STADSNIEUWE
Debat in het Engelsche
Hoogerhuis
BUITENLAND
DONDERDAG 20 APRIL 1939
No. 24254
Officieele Kennisgevingen
KEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Statenverkiezingen
Lord Halifax antwoordt
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
Algemeene Toestand
verwacht
conservatisme
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor aflvertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 4- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 rnndj
HET OFFICIEELE RESULTAAT IN
DEN KIESKRING LEIDEN.
Volgens de officieele opgave van het
hoofdstembureau was het resultaat der
Statenverkiezingen in den kieskring Leiden
als volgt:
S.D.A.P. 15.647, R.-K. Staatspartij 28.150,
Anti-Rev. Partij 13.045, C. H. Unie 16.371,
N.S.B. 3021. Liberalen 4065, Communisten
1372, Vrijz. Dem. Bond 5368, R.S.A.P. 123.
C.D.U, 1790. S.G.P. 1857, Bolsjewiki 119, H.
GS. 898, Chr. Nat. Actie 269. Totaal
92.096.
In onze extra-editie van hedenmorgen
waren de cijfers van 1937 en 1939 abusie
velijk verwisseld.
BEHANDELING VAN GASZIEKEN.
Gisteravond heeft dr. v. d. Stoel uit Stoel
uit Voorschoten voor den kring Leiden der
EHBO. in de college-zaal van prof. Suer-
mondt een voordracht gehouden over de
•behandeling van gaszieken bij luchtaan
vallen. De belangstelling was zóó groots aat
de zaal te klein was en stoelen bijgezet
moesten worden. Spr. stond eerst bij de
uitwerking van de verschillende strijdgas
sen stil en de hulp, welke de E.H.B.O. hier
bij kan verleenen. Verder behandelde spr.
de uitwerking van brand-, mijn- en bri
santbommen en demonstreerde hij 3 ver
schillende soorten gasmaskers. Aan het slot
dankte spr. dr. Maas, directeur van het
Acad. Ziekenhuis en prof. Suermondt voor
het beschikbaar stellen van de collegezaal,
ERNSTIGE AANRIJDING.
Gistermiddag is op den Rijksstraatweg
te Wassenaar, nabij de Rust- en Vreugd -
laan. de 17-jarige M. B. W., wonende in
de Thorbeckestraat alhier, die op een
bakfiets reed, van achter aangereden door
een auto bestuurd door de M. uit Den
Haag.
W. wero tegen den grond geslingerd en
liep een zware hersenschudding en een ga
pende hoofdwonde op.
De bestuuruer van de auto verklaarde
de bakfiets niet te hebben opgemerkt, door
dat hij van achter een andere auto van
daan kwam. Na het verleenen van de eer
ste hulp door dr. Hubbeling is W. naar het
St. Elisazeth ziekenhuis alhier overgebracht
De bakfiets werd geheel vernield. De auto
is door de politie in beslag genomen.
De commissaris van politie te Wassenaar
verzoekt getuigen van dit ongeval zich te
willen vervoegen aan zijn bureau van Zuy-
len van Nijeveltstraat.
BIBLIOTHECA NEERLANDICA
MANUSCRIPTA.
Zooals men z:ch wellicht zal herinneren
is eenige maanden geleden de Bibliotheca
Neerlandica Manuscripta, het levenswerk
van wijlen prof. dr. W. de Vreese, officieel
overgedragen aan curatoren der Leidsche
Universiteit ter plaatsing in de Universi
teitsbibliotheek aldaar.
Aangezien destijds verscheidene perso
nen, die deze schenking door hun finan-
cieelen steun mogelijk maakten, niet aan
wezig konden zijn, had het bestuur der
stichting ln overleg met den directeur der
oibliotheek. dr. F. P. Sevensma, gistermid
dag alle schenkers uitgenoodigd om de uit
gebreide collectie te bezichtigen.
Onder hen bevond zich ook de heer C.
S. Sixma baron van Heemstra, particulier
secretaris van H. M. de Koningin, welke
laatste voor dit doel een belangrijke gift
schonk.
De voorzitter der stichting, prof. dr. Jan
de Vries, hield een korte toespraak, waarin
hij wees op de groote beteekenis van deze
col.ectie en tevens op de groote verrassing,
dat een zoo talrijk aantal personen in zoo
korten tijd een dusdanig belangrijk bedrag
bijeenbracht, waarbij hij in het bijzonder
H. M. de Koningin dankte voor Haar voor
beeld.
Hierna werd de collectie bezichtigd.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing:
Loon-Confectiefabriek G. J. Biesot, Stille
Rijn 14. Leiden.
Wijzigingen:
Handelsvennootschap „Plawa", Rouw
kooplaan 4, Voorschoten. Fabricatie en
agentuur en commissie. De procuratie van
H J. van der Plaats is gewijzigd.
Naamlooze Vennootschap Broodfabriek
IT7 ^eeuw". voorheel De Rooy en Duister-
hof. Hooftstraat 69, Alphen a d. Rijn. De
statuten zijn gewijzigd. Wijziging handels
naam in N.V. Broodfabriek ..De Zeeuw"
voorheen De Rooy en Duisterhof.
Prof. mr. A. H. M. J. van Kan, oud-
hoogleeraar en prof. mr. B. M. Telders,
hoogleeraar te dezer stede zijn respectieve-
hJk benoemd tot voorzitter en plaatsver
vangend lid van de commissie, belast met
1939 a^nemen van Het notarieel examen in
Dinsdag a.s. hoopt Mej. M. P. van
^uren den dag te herdenken dat zij 25
u;fr. Beleden, als werkster in dienst trad
'J A- W. Sijthoff's Uitgevers Mij. alhier.
DE ZONSVERDUISTERING.
Dank zij den onbewolkten hemel is de
zonsverduistering hier te lande gistermid
dag zeer goed waarneembaar geweest.
Eenigszins tegen de verwachting in, was
het zonlicht zóó sterk, dat men het ver
schijnsel niet met het bloote oog kon gade
slaan en van een beroet stukje glas of
fotografische plaat gebruik moest maken
om het zonder gevaar voor het gezichts
vermogen nauwkeurig te kunnen obser-
veeren. Sommigen vonden het verschijnsel
zóó interessant, dat zij zich naar het open
veld. enkelen zelfs naar het strand be
gaven, om het ongehinderd gade te slaan.
Te ruim zeven uur onttrok de zon zich
bescheiden aan verdere waarneming en
verdween onder den horizon.
MILITARIA.
De res. Ie luitenant H. Stillebroer van
•het 4e reg. infanterie is met ingang van
heden overgeplaatst naar de Brigade
Luchtvaart te Soesterberg.
Aan de dienstplichtige sergeanten P. Ja
ger en A. W. M. Meeuwissen van het 4e reg.
infanterie is door den Minister van Defen
sie vergund voor drie maanden vrijwillig
onder de wapenen te komen als admini
stratieve hulpkracht voor den korpsadmi
nistrateur resp. van het Ie reg. huzaren en
van het reg. grenadiers.
Prof. dr. S. T. Bök alhier is benoemd
tot- lid van de commissie, welke in 1939 be
last is met het examineeren van hen, die
een akte van bekwaamheid wensohen te
verkrijgen tot het geven van middelbaar
of lager onderwijs in de lichamelijke oefe
ning.
ONTEIGENING.
De Burgemeester der gemeente Leiden
maakt bekend, zulks ter voldoening aan
artikel 84 der Onteigeningswet, dat ter Ge
meentesecretarie. Rapenburg No. 12 (af-
deeling Financiën)
vanaf heden gedurende 21 dagen
ter inzage voor een ieder is nedergelegd het
besluit van den Gemeenteraad d.d. 17 April
j.l. tot*
Onteigening
krachtens art. 77. Ie lid. lo. der onteige
ningswet. ten name van de gemeente Lei
den. van de perceelen gelegen aan de le
Gortestraat, de le Haverstraat, de Kraaier-
straat, de 4e Binnenvestgracht, de Geere-
straat, de Kiikstraat en de Geeregracht,
zulks ter ontruiming van die oppervlakten.
De Burgemeester voornoemd.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Leiden, 20 April 1939 3334
VERKIEZING PROVINCIALE STATEN.
De Voorzitter van het Hoofdstembureau
in kieskring III (Leiden) maakt bekend dat
op Vrijdag 21 April a.s. des voorm. te 10
uur, door dat bureau ten Gemeentehuize,
Rapenburg 12. de zitting zal worden ge
houden. bedoeld in art. 92 der Kieswet, tot
vaststelling van de uitkomsten der op 19
April tevoren in dien kieskring gehouden
stemming ter verkiezing van de leden van
de Provinciale Staten van Zuid-Holland.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Leiden. 20 April 1939. 3335
Bij die opening van het debat over de
buitenlandsche politiek in het Hoogerhuis
heeft lord Cecil verklaard, dat de boodschap
van Roosevelt aan Duitschland en Italië
met kenmerkende duidelijikheid en moed
aan de open-bare meerling had getoond, dat
het er om gaat, of ruw nationalisme de
wereld zal overheerschen, of dat het voor
de vredelievende naties nog tijd is, er op
te staan, dat de krachten van rechtvaar
digheid en internationale samenwerking
het laatste woord hebben.
Cecil wilde het huis vragen, te over
wegen, in welke algemeene richting de
Britsche buitenlandsche politiek zich
dient te bewegen, met het doel, zoo
veel mogelijk een blijvenden vrede in
de wereld te verzekeren.
Het gaat er niet om, zeide hij, of wij
voor dit of dat land moeten vechten.
Het gaat er om, of wij zoo noodig
zullen vechten voor handhaving van
recht en orde in de internationale aan
gelegenheden.
Cecil gaf toe, dat het zeer wel mogelijk
is, dat op het oogenlblik ndets anders gedaan
kan worden, dan de bewapening en de
bondgenootschappen voor deh vrede uit te
breiden, doch hij verkoos een algemeen
vredesverbond boven stuk voor stuk afge
legde verklaringen, die volgens hem er toe
moesten leiden, dat de wereld meer en meer
in twee partijen wordt verdeeld.
De onderlinge afhankelijkheid der naties
was een fundamenteele factor in de buiten
landsche politek.
Minister Halifax antwoordde, ook op op
merkingen van nog eenige andere sprekers
Strabolgi had gezegd, dat er gevaar kan
bestaan voor een plotselingen aanval op
Britsche koopvaarders op alle zeeën.
Halifax verklaarde, dat deze aangelegen
heid de volle aandacht der regeering heeft.
Ten aanzien van de geruchten over troe
penbewegingen in Spanje zeide de minister,
dat men heeft te doen met een demobili
satie van het Spaansche leger, zoodat een
groot deel der troepenbewegingen natuur
lijk is. Er behoeft geen ongerustheid te be
staan. Op grond van de ontvangen inlich
tingen behoeft niet al te veel geloof te wor
den gehecht aan de geruchten over den
aanleg van versterkingen door Duitechers
bij de Franisóhe grens in Spanje.
De voornaamste beginselen der Britsche
buitenlandsche politiek kunnen worden
samengevat in enkele woorden: handha
ving van een werkelijiken vrede in de wereld
en bescherming van de wettige belangen
van Britsche onderdanen in het buitenland.
Ten aanzien van de verzwakking van den
Volkenbond gaat geen mogendheid geheel
vrij uit. Een van de betreurenswaardige
gevolgen van die verzwakking is, dat de
landen, welke niet tevreden zijn, thans de
beginselen verwerpen, met behulp waarvan
men de volkerengemeenschap had willen
besturen.
EERSTE BLAD
Er is thans geen gemeenschappelijkheid
van begrippen bij de gesprekken tusschen
de landen. Wij bedoelen niiet hetzelfde wan
neer we hetzelfde zeggen. De regeering
heeft getracht, deze ontwrichting der inter
nationale betrekkingen en dit conflict der
ideologiën te vermijden.
De hoop, dat na September 1938 door
onderhandelingen een algeheele regeling
tot stand zou komen, is teleurgesteld. Het
is één van de moeilijkheden, dat de regee
ring. wanneer zij besprekingen voorstelt,
van zwakheid beschuldigd wordt, en wan
neer zij zich besloten toont, de Britsche be
langen en de beginselen, waarop de maat
schappij rust. te verdedigen, het verwijt
van agressieve bedoelingen te hooren krijgt
Desniettemin zette de regeering haar
streven voort, tot het door de Duitsche mi
litaire actie tegen Tsjecho-Slowakije dui
delijk werd. dat de basis van wederkeerig-
heid voor een dergelijke politiek op dit
oogenblik niet bestaat.
Het is een fantastische bewering, dat
de beraadslagingen, waarmede wij een
begin hebben gemaakt, en de garan
ties, welke wij verstrekt hebben, eenige
agressieve bedoeling hebben, Het ge
roep van omsingeling is met duidelijke
bedoelingen aangeheven.
Een dergelijke gedachte zou bij de
Britsche regeering nooit opkomen: zij
zou in strijd zijn met het Britsche be
ginsel: „leven en laten leven".
Halifax zeide vervolgens, dat de Britsche
ambassadeur in Berlijn op de gewone ma
nier naar zijn post zgu terugkeeren, zoo
dra zijn verlof geëindigd zou zijn.
De Britsche regeering heeft niet het ver
langen de nationale welvaart van welken
anderen staat ook, te bedreigen. Zij hoopt,
dat de thans aanvaarde politiek van weer
stand tegen verdere agressie op den duur
zal leiden tot een terugkomen uit de poli
tiek van agressie tot vriendschappelijke
bespreking.
Ten aanzien van Rusland zeide Halifax
niet meer te kunnen mededeelen dan dat
de onderhandelingen met dien staat wor
den voortgezet.
Halifax zeide verder, aat geen enkel land
moeilijkheden heeft gehad bij het verkrij
gen van grondstoffen uit het Britsche rijk,
tenzij het welbewust zichzelf rantsoeneer
de ter wille van de oorlogsindustrie. Onge
lukkig werd de voorkeur gegeven aan an
dere methodes dan vrije besprekingen en
dat laat ons geen keus: Wij moeten voc%t-
gaan met onze kracht te vergrooten.
Halifaen betuigde nogmaals zijn instem
ming met de boodschap van Roosevelt en
zeide. dat de Britsche politiek steunt op
het beginsel, dat de rechten van kleinere
landen niet door sterkere terzijde worden
geschoven, dat het geweld niet de beslis
sende factor in het verkeer tusschen de
volken zal zijn. j
Indien er ooit een oorlog zou uitbreken, j
zou zulks, voor zoover het het Engelsche
volk betreft, slechts veroorzaakt worden,
doordat men beseft, dat er geen ander
middel was om de waarden, die men zelfs
belangrijker dan het leven acht, te ver
dedigen.
BINNENLAND.
Bij den Leidschen Raad zijn voorstellen
ingediend tot instelling van contact
commissies tussehen burgerij en over
heid (2e Blad).
De verkiezingen voor de Provinciale Staten
(4e Blad).
Er wordt een schaakmatch EuweKeres
georganiseerd. 'Sport, 3e Blad).
De Nederlandsche tennisploeg voor den
wedstrijd tegen Polen. (Sport, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Eenige ontspanning ter beurze - Alge
meen vaste stemming - Suikeraandee-
len willig - Amerikanen vast - Beleg
gingen iets beter.
BUITENLAND.
Hitler's 50ste verjaardag, (lste Blad).
Debat in het Engelsche Hoogerhuis en
antwoord van lord Halifax, (le Blad).
Diverse besprekingen in Europa. (Buiten
land, lste Blad).
Een radio-rede van Mussolini (Laatste Be
richten, le Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Nog de periode van afwachten en besprekingen.
De periode van wachten houdt onvermin
derd aan. Dit geeft maar al te zeer aanlei
ding om te blijven gissen.
In het ..Giornale d'Italia" verklaart
Gayda, dat niet verwacht moet worden, dat
Rome en Berlijn met tegenvoorstellen op
de boodschap van Roosevelt zullen ant
woorden.
Tegenvoorstellen, zoo zegt hij, worden
gedaan tusschen partijen, die op voet van
gelijkheid en wederzijdsch vertrouwen
staan. Gayda ontkent, dat Italië op instruc
ties uit Berlijn zou hebben gewacht voor
het antwoord, dat door middel van de
pers op de boodschap moest worden ge
geven.
Hij komt tot de conclusie, dat Roosevelt,
„de zaken in Europa laat. zooals zij waren".
Hoop-gevend is het zeker niet
Ook de rede van lord Halifax in het
Britsche Hoogerhuis bracht geen nieuwe
gezichtspunten en evenmin deed Bonnet
dit in de Fransche Kamercommissie voor
buitenlandsche zaken.
Hij bracht verslag uit over zijn bespre
kingen met Chamberlain en Halifax, die
hebben geleid tot de verstrekking van ga
ranties aan zekere landen, en zinspeelde
op de besprekingen, die thans tusschen
Polen en Roemenië gevoerd worden en de
verzekering van de wederzij dsche veiligheid
ten doel hebben.
Frankrijk wenscht en verwacht steeds
vriendschappelijker betrekkingen met Tur
kije. Turkije heeft de verzekering gegeven,
dat het het sand jak niet met geweld zal
bezetten.
De onderhandelingen met Rusland wor
den op een basis gevoerd, die betrekking
heeft op meer dan een eenvoudig lucht-
pact
Volgens leidende klingen te Burgos, al
dus de Fransche minister, beteekent de toe
treding van Spanje tot het anti-Komin-
tern-verdxag geen aansluiting bij de spil-
mogendheden. maar zou zij eerder als een
uiting van zuiver ideologische strekking
beschouwd moeten worden.
Gafencu heeft gisteren zijn besprekingen
te Berlijn geëindigd. Gistermiddag heeft de
Roemeensohe minister van buitenlandsche
zaken nog een onderhoud gehad met Go
ring.
Havas wijst op de beteekenis van een
onderhoud, dat Gafencu met Hess, Hitiers
plaatsvervanger, heeft gehad. Hess is im
mers bevoegd voor alle kwesties, welke
Duitsche minderheden in het buitenland
betreffen. Uit goede bron verluidt, dat de
Duitsche autoriteiten hebben doen weten,
dat zij den feitelijken toestand van de
Duitsche minderheid in Roemenië waar-
öeeren.
Hoewel uit particuliere bron verluidt, dat
Gafencu ook gelegenheid gehad heeft het
Poolsöhe standpunt in eenige kwesties uit
een te zetten, wordt zoowel van Duitsche
als van Poolsche zijde ontkend, dat Ga
fencu door Beck met een opdracht belast
was.
Een der correspondenten van Havas te
Danzig bericht, dat niettegenstaande de
geruchten, welke de ronde hebben gedaan
over een wijziging te Danzig en niettegen
staande de talrijke betoogingen, we'ke zijn
georganiseerd, men den indruk heeft, dat
niets buitengewoons zal geschieden.
Wel zijn 31 leden van de vroegere oppo
sitie gearresteerd, voornameliik soc:alisten.
Zij worden beschuldigd een complot te heb
ben gesmeed, doch niemand hecht hier ge
loof aan. Veeleer is men van oordeel, dat
hier sprake is van een maatregel van de
plaatselijke politie om alle anti-uationaal-
socialistische betoogingen te voorkomen.
Verder zijn detachementen S.S. uit Oost-
Pruisen aangekomen ten einde den orde
dienst te versterken, zooals steeds het ge
val is bii een groote nerio^aal-socialistische
betooging in de vrije stad.
Op alle openbare gebouwen ls heden de
vlag van Danzig naast het hakenkruis ge-
Voor het Noorden van het land:
Morgen later op den dag toe
nemende bewolking. Overwegend
droog. Zwakke tot matige wind
uit Westelijke richtingen. Weinig
verandering in temperatuur.
Voor het Zuiden:
Iets warmer. Meest licht bewolkt.
Droog weer. Zwakke tot matige
wind uit Westelijke richtingen.
heschen en ook is bij zeer veel particuliere
huizen de hakenkruisvlag uitgestoken. Ook
hebben velen hun huis versierd met por
tretten van Hitier, waarop in gouden of
zilveren cijfers het getal 50 is aangebracht.
Alle winkels en werkplaatsen zijn geslo
ten^
Zaterdag zullen te Venetië besprekingen
worden gehouden tusschen graaf Ciano en
Markowitsj, aen minister van buitenland
sche zaken van Zuid-Slavië. Deze bespre
kingen zouden speciaal een toenadering
tusschen Hongarije en Zuid-Slavië betref
fen.
VEREEN'GDE STATEN.
Roosevelt tegen
President Roosevelt heeft een boodschap
gericht tot de club van jonge democraten,
waarin hij hen aanspoort trouw te blijven
aan de liberale beginselen, welke de partij
aan de macht hebben gebracht en op hun
hoede te zijn tegen de neiging van sommi
gen conservatief te worden. Roosevelt
merkte verder op. dat niet alle leden van
I een partij in alles een gelijke meening kun-
nen hebben, doch in geval van verschil van
meening bestaan twee eerlijke wegen: over-
gaan naar een andere partii of de voor-
oordeelen tpr zijde stellen. Hij besloot met
1 te verklaren, aat zijn regeering nooit reac-
I tionnair zal worden, of indien men dit
woord te erg vindt, conservatief.