Ons Kort Verhaal Effecten-markt volhardt in afwachten NATIONALE TENTOONSTELLINO Tentoonstelling „Het Leger te 's-Gravenhage Het hondje 80sfe Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 17 Juni 1939 Vierde Blad No. 24302 7WiT^rp^ruP VERKWIKT Gevolgen van bewapening drukken zwaar ZWITSERLAND Onze landmacht in moderne uitrusting. Veel nieuws voor publiek het SPREEKCEL LUCHTVAART (Van onzen flnancieelen medewerker) De gulden, die eigenlijk nog niet Is be komen van den schok, hem toegebracht door het aftreden van den Minister van Financiën en de zich daarom groepeerende geruchten inzajke de finaneieele situatie in Nederland, is wederom door een bin- nenlandsche gebeurtenis in een wankeler positie gekomen. Het voor Minister Gose- ling weinig vleiende rapport van de Ka mercommissie over de zaak-Oss heeft aan leiding gegeven tot tal van vage veronder stellingen betreffende de mogelijkheid van een kabinetscrisis. De gulden stond dien tengevolge opnieuw onder druk, hoewel terstond dient te worden gezegd, dat de daling van het Nederlandsch betaalmiddel beperkt Is gebleven, terwijl de omzetten op de Amsterdamsdhe wisselmarkt een rustig karakter droegen en wat de afmetingen aangaat normaal mochten heeten. Het Egalisatiefonds heeft niet of nauwelijks ingegrepen, hetgeen de veronderstelling wettigt, dat dit orgaan beneden een dollar- noteering van 1 88 3/8 (overeenkomende met een depreciatie van den gulden met 22geen reden voor steunverleening aan onze valuta ziet, tenzij de inzakking van ons betaalmiddel tot genoemd peil zich in een wat te snel tempo voltrekt. De gulden beeft zich de laatste dagen wel dicht bij het niveau bewogen, waarop wij mogen aannemen, dat het Fonds tot steunverkoo- pen van dollars overgaat. De situatie van den gulden op de wisselmarkt kan thans het best gefcenshetst worden door te zeg gen. dat een toestand van onzekerheid is geschapen, welke het gevaar in zich bergt van een plotselinge, niet onbelangrijke da ling van ons devies, ondanks het feit, dat hiervoor, gezien de intrinsieke positie van den gulden, zeker geen reden aanwezig is te achten. De gulden kan Iheusch nog wel een kabinetscrisis verdragen. Een scherpe speculatie evenwel, haar oorsprong vindend In bepaalde buitenlandsche centra, kan in roo'n geval onze valuta sterk onder druk zetten. De stimulans, dien de flauwe stemming voor den gulden en de lichte geruch ten van inflatie voor de aandeelen- markt hebben beduid, is reeds weer uitgewerkt. Dat wil zeggen, dat de beurs opnieuw is overgelaten aan den invoed van de ontwikkeling van dag tot dag op politiek en economisch ter rein. Wat nu de politieke situatie aan gaat, deze is niet in staat de beurs tot leven te wekken. Er is een zekere stag natie aan het politieke front merk baar, hetgeen niet wegneemt dat het hier en daar gevaarlijk rommelt en de rffectenmarkt volhardt terecht In een afwachtende en zeer voorzichtige hou ding. De gang van zaken op hert gebied van het bedrijfsleven is evenmin van dien aard, dat hij een ondergrond kan vormen voor grootere bedrijvigheid en kroersverbe- tering ter beurze. Een duidelijke opwaart- sche beweging in de wereldconjunctuur teekent zich niet af. De politieke onzeker heid en de steeds voortschrijdende omvor ming van het economisch leven tot een systeem van oorlogseconomie remmen den ondernemingslust, waarbij het opmerke lijke feit zich voordoet, dat de bewape ningswedloop niet in staat blijkt, een vol doende tegenwicht te bieden voor den te ruggang der normale bedrijvigheid. Het verslag van de ..Koninklijke" onderstreept 6it door er op te wijzen, dat in de jaren van den wereldoorlog het petroleumver- bruik met gemiddeld Z'h'U per jaar steeg, terwijl in de daarop volgende vredesperi- ode de vooruitgang in doorsnee ongeveer het dubbele, te weten 16 °/o per jaar, toeliep. De industrie, ook die van petroleum, kan Sleohts gedijen in een wereld van vrede. Dat desondanks en ook de Mexicaansohe onteigening ten spijt de „Koninklijke" er in is geslaagd, de winst in 1938 te hand haven op f. 88 mdllioen, getuigt van de gtoote, innerlijke kracht van dit concern, welke Voor een belangrijk deel haar grond slag vindt in de harmonische verdeeling van de belangen van het bedrijf over de geheele wereld. In welke mate de staatsfinanciën hebben te lijden onder de tot ondraaglijke hoogte op geschroefde bewapenlngseischen en hoezeer ondanks verhoogde belastingen de staats schulden zich opstapelen, heb ik reeds meerdere malen op deze plaats uiteengezet. Voor Nederlandsch-Indië vinden wij het bevestigd In het verslag der Javasche Bank, dat het totale begrootingstekort voor Indië voor 1939 raamt op niet minder dan f. 98.1 miilioen, terwijl het ook voor 1940 een aan zienlijk tekort verwacht, zoodat voor de komende jaren onvermijdelijk rekening dient te worden gehouden met een verder toenemen der Indische schuld. In zijn openingsrede voor den Volksraad heeft de GG dan ook een verhooging van torleven en belasting moeten aankondigen, die even wel nog verre van voldoende zullen zijn, om het tekort te dekken. Mede uit hoofde van de sterke stijging der defensie-uitgaven ziet Ned.-Indië zijn uitgavenpeil wederom omhooggeschoefdhet Moederland zal dan ook niet kunnen nalaten, een deel der 'asten op zich te nemen. Door de aanpas- sing zijn echter nog geen economische moeilijkheden ingetreden. Het Nederlandsche bedrijfsleven houdt zich, eveneens mede als gevolg van de voorafgegane aanpassing, vrij stabiel onder be huidige omstandigheden Op velerlei terrein werken de industrieën op behoor- lijke capaciteit en zoowel het binnen- 'andsch verbruik als de uitvoercijfers In bun geheel zijn verre van onbevredigend iioemen. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Zoo heeft biiv de Hollandsche Kunstzijde Industrie te Breda een uitermate teleur stellend verslag het licht doen z'en on hieruit reeds de consequenties ?etrokken "Oor personeel te ontslaan De ongunstige 'esutaten zijn te wijten aan de scherpe kunstzijdeprijzen en het onbevredigend ver loop der verkooppool met de Aku. Voor de Aku zelf. waarvan het jaarverslag wel niet lang meer op zich zal laten wachten, kan men dan ook niet bijzonder hoopvol ge stemd zijn.. Een duister punt in onze han- delsontwikkeling wordt gevormd door den enormen achterstand, welke langzamer hand in de Nederlandsch-Duitsche clearing is ontstaan. Deze achterstand bedraagt thans ca. f.45 miilioen en zal er ongetwij feld toe moeten leiden, dat de binnenkort vast te stellen nieuwe betalingscontingen ten belangrijk zullen moeten worden inge krompen, hetgeen derhalve zal neerkomen op een verlaging van onzen goederen- en diensten-export naar Duitschland. Waar lijk. wij hebben aan deze clearing nog wei nig geluk beleefd. De Nederlandsche kapitaalmarkt geeft den laatsten tijd weinig teekenen van levensvatbaarheid. Ware het niet, dat Men delssohn en Co. en aanverwante huizen er den gang ietwat in hielden door de hun in overdaad toevloeiende gelden in Frankrijk uit te zetten, het zou de dood in den pot zijn. Hoe gering de publieke belangstelling is, moge blijken uit het resultaat der 3 3/4 pCt. f. 25 miilioen emissie van Frankrijk, die slechts met kunst- en vliegwerk „bijna geslaagd" kon worden genoemd. Hoe voorzichtig men overigens dient te zijn met zelfs onder de auspiciën onzer grootbanken verrichte introducties, moge blijken uit de 4 pCt. leening Montreal, die in Maart j.l door onze grootbanken hier werd geplaats. Het was toen reeds bekend, dat deze stad met groote moeilijkheden had te kampen en dat zM in New York en Londen vergeefs had getracht, een leening te plaatsen. Amsterdam bleek vriendelijker gezind. En het mooie van de zaak is nog wel. dat de plaatsing dezer leening den stoot heeft gegeven voor de her-toelating van Canadeesche waarden tot de Amster- damsche noteering. Thans staat Montreal „plotseling" op de zwarte lijst en kan nau welijks meer aan zijn verplichtingen vol doen. Op de goederenmarkten vallen twee be slissingen van belang te registreeren. die beiden aantoonden, dat een behoorlijke vraag naar goederen aanwezig is De tin- quota voor het derde kwartaal zijn, gelijk verwacht, met 5 pCt. tot 45 pCt.. verhoogd Deze geringe restrictieverzachting komt als een opluchting na een periode van bij zonder drastische productie-beperking. Zij zal bovendien Bolivia en Belgisch Congo behulpzaam zijn bij het wegwerken van hun grooten overexport. Het zal thans grootendeels van het verloop van het Amerikaansch verbruik afhangen of bin nenkort de bufferpool een aanvang zal kunnen maken met het spuien van haar voorraad. Ook de suikerrestrictie heeft een verzachting ondergaan. Nadat reeds eer der een hoeveelheid van 239.000 ton aan extra quota was vrijgegeven, heeft de Int. Suikerraad thans besloten, ter voorziening in het te verwachten tekort over het loo- pende jaar. aan de Britsehe productielan den een extra-quotum ad 153.000 ton toe te staan. Met belangsteling zal men af wachten. welke quotabeslissingen er voor het komende restrictiejaar. dat 1 Septem ber aanvangt, zuilen worden genomen. (Nadruk verboden.) VERBINDT UW VACANTIE IN MET EEN BEZOEK AAN DE ZURICH 6 MEI - 29 OCTOBER 1939 1869 (Ingez. Med.) gingswerken. versperringen Concurrentie op de wereldmarkt, de dalende en militaire voertuigen. De groote militaire tentoon stelling ,,Het Leger", welke van 1 tot en met 16 Jirii a.s. in het gebouw „Houtrust" te 's Gravenhage wordt gehouden, ver keert thans in opbouw. In de enorme hallen is een aanvang gemaakt met de constructie der meerendeels zeer om vangrijke stands en op het belendende open terrein zijn genie-soldaten bezig met het graven en inrichten van een loopgravencomplex, dat in voltooiden staat, de gevechtsstelling zal toonen voor een sectie infanterie. De opzet der tentoonstelling is van een formaat als nog niet eerder op legergebied in ons land werd te zien gegeven. Het doel, dat men zich voorstelt er mee te bereiken, namelijk de bevolking een indruk te geven van het peil der uitrusting en bewapening van het moderne Nederlandsche leger en van het materieel, dat thans bij de land macht in gebruik is. maakt deze uitgebreid heid noodzakelijk. Daarbij voegt zich nog het verlangen om de aandacht in ruimen zin te vestigen op het aandeel, dat de Nederlandsche nijver heid heeft in de bewapening en uitrusting van de verschillende troepenonderdeelen, terwijl bovendien, vergelijkenderwijs, in zendingen aanwezig zullen zijn van buiten landsche fabrieken, teneinde de bezoekers in de gelegenheid te stellen, zich een zoo volledig mogelijk beeld te vormen van den stand der moderne oorlogstechniek. In dit stadium der tentoonstellingsvoor bereiding heeft de commissie, die met haar organisatie is belast, enkele nadere inlich tingen verstrekt bij monde van haar voor zitter, generaal-majoor b.d. K. E. Ouden dijk. Namens de militaire commissie was hierbij tegenwoordig de kolonel der genie P. W. Scharroo en voorts de architect der tentonstelling, de majoor der genie J Kok. Het departement van Defensie neemt met de afdeeling Koninklijke Landmacht en de Artillerie-Inrichtingen verreweg het grootste deel der tentoonstellingsruimte binnen en buiten de gebouwen in beslag. Uit de onderverdeeling van het te expo- seeren materiaal blijkt, dat er een ver scheidenheid van niet minder dan vijf-en- twintig soorten zal bestaan. Daartoe be- hooren o.a. geschut, mitrailleurs, munitie, pant-serwagens en vechtwagens, vliegtui gen en valschermen, artilleristische instru menten, zoeklichten en luisterapparaten voor de luchtverdediging, de gasdienst met gasmaskers enz., kleeding en uitrusting van den soldaat te velde, kazernebouw, kampementsmaterieel. de verpleging en voeding van den soldaat te velde, verdedi- etc.. paarden Pontonniers bouwen bruggen. De Pontonniers zullen een brug slaan over het Ververschingskanaal tegen over „Houtrust" en op deze wijze zor gen voor een extra-toegang tot het ge bouw. De Geniesoldaten bouwen een ,,binnenbrug" in de rechtsche hal langs den lengtewand, waarop het publiek een overzicht kan nemen van de ge heele tentoonstelling en waarop een muziekkorps zal concerteeren. Dit is een der voorbeelden van de demon straties van het leger-in-actie, zooals er verscheidene andere zullen worden gege ven, o.a. in het loopgraafstelsel naast het gebouw. Bij de brug over het kanaal komt een drijvende veldkeuken. Ter voorziening van het militaire personeel op de tentoonstel ling en op het neventerrein zullen de mili taire koks toonen hoe snert en rats klaar gemaakt worden en hoe deze traditioneele soldatenkostjes smaken, zonder dat men er een uniform bij draagt. Er is méér voor het publiek, .n.l. een schietbaan, waar de bezoekers hun vaardig heid zullen kunnen toonen met het geweer. Wat er komen zal. Uit het voorloopig schema der inzendin gen blijkt, dat Defensie o.a. van zijn onder deden, diensten en corpsen zal toonen de luchtvaartbrigade met een Fokker D 21- toestel met valschermen etc.; luchtdoel-ar tillerie; het materieel van het nieuwste corps; de huzaren-motorrijders; een gemo toriseerde batterij van het korps Rijdende Artillerie en eenige pantser-automobielen. De intendance zal er zijn met een com plete kleer- en schoenmakerij; de staf der Genie zal er den modernen kazernebouw toonen en de militaire geneeskundige en pharmaceutische dienst hun werkzaamhe den te velde. De Geine richt in een der hallen een glazen veld-telefooncentrale in, volledig ge outilleerd en in werking voorgesteld. Er komt een compleet r-adio-station, dat door personeel der luchtvaartbrigade wordt be diend. De kustartillerie zal een stuk zwaar geschut met een z.g. zeepanorama demon- streeren. Ook de Veld- en motorartillerie komen op het buitenterrein met geschut voor den dag. De Genie zal haar veld-telefoon en -radio demonstreer en. zoomede de zoeklichten- groepen en daarbij behoorende luisterappa raten. Ook de interessante meetdienst der artillerie zal er „in werking'' worden ge toond. Binnen een ring op het neventerrein zullen de artillerie en cavalerie een „stoe terij" van ca. 50 der fraaiste legerpaarden voorvoeren. Militaire muziekkorpsen zullen de ten toonstelling steeds, behalve op Zondag, opluisteren met muziek. Ter voorlichting bij de militaire stands zal steeds deskundig personeel aanwezig zijn. De particuliere inzendingen omvatten al lerlei zaken, welke direct met de leger- outillage te maken hebben. Er is namelijk nauwkeurig voor gewaakt alles te weren, wat niet ter zake dienende is. De opening zal waarschijnlijk met mili taire plechtigheid geschieden. GASMASKERS TE OEGSTGEE8T. Een abonné uit Oegstgeest dringt er op aan in die gemeente een collecte te houden voor het aanschaffen van gasmaskers ten behoeve van diegenen der bevolking, die niet in staat zijn er een te koopen. EERSTE PAS SAG IERS VLUCHT OCEAAN. OVER DEN Op elke origineele verpakking vindt U deze garantie. Deze met deskundige zorg samengestelde American Ggarette heeft de bi/'zondere eigenschap iedere keelprikkeling te ver» mijden; zij verkwikt door haar zachten aangenomen smaak OÖKDIIL ZÈLT! 20 stuks 25 et I TOASTED AMERICAN CIGARETTES 1911 (Ingez. Med.) Hedenmiddag start vanuit Amerika de At- j lantic Clipper voor de eerste transatlantische commercieele vlucht met passagiers aan boord. Het vliegtuig zal den tocht maken met 29 per- 1 sonen. ml. een bemanning van 12 leden en 17 persvertegenwoordigers. Het watervliegtuig zal Horta, Lissabon en Marseille aandoen. DOOR TRUIDA KRAMER. Van Zanten vouwde het avondtolad dioht en keek met een nijdige uitdrukking op zijn gezioht naar den hond. die in de ven sterbank tussohen de schuin weggetrokken gordijnen stond, en de weinige voorbijgan gers onbewegelijk aangaapte. Gék was zijn vrouw op het mormel; ze had het met op zet vlak voor het raam gezet om er de bu ren de oogen mee uit te steken. Het was een hond van Japansoh aarde werk; Stien had hem ontdekt in de éta lage van een dure zaak en geen rust of duur gehad, voordat ze zich van zijn bezit verzekerd had. Tien gulden had het ding gekost, en de winkeljuffrouw had beweerd, dat ze er een reuzenkoopje aan hadden, omdat het uit verkoop vos; anders had het „bibelot" ze trok een pruimenmondje om het ge wone, Fransohe woord uit te .spreken wel driemaal zooveel moeten opbrengen! Jaap van Zanten haatte het bibelot" het beleedigde zijn schoonheidszin en hij ergerde zich telkens weer aan de stompe, zelfvoldane uitdrukking in de geschilderde hondenoogen. Als hij een man was Jaap zuchtte. Hij wist maar al te goed. dat hij, waar het zijn vrouw betrof, die hem met ijzeren hand regeerde, op dien eere- titel geen aanspraak mocht maken. An ders had hij immers het ding allang aan stukken gesmeten, of het tenminste per ongeluk een stootje gegeven, zoodat het door het openstaande raam naar buiten viel. Een man met koopwaar schoof langs; verlangend sloeg Jaap hem gadeals die kerel nu den hond eens wegkaapte Kijk. daar kreeg hij hem in de gaten, wendde echter terstond zijn blik weer af natuurlijk, iedereen werd immers on passelijk, als hij er maar naar keek! Wel jammer; hij zou geen vin verroerd hebben om het hem te beletten, als de ander hem in het voorbijgaan had inge pikt! Maar wie was er nu gek genoeg omzoo'n lor te stelen! Wie?! Een denkbeeld rees bij Jaap op, zoo stoutmoedig, dat hij ervan duizelde Zijn vrouw was aan het groente-wekken, een bezigheid, waarbij ze zich door niets liet storen. Als hij nu een straatje omging, en het raam bleef openstaan dan was het toch zeker zijn sohuld niet, als de hond bij zijn terugkomst was verdwenen! Stien keek niet eens op, toen hij door de kier van de keukendeur zijn voornemen aankondigde. Doe asjeblieft de deur dicht ik tocht hier wèg! zei ze alleen. Met den hond zorgvuldig onder zijn jas verbolgen, sloop Jaap met hevig bonzend hart de gang door. Buiten gekomen be dwong hij met moeite den impuls om het op een loopen te zetten. Eerst toen hij de straat uit was, herademde hij al merk te zijn vrouw nu op slag. wat er gebeurd was. dan was hij al buiten schot! Bleef de vraag, wat hij met het voorwerp moest aanvangen. Het eenvoudigste was het hem voorgekomen cum het ergens op een stoep of in een vensterbank neer te zetten, doch iedereen, die wel eens ge tracht heeft een onschuldig paikje op straat kwijt te raken, heeft daarbij ondervonden, dat daarin te slagen gemakkelijker lijkt dan het in werkelijkheid is. En bovendien het ding had geld ge kost! Tien harde guldens, asjeblieft! Ais hij eens probeerde om het te verkoopen? Een eind uit de buurt wist hij een tweede hands zaak. waar ze er misschien nog wat voor gaven! De winkelier wierp Jaap een achterdoch- tigen blik toe. toen hij den hond van on der zijn jas te voorschijn haalde en dreef hem met een paar rechtstreeksche vragen zoo in het nauw, dat hij al spoedig naar waarheid opbiechtte, hoe de zaak in elkaar zat. Blij, dat hij een onjuiste verdenking van zich had kunnen afwentelen, verliet Jaap den winkel een rijksdaalder rijker, dan hij dien betreden had. Thuis gekomen kreeg hij het een en an der te hooren over nietsnutters van man nen, die niets te doen hebben dan hun krantje te lezen en op straat te slenteren-, en die, als ze het in hun hoofd krijgen om de deur uit te loopen, terwijl hun hardwer kende vrouw zich voor hen in de keuken afslooft, nog te suf zijn om de ramen dicht te doen. Over mannen, die door hun erger lijke nalatigheid den eersten den besten gauwdief, die langs komt, de kans geven om, door eenvoudig zijn hand uit te strek ken. zich datgene toe te eigen, wat zoo lichtvaardig onder zijn bereik gelaten wordt. Ofschoon het dagen achtereen onophou delijk verwijten bleef regenen, trok Jaap er zich weinig van aan; niets was in staat de innig-vergenoegde stemming te versto ren, welke zich van hem meester maakte, zoo vaak ais hij langs de ramen liep en zijn oog over de leege plek het glijden Op een avond van zijn werk thuisko mend. maakte hij echter potseling halt om zijn oogen uit te wrijven en opnieuw te kijken: in de vensterbank, achter het gesloten raam, troonde de hond! Het kon niet anders dan gezichtsbedrog zijn doch van het eene glaasje bier, dat hij dien middag had gedronken, kon het toch beslist niet komen, maakte Van Zan ten bij ziohzelve uit, terwijl zijn oogen uit zijn hoofd puilden. De deur ging open en zijn vrouw keek vriendelijk noodend naar buiten. Heb je daar voor het raam wortel ge schoten? informeerde ze belangstellend of ben je nog van plan om binnen te ko men? Van Zanten gaf schoorvoetend aan haar uitnoodiging gehoor, en volgde haar met tegenzin naar de huiskamer. Ik kon écht aan je gezicht zien. hoe blij je was. toen je den hond weer op zijn oude plaatsje zag staan! opende Stien het debat. Van Zanten staarde haar onzeker aan. Hulpeloos merkte hij op: Enne ik dacht nog wel. dat de win keljuffrouw wist, dat er geen twee van bestonden! Zijn vrouw lachte hoonend. Doen d'r ook niet! zei ze triomfante lijk. Nicht Truus waarschuwde me. dat ze hem ergens in een winkel voor het raam had zien staan, en ik ben er dadelijk heen gehold, zoo maar uit mijn werk! Ze haalde diep adem en vervolgde: Ik hoorde van den koopman, dat hij hem van een laag individu had gekocht, die hem bij zijn eigen vrouw uit de venster bank had gestolen! En die er vijf gulden voor in zijn zak had gestoken! Het was maar een rijksdaalder, zei Jaap toonloos, diepte het onaangebroken geldstuk uit zijn broekzak op, en legde het in Stien's uitgestrekte hand. Zoodat ik er een riks bij inschiet, zei Stien, dien je maar van je zakgeld moet in halen. Je kunt trouwens voortaan wel met minder toe, want nu ik het raam gesloten moet houden om den hond, behoef je hier in huis geen pijpjes meer te rooken! En zonder den armen zondaar meer met een blik te verwaardigen, ging ze naar het raam en trok de gordijnen wat verder open om den hond in het volle licht te zetten. (Nadruk verboden. Auteursrecht voor behouden.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 13