COUPOUS
BUITENLAND
DINSDAG 2 MEI 1939
No. 24264
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
gOsie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS
Prof. Sneller benoemd
tot Leidsch hoogleeraar
Algemeene Toestand
Voortzetting der diplomatieke actie.
UMS1E DA6
BI)
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Prins Bernhard
naar het buitenland
Toespraak van Calinescu
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.18
Franco^ per post f. 2 35 per 3 maanden -f portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.J
BENOEMING VANWEGE HET LEIDSCH
UNIVERSITEITS-FONDS.
De Universiteitsraad van het Leidsch
Universiteits-Fonds heeft na verkregen
Koninklijke machtiging benoemd tot
bijzonder hoogleeraar in de economi
sche geschiedenis aan de Rijksuniver
siteit alhier, prof. dr. Z. W. Sneller, te
Rotterdam.
Tot curatoren van dezen leerstoel zijn
benoemd Dr. M. van Blaivkenstein te Was
senaar, mr. K. P. van der Mandele te Rot
terdam en mr. R. Mees te Rotterdam.
Zeger Willem Sneller werd 11 December
1882 te Wlnsum in Friesland geboren.
Hij werd opgeleid voor het onderwijs,
deed in 1907 staatsexamen en studeerde
vervolgens aan de Universiteit te Utrecht
ln de Nederlandsohe letteren, waar hij ln
1916 promoveerde op een, dissertatie, geti
teld: „Walcheren in de 15de eeuw". Van
1910—1912 was hij leeraar aan de Chr.
Kweekschool voor Middelbaar Onderwijs,
van 1912—'1919 leeraar aan de Chr. HBS.
te Den Haag. In het jaar 1919 volgde zijn
benoeming tot onderdirecteur van het
bureau voor 's Rijks Geschiedkundige publi
caties. In 1922 volgde aljn benoeming tot
hoogleeraar aan de Ned. Handelehooge-
school te Rotterdam in de economische ge
schiedenis. In 1932 werd prof. Sneller be
last met het houden van voordrachten aan
de Leidsche Universiteit in de economische
geschiedenis. Prof. Sneller is tevens lid van
den Bconomisohen Raad.
Van zijn hand verschenen verschillende
publicaties, o.a. ,De Unie van Utrecht en
het Plakkaat van Verlatinge; „Deventer,
die Stadt der Jahrmarkte"; ln samenwer
king met dr. W. S. Unger „Bronnen tot de
gerchiedenis van den handel met Frank
rijk 753—1885"; idem met dr. H. J. Smit
.Leerboek der Algemeene Geschiedenis",
alsmede diverse artikelen in tijdschrif
ten, enz.
25 JAAR PACHTER VAN DE
GEHOORZAAL.
De heer W. F. van Ingen Schenau.
Gisteren was het 25 iaar geleden, dat de
heer W F. van Ingen Schenau voor het
eerst optrad ais pachter van de Stadsge
hoorzaal
Od uitdrukkelijk verzoek van den heer
van Ingen Schenau hebben wij van te
voren van dit Jubileum geen melding ge
maakt. zof^at alleen enkele intimi ervan
od de hoogte waren en de d-ag overeenkom
stig den wensch van den jubilaris een nor
maal verloop had
Hedenmorgen heeft het personeel den
heer en mevrouw van Ingen Schenau een
eenvoudige, doch hartelijke huldiging be
reid. waarbij namens het kellnerspersoneel
het woord werd gevoerd door de heeiren A.
Eadus en G. de Jong zoomede namens de
brandwachts en waarbij ook een huldeblijk
ls aangeboden.
De heer van Ingen Schenau dankte voor
deze hulde en sprak den wensch uit, dat de
geest onder het personeel steeds even goed
moge blijven.
Men bleef daarna eenlgen tijd in feeste
lijke stemming bijeen.
MfLITARIA.
Bij zijn uittreden op 1 Mei j.l. als leger-
predikant heeft ds. E. L Nauta heden per
garnizoensorder afscheid genomen van de
officieren, onderofficieren en minderen in
het garnizoen Leiden onder betuiging van
zijn erkentelijkheid voor de medewerking,
welke hij steeds mocht ondervinden bij zijn
ambtsvervulling in dit garnizoen en met
6e beste wenschen voor hun wapen, onder
deel en persoon,
Aan den res. Ie luitenant mr. J A. Dek
ker van 4 R. I. is door den minister van
Defensie vergund tot 1 Augustus 1939, met
uitzicht op verlenging tot 1 Jan. 1940. vrij
willig in werkelijken dienst te komen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging.
Naamlooze Vennootschap Scheepsbouw-
?h Reparatiewerf .de Hoop" voorheen
°abrs. Boot, Sumatrastraat 49. Leiden,
deeps bouw De statuten zijn gewijz'gd.
morgen
Te Warschau is minister Beck in confe
rentie geweest met de ambassadeurs van
Engeland en Frankrijk en met den Pool-
schen gezant te Berlijn, die daarvoor was
overgekomen.
Erkend wordt, dat Polen geen oorlog wil
en alleen ln ernstige gevallen zal Polen er
toe overgaan gebruik te maken van zijn ge
wapende macht.
Indien Polen hiertoe zou besluiten, dan
zullen Engeland en Frankrijk te hulp
komen.
Alle bioscooptheaters in,Polen vertoonen
van gisteren af aan het begin van iedere
voorstelling een korte propagandafilm, die
uiting geeft aan den geest der Poolsche
openbare meeriing en aan den wensch der
regeering, de moreele voorbereiding van het
volk te voltooien.
De film begint met klaroengeschal,
waarna de woorden: „Wij eischen van nie
mand Iets, maar zullen geen duim breed
van ons gebied afstaan" weerklinken.
De rolprent vertoont verder artillerle-
salvi. cavaleriecharges en andere militaire
operaties. ZIJ eindigt met de woorden: „De
kracht van ons leger ls onze beste verde
diging".
Vol belangstelling wacht men op Beck's
rede op 5 Mei!
De stemming blijft gespannen. De kran-
tenverkoopers in Polen weigerden Duitsche
bladen te verknopen en te Gniezno zijn
drie Jonge meisjes van Poolsche nationali
teit, doch van Duitsche afstamming, ver
oordeeld tot gevangenisstraffen varleerend
tussohen 18 en en 6 maanden, omdat zij
gepoogd hebben een vereeniging van meis
jes op te richten naar het voorbeeld van
de Bund Deutsohcr Maedchen. Te Tczew
ln Pommeren is een rentmeester tot 18
maanden gevangenisstraf veroordeeld om
dat hij zijn arbeiders opdracht had gege
ven, hem met „heil Hitler" te groeten,
hieraan toevoegend dat binnenkort deze
groet in dit gebied verplicht zou zijn.
Verder is een Danziger veroordeeld tot
negen maanden gevangenisstraf wegens
beleediging van de Poolsche natie en pro
vocatie.
Graaf Potocki, de Poolsche gezant te
Washington, heeft gezegd: Polen is geen
Tsjecho-Slowakijeiedere actie van
Duitschland tegen Dantzig zal worden be
schouwd als een casus belli".
Ten aanzien van het verzoek van Hitier
een weg door den corridor te mogen aan
leggen zeide Potockti: „de eenige verkla
ring voor dit verlangen van Duitschland
is de wensch Polen van de zee af te sluften
en zijn economische en vermoedelijk ook
politieke onafhankelijkheid te vermin
deren".
Tenslotte zeide graaf Potocki, dat Polen
wel bereid is over Danzig te onderhandelen
doch nooit zal wijken voor geweld.
In antwoord op een desbetreffende tot
hem gerichte vraag heeft Chamberlain in
het Britsche Lagerhuis verklaard, dat de
besprekingen met Rusland voortgang vin
den. Halifax heeft Maisky, den Russischen
gezant te Londen, Zaterdag gesproken, on
middellijk na diens terugkeer uit Moskou.
„Terwijl ik volledig de wenschelijkheid
toegeef van het afleggen van een verkla
ring, zoo spoedig dit slechts mogelijk is"
aldus vervolgde de premier „betreur ik
het, dat ik voor het oogenblik niet meer
kan zeggen".
Op de vraag van Attlee, of eenigerlei be-
paald voorstel van Rusland is ontvangen,
antwoordde Chamberlain, dat voorstellen
ontvangen zijn en dat de beraadslagingen
nog wot den voortgezet.
Op de verdere vraag van Attlee, waarom
er zooveel vertraging is geweest in de be
handeling van deze zaak. antwoordde
Chamberlain: „Het is zeer moeilijk in te
gaan op bijzonderheden van onderhande
lingen, die nog voortduren. Het is geen
zeer eenvoudige zaak. Het is een aangele
genheid, waarbij met andere regeeringen,
behalve de onze, rekening moet worden ge
houden".
Chamberlain gaf vervolgens de verzeke
ring. dat deze onderhandelingen met allen
mogelijken spoed worden voortgezet.
Op de vraag, of de regeering thans een
verplicht nationaal dienstregister wil in
stellen, antwoordde Chamberlain ontken
nend, waaraan hij toevoegde: „Ik ben van
meening, dat de redenen, die aangevoerd
LEIDSCHE CHR. ORANJEVEREENIGING.
leidsche REDDINGSBRIGADE.
Geslaagd zijn voor het examen Ned. Bond
jot het. Redden van Drenkelingen: mej. M
«weienboom, diploma B; P. M. Bey A; M.
HUten. A; B. C. Storm. A; H. Rol. B;
J- Tegelaar, B.
den examen werd afgenomen in de over-
i„ zweminrichting aan de Mauritskade
m Den Haag,
Drukbezochte feestvergadering.
Ter gelegenheid van den verjaardag van
H. K. H. Prinses Juliana had de Leidsche
Chr. Oranjevereeniging gisteravond in de
vroolijk met vlaggendoek versierde Stads
gehoorzaal een feestvergadering belegd.
Onder de vele aanwezigen de zaal was
geheel gevuld merkten wij o.m. op den
burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bakhuy-
zen, wethouder Jac. Wilbrink, den garni
zoenscommandant overste Buurman, mr.
Briët, voorzitter van de Contactcommissie,
den heer W. v. d. Laan, voorzitter van de
Drie-Octobervereeniglng en ir. P. C. Lin-
denbergh, voorzitter van de Ver, Konin
ginnedag.
Het Leidsche Salonorkest o.l.v. den heer
J, Plu, dat voor en tijdens de uitvoering
opgewekte muziek ten gehoore bracht en
ook een vaderlandsche liederen-potpourri
verzorgde, bracht er al spoedig een fees
telijke stemming in.
De voorzitter van de Chr, Oranje-veree-
niging, mr. dr. N. G. v. Geelkerken, heette
alle aanwezigen, in het bijzonder de hier
boven genoemde autoriteiten, hartelijk
welkom. In een korte toespraak heeft hij
er vervolgens op gewezen, dat het Neder-
landsche volk zich van harte wenscht te
verblijden met den verjaardag van Prin
ses Juliana, die dicht bij het Nederland-
sche volk staat. Zij is geen legendarische
figuur, die ergens veraf in een paleis
woont, of een mystieke figuur uit een
sprookje. Integendeel, aldus spr„ onze Prin
ses is een figuur, die in het midden van
Haar volk wenscht te wonen en te leven.
Haar vreugde is dan ook onze vreugde en
daarom zijn wij verblijd als onze Kroon
prinses Haar verjaardag viert. Dan willen
•wij feestvieren, ook al is dat op 1 Mei. Spr.
voor zich gelooft, dat geen schooner feest
op 1 Mei in deze zaal gevierd kan worden,
(Applaus), Onze vreugde op dezen dag, al
dus spr., Is tevens een treffende demon
stratie van den band, die Nederland aan
Oranje bindt
Nadat spr. dan nog gewezen had op de
groote zegeningen, welke ons land en volk
in het Huls van Oranje bezitten eindigde
hij met te zeggen, dat wij vrije Neder
landers willen blijven in een vrij land rond
den troon van Oranje.
Twee coupletten van het Wilhelmus wer
den hierna gezongen waarna de Oranje
Garde het declamatorium „Een muur van
vuur" van Leo Lens opvoerde. Dit decla
matorium. dat mede door zijn strekking
cm een heropvoering vraagt, verwerpt den
Jan Salie-geest en roept op tot een enthou
siast uitdragen van de ware Oranje-liefde.
De Chr Oranje-vereeniging, die reeds
menige welgeslaagde uitvoering met me
dewerking van de Timdelerclub gaf, had
zich ook voor dezen avond verzekerd van
I het optreden van dit gezelschap. Ditmaal
koos de Timdelerclub. die het in den regel
in vaderlandsche stukken zoekt, het dra-
matisch-historisch spel „Het kind van
Staat", van H. J. Schimmel. Het stuk, dat
speelt tijdens het eerste stadhouderlooze
tijdperk in het jaar 1666, deed iets zien
van den strijd tusschen den jongen Prins
Willem en den raadspensionaris van Hol
land. Johan de Witt. In het stuk werden
naar voren gebracht de groote gaven,
waarmede het lichamelijk zwakke „kind
van Staat" was toegerust en waardoor het
later als Koning-Stadhouder een der voor
naamste staatslieden van Europa werd. De
zware rol van het kind van Staat was in
goede handen van den heer P. Kouwenho-
ven, die in Johan de Witt (Kres) een pas
senden tegenspeler vond. Zeer te waardee-
ren viel in dit stuk ook het karakterspel
van Frederik van Nassau, Heer van Zuile-
steyn (Bouwman). Gedrieën droegen zij op
prijzenswaardige wijze het geheele stuk,
dat door zijn vele historische verwikkelin
gen op sommige oogenblikken wel eens wat
te eentonig werd. Ook de bijrollen waren
in vertrouwde handen. Een aparte vermel
ding verdient zeer zeker de aankleeding
van het stuk. De costumes waren met zorg
en smaak gekozen. Aan de souffleuse. mej.
Van Kamp, werden bloemen aangeboden.
Met het zingen van „Halleluja, eeuwig
dank en eere", werd deze alleszins ge
slaagde feestvergadering besloten.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd zijn voor het doctoraal examen
geneeskunde mej. G. Halbertsma (Grouw.
Fr.i en de heeren J. F. B. Bok (Den Haag),
P. C. J. Voogd (Goedereede) en B S Pclak
(Den Haagi.
Niet de heer A. F. Kriek, doch de
heer W. J. Kriek heeft ln zijn hoedanig
heid van voorzitter van de commissie voor
het kinderfeest gistermiddag de voorstel
ling in de Stadszaal geopend.
Morgen zal onze stadgenoot de heer
P. van Westrienen. meesterknecht der N.V.
Distilleerderij „De Fransche Kroon" v.h.
Hartevelt en Zoon, den dag herdenken, dat
hij voor veertig jaar bij deze firma in
dienst trad.
Dr. D. E. Bosselaar en dr. C. de Jong,
beiden alhier, zijn benoemd tot lid van de
commissie, welke in 1939 belast is met het
afnemen van het Staatsexamen.
Tijdens de werkzaamheden op het
Vliegveld te Valkenburg, kwam B. van hier
zoodanig te vallen dat hij zijn polsslag
ader afsneed. Na ter plaatse te zijn ver
bonden is hij vervoerd naar het Acade
misch Ziekenhuis alhier.
De Zaterdag alhier gehouden speldjes
dag ten bate der Ned. Ver. voor E.H.B.O.
heeft f.425 opgebracht.
4030
(Ingez. Med.)
ztjn tegen een dergelijk register, en die
volledig uiteengezet zijn door Anderson op
6 December j.l., niets van haar kracht heb
ben verloren".
Op de vraag, of de preimer, teneinde het
beginsel te behouden van samenwerking
tusschen de Balkanlanden tot het bieden
van weerstand tegen agressie, wil overwegen
welke stappen genomen kunnen worden om
bijstand te geven bij de regeling van open
staande kwesties tusschen Roemenië, Bul
garije en Griekenland, zooals de kwesties
van de Dobroedsja en Dede Agatch. ant
woordde Chamberlain: „De Britsche regee
ring hecht het grootste belang aan het be
ginsel van de eenheid op den Balkan en is
van oordeel, dat de genoemde kwesties in
u'e eerste plaats geregeld moeten worden
door onderhandelingen tusschen de be
trokken landen".
De Amerikaansche minister Huil heeft
medegedeeld, dat het Duitsche ministerie
van buitenlandsche zaken een copie van
Hitler's rede heeft doen toekomen aan de
Amerikaansche ambassade te Berlijn en in
een daarop volgend telefoongesprek heeft
verklaard, dat deze copie het antwoord aan
president Roosevelt was.
Huil voegde hieraan toe, dat de over
handiging van deze copie echter niet
als een antwoord op de boodschap van
Roosevelt beschouwd zal worden.
In het Lagerhuis heeft Chamberlain nog
medegedeeld, dat de Italiaansche regeering
zich bereid verklaard heeft er in toe te
stemmen, dat de geloofsbrieven van den
nieuwen Britschen ambassadeur in Rome,
Sir Percy Lorraine, gericht zullen zijn aan
„Z.M. den koning van Italië en keizer van
Ethiopië" (dus niet aan den „koning van
Albanië").
Men verneemt, dat de koning van Italië
een persoonlijk schrijven aan den koning
van Egypte gericht zou hebben, waarin hij
de verzekering geeft, dat Italië vriend
schappelijke bedoelingen ten aanzien van
Egypte heeft. De Italiaansche gezant te
Cairo zou deze boodschap overhandigd
hebben.
De verzekering zou zijn gegeven voor het
geval, dat de militaire maatregelen in Libye
bezorgdheid bij de Egyptenaren gewekt
zouden hebben.
BINNENLAND,
Een wetsontwerp inzake wijziging van de
regeling der college-gelden ingediend*
(4de Blad).
Te Den Haag is overleden, 81 jaar oud, de
vice-admiraal G. F. Tydeman (Binnen
land, 3de Blad).
Kolendampvergiftiging aan boord van de
„Hunze 3" te Rotterdam; twee dooden
(Gemengd, 4de Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS:
Kalme affaire - Vaste stemming - Op-
loopende koersen - Amerika hooger -
Beleggingsmarkt prijshoudend.
BUITENLAND.
De viering van den 1 Mei-dag (4de Blad).
De voortzetting van het diplomatieke spel
(Buitenland, 1ste Blad).
De Engelsche wet op den dienstplicht.
(Buitenland, 1ste Blad).
Nieuwe voorstellen inzake een regeling in
Palestina (Buitenland, 1ste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BETïïCHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Voor het geheele land: betrok
ken tot zwaar of half bewolkt.
Waarschijnlijk enkele regenbuien.
Weinig verandering in tempera
tuur. Meest matige Noordoostelijke
tot Noordelijke wind.
VEREENIGDE STATEN.
Versterking der verdediging van het
Panamakanaal.
In opdracht van Roosevelt heeft het de
partement van oorlog een belangrijken
maatregel genomen, die ten doel heeft de
verdediging van het Panama kanaal te ver
sterken door de instelling van een nieuw
militair departement „het departement
Portorico", dat belast zal zijn met de leiding
van het geheele defensiesysteem in de zone
der Antillen. Het nieuwe organisme zal zijn
zetel hebben in San Juan en op 1 Juli gaan
functionneeren. Het zal belast zijn met de
taak buitenlandschen. vijandelijken mo
gendheden te beletten bases te vestigen in
de nabijheid van het Amerikaansche vaste
land.
Men meldt ons van offi-
cieele zijde, dat Prins Bern
hard heden voor korten tijd
voor particuliere aangele
genheden naar het buiten
land is vertrokken.
Na eenige dagen in Noord-
Italië te hebben doorge
bracht reist de Prins naar
Reckenwalde voor een kort
bezoek aan zijn moeder,
Prinses Armgard.
ROEMENIË.
De premier Calinescu heeft het woord
gevoerd voor 4000 afgevaardigden op het
eerste congres der arbeiderscorporaties. Hij
zegde den Roemeenschen arbeiders dank,
dat zij een dag loon hadden afgestaan voor
het leger en twee uren per dag overwerk
verrichtten in de wapenfabrieken.
Dit, aldus de minis ter-president, bewijst,
dat het land zich geen enkele opoffering
bespaart voor de verdediging van zijn on
afhankelijkheid en territoriale onschend
baarheid. Men zegt, dat de pers van een
buurland opzet tot eischen tegenover Roe
menië. eischen, welke door andere vreemde
mogendheden zouden worden ondersteund.
Dei-gelijke agitaties komen niet de betrek
kingen van goede buurschap en vriend
schap ten goede. Ik stel er prijs op. dat geen
enkel gezaghebbend vertegenwoordiger "ran
eenige vreemde mogendheid ooit eenig
voorstel heeftg edaan. dat een territoriale
opoffering van de zijde van ons land be
oogde. Integendeel, ik kan zeggen, dat onze
politiek van waardigheid en verdediging
van onze territoriale onschendbaarheid
overal een volkomen begrip heeft gevonden.
Ik kan op ondubbelzinnige wijze ver
klaren, dat Roemenië betrekkingen van
goede buurschap en vriendschap
wenscht te onderhouden met buur
staten en dat het bereid is economi
sche en cultureele overeenkomsten te
sluiten.
Iedere tegen ons grondgebied gerichte
poging zou botsen op den meest vast
beraden en onschokbaren tegenstand.
Deze politiek is die van het geheele
land. Het is de nationale politiek van
Roemenië
Na afloop van het congres hebben de
deelnemers voor den koning gedefileerd.