Het Witboek over Palestina Vrouwen betoogen voor den vrede Het Engelsche Koningspaar in Canada tide Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 19 Mei 1939 Zesde Blad No. 24278 Dagbladreclame f 520000 \fereen.v Nation. Veiligheid Een enthousiaste ontvangst Geen Arabische en geen Joodsche staat Joden Ernstige onlusten is niet te vervangen Steunt CORRESPONDENTIE Ongeveer 12.000 deelneemsters beperkt tot 1/3 der bevolking. De plannen der Britsche regeering t.a.v. Palestina, zooals die uiteengezet zijn in het Woensdagavond gepubli ceerde Witboek, komen neer op het vestigen van een onafhankelijken Palestijnschcn staat binnen tien jaar fn beperking van de Joodsche immi gratie tot 75.000 over vijf jaar, met daaropvolgende stopzetting der immi gratie. zoodat, volgens berekening, die Joodsche bevolking 1/3 der totale bevolking zal uitmaken. De nieuwe staat zal door verdragen ver- den zij" met- Vereenigd Koninkrijk, rdoor op bevredigende wijze wordt reien in de eommercieele en strategische hoeften der beide landen. Overleg met Volkenbond zal noodig zijn met het op het eindigen van het mandaat. De onafhankelijke Palestijnsche staat zal een zijn. waarin de Arabieren en Joden samen regeeren, zoodanig, dat de levens- '-ngen van beide gemeenschappen wor- gewaarborgd. De vestiging van den onafhankelijken lit zal worden voorafgegaan door een ergangsperiode, gedurende welke de Brit- e regeering verantwoordelijk blijft. In overgangsperiode zal het Palestijnsche It een grooter aandeel in de regeering -den gegeven. Zoodra de vrede en orde Zoende hersteld zijn. zullen stappen rden ondernomen om de politiek ten ult- r te leggen, waarbij den Palestijnen een pds grooter aandeel in de regeering des pds wordt verleend. Het doel is, met de leiding van alle de- tementen Palestijnen te belasten, die föjde worden gestaan door Britsche ad- seurs. doch die aan het toezicht van den oogen Commissaris zijn onderworpen. De Palestijnsche departementshoofden zullen zitting hebben in een uitvoe renden raad, die den Hoogen Commis saris van advies dienen en Arabische en Joodsche vertegenwoordigers zullen fforden uitgenoodigd, tot het Vervullen der functies in verhouding tot de sterkte der onderscheidene bevolkings groepen. De uitvoerende raad kan later j worden omgezet in een ministerraad. pe regeering is bereid een apparaat in leven te roepen noodig vooc het in- fDen van een volksvertegenwoordiginc. ten de openbare meening zich hier- zou uitspreken. vijf jaar van het herstel van den !de en orde af, zal worden overgegaan het instellen van een geschikt lichaam vertegenwoordiging van de Palestijnen der Britsche i^geering, welke aanbeve len zal doen voor een grondwet van het fhankeUjke Palestina, t Britsche regeering zal moeten kunnen stellen, dat voldoende gedaan is voor veiligheid van en vrijen toegang tot de ~e plaatsen en voor de bescherming de belangen en eigendommen van "meidene religieuze lichamen, alsook de bescherming van de verschillende '-nsehappan en dat rekening is ge en met de eischen van de strategi- positie, tot tevredenheid van de Brit- - regeering. Britsche regeering zal alles doen om vestiging van een onafhankelijken Pa- 'jnschen staat binnen tien jaren te ver gelijken, doch, zoo de omstandighe- uitstel noodig mochten maken, zal overleg plegen met de Palestijnen. den "nbond en de omliggende Arabische «li, alvorens tot uitstel te besluiten. Als 'Uitstel onvermijdelijk is. zal de regee- de medewerking van deze partijen in- »n bij het opstellen van plannen om het gewenschte doel te komen. urende de komende vijf jaren zal de J*ae immigratie in een zoodanig tem- Seschieden, dat de Joodsche bevolking ongeveer een derde van de totale bevol- wordt gebracht. Zoodoende zullen de eigende vijf jaren ongeveer 75.000 .anten kunnen worden toegelaten. elk jaar zal een Quotum van 10.000 toegestaan en als bijdrage in de rege- - van het Joodsche vhicht-elin gen vraag - Jjjj eens 25.000, waardoor het totaal '5000 wordt gebracht. Na vijf jaar zal geen Joodsche immi- Patie meer zijn toegestaan zonder vergunning van de Arabieren. knden Hoogen Commissaris zullen be eneden worden gegeven tot het rege- de overdracht van het land. ff regeering verwerpt den eisch der +eren ,dat Palestina tot een Arabischen •wordt gemaakt, alsook den eisch der dat Palestina een Joodsche staat daar dit laatste in strijd zou zijn de verplichtingen tegenover de Ara- en krachtens het mandaat. De verbanning van den moefti. u kt Lagerhuis heeft minister MacDo- ">p de vraag of de regeering voorne- was, cien Moefti toe te staan, naar 'na terug te keeren geantwoord, dat peering besloten had, den Moefti voor ^•Donald zette uiteen, dat de regee- niet het feit over het hoofd kan zien. Moefti niet alleen het hoofd was steld, de mogelijkheid eener spoedige vrij lating van een aantal Arabieren en Joden, die op grond van de defensiebepalingen geïnterneerd zijn, zou worden overwogen, alsmede de wedertoelatin-g in Palestina van hen, die in verband met de jongste woelingen verbannen zijn. Joodsch protest. Het Joodsch agentschap voor Palestina deelt officieel mede: ,J>e nieuwe politiek komt hierop neer, dat het Joodsche volk het recht onteegd wordt, wederom een na tionaal huls op te bouwen. Zij draagt het gezag in Palestina over aan de tegenwoor dige Arabische meerderheid, levert de Joodsche bevolking over aan de genade van deze meerderheid en stelt voor de Jo den in hun eigen vaderland een teritoriaal ghetto in. Het Joodsche volk beschouwt deze woordbreuk als een zwichten voor het Arabische terrorisme .De vrienden van Groot-Briltannië worden erdoor overgele verd aan hen, die dit land bestrijden. De kloof tusschen de Joden en de Arabieren moet erdoor verbreed worden en de hoop op vrede in Palestina wordt erdoor onder mijnd. Het is een politiek, waarin het Joodsche volk niet zal berusten. Het nieuwe regiem zal eiken moreelen grondslag mis sen en in strijd zijn met het internatio nale recht. Zulk een regiem kan slechts met gerweld ingesteld en gehandhaafd wor den. De Joden zullen nooit toelaten dat de poorten van Palestina voor hen gesloten worden." Ook Arabieren ontevreden. Ook de Arabische kringen in Londen zijn teleurgesteld over de overgangsperiode van tien jaar. Zij zijn van oordeel, dat de uiterste limiet drie jaar had moeten zijn en voeren aan. dat Palestina niet tien jaar verder kan gaan met als einddoel een Ara- bischen bondsstaat. In deze kringen verklaart men voorts, dat alvorens de Arabieren den huidigen strijd staken, zij overtuigd moeten zijn van het voornemen der Britsche regeering, een voldoende begin te maken met het aan sturen op onafhankelijkheid. Ten aanzien van de voorgestelde immi gratie van 75.000 Joden verklaren de Ara bieren, dat de economische toestand in Palestina zulk een belangrijke verhooging niet zal toelaten. Terroristen hebben de radiovoorlezing van het Witboek in de drie officieele talen verstoord door alle vier de lijnen tusschen de studio te Jeruzalem en -* den zender te Ramallah door te snij den. Te Tel Aviv hebben 1500 Joodsche be- toogers de bureaux van de districts-over- heid bestormd. Zij verwoestten de inventa ris en stichtten brand. Een Joodsche poli- tie-agent is ernstig gewond, toen uit de menigte werd geschoten, nadat de politie een charge had gemaakt. Voorts is door middel van tijdbommen in koffers, brand gesticht in vier kamers van het gouvernementsgebouw te Jeruza lem. In drie kamers werd alleen schade aan het meubilair aangericht, terwijl in de vierde kamer decumenten werden vernield, hetgeen lastig zal kunnen blijken. Ook werd een koffer gevonden, waarin geligniet dat evenwel niet is ontploft. De meerderheid der Joodsche bevol king verwerpt de gedachte aan geweld: men verwacht eerder een lijdelijk ver zet, te vergelijken met de actie van Gandhi. Gistermiddag trokken vijftienduizend Joden onder leiding van opperrabbijn Her zog en andere rabbijnen in een ordelijke betooging door de hoofdstraten van de Joodsche wijk van Jeruzalem; in den stoet werden borden met de volgende opschrif ten meegedragen: „Wij willen ons niet overgeven aan de politiek van de regee ring" en „Wij willen geen minderheid vor men onder Arabische heerschappij". Reeds vroeg in den ochtend hadden zich groepen Joden verzameld, die het Britsche en Arabische verkeer uitjouwden. Op het Joodsch college was de Zionistische vlag halfstok geheschen. De menigte zong het Hatikwah-gezang en deelen van de 137ste Psalm. Herzog heeft een toespraak gehouden, waarin hij zeide, dat Engeland ontrouw is geworden aan de goddelijke opdracht Israël te verlossen. De massabetooging van 15.000 Joden was juist uiteengegaan, toen eenige onverant woordelijke Joodsche elementen zich bij elkander aansloten en naar het bureau van den districtscommissaris gingen, waar zij zoo'n dreigende houding aannamen, dat de politie bevel kreeg zich op straat te bege ven met de uitrusting voor het bestrijden van relletjes. De menigte schudde de vuis ten en wierp steenen naar de politie, die stalen helmen droeg en voorts o.m. van schilden was voorzien. Drie Joden werden licht gewond bij de vechtpartij, die daarop volgde. De optocht der 15.000 Joden kwam langs een gebouw, waarvan de Italiaansche vlag wapperde. Onmiddellijk werd geschreeuwd: ,weg met de dictatoren Chamberlain, Mus solini en Hitler". De Joodsche soldaten, die in het Brit sche leger in den grooten oorlog hebben gestreden .hebben eveneens betoogd. Ook in de Joodsche wijk te Haifa zijn massa- betoogingen gehouden, het verkeer is ge heel stilgelegd. Van politie merkt men wei nig, doch wel heeft zij uitgebreide maat regelen genomen teneinde de betoogers binnen de Joodsche wijk te houden. Op verschillende plaatsen in het land. zoo meldt Havas, is de terreur toegenomen. In den afgeloopen nacht, heeft een gewa- I pende bende een Joodsche kolonie aan de baai van Haifa aangevallen. Een Joodsche vrouw werd gedood, een der bewakende po litiemannen werd gewond. In een gevecht tusschen politie en rebel len bij het dorp Damough in Galilea werd één der opstandelingen gewond. De politie nam een hoeveelheid wapens en munitie in beslag. O Kon. Paketv. Mij. STRAAT MALAKKA, n. Java. pass. 17 Mei Ouessant. Rott. Lloyd TAPANOELI. uitreis. 17 Mei te Tjilatjap. Java-New York L«n KOTA AGOENG, Mei van Java te New York. Mij. Nederland TARAKAN, 17 Mei V. Bata via n. Amsterdam SALEIER, thuisr., 16 Mei v. Tjilatjap. Kon. HolL Lloyd SALLAND, 17 Mei v. Am sterdam n. B. Aires. Kon. Ned. Sloomb. My. NEREUS. 17 Mei v. Lissabon te Amsterdam. Ifolland-O. Azië LJjn ABBEKERK. thuisr., 17 Mei v. Shanghae SEROOSKERK. uitr. 15 Mei van Shanghae. Halcyon Lijn MAASBURG. 16 Mei v. Narvik n. Rotterdam Vlaardingen STAD MAAS TRICHT. 16 Mel v. Narvik n. Rotterdam Vlaardingen STAD AMSTERDAM. 16 Mei van Lulea te Emden. Diverse Stoomvaartberiehtcn TR2ANO. 17 Mei v. Dublin te Belfast WILLEMSPLÈIN. 16 Mei v. Narvik n. Rotterdam OOST- PLEIN. n. Rotterdam, pass. 16 Mei Udsire DORDRECHT, 16 Mei v. Port Harcourt n. Brom borough JONGE ANTHONY, n. Rot terdam pass. 16 Mei Leixoes VEENEN- BURGH. arr. 16 Mei te Penzance. Luctitverdedigingsfond< Postgiro den Haaq 125 (Ingez. Med H. S. te L. Wendt u met uw klacht tot de Bouwvereeniging. Daar is deze op haar plaats, niet in onze krant. Woensdagmiddag is te Rotterdam, onder groote belangstelling, de zesde jaarlijksche vrouwen vredesgang gehouden. De deel neemsters, (ongeveer 12000) van wie velen van heel ver waren gekomen, om aan de demonstratie deel te kunnen nemen heb ben zich op de Admiraliteitskade verza meld, waar een lange stoel werd samen gesteld. In dezen stoet werden veertig spandoeken meegedragen, welke alle het woord Vrede droegen. Het opsteken van i een groot doek, dat eveneens het woord IHü dMl 'y, Woensdag omstreeks tien uur (plaat selijken tijd) is de „Empress of Austra lia" in Quebec aangekomen. Zoodra het schip van de citadel der stad uit was waargenomen, begonnen alle kerk klokken bij wijze van welkom feestelijk te beieren. Drie vliegbooten kruisten boven de „Empress", welke geëscorteerd werd door twee Canadeesche torpedojagers en de beide Britsche kruisers, welke het schip over den Oceaan begeleid hadden. Twee met vlaggen getooide sleepbooten trokken het schip naar de kade, terwijl de rivierbooten haar schelle sirenes deden loeien. De koning en de koningin verschenen tegen tienen op het promenadedek en wuif den hartelijk naar de menigte op den wal, die in een luid gejuich losbarstte en het vorstenpaar enthousiast begroette. De ko ning droeg de admiraalsuniform, terwijl de koningin in het grijs was gekleed. Op de kade, welke door de kleurige uni formen der tallooze militairen en de roode mantels der bereden politie een kleurigen aanblik opleverde, hadden zich naar schat ting vijftigduizend menschen verzameld, om de aankomst van het Brltsdhe koningspaar bij te wonen. Toen de koning en de ko ningin den loopplank afschreden, werden zij begroet door een fanfare van trompetten, terwijl van de citadel 21 kanonschoten het koninklijk saluut brachten; gelijk met de kanonschoten van de citadel weerklonk het koninklijk saluut, dat gegeven werd door de vier escorteerende oorlogsschepen. Toen het koningspaar in stralenden zonneschijn aan land stapte, werd het door een hartstochte lijk gejuich verwelkomd. Kort voordat het koningspaar zich aan land begaf, had de Canadeesche minister president, Mackenzie King, zich aan boord PVHMbegeven, om hunne majesteiten te verwel ken tijd uit Palestina te verban- komen. Op de kade was een podium opge richt, dat met bloemen was versierd en met twee kleine kronen getooid. Nadat de koning en de koningin door verschillende hoog- j .ut. waardigheidsbekleders waren verwelkomd. organisatie, die verantwoordelijk begaven zij zich naar het podium, waar de terreur en de moorden op Brit-1 leden van het Canadeesche kabinet en an- „joden, doch ook het hoofd van een dere vooraanstaande Canadeezen met hun me maanden lang hardnekkig een- r-chtgenooten reeds aanwezig waren. Nadat campagne heeft gevoerd tegen een de verschillende vooraanstaande personen .aantal Arabieren. j aan het koningspaar waren voorgesteld bleef .rteen anderen kant heeft MacDonald de koningin op het podium, terwijl de ko- jjteMld, dat. zoodra de orde en rustning het verliet, om het saluut in ontvangst rilestlna voldoende zouden zijn her- te nemen van de eerewacht van grenadiers. Inmiddels speelde het orkest het volkslied. Vervolgens inspecteerde de koning de eere wacht. Ongeveer een kwartier na hun landing begaven H. M. zich in een kastanjebruine auto met den koninklijken standaard voor op. te midden van de dichte, luidjuichende menigte, naar de stad. teneinde in het par lementsgebouw de officieele welkomstplech tigheid bij te wonen. De breede weg was ge flankeerd door Canadeesche troepen, door miliciens en cadetten. Glimlachend wuifde de koningin naar de enthousiaste menigte. Bij hun aankomst aan het parlementsge bouw begaven hunne majesteiten zich on der een goud scharlaken baldakijn in het gebouw, alwaar zij eenige oogenblikken rust ten, alvorens de roode zaal binnen te treden, ten einde het adres van welkom van den premier der provincie Quebec, Duplessis, aan te hooren, die In dit in het Fransch gestelde welkomstwoord zeide: „Ik ben op dezen onvergetelijken dag ge lukkig en trotsch jegens Uwe majesteiten uitdrukking te mogen geven aan de gevoe lens van vreugde, eerbied, verknochtheid en toegenegenheid van de geheele provincie Quebec en in het bijzonder van de Canadee zen van Fransche afkomst. Eensgezind van gevoelen, begroeten wij Uwe majesteiten in onze oude hoofdstad. Onze provincie is steeds getrouw geweest aan de kroon van Groot-Brittannië, zooals ook aan de tradi ties, overgeërfd van ons voorgeslacht. Wij zullen nimmer nalaten, den troon te beschouwen als het bolwerk van onze demo cratische staatsinstellingen en grondwette lijke vrijheden. God save our gracious king and queen!" Aan de lunch, de de Canadeesche regee ring in Hotel Frontenac vervolgens aan het koningspaar heeft aangeboden, heeft de Ca nadeesche premier, Mackenzie King, een welkomstrede gehouden in het Engelsch en senator Dandurand in het Fransch. In zijn antwoord aan Mackenzie King zeide de koning, zich er van bewust te zijn. dat dit een historisch oogenblik is, want het is voor het eerst, dat een Britsch koning den Atlantischen Oceaan is overgestoken. Dit is ook het eerste bezoek van een Britsch souverein aan een zijner overzeesche domi nions en dit moest wel het oudste dominion van de kroon zijn. De koning beantwoordde Dandurand ln het Fransch. „Ik wil", zeide hij o.m., „deze I prachtige oude stad en provincie Quebec nulde brengen in dezelfde taal als van hen. die de beschaving het eerst naar de oevers van de Sint Laurens brachten. Het is hier, dat zich de toegang naar Canada opent, hier waar de Canadeesche natie geboren en hier. waar groote daden zijn tot stand gebracht, herinneringen, die Frankrijk en Engeland voor altijd tot roem zullen strekken. Hier is het ook, dat heden ten dage twee groote rassen gelukkig naast elkaar leven. De geest van Quebec is een gelukkige samensmelting van ondernemingsgeest en oude met trots bewaarde tradities Vragen over de reis. In het Lagerhuis heeft men de vraag ge steld wie verantwoordelijk gesteld moest worden voor het feit, dat de reis van het koningspaar naar Canada langs een zoo Noordelijke route was bepaald, dat het ge vaar van een botsing met ijsbergen niet denkbeeldig is geweest. Onder-minister Shakespeare antwoordde, dat het toeval gewild heeft, dat de Empress of Australia in den dichtsten mist terecht is gekomen, die sinds jaren in het begin van Mei op deze route is voorgekomen. De route was vastgesteld door de admiraliteit in over leg met den kapitein van het schip, die den Atlantischen Oceaan reeds meer dan twintig jaar bevaren heeft en die een dergelijken weerstoestand ook nog nooit had ondervon den. Gevaar was er dank zij de zeeman schap van kapitein en bemanning geen oogenblik geweest, maar nu het schip te Quebec was aangekomen wilde de minister de bemanning wel van deze plaats hulde brengen voor haar gedrag gedurende de moeilijke dagen van den overtocht. Thans naar Montreal. Na een tocht door het centrum der stad heeft het koningspaar 's middags op de vlakten van Abraham de hulde in ont vangst genomen van 30.000 schoolkinderen uitr Quebec, die in het Engelsch en het Fransch het Britsche volkslied zongen. Daarnaast waren nog minstens 30.000 men schen gekomen om het vorstenpaar toe te juichen. Later begaven de Koning en de Koningin zich naar het paleis van den luitenant gouverneur Paienaude, waar zij de thee gebruikten. De eerste dag van het koninklijk bezoek is besloten met een schitterend banket, door de regeering op Chateau Frontenac aangeboden De koning en de Koningin werden geestdriftig verwelkomd. Gistermorgen zijn de hooge gasten naar Montreal vertrokken, waar zij vroeg in den middag aankwamen. Vijfhonderd „zonen van Italië" met bersagliere-hoeden marcheerden naar het station om de aankomst van den konink lijken trein af te wachten. Buiten het station amuseerden twee mannen, die maskers droegen, welke Hitier en Mussolini voorstelden, de wachtende menigte. Vrede vermeldde was het sein, om de span doeken te ontrollen en tevens was het het sein, waarop de stoet zich in beweging zette. Onderweg hebben diverse deputaties den stoet veriaten. teneinde adressen te I gaan aanbieden namens de deelneemsters. Deputaties zijn gegaan naar het Perma nente Hof voor Internationale Justitie, naar de Regeering en het Gemeentebe stuur. Mevrouw dr. J. C. ProostThoden van Velzen heeft, namens de deputatie, welke naar het Rot.terdamsche gemeentebestuur was afgevaardigd, een toespraak gehouden, waarin zij getuigenis afegde van den op rechten wil der vrouwen naar een recht vaardigen vrede. Deze deputatie heeft te voren bloemen neergelegd bij het stand beeld van Erasmus. Namens den Vrouwen-vredesgang is voorts een brief gezonden aan den Volkenbond, waarin de rouwen uiting geven aan haar diepgewortelde overtuiging, dat het heil van de wereld afhanküjk is van loyale sa menwerking tusschen de volkeren. Mevrouw A. Tromp—de Jong heeft op Woudestein een korte inleiding gehouden, waarin zij den vrouwen-vredesgang ver geleek met de kinder-kruistochten. Vrede is. aldus spreekster, niet te denken zonder de opwaartsche en bouwende krachten. Daarcp wachten de volkeren der aarde. Mejuffrouw dr. M. A. Thiel heeft daar na de adhaesiebetuigingen voorgelezen, welke namens de vrouwen uit Engeland. Vlaanderen en Zwitserland zijn ontvan gen. Tusschen drie en vier uur is een uit acht dames bestaande deputatie van den vrou- venvredesgng in het Vredespaleis in Den Haag ontvangen door den president van het permanente hof van internationale justitie, den heer Guerrero. Mevr. C. RamondtHirschmann hield een toespraak tot den president van het hof, waarin zij uiting gaf aan den vasten wil der vrouwen om ondanks ontmoedi ging, angst en wanhoop, die in de wereld heerschen. te blijven strijden voor vrede en gerechtigheid. Tot den president, als vertegenwoordiger van de hoogste inter nationale recht-organisatie, sprak zij na mens millioenen vrouwen de overtuiging uit, dat de dag zal komen, dat geschillen tusschen volken opgelost zullen worden met andere middelen dan met geweld. De hoop werd uitgesproken, dat de Volken bond zich zal herstellen van de hem toe gebrachte slagen en dat hij de taak, waar voor hij is opgericht, vollediger dan tot dusver zal kunnen volbrengen. Daarna overhandigde spr. een adres aan den president, die met enkele woorden dankte. De deputatie naar de regeering stond onder leiding van mej. mr. P. A. Ketel uit Utrecht. Zij overhandigde aan den minis ter van buitenlandsche zaken, die de de putatie op zijn departement namens de regeering ontving, een adres, waarin ge vraagd wordt alles te doen. wat mogelijk is, om de beschaving te redden. In Frankrijk. België, Noorwegen en Zwitserland worden adressen met gelijke strekking aan de regeeringen aangeboden door vrouwengroeoen daar te lande. Bii het overhandigen van het adres hield mei. mr. Ketel een toespraak, waarin zij bet vertrouwen uitsprak, dat de regeering dit getuigenis zal kunnen begrijpen. De '•rouwen en moeders van Nederland die staan achter dit adres, betreuren zoo diep de vernieuwde bewapening van de wereld war eenmaal de volken erkend heb ben, dat oorlog geen geoorloofd middel meer is tot beslechting van geschillen d-f zii ervan moeten getuigen. Me;. Ketel eindigde v„ar toespraak met er haa- vrervd0 over uit te soreken dat "ck tot andere tenden het getuigenis door dringt. en haar dankbaarheid, dat het in Nederland mogelijk is, op Weze wijze uiting te geven aan de gevoelens van de vrouwen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 19