LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 22 Juli 1939
Derde Blad No. 24332
Trots apathie ter beurze toch
verbetering
Harlfes
Rftmeesterjl
80ste Jaargang
buitenl. weekoverzicht het LIEp NIET HARD MET DE KLANTEN
Onverminderde
spanning
Mctar toch nog koopers gevonden.
Bedrijvigheid neemt toe
VAN MIJN HARDT,
Ct/& 1 -
__^s>garert U
De wereld blijft voortdurend in dezelfde
spanningen ronddraaien. Men spreekt zoo
gaarne in dit opzicht van een zenuwen
oorlog. Doch bedenkt men wel volkomen
de beteekenls van deze uitspraak? Met ze
nuwen-oorlog wordt in doorsnee aangeno
men, dat degene, die over voldoende zenu
wen 'op langen duur beschikt, overwint over
dengene, die tenslotte aan zenuw-overspan
ning ten prooi valt. Het klinkt zoo eenvou
dig, maar zoo eenvoudig is het in wezen
toch niet! Wat toch, wanneer degene, die
z.g. zijn zenuwen verliest, malle besluiten
neemt, m.a.w. in politieke aangelegenheden
fouten begaat en zoo tot oorlog drijft, al of
niet bewust van hetgeen hij ontketent?
Dan wordt de wereld gedompeld in een
ramp, die niemand heeft gewild, zooals dan
zal worden verklaard
Het is een bijzonder gevaarlijk spel, dal
momenteel in ons werelddeel wordt ge
speeld. loopende langs den rand van den
afgrond, die oorlog heet!
In de eerste plaats blijft dit gelden voor
het probleem van Danzig. Uit Berlijn en
Rome kwamen begin van deze week be
richten. die optimistische klanken verwek
ten. Het leek er op, dat Berlijn, onder in
vloed van Rome, bezadigd zou willen op
treden, doch deze illusie is terstond ver
stomd Polen wil van geen wijken weten,
zelfs niet al zou het alleen komen te staan,
gelijk de overigens zwijgzame maarschalk
Smigly Rydz met de meeste kracht verze
kerde.
In Polen vindt deze uitspraak volkomen
weerklank, dwars door alle gelederen heen.
Zijn interview wordt begeleid door een
commentaar, waarin werd gewezen op de
eigenschappen van den maarschalk, „die
een vijand ls van ijdele woorden en die
vooral van daden houdt". In dit commen
taar wordt gezegd: .Holen zal voor Darrzig
strijden, gelijk de maarschalk duidelijk en
openlijk heeft gezegd. Er is geen andere
oplossing voor onze natie. Laat hen, die
hopen Polen uit Danzig door manoeuvres
te kunnen verwijderen, dit interview lezen
en begrijpen. Engeland en Frankrijk heb
ben in verklaringen van hun staatshoofd
hun solidariteit in de kwestie van Danzig
uitgesproken. Laat de mannen, die thans
Duitschland regeeren. weten, dat het uit
sluitend hun beslissing zal zijn, die zal uit
maken of alle slagvelden van Europa be
dekt moeten worden met millioenen doo-
den en of de grootste steden tot ruïnes ge
maakt zullen worden en door vlammen zul
len worden verteerd. En dat om een Balti-
sche provinciestad, die niemand belet
Duitsch te zijn van geest, gewoonten, taal
en cultuur. Deze brand is niet noodig, noch
onvermijdelijk."
Zal Duitschland ooren hebben naar de
waarschuwingen, die het van alle kanten
bereiken? Helaas, laat de gang van zaken
nog niet de ruimte over, om zich daarover
erg gerust te gevoelen. Weliswaar heeft de
Fuehrer ettelijke malen verklaard een
warm voorstander van den vrede te zijn,
doch tevens heeft hij zijn aankondiging
omtrent het een of ander nimmer ge
wraakt. Via Goebebls heeft Hitier den terug
keer van Danzig: tot het Derde Rijk voor
het einde van dit jaar doen aankondigen.
Beide partijen in Europa kunnen zich
overigens niet op bepaald succes verheffen.
De besprekingen te Moskou hebben nog
niet tot een resultaat geleid. De sovjets
houden blijkbaar voet bij stuk, maar het
beslissende moment schijnt thans toch niet
ver af meer te zijn. Londen en Parijs be
ginnen de eerste teekenen te geven, dat
met overvragen geen resultaat mogelijk zal
zijn. En dan natuurlijk in de eerste plaats
Londen, waar blijkbaar de geest nog altijd
niet zoo gewillig is, zoodat in het land zelf
opnieuw actie is ontstaan voor wijziging in
de regeering.
Over de nauwe verbinding tusschen En
geland en Frankrijk kan overigens moeilijk
meer twijfel bestaan na de jongste vluchten
van Engelsche vliegtuigen over Frankrijk
die gevolgd zullen worden door Fransche
over Engeland. Een en ander ls zuiver mili
tair bedoeld en nergens zal dit kunnen
worden mis verstaan! Het bezoek van ge
neraal Ironside aan Warschau spreekt in dit
opzicht verder boekdeelen, terwijl ook de
nauwe verbintenis tusschen Engeland en
Turkije wordt aangeduid door het bezoek
van den Engelschen bevelhebber in de Mid-
dellandsche Zee aan Istamboel.
De spil heeft echter evenmin succes bij
het pogen om zich nieuwe bondgenooten te
verschaffen. De pogingen om Zuïd-Slavié te
betrekken in de actie van Rome en Berlijn
hebben gefaald, en evenzeer de pogin
gen Spanje, dus generaal Franco, regel
recht te brengen aan de zijde der autori
taire staten.
Franco vergeet niet de diensten, hem
eens door Rome en Berlijn bewezen, doch
zich volledig binden wil hij begrijpelijker
wijs niet. Meer en meer neemt dan ook de
waarschijnlijkheid van Spanje's neutrali
teit bij een eventueele botsing toe.
Ook de Vereenigde Staten doen officieel,
alsof die neutraliteit nog is verzekerd. Zelfs
heeft het Congres geweigerd in deze zitting
de wijziging der neutraliteitswet te behan
delen, tegen den met klem uitgesproken
wensch van president Roosevelt en Hull In
De dictatuur-landen zullen echter goed
doen, om dit niet mis te verstaan! Amerika
staat wat sympathie betreft wel zoodanig
achter Engeland en Frankrijk, dat bij een
oorlog de voordeelen van Amerika's leve
rantie hun automatisch ten deel zullen val
len, afgezien nog van het feit, dat in feite
niemand twijfelt of de Vereenigde Staten
zullen evenals in den vorigen oorlog, uit
eindelijk aan de zijde der democratieën
komen te staan en vechten. Waar dit zoo
15, mag worden betwijfeld of het wel ver
standig is van Roosevelt en Huil om zoo
duidelijk te doen uitkomen, dat bij een
onveranderde houding agressieve staten
voordeel zouden behalen. De Duitsche bin-
uenlandsche propaganda weigert nu een
maal niet om gebruik te maken van ar
gumenten, gemakkelijk in de pen gegeven,
zelfs al weet men, dat er tenslotte geen
staat op is te maken.
In het Verre Oosten schijnt eenige ont
spanning, althans voorloopig, waarschijn-
Jilk. Het Engelsche streven om zich niet te
laten verleiden tot niet te herstellen da
wn, doch liever zich gedragingen te laten
(Van onzen financieelen medewerken.
De haast volkomen apathie, welke reeds
sinds maanden de effectenbeurzen in haar
ban had gehouden, werd Maandag onder
broken door een plotsehnge haussebeweging
ter beurze van New York. Het schijnt dat
geruchten ten aanzien van onderhandelin
gen of bemiddeling inzake Danzig, grooten-
deels voor dezen min of meer spasmodlsehen
kooplust verantwoordelijk zijn geweest. De
omzetten in New York stegen dien dag tot
ongeveer het viervoud van hetgeen zij den
laatsten tijd gemiddeld waren geweest en
de koersen schoten sprongsgewijs omhoog.
De Europeesche markten werden natuurlijk
welgevallen, die feitelijk niet overeenstem
men met de waardigheid van een land als
Groot-Brittannië, schijnt uiteindelijk suc
ces op te leveren. De strijd in Japan zelf
tusschen militairen en gematigden schijnt
ten gunste van laatstgenoemden te zullen
worden beslist, tenminste voor dit oogen-
blik. ook al mag men aannemen, dat En
geland evenzeer eenige veren zal moeten
laten. Zonder concessies zouden de gema
tigden in Japan o i. het niet tot overwin
ning der militairen hebben kunnen bren
gen. die trouwens het hoofd nog wel niet
in den schoot zullen leggen. Waaruit die
concessies bestaan en hoever zij reiken, is
nog onbekend. Wellicht zal heden bij voort
zetting der besprekingen tusschen Arita en
Craigie daaromtrent de beslissing vallen.
wel door deze naar wispelturigheid zwe
mende gril van haar machtige New York-
sche zuster beïnvloed, doch zij legden toch
wel heel wat meer zelfbeheersching aan
den dag Voor haar waren die vage geruch
ten en gissingen verre van voldoende, om
daarop een uitgesproken hausse te basee
ren Zoo vond dus aan de Europeesche beur
zen wel een stijging plaats, doch lang niet
naar verhouding van die in New York, ter
wijl er van een bijzondere uitbreiding der
omzetten evenmin sprake was En toen het
bleek, dat de geruchten niet meer dan
proefballons waren geweest, gaven de
Europeesche beurzen, die waarlijk na alle
ondervindingen niet meer geneigd zijn,
over één nacht ijs te gaan. den stoot tot
een reactie en vervielen daarna weer in
haar oude apathie
Toch heeft ons deze kortstond ge hausse
het een en ander geleerd. In de eerste
plaats, hetgeen te dezer plaatse reeds meer
is betoogd, dat de beurzen rijp zijn voor
een opwaartsche beweging, mits op inter
nationaal polit ek terrein een werkelijke
ontspanning intreedt De aandeelen toonen
reeds lang teekenen van uitverkocht te zijn
en zijn dus m een technisch sterke positie:
d w.z er is. tenzij oorlog mocht uitbreken,
weinig kans meer op een verdere sterke
inzinking van het koerspeil van aandeelen,
terwijl anderzijd': een uitgesproken verbe
tering in de politieke atmosfeer de koersen
omhoog moet drijven, omdat deze op het
huidige peil doorgaans veel te hoog rende
ment geven.
In de tweede plaats heeft ons deze van
New York uitgegane hausse wedeiom op
merkzaam gemaakt op de zeer belangrijke
Bij apothekers en drogisten,
koker 12 st. 50 ct. doosje 6 st. 30 ct.
Een woord van
aanbeveling is
niet meer noo
dig. De Ritmees
ter Ideaal is
alom bekend als
de ideale 8 ets.
sigaar.
(Lngez. Med.)
3879
(lngez. Mea.)
conjunctuurverbetering, die zich sinds
eenigen tijd in de Ver. Staten heeft baan
gebroken en zonder welke de hausse niet
nad plaats gevonden. Het zijn thans daar
gelaten of deze verbetering al dan niet
grootendeels kunstmatig is. de vraag zij
evenmin gesteld, of zij van tijdelijk dan wel
van meer durzaam karakter zal blijken te
zijn. Laten wij ditmaal op den beganen
grond blijven. Een bestudeer;ng van enkele
vergelijkende Amerikaansche conjunctuur
cijfers. die toch, afgescheiden van interna-
tionaal-politieke factoren, van onmisken-
oaren invloed moeten zijn op de wereld
conjunctuur, leert, dat er in het zakenleven
op.het oogenblik een aanzienlijk grootere
bedrijvigheid heerscht dan een jaar gele-
den. De omzetten der warenhuizen en mail-
orderhuizen in Juni waren 310 hooger
dan het vorig jaar; de seizoensdaling der
automobielverkoopen in Juni was veel
minder sterk dan die in 1938; het benzine
verbruik vertoont een nieuw hoogterecord
de bouwcontracten zijn scherp stijgend; de
winsten der openbare nutsbedrijven voor
het derde kwartaal worden op 1015 °/o
hooger geraamd dan die van een jaar
geleden; de productie van koper, chemi
caliën, electrische apparaten beweegt zich
in opwaartsche richt'ng; de textielindustrie
.werkt op zeer hooge capaciteit; de spoor-
wegontvangsten zijn gunstig; de wagon-
I verladingen, ofschoon de laatste dagen iets
dalend, vertoonen een aanzienlijke toene-
Iming tegenover 1938; de vliegtuigindustrie
maakt een hausseperiode door; de index
cijfers der industneele productie, der werk
gelegenheid in fabrieken en der loonlijsten
toonen een aanzienlijke stijging; de
schrootprijzen (belangrijke conjunctuur -
j index) zijn stérk verhoogd. Voegt men hier
aan toe, dat de productie der staalfabrieken
deze week is gestegen tot 56.5 der capa
citeit tegen 49 7 °/o de vorige week, dan kan
niet wol den ontkend, dat in het Ameri
kaansche bedrijfsleven zich een gunstige
tendentie ontwikkelt en dat langzamerhand
ook de kapitaalgoederen-industrieën in
deze opleving worden betrokken, hetgeen
natuurlijk de kracht van het herstel be
langrijk vergroot. De jongste economische
gebeurtenissen in de Ver. Staten zijn zóó
interessant, dat Europa de verdere ontwik
keling met arendsoogen dient te volgen.
Ditzelfde dienen wij in Nederland ook
speciaal te doen ten aanzien van de ge
beurtenissen in Engeland, omdat de groote
dingen, welke daar sinds eenigen tijd ge
schieden op allerlei gebied een vèrreiken-
den invloed zullen blijken te hebben. De
astronomische cijfers van het door de
defensie-uitgaven opgeblazen budget, door
Sir John Simon geopenbaard, zijn wel ge
schikt om eenige bezorgdheid omtrent de
Engelsche financiën te verwekken. De to
tale uitgaven voor het loopende begroo-
tingsjaar worden thans reeds 150 millioen
pond sterling hooger geraamd op 1470 mil
lioen pond. Hiervan zullen niet minder dan
500 millioen pond uit leeningen moeten
worden verkregen en wel 150 millioen pond
door uitgifte van schatkistwissels, de rest
door een nieuwe groote defensieleening. De
regeering is er zich wel bewust van, dat zij
met deze begrooting een ongeëvenaarden
last op de bevolking legt. zij is er aan de
andere zijde trotsch op. dat de bevolking
deze lasten zoo manmoedig weet te dragen.
Zulks neemt niet weg, dat het vooruitzicht
op een nieuwe groote leening reeds thans
een sterken druk uitoefent op de koersen
van Engelsche staatsfondsen. Het is te
vreezen, dat ook het pond sterling binnen
kort weer onder druk zal komen te staan.
Wij naderen weer het seizoen, waarin het
pond steeds een daling tegenover den dollar
pleegt te vertoonen. Deze seizoensdruk zal
ditmaal worden versterkt door ongekende
eischen, die thans aan Engeland's finan-
cieele draagkracht zullen worden gesteld
door den inflationistischen inslag van En
geland's defensie- en financieele-politiek.
Ongetwijfeld zal het Britsch Egalisatie
fonds eerlang de handen vol krijgen en
zullen de eerstvolgende maanden een zware
proef vormen voor de kracht en duurzaam
heid van het monetair Drie-landen Accoord.
Ten aanzien van de handhaving van den
gulden heeft het Accoord in elk geval zijn
doeltreffendheid wederom bewezen. Hoewel
op het oogenblik dat wij dit schrijven, de
kabinetscris's nog niet is opgelost, schijnt
zooveel wel zeker te zijn, dat dr. Colijn zal
slagen in de vorming van een ministerie,
dat een gematigd-conservatieve financieele
poliiek zal' voeren. De verwachting alleen
reeds, dat geen financieele of monetaire
experimenten op het program zullen komen
te staan, was voldoende om een algeheelcn
ommekeer in de positie van den gulden te
weeg te brengen. Een plotselinge daling
der buitenlandsche wisselkoersen heeft
plaats gevonden, die even zelfs zoo hevig
was. dat het Egalisatiefonds haar door
verkoop van guldens moest remmen Merk
waardigerwijze vertoonde zelfs de week
staat der Nederlandsche Bank per 17 Juli
geen verdere goudafgifte meer. Op de obli-
gatiemarkt hield de daling op en ontwik
kelde zich, overigens onder zeer geringe
omzetten, een matig herstel. De geldmarkt
viel. na een kortstondige aantrekking, weer
op haar oude lage koerspeil terug. Zoo
I schijnt ook deze episode van nervositeit
rond den gulden weer tot het verleden te
behooren. Er is. voorloopig althans ook
geen enkele werkelijke aanleiding om
Nederland's financieele positie op-körten-
termijn met uitgesproken bezorgdheid te
beschouwen. De cijfers der Rijksmiddelen
over het eerste halfjaar zijn alleszins be
vredigend te noemen. De ramingen zijn
behoorlijk overschreden. Met name geldt
zulks bijv. voor de invoerrechten, welker
zeer aanzienlijke stijging deels een gevolg
is van de jongste tarieven verhooging (die
dus nog niet prohibitief heeft gewerkt),
deels van voorraadvorming door industrie
en verbruikers.
Daar echter tegen den verhoogden invoer
ook een verhoogde uitvoer staat, is de stij
ging der invoerrechten niet alleen toe te
schrijven aan kunstmatige of abnormale
invloeden, doch ongetwijfeld ook aan een
ietwat gunstiger conjunctuur. Hiervan ge
ven vooral ook blijk de hoogere ontvangsten
uit. hoofde van accijnzen, hetgeen immers
op een toenemend verbruik <mede als ge
volg der dalende werkloosheid wijst Aan
de andere zijde bewijst de daling in de
opbrengst der zegel- en ^egistTat'ereehten
en der beur. ,elastin-\ dat het kapitaal
verkeer nog blijft stok'.-en
(Nadruk verboden).
