wensch dit niet te doen.
Hoe wtj ook mogen worden geërgerd,
aldus vervolgde Chamberlain, door de
dingen, die in het Verre Oosten gebeu
ren, ik kan het Huis verzekeren, dat ik
de heftigste gevoelens van wien ook
ten volle deel. Mijn bloed kookt, wan
neer ik hoor en lees van sommige ge
beurtenissen daar. Wij mogen echter
ondanks dit alles de verplichtingen, die
wij op ons genomen hebben, en de po
sitie onzer landgenooten, die zich daar
bevinden, niet vergeten.
Een nog ernstiger gevaar.
Bij de voortzetting der onderhandelingen
zullen wij er naar streven de beginselen,
welke ons beleid beheerscht hebben,
zoo ver mogelijk te handhaven. Wij zullen
de belangen en de bezittingen der Britsche
onderdanen tot het uiterste beschermen
Wij zullen er naar streven geduld en ver
standige gematigdheid te toonen, in dc
erkenning, dat achter al deze ergerlijke
dingen een ongeveinsde verdenking der
Japanners ten aanzien van ons optreden
kan schuilen.
Wij mogen niet vergeten, dat wij wel
licht in de eerstvolgende maanden een
nog ernstieer nroblenm. da*, ook dich
terbij is, nnd=» onsen v-hben te zien
en dat wij onze krachten mn-'»n ma
ren om iederen noodtoestand, die zich
zou kunnen voordoen, het hoofd te
bieden.
Gdynia, waar de Polen met groote energie
en Fransche hulp in een korte spanne tijds
een havenstad van bijna 100.000 inwoners
hebben don vrrtjzen, waar vroeger slechts
een armzalig visschersdorp lag. Consulaten
on agentschappen van groote maatschap
pijen, zijn met den handel van Danzig naar
Gdynia gegaan. Per boot kan men deze
haven bezoeken, ook zonder Poolsch visum,
mits men maar niet aan land gaat en zijn
bezoek tot een rondvaart door de havens
beperkt. Hoewel het al wat laat op den dag
was, zagen wij vrij veel „Betrleb". terwijl
de heele Poolsche vloot (een stuk of zes
schepen, meest torpedojagers, benevens
enkele onderzeeërs) op de reede van Gdy
nia voor anker lag.
Wij keerden terug naar de bekende bad
plaats Zoppot, gelegen in den Vrijstaat en
namen onzen Intrek in een hotel waar
eenige weken geleden ook minister Goeb-
bels had gelogeerd. Hollandsche guldens
bleken er zeer geliefd te zijn, aangezien
men, overtuigd van een spoedige inlijving,
gaarne deviezen verzamelt. Er was dan ook
weinig kunst voor noodig om een voordee-
llger koers dan de offlcleele te krijgen, wat
echter bij voorkeur in de lift geschiedde,
wegens de oogen en ooren, die de muren
tegenwoordig in den Vrijstaat hebben.
In de halls van de hotels, in de cafés
en in het Casino kan men dan ook eigen
aardige figuren opmerken, die zoogenaamd
vol aandacht tijdschriften zitten te lezen,
afgezien van de menigte Journalisten, die
iedereen aanspreken en in het nacht- en
strandleven van Zoppot het nuttige met
het aangename vereenigen. Van het Ca
sino had het reisbureau in Berlijn gezegd:
„Da kommt die Elegante Welt. da braucht
man Frack und trinkt man Sekt!" Dit viel
echter erg tegen, want de belangrijke Pool
sche families, die vroeger Zoppot frequen
teerden. hebben alle plaats gemaakt voor
Dultschers die, arm aan deviezen en door
hun aard. een net-burgerlijk, maar niet
mondain publiek vormen. Oorlog was tot
diep ln den nacht het gesprek van ieder
een, in de bars was tafeitje aan tafeltje
het woord „Krieg" niet van de lucht. De
Dultschers en Danzigers waren echter allen
overtuigd, dat alles door den Fiihrer ook
weer dezen keer zonder „Krieg" volkomen
bevredigend zou worden geregeld.
Intusschen heeft Danzig zich stevig be
wapend. Men ziet veel militaire auto's en
op den berg waar de Burcht gelegen is.
van allerlei aan den gang. Wij trachtten
hier nog iets meer van te weten te komen,
maar stootten overal op bewakingsposten,
Zij vroegen natuurlijk, wat wij daar boven
wilden en toen wij antwoordden dat het
schoone uitzicht op Danzig ons had gelokt,
kregen wij te hooren: „Sollen sle mal ein
Flugzeug nehmen". Eigenaardig is, dat de
uniform der Danzigsche weermacht veel ge
lijkt op die der Reichswehr; alleen de dis
tinctieven zijn anders. Dit kan in dagen
van spanning en gevaar nog wel eens groot
gemak opleveren. Wij maakten nog een
wandeling door de stad. die van een bij
zonder groote schoonheid is. Een Du""
scher uit Poolsch Pommeren, dien wü leef
den kennen, leidde ons rond, en vertelde
sterke staaltjes van de minder vriendelijke
behandeling die de Duitsche minderheden
in Polen ondervinden. In Danzig zelf
overigens alles reeds von Kopf bis Fusz adl
Hitler eingestellt. S.A. en S.S. in de straten
en de café's en verder Joden nergens „er-
wiinscht". De lectuur In de boekwinkels en
kiosken is als ln Berlijn: veel anti-Engel
sche propaganda. Dat ook niet-nazi's
terugkeer van den vrijen staat, aanstaande
achtten, bleek uit den uittocht van Joden,
die gelijk met ons Danzig verlieten Hetwk'
lang geen opbeurend tafereel, al die j™.'
lende menschen, die van elkaar afschel0
namen.
In Marienburg stapten wij ln den nacht
trein Rlga-Berlijn, die nog leeger was dw
op de heenreis en ons in zeven uur ru"
de Rijkshoofdstad bracht.
i 2-4
