UR0D0NAL
j£feine£eemeerinitt H.C.ANDERSEN
[IOSCH DAGBLAD - Derde Blad
Woensdag 31 Mei 1939
l^tN/T IN tEITEREN^J
De Kunst om de Kunst"
RHEUMATIEKLIJOERS
Het beste middel regen rheuma
Berichten vorige oplage
Stadsnieuws
Pinksterdrukte bij de
spoor- en tramwegen
Binnenland
Het jubileum der
militaire luchtvaart
Buitenland
Wifos tegen de Duifsche eischen
pieterskerkgracht 9.
n.
Of» eerste gedeelte van onze beschouwing
«grien wij met hot beeldhouwwerk van
Lotte Halfeld— Kassner. Van niet minder
is haar ander werk. een karakterkop
Iffii ouden visscher, breed geteekend. groot
x Verder een aquarel van een dames-
t en profil gezien. Hierin treft, behalve
["sterk en overtuigend gevormd profiel niet
Jff de kleurvoordracht. En eindelijk hebben
vain haar nog een rijke aquarel van een
Lg en fleurig stilleven. Groot en vlot ge-
m en tegelijkertijd onfeilbaar van vorm-
gaat er een ongemeene bekoring uit
b dit brlllante werk.
n* heer P. Herfst komt uit met een paar
imende portretten van prof. dr. Nieuwen-
B3 en zijn echtgenoote. Hoe juist is van den
Lpgtonlgen geleerde en van zijn begaafde
het wezen getroffen. En welk een dis
mie ligt er in den grijzen en soberen toon,
Jrin de portretten gehouden zijn.
si groote en forsche gewaaschen kryt-teeke-
I van den heer W. Hulstijn geeft ons de
wjo del Sassolungo ln de Dolomieten. De
Juchheid van dit berglandschap komt hier
"n en kleur op overtuigende wijze tot
Men voelt dat de maker met deze na-
r'geheel is vertrouwd.
sympathiek zyn de pastelteekeningen
p mej. F. Kruyt, boeiende kinderkopjes van
jS" „Jan en Annie", ieder met eigen
keh karakteristiek cn waarvan ik ..Jan"
I haast het mooist vond, al valt de keuze
seilijk.
i den lieer J. C. Kruyt is cr het gryze
van een oude smidse, zoo karakteris-
ï"en typeerend, dat ze my onmiddellijk her
rie aan zoovele dorpssmidsen uit mijn
J, vijftig jaren geleden. Het is alles juist
E het was: niet alleen de toegang door
tj. en bovendeur, de vuurhaard met pilone-
uügen schoorsteen, het aambeeld, en alle
',ae benoodigheden als de vele werktuigen
5 de berookte wanden. Een vooral de grijze
sfeer; een beeld van het verleden, dat
«&ele dorpen nog bewaard bleef.
Deed van compositie, mooi van kleur, het
ge rood legen het fun uitgesneden groen,
cok zijn' stilleven met ïysterbessen. Dat de
et Xmijt niet op één techniek blijft hangen
talwisseling van sfeer zoekt, bewyst hy met
d ..Artisjokken", de donkerpaarse bloemen
eend uit het stekelige groen in een grijzen
alles tegen een lichtgryzen achtergrond,
a harmonische compositie vormend en in be-
_afden toon voorgedragen. Het werk is naar
i techniek geheel behandeld met het kemper-
heer L. Lnsander toont zich in zyn werk
man van bescheiden en ingetogen aard. In
t ?oede compositie van een groote buikflesch
ikoperen ketel (goed koper) en twee appels.
-]■; wat gedekt gehouden. Er is stilte om
p> dingen. Zijn teekening van een model, een
'i vrouw, valt aanvankeiyk niet sterk op.
wanneer men er even zyn aandacht aan
t het men dat het profiel vol uitdrukking
[karakter is. Zeer gevoelig is zyn teekening
f iwee peurschuitjes in den avond aan den
'p van het wydc, overnevelde water.
Lc. Mieog geeft een stevig geconstrueerde,
fed geschilderde olieverf van Brugge; een
e gracht met boogbrug en daarachter de
ie huizen badend in het volle zonlicht, een
i met ren blij en prettig sentiment. Goed
"Jderd ls ook zyn stilleven met. pop. soja-
b en een roode doek. waarby we letten op
[fiofuitdiiikking.
i. J. Pasman houdt van een breede. vlotte
derwijze, wat in de eerste plaats blijkt uit
I suggestief wintergezicht, waarin rake par
ti voorkomen. Ook zijn goede compositie van
[rood koperen ketel, een geel koperen tuit-
|pje en een tinnen kandelaar, waarin de
tlweergave alleszins overtuigend is. is vlot
ink geschilderd. Ook zijn stilleven met een
dje appelen en een tinnen vaasje met nar-
[poëticus bezit goede kwaliteiten.
Zijleinde maakte J. C. Raphael een vir-
t gedane aquarel van een gezicht op De
Op eenigen afstand gezien is het een
tang van zeilen en zeiltjes op bewogen
r onder een driftige lucht vol parelmoer
en. Bekijk het eens van heel dichtbij en
[Kt. met. hoe w einige en eenvoudige midde-
l&i is bereikt. Slechts een kunstenaar, die
Vtnepen der techniek kent. kan op deze
te zijn visie tot werkelijkheid brengen.
Fn mevr. j. c. van Rynbach-Van Gelder is
[sn vlotte olieverf stud ie van een model,
geobserveerd, terwijl zy verder eenig
*-erk exposeert, schotels, schoteltjes en
1^5. alle op smaakvolle wijze versierd met
Fj- of diennotleven.
Irie Sengers. van wien wy even een vlotte
lljne potloodschets Assist" noteeren. is een
r&nyir. die in dezen kring een aparte
Tits inneemt door den aard en uitvoering
W onderwerpen. We denken daarbü in de
p plaats nan zijn fyne en devote voor-
voor een altaarstuk in de kapel van de
if Amsterdam". In een eigenaardige tech-
S op zilvergrond is hier de H. Maagd als
Konna der Zee" voorgesteld in een prachtig
P^lsch lijnenspel.
p andere voorstudie is die van een figuur
[Zang" voor een wandschildering van den
T»burg te Aim hem.
Jt is een zwevende vrouwenfiguur, de mond
■stase half geopend. Bij de geheele voorstel-
■Uet soepele lijnenspel van het gewaad, de
7*- kleuren, denkt men bij alle verschil
P «e stijlvolle soeplesse waarmee Toorop en
TPfflburg hun groeiende lijnen trokken.
B wn kunstenaar als Lode Sengers is voor
I decoratieve en kerkelijke kunst nog zeer
¥te venvachlen.
£awr L. Verkoren komt uit met twee uit-
stillevens. Beide vallen op door hun
pcoordachte compositie, naar vorm en kleur
Punisch en voornaam. Zie b.v. dat stil-
pmet een groote Keulsche kruik, een bier-
fja een rose schelp. Hoe zuiver zijn deze
r. drpen van vorm. hoe zuiver ook van kleur
I °.vertuigend is de spiegeling van een
in de onderliggende glasplaat opgelost.
stilleven met een groote stopflesch
p,Kn Rijzen achtergrond let even op
|k13quw is een treffend evenwicht tus-
1 de uiterst geplaatste voorwerpen, een
f Geëmailleerd kannetje en een roode
t beker, terwyi de overgang gevormd
■in. r dc flc'.sch en een paar citroenen. Dat
■^superbe geschilderd en getuigt van een
A
ÏLSen- lieer dr. Vermeulen noteeren we
jl^ening van oen Parthenonfides. waar-
moeite is besteed. Het is de tors van
p-T^hfijdende godin, waarvan de plooien-
gewaad niet gemakkeiyk was. Zui-
■grtöerveerd en gevoelig is een kinderkopie
Ifta cottn. in hetzelfde materiaal is de
E® een liggend naakt en een relief,
aardewerk.
- volkers wordt steeds scherper van waar-
Po" l05"ser en vryer in het bepalen van
r beur, terwijl hij streeft naar een breede
K ZUk116, het8een hem voor tref l'el uk ge-
h.y. dat blanke en gevoelige baby-
fe'j, dat zoo helder de wereld inkijkt.
F» oo rt ,r'"oi cn vlot geschilderd. Let. maar
Kfttoe glanzen van het hoofdkussen.
kTo?St« *°Pjc als stralen schijnen uit te
is dat kussen juist heel breed ge-
We eindigen met een veteraan in de kunst,
C. v. d. Windt, die volgens een gangbare ter
minologie behoort tot de „nabloeiers" der Haag-
sche School. Het woord „nabloeiers" bevalt mij
nooit erg. De Haagsche School heeft de wyd-
heid en de intimiteit van het Hollandsche
landschap herontdekt en wy zyn dankbaar, dat
er nog altyd menschen zyn. die op verwante
wijze ons in diezelfde schoonheid opvoeden. Ik
geloof, dat deze wyze van zien in Holland on
vergankelijk ls naast allerlei gerechtvaardigde
nieuwere uitingen.
Zijn zc niet prachtig en van een Ingetogen
weelde, die liggende asters in diverse tinten?
En is het niet echt en zuiver, dat hoekje achter
een oude boerderfj, waar het licht komt van
een intens blauwen hemel en malsch giydt
langs de zyde van een hooiberg? En welk een
rijkdom van nuance vertoonen de donkere par
tijen. En dan het kleine onnoozele witte kippe
tje, dat wezeniyk behoort tot de geheele com
positie.
Dan is er nog een „Boerenerf", toonbeeld van
rustieke bedrijvigheid, intimiteit en rust. Het
is zeldzaam doordacht en tegelijkertyd geest
driftig geschilderd. Het werk zou zich kunnen
leenen tot een breede bespreking, de muren, het
dak, dc boomen, de lucht, de werkende man en
de witte kippetjes. Het is in goede beteekenis
geraffineerd geaaan.
Men ga deze tentoonstelling zien. want „De
Kunst om de Kunst" - dient ln het Leidsche
leven Leidsche belangen.
Voorkomt die pijnen, die U aan het
bed kluisteren en neem regelmatig
dagelijks een lepeltje
Bij alle apothekers en drogisten.
in i in ii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii minimi
887 Clngez. Med.)
Onderstaande berichten werden reeds ln
eer> deel van onze vonige oplaag geplaatst
AANMERKELIJK DRUKKER DAN IN
VORIGE JAREN.
Het is in het afgeloopen week end bij de
Ned. Spoorwegen en ook aan het station al
hier bijzonder druk geweest, waartoe de
nieuwe maatregel van de directie om de
retourbiljetten Inplaats van één dag, tot en
met den Dinsdag na Pinksteren geldig te
verklaren, in sterke mate heelt bijgedra
gen.
Als gevolg daarvan werden veie retour-
biljetten gevraagd voor vrij veralgelegen
plaatsen, die met ééndaagsohe retours
moeilijk of niet bereikbaar zijn en die der
halve aan de stations niet gedrukt voor
radig zijn. Dit had weer tot gevolg, dat de
biljetten moesten worden geschreven,
waardoor eenig oponthoud aan de loketten
ontstond.
Door Zaterdag in plaats van twee vier
loketten en gisteren drie loketten open te
stellen, werd dit oponthoud evenwel ruim
schoots opgevangen.
Maandagavond begon over 't geheele front
van het spoorwegnet de terugtocht; deson
danks gelukte het tot ongeveer 9 uur aan
het station alhier alle treinen op tijd te
doen vertrekken; daarna trad eenlge ver
traging op. welke aanvankelijk slechts en
kele minuten bedroeg, doch ln den loop van
den avond aangroeide tot bijna een half
uur.
Het publiek heeft daarvan echter ook al
weer weinig hinder ondervonden, doordat
een zeer groot aantal voortreinen was in
gelegd, zoodat de reizigers bijna zonder uit
zondering op het door henzelf gewenschte
tijdstip hun reis konden aanvangen. Al
leen de laatste trein naar Utrecht vertrok
ruim een kwartier te laat.
De vertraging ontstond voornamlijk door
dat de treinen uit zuidelijke richting op
aansluitingen moesten wachten; in omge
keerde richting reden de treinen goed op
tijd Van de gezelschapsbiljetten is een
druk gebruik gemaakt.
Hoe druk het vervoer is geweest, blijkt
wel hieruit, dat de ontvangsten aan het
Leidsche station over Zaterdag. Zondag
en Maandag ongeveer f. 12.750 hebben
bedragen tegen ruim f. 9500 in 1938.
Ook de N.Z.H.T.M. heeft het zeer
druk gehad. Op den Eersten Pinkster
dag vervoerde zij uitsluitend op haar
lijnen in en naar (van) Leiden 18.000
passagiers en op den Tweeden Pinkster
dag ruim 31.000.
De ontvangsten waren f. 200 hooger
dan in 1938.
BEDRIJFSONGEVAL MET
ÜOODELUKEN AFLOOP.
Gisterochtend omstreeks 7 uur is in de
fabriek van de N.V. Olieslagerij en Graan
handel v.h. F. Eikelhof aan het Weesper-
zandpad te Weesperkarpsel een ernstig be-
drijfsongeluk gebeurd.
De 37-Jartge gehuwde Damhuis was op
dat tijdstip alleen op zijn afdeeling in de
fabriek en is door de drijfriem gegrepen
Men vond het slachtoffer in deerniswek-
kenden toestand. Onmiddellijk werd ge
neeskundige hulp ingeroepen, hetgeen ech
ter niet meer mocht baten. De man is kort
na het ongeluk overleden.
1 kstite
w eigenschappen, roode muur-
witte narcissen met een oranje-
koperen vijzel. Het ls een Ir,., 1
k gecomponr-rd. terwijl we in
even letten op het koper van den
AAN DE GEVOLGEN VAN AANRIJDING
OVERLEDEN.
Eergisteravond is in de Nekkerstr. te Pur-
merend vlak bii zijn huis de 70-jarige S.
door nog onbekende oorzaak door een auto
aangereden.
Het slachtoffer is naai he; gemeente
ziekenhuis overgebracht waar hij in den loop
loop van den nacht is overleden.
KOSTBARE STERADEN GESTOLEN.
Toen de bewoners eergisteravond uit waren
heeft men van de gelegenheid gebruik ge
maakt om een bezoek te brengen aan een be
nedenhuis In de Apollolaan 5 te Amster
dam.
Men heeft zich aan de achterzijde van
het hiuis via de keukendeur welke werd
opengesloten, toegang tot de woning ver
schaft.
Uit een aantal etuis werden kostbare
sieraden, waaronder Juweelen, gouden
broches en ringen ter waarde van f. 2.500
weggenomen
STICHTING TOT BEVORDERING
VAN DEN UITVOER.
De fegeeringspersdienst meldt:
Te 's-Gravenhage is op machtiging van
den minister van economische zaken op
gericht de .stichting tot bevordering van
den uitvoer." Deze stichting heeft ten doel.
werkzaamheden op het gebied der econo
mische voorlichting te verrichten, ter aan
vulling van hetgeen de economische voor
lichtingsdienst op dat gebied verricht. Waar
laatstgenoemde dienst ln hoofdzaak ten
behoeve van den export werkzaam is, zal
zulks ook het geval zijn met de in het
leven geroepen stichting, hetgeen in den
naam der stichting tot uitdrukking is ge
bracht.
De minister heeft tot directeur der stich
ting benoemd dr. T. P. van der Kooy, chef
van den economlschen voorllchtlngsdiesnt.
Het adres der stichting is Rijnstraat 24,
's-Gravenhage.
UIT NED. OOST-INDIE.
BANDOENG. 30 Mei. (Aneta/A.N.P.) Het
zilveren jubileum van de militaire lucht
vaart is hedenmorgen Ingezet met een
plechtige kranslegging bij het monument
voor gevallen kameraden op het vliegveld
Andlr.
De legercommandant, luitenant-generaal
Boerstra, bracht een saluut aan de geval
len dapperen en legde de eerste krans.
Vervolgens legden kapitein ter zee Van
Staveren, de marine-officler-vlleger Broes-
der, de generaals Abkker en Dgen als com
mandanten van de eerste en tweede divi
sie. kolonel Cox namens de reserve-offi
cieren en kolonel Van Oyen kransen. Ko
lonel van Oyen, commandant van de mili-
toire luchtvaart, hield de slotrede.
Het jubileum werd gekenmerkt door
enorme belangstelling, zoowel van de zijde
van de burgerij van Bandoeng, als van
hooge militaire autoriteiten.
Onder de aanwezigen waren vertegen
woordigers van H. M. de Koningin en van
den gouverneur-generaal, alsmede van den
staf van de marine. Zooals bekend ls ge-
neraal-majoor De Jonge van der Halen
door H. M. aangewezen als Harer Maje-
steits vertegenwoordiger bij dit jubileum.
Tevens werden hedenmorgen verschillen
de Koninklijke onderscheidingen bekend
gemaakt. Benoemd ls tot officier in de
Orde van Oranje-Nassau de depot-com
mandant van de militaire luchtvaart lui
tenant-kolonel Kengen, tot ridder ln de
orde van Oranje-Nassau de kapiteins Walt-
man en Van Haselen, resp. commandant
van de eerste en de tweede vlieetuig-groep.
Verder is de gouden eere-medaïïle verbon
den aan de orde van Oranje-Nassau toege
kend aan den onder-luitenant S. J. Kok.
al deze onderscheidingen met de zwaarden.
Tenslotte zijh nog vier bronzen sterren
van verdienste uitgereikt.
In verband met de weersomstandigheden
moesten de vliegdemonstraties een half uur
worden uitgesteld. Zij vingen daarom te
over halfnegen aan. waarbij men begon
met een spiegelgevecht tusschen grond
strijdkrachten waaraan ook door vliegtui
gen werd deelgenomen.
Het'tweede deel betrof het radiografisch
commandeeren van den grond af van lucht
exercitieën van een afdeeling vliegtuigen.
Het derde deel omvatte een luchtbombar
dement op een doel dat een vllegtulgenfa-
briek voorstelde door 28 bommenwerpers.
Hierna zag men een demonstratie kunst
vliegen door Koolhoven-trainers. Dit alles
werd besloten met een défilé van bommen
werpers.
Veel aandacht was er verder voor de
luchtvaart-tentoonstelling, waar o.a. de
voornaamste toestellen te bewonderen vie
len. De dag werd besloten met een recep
tie, gehouden door den commandant der
militaire luchtvaart, kolonel Van Oyen.
CONSERVENFABRIEK IN INDIK.
SOERABAJA, 30 Mei (Aneta/ANP). De
proeven, genomen door de handelsvereni
ging Oost-Indié, voor den verkoop van
vruchten en conserven, zijn zoodanig ge
slaagd, dat thans definitief is besloten tot
de oprichting van een fabriek voor het
conserveeren van papaja, djeroek, toma
ten en ananas. Inzake de plaats van vesti
ging dezer fabriek ls nog geen beslissing
genomen.
Op een vergadering van de boerenpartij
te Tarnof heeft de president der partij, Wi-
tos, onder meer gezegd: „Wij zullen niet
dulden, dat onze broeders in Duitsdhland.
vervolgd worden. Wij verlangen, dat telkens
drie Duitschers uit Polen worden gezonden,
wanneer één Pool uit Duitsohland. wordt
verwijderd. De Duitschers verklaren, dat wij
hun iets schuldig zijn. maar wij weten pre
cies. wat zij ons schuldig zijn. In den strijd
der zenuwen zullen wij zegevieren, want de
Poolsche boer heeft zenuwen, die tegen alles
bestand zijn. In geval van oorlog zullen wij
voor lederen duim gronds vechten. Wij zul
len strijden, tot alle door once broeders be
woonde gebieden tot Polen zijn terugge
keerd".
In andere vergaderingen van de boeren
partij in talrijke plaatsen is een motie aan
genomen, waarin gezegd wordt, dat „de
boeren, de natuurlijke eigenaars van den
grond, ondanks de reserves die zij ge-voelen
ten aanzien van het regeeringsstelsel, met
de andere partijen solidair zijn voor de ver
dediging van den staat, wélke belangrijker
en duurzamer is dan ieder voorbijgaand
regeeringasysteemOp het oogenblik, dat
Hitier zijn vermetele eischen tot Polen
richt, verklaren de Poolsche boeren gereed
te zijn om in de eerste rijen op te mar-
cheeren voor de verdediging van de gTens
en de belangen van het vaderland.
GEWONE KLEEDING OP STRAAT VOOR
GEESTELIJKEN.
Alle katholieke geestelijken en zusters
hebben aanzegging gekregen van kardi
naal Innitzer zich op straat in gewone
kleeding te vertoonen. Katholieke instel
lingen hebben onroepen geplaatst den
geestelijken burgerkleeding te verschaffen,
waaraan op bevredigende wijze is beant
woord. Tevens ls voorgeschreven, dat orde
geestelijken voortaan moeten nalaten hun
haar op de voor hun orde kenmerkende
wijze te laten knippen.
NOODWEER IN HET NOORDEN VAN
ITALIË.
Eergisteren is geheel N.-Italië geteitserd
dcor zwaar weder. In Chioggia werden 14
zeilschepen door den storm overvallen.
Een der vaartuigen werd tegen de pier
geslingerd en zonk. Vijf leden der beman
ning verdronken. Een andere boot werd
op het strand geworpen. Van de beman
ning ontbreekt elk spoor. Nog twaalf an
dere vaartuigen zijn gestrand, doch de be
manningen wisten zich in veiligheid te
brengen. Bij Ferrara is een ln aanbouw
zijnd huis ingestort. Eenlge '.Touwen die
voor het onweder hierin schuilden werden
bedolven. Vier hunner kregen ernstige
verwondingen.
O, wat luisterde het jongste prinsesje! Toen zy 's nachts weer
voor 't open raam stond en door 't donkerblauwe water naar boven
keek, toen dacht zij aan de groote stad met haar beweging en
gedruisch. En het leek haar, of zij de klokken hoorde luiden.
Het volgend jaar kreeg het op één na oud3te prinsesje verlof om
naar boven te stijgen en boven water een kykjo te nemen. Zij dook
Copyright P. I. B. Bo* 6 Copenhagen
op, juist toen de zon onderging en dat trof haar als 't aller-, aller
mooiste. De hemel had er als goud uitgezien, vertelde zy, en de
wolken, ja, dat was zoo iets prachtigs geweest, dat zy het niet
mooi genoeg kon beschrijven. Rood en violet trokken de wolken
over fc-.ar b:3a, (n fel contrast met een trc: vliegende, vitte
zwanen.
v rk vertoont in donkerder DE HEER J. N. BURGER OVERLEDEN
In den ouderdom van 71 jaar is eergister
avond te Amsterdam overleden de heer J
N. Burger, directeur van tal van rubber
maatschappijen, een in rubberkringen zeer
bekende en geziene persoonlijkheid. i
Het jaar daarop mocht de derde zuster, de brutaalste van aliernaal,
naar boven Deze zwom een breede rivier in, die in zee uitliep. Zy
zag. eenmaal boven water, heerlijke groene heuvels, met wijn
ranken begroeid. Zij zag ook kasteelen en boerderijen, omringd
door prachtige bos Jen. Zij hoorde de vogels zingen en de zon
scheen zóó v im. dat zij telkens onder water duiken moest om
een h i te koelen. In een bocht van de rivier zag zij een
ean vischstaart
troepje kinderen, die in het water plasten. Toen zij echter met hen
wilde spelen, liepen zij verschrikt weg. Daarna was er een klein
zwart beest gekomen, dat allerverschrikkelijkst tegen haar te keer
ging. flater bleek, dat dit een hond was geweest. Die had zoo hard
geblaft, dat zij er bang van was geworden en weer snel de open
zee op ging zoeken. Toch zou zij nooit de prachtige bosschen ver
geten. evenmin als de kinderen, die in het water waren, zonder
te bezitten.
3—3
