BINNENLAND
wacht niet tot strax
eet nu eenflStSfMf!
feuws
uit de Filmwereld
De Fatale Nacht
Hie Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 19 Mei 1939
Vierde Blad
Ho. 24278
J
Welkom aan onze
Koningin
Werkloosheid in de week van
24 t.m. 29 April
Holland-Amerika-lijn
Pinksterverlof voor
militairen
Zomersproeten
SPRUTOL
Uit Ned. Oost-Indië
Wat moet ik doen bij
Luchtaanvallen
PROCLAMATIE
VAN BURGEMEESTER MAX.
u Adolphe Max, burgemeester van Brus-
heeft, de volgende proclamatie aan het
[il doen aanplakken:
Medeburgers,
De Koningin der Nederlanden, de uit-
irfieins van den Koning der Belgen be-
lïoordend, zal Dinsdag 23 Mei in onze
Jofdstad aankomen, en zal er tot den
tonden Vrijdag verblijven.
D; Brusselsche bevolking zal de geëer-
je Vorstin van een broedervolk har-
M ontvangen.
Inde huidige omstandigheden voelt Bel-
dat het meer dan ooit met dit volk ver
bid is door de banden van een nauwe
oprechte solidariteit.
Bevlaggen wij de gevels onzer woningen
'ens die gelukkige dagen en dat, overal
de ieestvierende stad, de Belgische en de
derlandsohe kleuren vroolijk wapperen,
eere van Koningin Wilhelmina".
Brussel, 17 Mei 1939.
(w.g.) De burgemeester,
ADOLPHE MAX.
Het aantal is ongeveer 19 000 hooger dan
in de overeenkomstige verslagweek van
1938.
Aangenomen, dat bil de werken van
groen a de directe tewerkstelling per man
medebrengt een tewerkstelling in het vrij
bedrijf van 0 4 man en bii de werken van
groep b van 18 man, was in totaal door
overheidshulp tewerkgesteld ruim 100.000
man.
NEDERLANDSCIIE VEREENIGING
TOT BESCHERMING VAN DIEREN.
x directeur van den rijksdienst der
I llmloosheidsverzekering en arbeidsbemid-
U iing deelt de volgende resultaten mede
'Tl i de verzameling door het centraal bu
rl a voor de statistiek van de voorloopige
evens over de week 24 t/m 29 April
5) 39 April waren bii de organen der
inbare arbeidsbemiddeling ingeschreven
129 werkzoekenden (305 968 mannen en
161 vrouwen).
[iervan waren 240.038 1228.433 mannen
11605 vrouwen) werkloos en waren
099 personen door overheidshulp tewerk-
teld bil oultuur-technlsch en admini-
itief daarmede gelijkgestelde werken,
jkbaar waren er dus 16.292 personen als
srizoekenden ingeschreven, die in het
bedrijf werkten, doch ander werk
ihten,
In de week 24 t/m 29 April waren bij
aibsldieerde vereenigingen met werkloo-
ïkas aangesloten 583.850 personen, waar-
76 488 landarbeiders.
Van de 507.362 verzekerden buiten de
Bdarbeiders was het werkloosheidsper-
Btage 20.1 (vorige verslagweek. 3 t/m 8
11. was dit percentage 21.2).
In de overeenkomstige verslagweek van
lil was het werkloosheidspercentage voor
verzekerden in de laatste jaren als
81 itusschen haakjes zijn vermeld de
tcentages indien de landarbeiders buiten
MJ
(houwing worden gelaten):
1932
23.6
1933
26.1
(26.9)
1184
23.5
(25.3)
1935
27.2
(29.9)
1936
29.6
(32.1)
1937
24.1
(26.0»
1938
23.3
(24.7)
1939
19.2
(20 1)
an de 240.038 ingeschreven werkloozen
ringen in de week 24 t/m 29 April on-
Jteuning ingevolge de rijkssteunregeling
500 kostwinners, kostgangers en alleen
senden d i. 41.270 minder dan in de
Wenkomstlge verslagweek van 1938.
9)29 April waren direct tewerkgesteld:
liij cultuur-technische en administratief
óarmede gelijkgestelde werken 66 000
personen
werkfonds-werken 3.000 personen;
tezamen 69.000 personen.
DE ONDERHANDELINGEN MET DE
RED STAR LINE.
De onderhandelingen tusschcn de
Holland-Amerika-Lijn en de Red Star
Line, welke Woensdag zijn gevoerd,
hebben tot het resultaat geleid, dat de
wekelijksche passagiers- en vracht-
dienst tusschen Antwerpen en New-
York v.v. gehandhaafd blijft.
Verdere mededeelingen kon de directie
der Holland-Amerika-Lijn nog niet ver
strekken.
De Red-Star-Line was sedert langen tijd
de trots van de Antwerpsche haven, al voer
zij onder EngeLsche vlag, tot zij enkele (ja
ren geleden door den Duitscher Bernstein
werd overgenomen. Daarmede kwam zij
onder Duitsche vlag. Zij kreeg Hamburg
als thuishaven in plaats van Antwerpen.
Wel bleven de booten Antwerpen aandoen.
Een groote moeilijkheid is echter dat de
heer Bernstein reeds sedert anderhalf jaar
in zijn bewegingsvrijheid te Hamburg be
lemmerd wordt wegens in strijd met de
Duitsche deviezenwetgeving zijnde transac
ties, die men hem aanwrijft.
De Red-Star-Lijn exploiteert het s.s.
Westernland en het s.s. Pennland, elk me
tende ruim 16.000 ton bruto en 9500 ton
netto, dus ongeveer de grootte van de Vo-
lendam en de Veendam. De Arnold Bern
stein lijn exploiteert enkele kleinere booten
van Antwerpen op New-York, z.g. Stein-
boden, die ook Rotterdam en Amsterdam
aandoen.
Voor het niet bij de ..buitengewone op
roeping uitwendige veiligheid" ingedeelde
personeel ls door den commandant van het
Veldleger bepaald, dat ter gelegenheid van
het Pinksterfeest van Zaterdagnamiddag na
afloop van den dienst tot Maandagavond,
dus van 2729 Mei, aan 50 °/o der aanwe
zige sterkte bewegingsvrijheid kan worden
verleend.
De andere helft van het personeel kan
een hiermede overeenkomende bewegings
vrijheid genieten van Zaterdagmiddag 3
Juni tot en met Maandag 5 Juni. (Hbld.)
De jaariijksche aJgemeene vergadering
te Middelburg.
Door ongesteldheid van den voorzitter,
jhr. mr. Von Weiier en doof verhindering
wegens familie-omstandig'heden van den
tweeden voorzitter, den heer Van Poel
geest. stond de heden aangevangen jaar
iijksche algemeene vergadering der Ned.
vereeniging tot bescherming van dieren,
welke heden en morgen te Middelburg
wordt gehouden, den eersten dag onder
presidium van het hoofdbestuurslid, mr.
S. Rink.
De rekening en verantwoording van den
penningmeester, den heer Kappelhoff,
wees aan, dat de inkomsten hadden be-
loopen f. 12.733.60 en de uitg. f 26.863.92,
zoodat een nadeelig saldo ontstond van
f. 14.130.32. Door enkele schenkingen werd
hierin tegemoet gekomen.
Het jaarverslag van de S. B. Criellaert-
stichting der Nedeiiandsche vereeniging
gaf aan, dat door de stichting belangrijk
werk is verricht voor de propaganda van
dierenbescherming. Velé uitgaven zagen
het licht.
Op voorstel van de werkgroep dieren
bescherming en opvoeding" zal het hoofd
bestuur zich tot die gemeentebesturen
wenden, waa»# openbare scholen zijn. met
het verzoek dierenbescherming in het leer
plan op te nfmen, zooals dit reeds o.a. in
's-Gravenhage het geval is.
HET „ALL ROUND"WORSTJE
UK. 21-0419o
152
(Ingez. Med.)
WIJLEN OVERSTE A. CAPTEIN, GEËERD.
HEEMKUNDE - TENTOONSTELLING
..WAAR WONEN WIJ" TE
DEN HAAG.
In het gemeentemuseum te 'sGraven-
hage heeft de secretaris-generaal van het
departement van onderwijs, kunsten en
wetenschappen, prof. dr. G A. van Poelje,
Woensdag onder zeer groote belangstelling
de heemkunde-tentoonsteiling ..waar wonen
wij" geopend.
verdwijnen spoedig door een po'
Bij olie Orogiiten
148
(Ingez. Med.)
Gedenksteen onthuld te Zeist.
In Januari j.l. is te Aalten overleden de
commandant van het fort Honswijk, over
ste A. Captijn, die in de mobilisatie jaren
door zijn verhouding tot zijn' onderge
schikten den eerenaam van „vader van
Honswijk" verwierf.
Een comité deed na zijn dood een beroep
op de leden van de vereeniging Honswijk
om een monument te stichten op zijn laat
ste rustplaats.
Op Hemelvaartsdag kwam men uit alle
oorden van het land op de algemeene be
graafplaats te Zeist bijeen om een gedenk
steen over te dragen aan de nabestaanden
van overste Captijn.
Onder de aanwezigen bevonden zich oud
minister dr. Decker, de voorzitter van den
B V L.. de heer P. L. de Gaay Fortman,
oud-burgemeester van Dordrecht: adju
dant de Haan, namens het Mobilisatie-
kruis en de vroegeren predikant van Hons
wijk, ds. De Boer.
Nadat men zich om het graf had ge
schaard, sprak de heej: J. Zilverder, oud
adjudant te Honswijk, voorzitter van het
comité.
Hierop nam de heer Degenaar uit Aal
ten het woord, die herinnerde aan de sa
menkomst van vijf jaar geleden op Hons
wijk, onder de bezielende leiding van den
oud-commandant.
Op verzoek van kapitein Zilverder heeft
hierop mej. Rina Radix, kleindochter van
den oudsten Honswijker het gedenkteeken
onthuld. Vervolgens voerde oud-minister
Deckers nog het woord.
INRICHTING VAN SCHUILKELDERS
BELASTING VRIJ.
Eenigen tijd geleden heeft de Nederland-
sche Vereenging voor Luchtbescherming
zich met een schrijven tot het ministerie
van binnenlandsche zaken gewend, ten
einde te verkrijgen dat de inrichting van
schuilkelders zou worden vrijgesteld van
belasting. Thans heeft de minister van
financiën naar aanleiding van dit initiatief
der vereeniging medegedeeld, dat het in
richten van een schuilkelder niet tot de
vaststelling van een hoogere huurwaarde
aanleiding mag geven dan het geval zou
zijn, wanneer een dergelijke kelder niet als
zoodanig zou zijn ingericht. Voorzoover voor
een kelder volgens de wet op de Personeele
belasting (art. 4, par. 1) vrijstelling van
belasting kan worden gegeven, gaat deze
vrijstelling niet verloren indien een der
gelijke kelder als schuilgelegenheid wordt
ingericht. De omstandigheid, dat een
kelder wordt veranderd in een schuil
gelegenheid. is niet te beschouwen als een
verandering in den zin der wet van 26 Mei
1870 (art. 7).
Men mag hopen, dat het verleenen van
deze faciliteit tot een vermeerdering van
het aantal schuilkelders zal bijdragen.
gaan tot oprichting van de Nederlandsche
vereeniging van nachtveiligheidsdiensten
en bewakingsbedrijven.
Hoewel voorloopig slechts eenige belang
hebbenden zijn toegetreden, ligt het in
de bedoeling, dat deze vereeniging alle be
drijven, waarvan ministerieele autorisatie
I te verwachten ls, zal omvatten.
I De vereeniging stelt zich op het stand
punt, dat het. particuliere nachtveiligheids-
bedrijf in zijn streven naar een betere ver-
I vulling van zijn taak, de medewerking van
de overheid niet kan ontberen, doch dat in
verband daarmede organisatie van belang
hebbenden noodzakelijk ls.
Het aanvragen van de Koninklijke goed
keuring op de statuten van deze organisa
tie is in een gevorderd stadium van voor
bereiding.
Tot voorloopig bestuur van de vereeniging
is door de ledenvergadering benoemd: de
heer L. Lam, directeur van de N.V. Nacht
veiligheidsdienst en controle te Haarlem,
voorzitter: de heer C. Schout, directeur
van de N.V. Leidsche nachtveilighsids-
dienst en controle, penningmeester.
Het seflpetariaat is gevestigd: dr. Kuy-
perstraat" 3 te 's-Gravenhage en wordt
waargenomen door mr. J. van Andel. al
daar.
DE ARISTERDAMSCHE STADHUIS
KWESTIE.
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
de voordracht in zake den bouw van een
stadhuis van de agenda gevoerd en met
instemming van B en W. besloten deze
kwestie in de afdeelingen te onderzoeken.
Dit onderzoek is bepaald op Maandag
avond as.
De voordracht van B. en W hield in hen
te machtigen zich in verbinding te stellen
met de architectencombinaties Duintjes-
Komter en Berghoef-Vegter, ten einde te
trachten van haar ontwerpen te krijgen,
waaruit zoo mogelijk een keuze voor een
definitief ontwerp kan worden gedaan.
DIRECTEUREN, HOOFDCOMMIEZEN
EN COMMIEZEN P. T. T.
Gisteren heeft de broederschap van di
recteuren. hoofdcomiezen en commiezen
PTT. te Amsterdam haar jaarvergadering
gehouden, welke druk was bezocht.
Een levendige discussie ontspon zich
over de positieregeling waarbij van alle
zijden tot uiting kwam de teleurstelling
over het geringe aantal vacatures voor
hoofdcommies.
Tot voorzitter werd gekozen de heer H.
C. Pasman te Heemstede, terwijl als be
stuurslid werd herkozen de heer M. J. P.
Schmidt, directeur te Doe&urg en geko
zen de heer F. Rozeveld, directeur te Aal
smeer.
In den breede werd de te voeren actie uit
gestippeld, waarbij de groote eensgezind
heid der leden tot uiting kwam.
EEN HONDERDJARIGE TE SCHIEDAM.
Gisteren vierde de weduwe Berkelpoot,
verpleegde in het St. Jacob-gasthuis te
Schiedam, haar honderdsten verjaardag
Zij geniet een goede gezondheid en is nog
helder van geest. Gisterochtend is zij in
het gasthuis gehuldigd door de verpleegden
en het verplegend personeel.
De burgemeester van Schiedam, mr. dr.
F. H. L. van Haaien, de met vacantie is,
zond een schrifteiijken gelukwensch.
Ds W. Tonsbeek sprak namens de Ne-
derduitsch hervormde kelk te Schiedam
en den heer P. van der Most namens het
college van regenten.
De jarige ontving vele schriftelijke fe
licitaties, bloemstukken en fruitmanden.
DE BOTERHEFFING.
Het bedrag van de heffing en steunuit-
keering op boter, behoudens tusschentijd-
sche wijziging, is voor de week van 18 tot
25 Mei vastgesteld op "60 cent per K.G.
VERSPREIDE BERICHTEN.
H. M. de Koningin en H.K.H. Prinses
Juliana hebben gisteren in de Laan Clin-
gendaal de deelnemers aan een te Den
Haag gehouden N. J. V.-marsch gadege
slagen.
ENORME SCHADE OP TIMOR.
KOEPANG, 18 Mei (Aneta/A.N.P.) De
correspondent van Aneta te Koepang meldt
dat uit de jongste berichten uit het bin
nenland van Timor is gebleken dat de toe
stand tengevolge van noodweer en over
stroomingen zeer ernstig is. In Neder-
Timor zijn honderden.personen omgeko
men. Duizenden dieren werden het slacht
offer van de overstroomingen Groote op
pervlakten aan voedingsgewassen zijn ver
nield. terwijl vele boomen vernield zijn.
De totale schade wort thans geraamd op
circa twee millioen gulden.
OPRICHTING NEDERLANDSCHE VER.
VAN NACHTVEILIGHEIDSDIENSTEN EN
BEWAKING SBEDRIJVEN.
In verband met het Koninklijk besluit
tot uitvoering van de wet op de weerkorp
sen en de regelingen, die daarin zijn ge
troffen met betrekking tot de particuliere
bewakingsbedrijven en nachtveiligheids
diensten. hebben eenige bona fide belang
hebbenden, mede naar aanleiding van de
door den minister van justitie vastgestelde
verelschten van toelating, besloten over te
Wanneer U lid was van de af deeling
Leiden der Ned. Ver. voor Luchtbe
scherming secretaris is de heer
D. C. KOK, Rapenburg 9, Tel. 807
zou U het antwoord op die vraag
weten I
Ieder betaalt contributie naar draagkracht
(minimum 25 cents 's jaars).
ro°ven Peter Lorre en Leon Ames als
r' v&n het Duivelseiland ontsnappende
kdigers in de film ,,Mr. Moto, de
Geheimzinnige".
DON JUAN".
^1 door Gustav Gründgens worden
verfilmd.
jaren zijn meerdere malen
j '^en Gedaan om bekende werken uit
^-litteratuur te gebruiken als on-
voor een film. De oplossing van
het moeilijke probleem muziek en beeld vol
komen één te doen worden, zonder dat het
acoustisch gedeelte van de film dus Invloed
krijgt op de vrije behandeling van de
camera, is nog altijd niet gevonden. Het is
dit probleem, dat Gustav Gründgems thans
bezig houdt, daar hij met zijn komische
film, een nieuwe bewerking van Wolfgang,
i Amadeus Mozart's komische opera „Don
Juan", volkomen met de oude reproductie-
I methode wil breken. In tegenstelling met
veel vroegere operafilms zal niet worden
I vastgehouden aan de opera-coulissen: de
1 buitenopnamen voor deze film worden ge
maakt in Sevilla, waardoor Grühdgens
hoopt iets van die lichte. Zuidelijke atmos
feer. die ook Mozart's muziek kenmerkt, in
I de film te brengen. Gründgens wil dus de
film als het ware laten geboren worden
uit de muziek en daarom schrijft hij zelf
het libretto voor deze film, hetgeen een
waarborg is voor de artistieke eenheid, die
een opera-verfilming méér dan eenig
andere film zelfs, noodzakelijk moet wor
den. Zooals bekend mag worden veronder
steld, speelt de „Don Juan" omstreeks 1600
de opera heeft in 1787 te Praag haar
première beleefd en heeft sindsdien steeds
repertoire gehouden.
Gustav Gründgens, die behalve als
acteur en filmregisseur ook als tooneel-
regisseur zijn sporen heeft verdiend (hij
heeft voor de Staatsopera o.m. Mozart's
„Die Zauberflöte" geënsceneerd), werkt
voor hst muzikale gedeelte samen met Her-
bert von Karajan, een der jongere Duit
sche dirigenten.
DE GRIEZELFILM GAAT VOORT
Een nieuwe ,,Frankensfein"-reeks.
De hedendaagsche wereld vertoont een
merkwaardig aspect wat betreft de ge
neugten van hen, die het voorrecht genie
ten tot haar bewoners te behooren. Naast
de talloozen die ontspanning zoeken in
geestverrijkende objecten gelijk literatuur,
schoone en beeldende kunsten en wat dies
meer zij, staan millioenen, wier bestaan ge
kenmerkt wordt door den zucht naar sen
satie.
SensatieHet is een woord, een be
grip. dat velerlei interpretaties toelaat en
overigens zoo oud is als de wereld zelf. De
Romeinen keken reeds met welbehagen
naar het oppeuzelen van hun medemen-
schen en in de middeleeuwen waren het
de steekspelen tusschen geharnaste ridders
waar een ieders aandacht zich op concen
treerde.
Thans zijn het de honderdduizenden, die
in spanning de evolutie» der gierende
race-auto's op de banen gadeslaan, even
als het publiek dat trouw de tribunes der
voetbalvelden bevolkt, een onderdeel van
het immens legioen dat behagen schept in
min of meer opzweepende gebeurtenissen
en evenzoo is het gesteld met de boks-en-
thousiasten en Derby-volgelingen, kortom
met het ..groote" publiek.
Ook de filmwereld kent een repertoire
speciaal in het leven geroepen om tege
moet te komen a^n de belangstelling voor
rolprenten, waarin het sensatie-element
domineert. Men kent de verschillende on
derwerpen zooals detectivefilms, cowboys,
sportopnamen, gangsterverhalen, enz.,
doch het hoogtepunt van deze materie
wordt gevormd door de z.g. ..gruwelfilm",
waarvan de naam sommigen overdreven,
anderen zeer terecht voorkomt.
De gruwelfilmZij is een veelomstre
den publieke vermakelijkheid en haar
schpkkende inhoud heeft reeds tal van
gillen in de duistere bioscoopzalen teweeg
gebracht! Wij weten dat er menschen zijn
die de spanningen, de op uiterlijk effect
berekende, soms ongeloofelijk knappe pro-
jectiegruwelen niet kunnen verdragen
Anderen. „griezelen" „èchtknus" een
uurtje mee en zeggen na afloop „larie
koek. 't doet mij niets".
Universal heeft van het griezelgenie een
soort „specialiteit" gemaakt. Achtereenvol
gens bracht deze maatschappij den onver-
getelijken Lou Chaney in „De klokkenlui-
Hierboven de bekende Fransche actrice Danielle Darrieux in de film „De Fatale
Nacht", waarin zij met Pierre Dux, Raymond Cordy e.a. deze week te zien is.
der van de Notre Dame" en „Het Spook
van de Opera". Daarna kwam ..Dracula",
het vampierverhaal van Bram Stoker. Dan
volgde „De onzichtbare man" met Claude
Rains, welke uitzonderlijke, technisch ver
bluffend knappe film binnenkort wordt te
ruggebracht. Een verhaal van Mary Woll-
stonecroft Shelley bleek een nieuw, uiter
mate vruchtbaar arbeidsveld te zijn en. be
werkt naar dit gegeven, verscheen „Fran
kenstein" met Boris Karloff als het „mon
ster". De film oogstte opmerkelijk succes
en de vervaardiging van dit merkwaardige
wezen bleek dermate In den smaak te
vallen, dat besloten werd tot reconstructie
in „De bruid van Frankenstein" met Elsa
Lanchester, Charles Laughton's echtge-
noote, als de charmante titelrol vertolkster.
Thans is het de beurt aan „De Zoon van
Frankenstein". Het is merkwaardig te con-
stateeren, wat deze film betreft, hoezeer
de techniek in enkele jaren vorderingen
heeft gemaakt. Zeer fraaie suggestieve op
namen van sinistere figuren en dreigende
achtergronden. voordeelig gephotogra-
pheerde architectonische scheppingen, ver-
hoogen den totaal-indruk, waarbij aange-
teekend zij. dat niet minder dan vier ac
teurs van naam de hoofdrollen bezetten.
Boris Karloff is wederom het monster dat
opnieuw geschapen wordt Basil Rathbone
vervult de rol van den jongen baron Fran
kenstein, die evenals zijn vader in de ge
heimen van het leven wenscht door te drin
gen en roekeloos experimenteert. Lionel
Atwill is als inspecteur van politie Krogh,
een militante verschijning, indrukwekkend
en correct ondanks een aan het monster te
wijten verlies van zijn linkerarm. Bela
Lugosi tenslotte is in de huid van den
krankzinnigen schaapherder Igor gekro
pen en zijn ervaringen, opgedaan in Dra
cula" en ..The black cat" komen hem hier
best van pas.
„De zoon van Frankenstein" is de derde
familiegruweifilm in successie. Een publiek
dat „sensatie" mint, zal daaraan weer eens
oudcrwetsch zijn hart kunnen ophalen!
