y
y
v
Nieuws
uit de Filmwereld
De Engelsche dienstplicht
Nagedachtenis van dr. Lely
geëerd
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 5 Mei 1939
Derde Blad No. 24267
SOsfe Jaargang
Liberalen geven verzet op
V
Ook Uw £tetmi
Lucht Verdediginqs Fonds
A.s. afscheid
VAN ROSSUM DU CHATTEL
DRIESSEN
Rede van dr. Colijn
Wat moet ik doen bij
Luchtaanvallen
Cliawberlain heeft gisteren in het Brit-
Ihe Lagerhuis een verklaring afgelegd
het wetsontwerp op den dienstplicht,
ij jeide: „Terwijl ieder moet erkennen,
St de aankondiging van den dienstplicht
Jws en argwaan zou wekken, welke in
Ede gemoederen lang met de gedachte er-
tan gepaard waren gegaan, zal toch. wan-
Eter de regeeringsvoorstellen nauwkeurig
bestudeerd worden, blijken, dat zij heel ver
mn in de richting van het verleenen van
jaarborgen. die deze vreezen en twijfels
[ouden opheffen.
Te oordeelen naar de berichten uit
de verschillende dcclen des lands is die
opvatting bevestigd. Er is geen twijfel
mogelijk, dat de vastberadenheid van
het Britsche volk om zichzelf in staat
te stellen, dc aanvaarde verplichtingen
na te komen, wordt bewezen door dit
groote afwijken van de oude traditie en
een diep respect gewekt heeft in ge
heel Europa.
I De twijfel aan den ernst van onze voor-
lemens om onze defensieve strijdkrachten
L- den uitersten staat van bereidheid op
e voeren is weggenomen en ten opzichte
j dit punt is het besluit der regeering
j den maatregel in te voeren, volledig
trechtvaardigd".
Voortgaande zeide Chamberlain: Het
wetsontwerp zal dit jaar 200.000 man
schappen leveren en over drie jaar
800.000. De militiemanschappen zuilen
een shilling soldij per dag onivangen,
zonder toeslag voor rang of vak, maar
ook zonder kortingen.
ton vrouwen van gehuwden zal 17 shil-
_j oer week worden uitgekeerd met de
[cbruikelijke kindertoeslagen. Algemeen zal
fan toegeven, dat wij op grootmoedige
trie tegemoet gekomen zijn aan conscien
ces? opperaars van bezwaren.
Het wetsontwerp zoo deelde Cham
berlain vervolgens mede zal niet
worden toegepast op Noord-Ierland,
maar van kracht zijn voor ieder man
nelijk persoon tusschen de 20 en 21
jaar, die niet gewoonlijk verblijf houdt
in de dominions, de koloniën of man
daatgebieden.
I Buiten de wet vallen voorts de personen,
È.e vóór 27 April vrijwillig dienst genomen
fb'oen en degenen, die op medische gron-
ftn worden afgekeurd.
J N'oord-Ieriand. aldus Chamberlain voort-
|:ande. heeft de beslissing overgelaten aan
•peering van het Vereenigd Koninkrijk,
besloten heeft Noord-Ierland van de
|rit uit te sluiten, opdat de geschillen, die
invers zouden ontstaan, de doeltreffend-
tód des lands niet zou den benadeelen
Als erkenning van de vaderlandsliefde
Isa Noord-Ierland heeft de regeering be-
Jèoten, dat een lichte tankeenheid zal wor-
d gevormd als toevoeging aan de reeds
tornde eenheden van vrijwilligers.
I Zijn verklaring besluitende zeide Cham-
Vfein: „Hoe spoediger wij het wetsont-
aangenomen kunnen krijgen, hoe
oediger ook wii de veiligheid des lands
mnen verzekeren en hoe grooter de uit
ering zal zijn op de verschillende landen
n Europa".
De premier deed een beroep op de leden
i het Lagerhuis om er zorg voor te dra
dat er niet onnoodig gedebatteerd
werd en er aan te denken, dat het in het
belang van het land gewenscht was, dat
het wetsontwerp zoo spoedig mogelijk zou
worden afgehandeld.
Het lid van de labour-oppositie, Lees
Smith, heeft daarop het amendement op
het dienstplichtontwerp ingediend.
Hij verklaarde daarbij, dat het vrijwilll-
gerssysteem alle noodige manschappen zou
hebben opgeleverd. De tooneelen van geest
drift en de lange rijen mannen, die wacht
ten buiten de kantoren van het territoriale
leger, hadden spr. overtuigd, dat in Groot-
Brittannië dienstplicht niet noodig was.
Dienstplicht in Engeland in te voeren
om jonge mannen voor een tijd van drie
tot zes maanden naar een kamp te laten
gaan. beteekende werkelijk een stoomha
mer te gebruiken om een noot te kraken.
Smith beweerde verder, dat, vergeleken
met het door Chamberlain gegeven cijfer
van 200.000 man voor de opleiding onder
den dienstplicht, het vrijwilligerssysteem
met de reserves aan manschappen, die on
der dat systeem geoefend waren, 790.000
manschappen kon leveren.
Eden, die vervolgens het woord voerde,
werd met gejuich ontvangen. Hij steunde
het wetsontwerp, zeggende, dat het niet is
ingediend, omdat het vrijwilligerssysteem
heeft gefaald, maar ..omdat wij den twijfel
moesten wegnemen uit de gemoederen van
sommige vreemde landen ten opzichte van
de vastberadenheid, waarmede wij voor
nemens zijn de politiek te voeren, waaraan
wij onzen naam verpand hebben".
De waarheid is, dat er thans naties zijn,
die op den rand van het gevaar leven en
veel bewuster zijn van de onmiddellijke
noodzakelijkheid, die ieder oogenblik kan
ontstaan, dan wij in dit land. Deze naties
weten zeer wel, hoe diep en oprecht ge
hecht wij zijn aan het vrijwilligersbeginsel.
Maar juist daarom kunnen wij geen tref
fender symbool geven van de oprechtheid
van onze vastberadenheid om onze belof
ten ten uitvoer te leggen, dan door een
tijdelijke exjx>ffering van een fundamenteel
beginsel.
Het vrijwilligersstelsel brengt wellicht
goede militaire resultaten, maar men kan
nauwelijks zeggen, dat het Juist is.
De belangrijkste reden voor dit wetsont
werp is het feit. dat de regeering een bui-
tenlandsche politiek is gaan voeren, waar
van. naar wij aannemen, het doel is, dat
dc vrede wordt gehandhaafd door het
scheppen van een afsohrikwekkenden fac
tor tegenover eiken canflldaat-aanvaller.
Geen enkel argument kan den gemiddel
den burger van Europa er van overtuigen,
dat wij door de vrijwilligeremethode even
veel zouden kunnen bereiken als door den
dienstplicht, en dit juist maakt de afschrik
king volledig effectief.
Het is belachelijk te zeggen, dat de in
voering van den dienstplicht de eerste stap
naar een totalitair regiem is. Het Lagerhuis
zou aan een dergelijk verschijnsel onge
twijfeld onmiddellijk een einde maken.
Eden besloot met de woorden: „Ik hoop,
dat de regeering ons vanavond twee din
gen zal zeggen, die voor de wereld van het
grootste belang zijn: in de eerste plaats,
dat er geen enkele verandering is gekomen
f
HetLudifteTtfedigïhg5>-
fonds stelt jongelui
financieel in staat tob
vlieger opgeleid te
worden.
Een versterking van de
vliegepreserve is ver
sterking van onze Neu
traliteit.
Zendt üw bijdrage
aan het
ttt
Postgiro 287177, Den Haag, ten name van.
de Vereeniging voor Nationale Veiligheid.
4253 (Ingez. Med.)
in den aard of den omvang van onze ga
rantie aan Polen, dat die garantie abso
luut is, in de tweede plaats dat de regee
ring haar pogingen om de sovjet-regeering
in het vredesfront te brengen en met deze
en andere vredelievende regeeringen zoo
volledig mogelijke overeenkomsten te slui
ten. zal voortzetten".
De minister van Arbeid Brown, heeft het
debat namens de regeering besloten. Hij
zeide, dat er gc-en overdrijving in schuilt
te zeggen, dat de indiening van het wets
ontwerp op de militaire opleiding meer
dan eenige andere gebeurtenis in de afge-
loopen weken een kalmeerende uitwerking
heeft gehad in Europa, na de verplichtin
gen. welke de Britsche regeering te voren
heeft aangegaan tegenover Polen. Roeme
nië er^ Griekenland.
In antwoord aan Eden ten aanzien van
diens opmerkingen over Polen en Sovjet-
Rusland zeide Brown, dat het redelijk is.
dat Eden de verzekering wil krijgen, dat
de hoofdlijnen onzer buitenlandsche poli
tiek niet gewijzigd waren. Onze verplich
ting jegens Polen is naar aard noch naar
omvang gewijzigd, verzekerde hij.
Ten aanzien van sovjet-Rusland gaf de
minister te kennen geen nadere verklaring
voor het oogenblik te kunnen afleggen,
hoewel hij ten volle de wenschelijkheid er
kende, dat zoo spoedig mogelijk een ver
klaring moet komen.
De liberale oppositie heeft besloten zich
niet langer te verzetten tegen het ontwerp
tot Invoering van den dienstplicht, aldus de
parlementaire redacteur van Reuter.
Wanneer Maandag het debat wordt
voortgezet, zullen de liberalen het verzet
der arbeiderspartij dus niet meer steunen.
Zij zijn van meening, dat. nu de aangele
genheid reeds in bginsel door het parle
ment beslist is, een voortgezette campagne
tegen de regeering niet in het nationale
belang zou zijn.
grootheid van visie zorg voor het detail en
aan genialiteit eenvoud paarde.
Deze steen getuige dan voor het nage
slacht van ziin bijzondere verdiensten voor
land en volk. hij -etuige tevens van ons
vertrouwen in de toekomst van ons volk
en van ons geloof, dat de zegen, dien de
spreukendichter voor de vlijtigen in uit
zicht stelt, ook het deel zal zijn van den
koenen arbeid waarvan deze huldiging op
nieuw getuigenis begeert af te leggen.
Na deze woorden onthulde dr. Colijn den
door den beeldhouwer Haberman vervaar-
digden gedenksteen, die voorstelt het por
tret in relief van dr. Lely. met ter linker
zijde de omtrekken van de Zuiderzee in
haar oude gedaante en ter rechterzijde het
IJsselmeer met de inpolderingen zooals
deze eruit zullen zien. als het geheele plan
Lely in de toekomst zal zijn uitgevoerd.
Juweliers - Breestraat 95
Meest uitgebreide gj VERLOVINGSRINGEN
2887
Nieuwste modellen
(Ingez. Me<J.)
Gistermiddag is op initiatief van de
Vereeniging Jubileumfonds der Eerste
H.B.S. met vijfjarigen cursus in den
gevel van het perceel Leidschegracht 39
te Amsterdam. een gedenksteen ont
huld ter nagedachtenis van wijlen den
minister van waterstaat, dr. C. Lely,
wiens naam in Nederland en daarbui
ten za! blijven voortleven als van den
ontwerper van het grootsche plan tot
afsluiting en gedeeltelijke droogmaking
der Zuiderzee.
Tegen drie uur verzamelde eich in het
perceel 39, welks bewoners hun welwillende
medewerking voor de plechtigheid hadden
verleend, de minister-president, dr. H. Co
lijn en de minister van waterstaat, mr. dr.
ir. J. A. M. van Buuren. de Commissaris ni
der Koningin m de provincie Noord-Hol- VOll Q.6I1 il&Gr il. ijiQZSr
land mr. dr. A. Baron Röell, de burgemees- vr
ter van Amsterdam dr. W. de Vlugti de I
minister van staat mr. D. Fock, oud-gou- I
verneur van Ned. Indie en vele anderen.
De minister-president heeft den gedenk
steen onthuld met een rede, waaraan het
volgende is ontleend:
Ruim 85 jaren na zijn geboorte, ruim 10
jaar na zijn heengaan, zijn wij thans hier
vereenigd op de plek. welke dank zij het
loffelijk initiatief van enkelen, door een
gedenksteen blijvend zal worden aangewe
zen als de geboortestee van Cornels Lely.
Het gedenkteeken, hier aangebracht, wil
den naam van een grooten Nederlander
aan de vergetelheid ontrukken en ertoe
bijdragen, dat bewondering voor wat is tót
stand gebracht in de afsluiting en gedeel
telijke drooglegging van de Zuiderzee zich
paart aan eerbied voor den man. wiens
ruime visie en wiens ijzeren volharding ons
land dit machtig werk deden ondernemen.
Wanneer wij bij de Zuiderzeewerken onze
aandacht vooral concentreeren op dr, Lely,
dan zien we daarom de verdiensten van
voorgangers en medewerkers niet over het
hoofd. Als we Lely eeren. dan bedoelen we
allerminst een van Diggelen, een Stieltjes,
een Leemans en anderen te vergeten, die
er allen toe hebben bijgedragen de gene.gd*
heid van het Nederlandsche volk te doen
rijpen om dit groote werk eindelijk aan te
vatten en reeds gedeeltelijk te voltooien.
Dan veronachtzamen we ook niet de betee-
kenis van hen. die een zoo werkzaam aan
deel hadden in de uitvoering maar dan
vatten we die allen saam in den naam van
den man wiens ontwerpen ten slotte aan
vaard ziin. die er de wettelijke bekrachti
ging op wist te verkrijgen en die een be-
slissenden invloed heeft geoefend op de
wijze van uitvoering in de eerste jaren.
Na uitvoerig lily's verdiensten te hebben
geschetst zeide dr. Colijn:
Gij weet. dat in het monument, hetwelk
is opgericht op de plaats waar de afslu.t-
dijk In 1932 is gesloten, de woorden ziin
gegrift: „Een volk dat leeft bouwt aan zijn
toekomst". Dat deze overtuiging, die in
vroeger eeuwen tot zooveel grootheid heeft
geleid, maar die daarna wel eens al te
zwak gevoeld werd, thans weer verleven
digde. danken wij voor een zeer groot deel
aan die enkele uitstekenden onder ons. die
in krachtige lijnen het gebouw der toe
komst ons voor oogen wisten te stellen.
Lely was onder die bevoorrechten een der
op den voorgrond tredenden, niet het minst
omdat hij aan kennis degelijkheid, aan
De heer H. Blazer.
A.s. Dinsdag hoopt de heer H. Blazer,
personeelschef van de N.V. Turkenburg's
Zaadhandel te Bodegraven in een bijeen
komst van directie, personeel en familie
leden, na een 54 jarige dienstvervulling,
officieel afscheid te nemen. In het jaar
1935 heeft de heer Blazer onder groote
belangstelling zijn gouden jubileum bij de
N.V. Turkenburg's Zaadhandel herdacht.
Wanneer U lid was van de afdeeling
Leiden der Ned. Ver. voor Luchtbe
scherming secretaris is de heer
D. C. KOK, Rapenburg 9, Tel. 807
zou U het antwoord op die vraag
weten
Ieder betaalt contributie naar draagkracht
(minimum 25 cents 's jaars).
I HERBERT MARSHALL EN CLAUDETTE
COLBERT IN „ZAZA".
film, die echter veel tragische momenten
bevat en aan de beide bovengenoemde be
kenden van het filmdoek, gelegenheid biedt
tot sterk en aangrijpend spel.
Hubert Marshall en Claudette Colbert.
drb?I' Marshall en Claudette Colbert
En v ?eze W€ek de hoofdrollen in de
iii.s V. az%", vervaardigd naar het tooneel-
I «uk
Pierre Berton en Charles Simon
Het
betreft hier de geschiedenis van
Sw
I hajf' ""«mg van het Parijsche music-
JHjbuek. die In het blinde weg, onver-
KlifiTS Waar eerlijk, haar hart schonk
lm nïï!.<len man, die haar liefde niet kón
tt' beantwoorden
Mven een vroolijk mötnent uit deze
„ROBERT KOCH'S STRIJD TEGEN
DEN DOOD."
De Tobis-Cinema heeft een aanvang ge
maakt met de verfilming van het leven
van Robert Koch. Wij publiceeren een ar
tikel van den artistieken adviseur van deze
nieuwe Emil Jannings-film, waarin hij de
belangrijkste eischen uiteenzet waaraan
moet worden voldaan.
Toen Emil Jannings me vroeg of ik aan
het artistieke gedeelte van de Robert Koch
film der Tobis wilde medewerken, trok ik
me om te beginnen terug in de eenzaam
heid met een aantal boeken, die over de
zen beroemden man handelen. Maar er was
nog geen dag voorbij of ik wist al wat ik
Emil Jannings zou antwoorden. Ik was als
het ware bezeten door het onderwerp Ro
bert Koch. Toch was ik me er van bewust,
dat ons hier een opgave wachtte, die heel
wat dieper was dan ik oorspronkelijk had
gedacht. Een opgave, die zonder twijfel
door Emil Jannings zal worden beheerscht.
Wat weet. men eigenlijk van Robert Koch?
Dat hij dokter, bacterioloog en ontdekker
was. Maar wat beteekent dat? Een raadsel
voor de meesten onder ons. Wat is dat voor
een man, vragen zij, die in de bioscoopzaal
zitten en kijken naar wat er op het zilveren
scherm gebeurt. Zij denken waarschijnlijk,
dat Robert Koch een van hun lievelings-
hclden is of een der groote avonturiers
van het witte doek. Maar zij weten niet.
dat Robert Koch werkelijk een held is, een
man die leefde en werkte voor het heil
der menschheid.
Want Robert Koch behoort tot de on-
sterfelijken op deze aarde. Zijn daad was
de daad van het genie. Wat hij ontdekte
was van even groote beteekenis als de ont
dekking van Copernicus. Hij schonk aan de
medische wetenschap een nieuw arbeids
veld, gaf haar opgaven, waarmede zij nog
jaren heeft te werken. Hij was de man,
die den blik van den man der wetenschap
leidde van het onderzoek van het men-
schelijke lichaam, van diens anatomie en
cellenbouw naar de ontstaans- en uitbrei
dingsoorzaken der ziekten. Dat was nieuw
en hoogst belangrijk. Koch vond een nieu
we methode. Hij speurde den verwekker
der ziekte op, de „baccil" en bouwde op
zijn ervaringen het systeem der bestrijding
der ziekte op. Jarenlang vervolgde hij deze
„baccillen", deze plaag der menschheid. Ja
renlang lag hij op den loer om deze „bij
het hoofd te vatten"een strijd die veel
heroïscher is, dan welke strijd der harts
tochten ook! Een strijd tegen den dood!..
Véél dramatischer dan de gewone filmro
mantiek kan verzinnen. Want het was een
strijd tegen den dood terwille van het leven
zélve. Een strijd, dien Koch uitvocht zon
der acht te slaan op persoonlijk succes, op
persoonlijke verdienste. Niet terwille van
geld en roem, maar om het heil der
menschheid.
Het leven van Robert Koch zooals de
nieuwe Jannings-film ons toont, is vol van
tragische verwikkelingen, vijandigheid en
zelfopoffering, zoodat men het met ieder
ander leven van een held uit de geschiede
nis der menschheid gerust kan vergelijken.
Het ontbrak Robert Koch niet aan „te
genspelers". Rudolf Virchow, bijvoorbeeld,
een even groot man als Koch. bestreed
diens wetenschappelijke opvattingen, daar
hij van zijn eigen methode geen afstand
kon doen. Maar tenslotte huldigde hij tóch
die van Robert Koch en erkende diens
eeuwige beteekenis voor de wetenschap
Deze strijd tusschen die twee mannen der
wetenschap veroorlooft ons een blik te wer
pen in het speciale milieu der geleerden.
„Robert Koch's strijd tegen den dood" is
een film van het genie, die door de groote
Duischen filmkunstenaar Emil Jannings
wordt vertolkt. Zij geeft een trouw beeld
van den lijdensweg, der opofferingsgezind
heid en van het onbuigzame geloof in de
eigen roeping van den genialen zoeker Ro
bert Koch.
Het ligt dus niet in onze bedoeling
slechts een getrouw beeld te geven van het
leven van den mensch Robert Koch, want
dat zou eigenlijk eerder de opgave zijr> van
den geschiedkundige. Een filmkunstwerk
heeft een andere opgave te vervullen: In
blijvende trekken het gezicht der uitge
beelde figuur te etsen in de herinnering
van den toeschouwer. Een herinnering, die
opstijgen moet boven het alledaagsche
beeld.
In „Robert Koch's strijd tegen den dood"
zal de titelheld voor ons leven, als een
ideale figuur.
Behalve Jannings en Werner Krauss
spelen in deze film de acteurs Berl.ard
Goetze, Theodor Loos, Jacob Tiedtke, Wal
ter Werner en Otto Wernicke.
CONRAD VEIDT IN ,JDE SCHAAKSPELER"
Tyrone Tower en Annabella.
Hierboven de bekende Fran.sche filmactrice
Annabella na haar dezer dagen gesloten
huwelijk met den even bekenden filmac
teur Tyrone Power tijdens het snijden van
de hun aangeboden prachtige huwelijks
taart.
Conrad Veidt in „De Schaakspeler"
met een zijner mechanische figuren.
Conrad Veidt is nog steeds een der
meest geziene filmacteurs. Men zal
zich hem van tallooze bekende créatie's
herinneren: ditmaal vertolkt hij de rol van
den eigenaardigen Poolschen baron van
Kempelen. die in den volksmond de dui
velskunstenaar heette en van wien Voltaire
eenmaal zeide „Baron van Kempelen is een
zonderling personage." Hij was nj. begif
tigd met een uitzonderlijke gave voor het
vervaardigen van mechanische figuren, die
hem omringden en die hij als zijn beste
vrienden beschouwde.
Zijn levensgeschiedenis, spelend in de
18de eeuw. toen het Poolsche volk wor
stelde om zich vrij te maken van het juk
der Russische overheersching, wordt in
deze film verhaald en men komt tot de
conclusie, dat men nauwelijks een beter
acteur had kunnen vinden voor de rol van
den geheimzinnigen Van Kempelen dan
Conrad Veidt. wiens suggestiviteit als steeds
opmerkelijk is.
