ROOSEVELT'S VREDESBOODSCHAP
Hoe het Derde Rijk fulmineert
tegen Roosevelt's boodschap
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 22 April 1939
Derde Biad
No. 24256
BELASTING-MOEILIJKHEDEN?
80sie Jaargang
1BUITENL. WEEKOVERZICHT
Wereld nog steeds in
angstige afwachting
De schim van Wilson: „Good luck!
Laat mijn ervaring je niet afschrikken".
HOOGSTRATEN': Boekhoudbureau
Men voelt eindelijk de kracht der democratiën
te hebben onderschat
Verbazing over Hitler's
afwachten tot 28 April.
De situatie ernstiger
bekeken
In ons vorig overzicht wezen wij op het
droeve feit, dat de wereld steeds den oorlog
nader kwam. Volkomen ziende en wetende,
maar schijnbaar niet in staat een andere
richting te geven aan den gang van zaken.
Nauwelijks was de inkt. waarmede dit
was afgedrukt, geheel droog of de pre
sident der Vereendgde Staten, Roosevelt,
heeft een manmoedige poging gedaan om
een halt toe te roepen aan het afglijden
naar den oorlogs-afgrond. Of het baten
zal? Laat ons direct voorop stellen, dat wij
niet geheel zonder hoop zijn, dat indirect
toch nog wel eens kon blijken, dat Roose
velt niet een slag in het luchtledige heeft
"edaanDirect verwachten wij niets
van de daad van Amerika's president
Dit laatste laat zich gemakkelijk verkla
ren. In de eerste plaats laten dictatoren
Zich niet den weg wijzen, op welk gebied
ook; hun prestige eisdht. dat zij zelf den
weg' uitstippelen, dien zij willen betreden.
In°de tweede plaats is president Roosevelt
bij de as-mogendheden geen persona grata,
integendeel behoort hij, speciaal in Duitsch
land tot de meest gehate en verfoeide
staatslieden van dezen tijd, daar hij zich
verstoutte meermalen van zijn groote afkeu
ring van Berlijn's politiek te doen blijken.
Ten derde: het ingrijpen van president Wil
son in 1918 was destijds allesbehalve een
gelukkige geste en dat Duitschland, die in
den rampzaligen vrede van Versailles dit
aan den lijve heeft ondervonden, zich dit
maar al te zeer herinnert, behoeft geen ver
bazing te wekken.
Zie, deze drie redenen zijn motieven te
over. waarom van het begin af aan de ver
wachting op een direct succes van Ameri
ka's president uitgesloten moest worden
geacht. Waarbij dan nog kwam, dat Roose
velt zich alleen tot Hitler en Mussolini
wendde, niet tot de overige landen, waaruit
kan worden afgeleid, dat hij zijn standpunt
niet heeft gewijzigd en hij dus in de totali
taire staten het gevaar blijft zien voor een
verstoring van den vrede!
Edoch, al voorzagen wij dan een afwij
zende houding van Berlijn en Rome, niet
I hadden wij durven bevroeden, dat zoo'n
toon zou worden aangeslagen (al Is de
Duitsche perstaai ln het algemeen weinig in
overeenstemming met de bij ons, gelukkig,
nog in doorsnee gebruikelijke) als het ge
val is geweest. De Duitsche pers en men
weet, hoe deze van bovenaf haar orders
ontvangt is op een dusdanige wijze van
leer getrokken, dat moeilijk anders kan
worden gesproken dan van een rechtstreek-
sche beleediging van Roosevelt en de door
hem voorgestane politiek. Deed aanvanke
lijk de Italiaansche pers niet mee ln dit
scheid-koor. later heeft zij zich, helaas,
daarbij aangesloten,
Officieel hebben Rome en -Berlijn zich
echter nog niet over Roosevelt's vredes
boodschap uitgelaten. Mussolini's korte toe
spraak bij den aanvang der werkzaamhe
den voor de wereldtentoonstelling te Rome
over eenige jaren (1942) mag toch niet als
I zoodanig worden beschouwd. Het is zelfs de
vraag, of er wel een rechtstreeksch ant
woord zal worden gegeven. Als zoodanig
I kar. men toch niet aannemen de groote
I rede, die Hitier op 28 dezer in den Rijksdag
I ral afleggen. Dat is een antwoord voor het
forum der wereld, waar de rede Immers per
radio, ook in andere talen, zal worden uit
gezonden, niet aan den president persoon
lijk.
Natuurlijk wordt er druk gegist naar den
inhoud van deze rede maar wij zullen daar
op maar niet vooruit loopen. Dat deze af
wijzend zal zijn. staat echter wel vast
En toch, zooals wij boven reeds zeiden,
vleien wij ons met de hoop, dat indirect
trots alles president Roosevelt toch nog wel
eens iets zou kunnen bereiken. Alleen al
het feit, dat de Fuehrer, wiens 50sten ver-
Jaardag met grooten luister is gevierd, uit
stelt tot Vrijdag as. doet toch zien, dat
Hitler begrijpt, dat de stap van Roosevelt,
hoezeer in Duitschland dan als leu
genachtig en farlzeïstisch uitgekreten, over
de gansche andere wereld een schok heeft
doen gaan, en dat niet kan worden vol
staan met een afwijzing zonder meer,
dat daaraan toch de „eer van een Rijks
dagzitting" moest worden gegeven, opdat
voor de wereld deze afwijzing kan worden
gemotiveerd. Maar zal die motiveering wel
volkomen negatief kunnen zijn, moet daar
aan ook niet iets constructiefs worden toe
gevoegd? Het lijkt ons van wel en dat con
structieve kan dan als een soort tegenvoor
stel worden beschouwd, waarop wellicht
voort kan worden geborduurd. De vragen
van president Roosevelt waren zoo recht op
den man af inzake garantie van non-agres
sie tegen 31 met name genoemde landen,
afgezien van de kwestie van ontwapening
ril de economische vraagstukken, dat een
uitvoerig antwoord daarop de Duitsche
'hese moet onthullen. En te eer, waar bij
uw afwijzing Amerika in het kamp der
tegenstanders terecht komt, daaraan be
hoeft niet meer te worden getwijfeld.
Laat ons daarom rustig afwachten!
In hoeverre Mussolini zich afzijdig houdt
om te zijner tijd de rol van bemiddelaar te
sunnen spelen. zooaLs men hem toedicht, is
avenmin discutabel. Ook dat zal pas kun
nen blijken na Hitler's rede, waarop thans
het wachten is.
Intusschen zetten beide partijen, die zich
'n,oas werelddeel hebben gevormd, haar
actie onverminderd voort. Er wordt dus
aan weerszijden ernstig rekening gehouden
met de mogelijkheid, dat Roosevelt's po
sing tot ingrijpen niet in het minst resul-
Ia' zal afwerpen. En dat is in zeker op-
icnt te begrijpen. De wereld, en speciaal
'■ui opa, is toch meer en meer gekomen in
nu,?05 ^at aan het woord der dictators
1 tonder meer wordt geloofdHet-
jj, ,a een geduchte handicap is, want ten-
r 15 niet voor iedere regeling een ga
dett afgezien van de vraag, of
totalitaire staten daaraan zouden willen,
vei-il and 'h noS druk doende om zich te
I laat - 5 met de sovjets en Turkije en het
I FranU-i aanzien. dat een regeling, waarbij
I troHr vanzelfsprekend zal zijn be-
I i- Jy16" op komst is. Trouwens, de binnen-
osche maatregelen in Engeland en in
p" maatregelen in tcngeiana en in
de doen scherp uitkomen, hoezeer
»e.!Jl0Relyicheid van oorlog als bestaande
Wordt
aanvaard.
Overigens gaat alle actie in de eerste
plaats om Europa's Oosten en den Balkan.
Duitschland bewerkt in hoofdzaak Roeme
nië en Bulgarije. Italië Hongarije en Zuid-
Slavië. Anderzijds laten Londen en Parijs
zich ook niet onbetuigd ten aanzien van
Roemenië. Hongarije is afgeschreven in het
kamp der as-genooten! Zuid-Slavië wordt
met het oog op zijn precaire ligging uiter
lijk met rust gelaten. De kwestie der Kroa-
ten zal daar eerst in het reine moeten zijn
gebracht voor en aleer het land naar bui
ten krachtig zou kunnen optreden. Bulga
rije is voor beide partijen te koop, houdt
zich voorloopig „neutraal".
Maar in de tweede plaats richt zich de
actie op Spanje. Bij het einde van den
broederkrijg hoopte men, dat het gevaar
voor Europa van die zijde spoedig zou zijn
geweken. Het is wel anders uitgevallen
Men mag zich zelfs afvragen, of het
Spaansche gevaar niet acuut wordt.
Na Franco's overwinning zouden de
vreemde troepen terstond worden terugge
roepen of teruggezonden, al naar gelang
men dit wil inzien. Het vertrek dezer troe
pen wordt evenwel maar uitgesteld en nog
eens uitgesteld, alle Italiaansche verzeke
ringen over de wenschelijkheid van het
handhaven van het accoord met Engeland
ten spijt. Het heet zelfs, dat er nu weer
besloten is tot uitstel tot einde Mei
Bovendien geven Franco's jongste uitlatin
gen reden te over om te vreezen, dat het
nieuwe Spanje, onder invloed van Rome
en Berlijn, ook imperium-droomen er op
na gaat houden, hetgeen de gevaren op
nieuw zou vergrooten.
De situatie spitst zich echter zoo toe,
wij hebben het reeds eerder geschreven,
dat o.i. niet lang meer zal behoeven te wor
den gewacht op de groote eindbeslissing in
zake oorlog of vrede. De spanningen zijn te
groot en te hevig om nog lang te kunnen
worden volgehouden. Laat ons hopen, dat
der wereld de oorlogsramp worde bespaard
Ieder wil den vrede welaan, dan moet
er toch een uitweg zijn te vinden, hoe ver
dwaasd de wereld ook moge zijn geworden.
PLANTSOEN 29 - LEIDEN - TELEF. 1754.
3022 (Ingez. Med.)
Onze Berlijnsche correspondent schrijft
d.d. gisteren:
De boodschap van President Roosevelt
aan Hitler en Mussolini heeft in heel de
wereld opzien gebaard, doch hij heeft wel
nergens zoo'n indruk gemaakt als in het
Derde Rijk. Waarmede intusschen niet ge
zegd is, dat men de door den President der
Vereenigde Staten voorgestelde vredescon
ferentie met beide handen heeft aangeno
men. Integendeel. Zooals men op het oogen-
blik tegen Roosevelt fulmineert, hebben wij
dit in ontelbare campagnes tegen de de
mocratieën in het algemeen en tegen
Amerika in het bijzonder nog nooit beleefd.
Wat het Duitsche volk van Roosevelt's
voorstel denkt is moeilijk te achterhalen.
Men kan echter veilig aannemen, dat de
gemiddelde Duttscher onder den indruk van
de woedende uitvallen tegen het Ameri-
k: .nsche staatshoofd er onwillekeurig van
overtuigd raakt dat deze inderdaad geen
eerlijke bedoelingen koestert en slechts
door laagheid en huichelarij geleid wordt.
DE WIJZE VAN PUBLICATIE.
Men heeft ditmaal de kwestie waarom
het gaat niet verdoezeld, zooals dat in den
laatsten tijd herhaaldelijk het geval was
met de redevoeringen van Neville Cham
berlain. waarvan de Duitsche krantenlezers
e~ radioluisteraars nooit den eigenlijken
tekst te weten kwamen, doch waarop men
hun uitsluitend gepeperde commentaren te
slikken gaf. Roosevelt's boodschap daaren
tegen is volledig en voor een goed deel in
letterlijken tekst gepubliceerd. Maar niet
als een samenhangend geheel! Integendeel,
de ingevoegde commentaren die meer ruimte
beslaan dan de boodschap zelf. pogen met
minstens zooveel geslepenheid, als men
President Roosevelt toeschrijft., diens be
toog alleen maar met een alles overheer-
schend wantrouwen en een uitgesproken
kwaadwill'gheid te lezen.
Men noemt in het Derde Rijk Roo
sevelt's bemiddelingspoging een „truc"
en verbindt daaraan vergelijkingen met
Woodrow Wilson, den man. „die het
grootste verraad der wereldgeschiedenis
op zijn geweten heeft". Intusschen geeft
men minstens zijdelings toe, dat Roo
sevelt's brief er een is van een bijzonder
handige soort.
Men rekent er op. dat het de openbare
meening van nagenoeg de geheele wereld
zal worden ingehamerd. dat Roosevelt door
de edelste drijfveeren tot zijn interventie
kwam. Waar deze nu zonder ook maar een
oogenblik in overweging genomen te zijn,
van de hand gewezen wordt, zal het den
„democratischen raddraaiers", gelijk de ge
ijkte term luidt, niet moeilijk vallen, om
de wereld een keer te meer te overtuigen
van de oorlogszuchtigheid der dictaturen.
EEN MACHTIG INSTRUMENT.
Voorts zeeft men er zich rekenschap van,
dat Roosevelt's afgewezen aanbod ten allen
tijde een machtig diplomatiek instrument
zal zijn om Amerika in te schakelen in het
omsingelingsfront, daar Roosevelt nu im
mers zal kunnen beweren, dat ook zijn
laatste poging om den vrede te redden,
mislukt is en dat dus het Amerikaansche
volk het ziine ertoe zal moeten bijdragen
om de democratische vrijheid en de be
schaving te redden, belaagd als deze wor
den door hen. die dezelfde Roosevelt de
Duitsche pers herinnert er met bitterheid
aan 24 uur voor de publicatie van zijn
vredesboodschap in zijn Pan-Amerikaansche
radiorede nog voor ..Hunnen en vandalen"
schold!
WAT ZIJN DE BEZWAREN?
Wat het Derde Rijk eigenlijk precies
tegen de voorstellen van den President der
Vereenigde Staten heeft, is niet heelemaal
duidelijk, tenzij men genoegen neemt met
de verklaring, dat het verzoek om een
garantie, dat de grenzen van een groot
aantal met name genoemde staten geëer
biedigd zullen worden, een ongehoorde in
menging in de politiek van een andere
mogendheid beteekent.
De woedende uitbarstingen aan het
adres van Roosevelt, waarmee de Duit
sche openbare meening op het oogen
blik gebombardeerd wordt, moeten on-
zes inziens wel in de eerste plaats wor
den toegeschreven aan de groote teleur
stelling. dat thans ook de Vereenigde
staten een actieve rol gaan spelen in
het democratisch front tegen de ezpen-
siezucht der dictaturen.
Want dat Amerika zich binnen afzien-
baren tijd zal stellen achter Frankrijk en
Engeland en dan misschien ook achter
Rusland, omtrent welks houding de onge
rustheid steeds grooter wordt, daaraan twij
felt men hier nauwelijks.
Berlijn heeft in het laatste half jaar
enorme politieke successen geboekt. Het pou
misschien te veel zijn. wanneer men be
weerde, dat men daardoor aan zelfover
schatting was gaan lijden. Maar één ding
stond voor de Wilhelmstrasse onomstoote-
lijk vast. namelijk, dat de democratieën nog
geruimen tijd de spreekwoordelijk ..blaf
fende honden" zouden blijven, die der tra
ditie getrouw, niet bijten! En thans blijkt
meer en meer, dat men op het verkeerde
paard heeft getipt!
EEN ANDERE TOON.
In alle toonaarden was de totale mis
lukking van Engelar.d's poging om met
Polen tot een accoord te komen, reeds be
zongen toen dit accoord tóch tot stand
kwam. De garantieverklaring ten aanzien
van Griekenland had men gehoopt te voor
komen door Mussolini's garantie der Griek-
sche onafhankelijkheid, maar Engeland liet
zich niet verbidden, terwijl de garantie
jegens Roemenië hier insloeg als een bom.
Van Rusland was men er voor en na zeker
van dat dit land slechts zou trachten in
troebel water te visschen. Op het oogenblik
acht men schijnbaar de mogelijkheden van
een Engelsch-Russisch pact toch niet zoo
gering meer want men heeft plotseling ge
broken met de gewoonte, om het militair
potentieel der Sovjets als een paskwil te
behandelen en men spreekt er voortaan
met even grooten ernst over als over de
Britsche vloot en het Fransche leger.
Wij willen nog niet beweren, dat men
zich in Duitschland langzamerhand
begint te verontrusten over de geesten,
welke men zelf wakker geroepen heeft.
Het moreel is goed. zooals dat in leger-
berichten heet, maar onmiskenbaar be
kijkt men de ontwikkeling der dingen
met een gTootere dosis nuchterheid en
met aanmerkelijk minder bravour.
Ofschoon men in de huidige spanning
niet voorzichtig genoeg kan zijn met het
weergeven ran geruchten en veronderstel
lingen. ongeacht of die kalmeerend of ver
ontrustend zijn. zoo Hikt het ons toch niet
van belang ontbloot, molding te maken van
de reacties, welke het bijeenroepen van den
Rijksdag te voorschijn geroepen hebben.
HITLER'S BIJEENROEPING
VAN DEN RIJKSDAG.
Dat Hitler ten overstaan van den Rijks
dag en via de radio voor heel het Duitsche
volk zou antwoorden op Roosevelt's bood
schap. stond van tevoren vast. gezien de
enorme agitatie van radio en pers Dat de
Führer echter bijna twee volle weken tijd
zou nemen om zijn antwoord te overwegen,
is iets. dat zoozeer strijdt tegen alle regelen
der dynamiek van een totalen staat, dat
Berlijn hiervan met groote verbazing ken
nis nam.
D? vraag is thans, waarom Hitier niet
eerder dan den 28sten April zal spreken?
Dat hij Roosevelt's voorstellen van de hand
zal wijzen, staat onomstootelijk vast. Maar
verder? Wil hij eerst de besprekingen tus-
schen de Generale State" van Duitschland
en Italië tot een goed einde voeren en de
noodige maatregelen nemen om op alles
voorbereid te zijn?
Men dient er namelijk rekening mee te
houden, dat in Duitschland de veronder
stelling vrii algemeen verbreid is dat En
geland en Frankrijk een overra' op de dic
taturen in het schild voeren, of deze zoo
danig willen provoceeren. dat zij zich het
masker van onschuldige aangevallenen
kunnen opzetten.
Hier en daar hoort men tenslotte ook de
veronderstelling opperen dat Hitler in den
korten tijd. die hem nog rest. tot een rege
ling wil komen met Polen om vervolgens
Roosevelt tegenvoorstellen te doen waarbij
hii inderdaad de riif-ncec-h- ""enzen be
looft te earandpe-»" mits bem benaaMe
econom's-he --d„ar wo"den
en vooral een regeling van het koloniale
vraagstuk in het uitzicht wordt gesteld.
(Nadruk verboden).
