STADSNIEUWS VRIJDAG 14 APRIL 1939 No. 24248 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt SOsie Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Prof. mr. W. van Iterson N.V. Leidsche wasscherij (B. C. J van Ommeren) Bescherming tegen luchtaanvallen Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 -ets. porto te «betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Poetbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd 21]Tü per 3 maanden f.2.3S per week t. 0.18 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj DE OPVOLGER VAN PROF. DE BLÉCOURT Prof. van Iterson. Zooals wij gisteren nog in een deel van onze oplage konden berichten is bij Koninklijk Besluit van 12 April j.l. met ingang van 1 October a.s. benoemd tot hoogleeraar in het Oud-Vaderlandsch recht en zijn geschiedenis aan de Rijks Universiteit alhier Mr. W. van Iterson aldaar als opvolger van Prof. Mr. A. S. de Blécourt, Professor Mr. Willem van Iterson werd 25 Mei 1897 geboren te Ouder-Amstel, alwaar zijn vader, J. A. van Iterson, notaris was. Na lager onderwijs te Rhenen te hebben genoten, doorliep hij het Chr. Gymnasium te Arnhem. In 1919 slaagde hij alhier voor het Candidaats-examen rechten en in 1922 voor het doctoraal-examen. Vervolgens heeft Prof. van Iterson uitgebreide archief onderzoekingen verricht als voorbereiding voor zijn dissertatie. Daarna vestigde hij zich alhier als repetitor in het Oud-Vader landsch recht. In het jaar 1932 promoveerde Prof. van Iterson aan de Leidsche Universiteit cum laude tot doctor in de rechtswetenschap op een zeer omvangrijk proefschrift, dat tot titel had: „De historische ontwikkeling van de rechten op den grond in de provincie Utrecht". Na dien tijd publiceerde prof. van Iterson nog verscheidene belangrijke arti kelen op het terrein der rechtsgeschiedenis. O.a. een uitvoerige studie over den rechts toestand der vrouw in vroeger eeuwen, ver- hadelingen over het gebruik van den grond en over de bijzondere wijze van erfopvol ging van verschillende gebruiksrechten op den grond. Voorts bezorgde hij de uitgave van een nog onbekend handschrift van het leenrecht van den z.g. Hollandschen Sak- senspiegel, dat door prof. van Iterson werd geïdentificeerd en van een toelichting werd voorzien. Prof. van Iterson is lid van verschillende buitenlandsche vereenigingen. welke zich bezig houden met de beoefening van rechts historie. In verband hiermede werden door hem lezingen gehouden o.m. te Luik en te Parijs. Sinds 1935 is prof. van Iterson lid van de redactie van het Tijdschrift voor Rechts geschiedenis en sedert 1936 lid van de Com missie voor het Oud-Archief te Leiden. Hier kan nog worden vermeld, dat de nieuw benoemde Leidsche hoogleeraar een neef is van wijlen Prof. Dr. J. E. van Iter son, destijds chirurg te Leiden en van de beide Delftsche hoogleeraren, Prof. Dr. G. van Iterson en Prof. Dr. F. K. Th. van Iter son. thans directeur der Staatsmijnen te Heerlen. EINDBAL DANSINSTITUUT W. F. v. WIJK Gisteravond werd in het Dansinstituut van den heer W. F. van Wijk het slotbal gegeven van het seizoen 1938-1939. Als blijk van waardeering werd hem door aen heer F. van Gorkum, die namens de leerlingen het woord voerde, met eenige toepasselijke woorden een geschenk aan geboden in den vorm van een geluidver sterker met gramofoonmotor en luidspre ker, waarbij hij den wensch uitsprak, dat vele dansliefhebbers hiervan gebruik zullen maken. Ook aan zijn dochter, mej. Willy van Wijk werd een aandenken overhandigd als zeer gewaardeerde assistente. Nadat □e heer van Wijk eenige woorden van dank uitgesproken had, werd het apparaat in werking gesteld en konden de leerlingen zich nog geruimen tijd vermaken ten be sluite van dezen zeer eezellieen avond en van het dansseizoen 1938-1939. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. VoNijUWe inschrljving: NV. tot voortzetting van de zaken F. M. Knoote, Pharm praep.. A«r§ f. KemPenaerstraat 32, Voorschoten. Afkomstig uit 's Gravenhage. EEN ZAKELIJK EN EEN PERSOONLIJK ZILVEREN JUBILEUM. Zaterdag 22 dezer zal het juist 25 jaar geleden zijn, dat de heer B. C. J. van Ommeren hier ter stede op een terrein aan den Haarlemmerweg de Leidsche Wasscherij oprichtte. De omvang van het bedrijf was ten tijde van de oprichting van heel wat bescheide ner aard dan tegenwoordig, hetgeen reeds duidelijk blijkt uit de omstandigheid, dat in dezen eersten tijd het personeel bestond uit tien man, terwijl heden ten dage onge veer honderd arbeidskrachten er geregeld werk vinden. De technische outillage heeft met dien groei gelijken tred gehouden, waardoor de Leidsche Wasscherij den naam heeft be houden van een zeer modern ingericht wasscherij bedrijf, dat niet alleen regelmatig wordt bezocht door de leerlingen der ver schillende huishoudscholen, die als aan staande huisvrouwen voor een onderneming van dezen aard een begrijpelijke interesse hebben, maar ook door vele binnen- en bui tenlandsche collega's. Nadat in 1914 de fabriek door den Leid sche architect Mulder was gebouwd, werd zij volgens de destijds geldende begrippen op de meest moderne wijze ingericht. De bijzondere omstandigheden der oorlogsjaren werkten een snelle ontwikkeling van het bedrijf ten zeerste in de hand. Want welis waar werden groote moeilijkheden onder vonden als gevolg van het nijpende gebrek aan chemicaliën, steenkolen, enz., maar aan den anderen kant verkeerden de huis vrouwen in dezeonpleizierige omstandig heden, daar ook zeep en andere noodzake lijke ingrediënten, zooals bijvoorbeeld gas voor verwarming ontbraken, zoodat zij wel gedwongen werden de wasch buitenshuis te doen behandelen Deze min of meer ge dwongen kennismaking met de wasscherij en is het begin geweest van vele duurzame re laties. waarvan het aantal zich nog gedurig uitbreidt, zooals blijkt uit de statistieken, welke dienaangaande door den Bond van Wasch in dustrieelen in Nederland worden bijgehouden. De Leidsche Wasscherij heeft van deze omstandigheden geprofiteerd; de zaak groeide snel, zoodat het wenschelijk bleek de leiding uit te breiden: op 1 Mei 1920 deed de heer D. van Eek zijn intrede in het be drijf als mede-firmant. Wij zullen hier niet uitvoerig stilstaan bij de vele uitbreidingen en moderniseeringen, welke de fabrieksruimte en haar technische inrichting in den loop van deze kwarteeuw hebben ondergaan. Voortdurend werden nieuwe machines aangeschaft, waarbij de leiding van het bedrijf in het bijzonder aandacht schonk aan die systemen, waar door de slijtage van het linnengoed tot een minimum werd teruggebracht. De algeheele reorganisatie volgens dezen opzet werd in het afgeloopen jaar voltooid; als de be langrijkste voordeelen dienen vermeld de geheel afzonderlijke behandeling van elke waseh. waardoor het ontsierende merken vervalt, terwijl ook uit hygiënisch oogpunt een dergelijk systeem toejuiching verdient. Voorts heeft het bedrijf de beschikking over een eigen laboratorium onder leiding van een scheikundig ingenieur, terwijl verder de Rijksvezeldienst van de Technische Hooge- school te Delft en het Instituut voor Weef- selonderzoek te Gouda regelmatig controle uitoefenen. De drang naar expansie, waarvan de vele uitbreidingen getuigen, manifesteert zich eveneens in het rayon, waar de Leidsche Wasscherij haar cliëntèle heeft en waar door de vestiging van eigen filialen in Haarlem, Den Haag en Rotterdam nood zakelijk was. De directie de zaak is in 1936 omgezet in een N.V., waarvan de heeren B. C. J. van Ommeren en D. van Bek directeur werden heeft steeds een open oog gehad voor het algemeen vakbelang, hetgeen hieruit blijkt, dat de heer Van Ommeren vele jaren zit ting had in het hoofdbestuur van den Bond van Wasohindustrieelen in Nederland, ter wijl de heer Van Eek bestuurslid is van het Proefstation voor de Waschindustrie, dat is ondergebracht in een der Delftsche labora toria. Er bestaat voor de directie alle reden om met voldoening on de afgeloopen kwart- l eeuw terug te zien en om hot a.s. zilveren iubileum niet zor><ter meer te laten pas- seerpn. Voor den heer Van Ommeren, die teeelnk met het door hem ongerichte be- driif jubileert, geldt dit in büznndpre mate. Naar wij vernemen zal de directie op den iu'bileumdag 'smiddags van 3 tot 5 uur ten hmze van den beer Van Ommeren rece- piëeren. UITVOERING IN ENDEGEEST c.a. Gisteravond werd in de Centrale Ont spanningszaal va-n Bndegeest een gymnas tiek- en zanguitvoering gegeven door de patiënten onder leiding van zuster Smit. zuster v. d Voort en broeder Laven. Medewerking werd verleend door het Symphonie-Ork.st „Symphonia" onder lei ding van den heer v. Waas. Het was een zeer geslaagde avond. LEIDEN KRIJGT VOORLOOPIG NOG GEEN BABY-SPUITEN. Zooals men eenigen tijd geleden in de bladen heeft kunnen lezen, heeft de minis ter van Binnenlandsche Zaken een vrij groot aantal kleine brandspuiten, zooge naamde baby-spuiten (zooals ook de Leid sche brandweer er een bezit) beschikbaar gesteld voor de gemeenten, speciaal ten dienste van de blussching van branden, welke zouden ontstaan na eventueele bom bardementen uit de lucht. Naar wij bij informatie te bevoegder plaatse vernamen komt onze gemeente voorloopig niet in aanmerking om in deze toewijzing te deelen, aangezien Leiden in de tweede gevarenkiasse is gerangschikt en daarvoor uit den aard der zaak de gemeenten der eerste ge- varenklasse in de allereerste plaats in aanmerking komen. Wanneer deze distributie zal zijn vol tooid, komen de andere gemeenten, zooals Lelden, aan de beurt. THEOSOFISCHE VEREENIGING CENTRUM LEIDEN. Muziek, haar oorsprong, wezen en uitwerking op menschen, dieren en dingen. Over bovenstaand onderwerp hield gis teravond in het Federatiehuis de heer K. de Jong van Amsterdam een openbare le zing. Spreker begon zijn voordracht met er op te wijzen, dat het alomtegenwoordige de bron is van ajles wat in de wereld in gioote verscheidenheid van vormen is ge openbaard. In alle godsdiensten vindt men terug, dat de Logas, het woord zich in drie aspecten heeft geopenbaard, welke aspec ten in de theosofie worden genoemd: Wil, Wijsheid, Werkzaamheid. Deze openbaring is de eerste toon, die trilt in de stof van ons zonnestelsel, welke toon zich weder onderverdeelt in tallooze nuanceeringen in de harmonie der sferen, eooals Pythagoras het noemde. Deze harmonie der sferen, een klankcombinatie van onbeschrijflijke schoonheid leidde tot het systeem der Wes- tersche muziek. Ieaere planeet heeft haar eigen toon, terwijl de toon van onze aarde in de kosmische symphonie is de middelste F. Zoo heeft elk atoom zijn eigen klank, evenals ook elke samenstelling van atomen zooals de mensch, het dier en elk voor werp. Goede muziek, harmonische geluiden heb ben een bijzonder gunstigen invloed op den mensch en is een van de machtigste mid delen om den mensch en zijn stemming, zijn geaardheid, zijn karakter te zuiveren. Niet alleen echter in geestelijken zin. Ook lichamelijk kan muziek een heilzamen in vloed uitoefenen en genezing teweeg bren gen. Met voorbeelden en enkele platen licht spreker nader toe hoe deze trillingen in het menschelijke lichaam worden overgebracht. Vooral het rhythme der muziek heeft daarbij grooten Invloed, hetgeen spreker met verschillende voorbeelden aantoonde. Sommige muziek wekt op. zooals b.v. marsohmuziek, andere muziek roept de hartstochten op, terwijl weer andere hooge edele gevoelens naar boven doet komen. In dit verband wijst spreker op de mantrams (machtspreuken) die met occulte kennis van klank en geluid samengesteld op ver schillende wijzen worden aangewend. De Laplanders b.v. genezen daarmede hun zie ken. Pythagoras liet harp of fluit bespelen voor genezing van karaktereigenschappen en tot zuivering van het denkvermogen. Mevrouw Besant gaf meermalen blijk groote waarde te hechten aan den invloed van muziek om een rustige sfeer te ver krijgen. De invloed van muziek op de dieren is eveneens groot. Paarden, koeien, varkens, slangen, ja zelfs muizen en spinnen hebben meermalen getoond, hoe gevoelig zij zijn voor muziek, wat spreker met tal van aar dige voorbeelden aantoonde. Ten slotte werd de invloed van muziek op voorwerpen door spreker behandeld, waarbij verschillende voorwerpen werden aangehaald. Hout en water zijn bijzonder goede geleiders voor muziek. Het is bekend van glas. dat, wanneer dezelfde toon, de zelfde trilling van het glas getroffen wordt, dit springt. Zoo verklaart zich ook het bijbelsohe verhaal van de verwoesting van de muren van de stad Jericho door bazuin geschal. Muziek brengt kleur en vorm op de ijlere gebieden en heeft daardoor een groote uitwerking in de ongeziene wereld. Een zuiver afgestemde, een volmaakt harmonische ziel houdt ook het lichaam gezond en voert den geest tot de harmonie der sferen. Een aandachtig gehoor volgde deze inte ressante lezing. HET DIACONESSEN»)». Het jaarverslag. De Chr. Vereeniging voor Ziekenverple ging ,,Het Diaconessenhuis" alhier, heeft, haar jaarvergadering gehouden De secretaris bracht verslag uit over het afgeloopen jaar, waaruit o.m. bleek, dat het huis in 1938 zeer bezet is geweest. Het aantal patiënten bedroeg 1976, het aantal operaties 1216, het aantal verpleecdagen 40.754. Als nieuw lid der vereeniging werd be noemd mevr. B. Corts-De Heus alhier. De rekening over 1938 werd goedgekeurd en den penningmeester werd décharge ver leend. De periodiek aftredende leden, de heeren prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink en R. A Kern werden, evenals de periodiek aftredende penningmeester, de heer D. Ver meulen, herkozen. R.K. ARMBESTUUR. VER. „CHR. JEUGDHULP". Morgen wordt hier ter stede een collecte gehouden ten bate van de Ver. „Christelijke Jeugdhulp" aan den Zoeterwoudsche Sin gel. waar ook in het vorige jaar tal van ongehuwde moeders een liefderijk onder komen hebben gevonden. De ingezetenen worden opgewekt tot het verleenen van een bijdrage, opdat de nut- I tige en noodige arbeid kan worden voort-1 gezet. Koninklijke belangstelling. Exemplaren van de Kroniek van het R K. Par. Armbestuur en het RK. Wees- en Oudeiiedenhuis te Leiden, uitgegeven ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest op 27 April a.s., werden o.a. gezonden aan H M de Koningin, H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bemhard. Het bestuur mocht daarvoor dankbetui gingen ontvangen, terwijl H.M. de Konin gin tevens een bewijs van belangstelling toezegde in den vorm van een ruime bij drage. CHR. DEMOCRATISCHE UNIE. „Waarom C.D.U. en niet A. R. of C. H.?" In het gebouw Patrimonium hield de afd. Leiden van de Chr. Democratische Unie gisteravond een propaganda-samenkomst in verband met de a.s. verkiezingen. In deze samenkomst, welke slechts matig be zocht was, heeft de heer J. Janze gesproken over: ..Waarom Chr. Democratisch en niet AH. of C.H.?" Na gebruikelijke opening en lezing van Jac. 5 was het woord aan den heer Janze. Spr. zette uiteen, dat het evangelie van Jezus Christus voor onze samenleving groo te beteekenis heeft. Ook andere christelijke partijen belijden dit en toch is er een groot verschil, dat loopt over de vraag hoe of deze eischen moeten worden toegepast. Sprekende over de groep van ds. Kersten en ds. Lingbeek wees spr. er op, dat beide groepen leven in een voorbijgeganen tijd. Cultuur-historisch gezien leven zij in een tijd. welke reeds een paar eeuwen geleden voorbij is. Het sociale vraagstuk vindt bij beide groepen geen ontroering Er blijven over üe A R. en de C.H.U. De A. R. staat, volgens spr.. met een positieve waardeering tegenover de slechte werkelijkheid van onze samenleving. Ten tijde van dr. Kuyper was dit met de A. R. anders gesteld en dit is ook te begrijpen, want hij diende zich in de Kamer aan als een christen-democraat. Hij zag in de ontmoeting van den rijken jongeling met Jezus, dat de tegenstelling tusschen het koninkrijk der hemelen en het kapitalisme volstrekt was. Dr. Kuyper zag zeer duidelijk, dat de huidige kapita listische maatschappij en de geest van Christus twee dingen waren, die met el kander vloekten. Dit was van dr. Kuyper een critisch-afwijzende positie t. o. v onze samenleving. Thans is dit bij de AR. wel eenigszins veranderd. Ook bij de C. H. is dit zoo Wij dienen een ander maatschap pelijk huis te bouwen, dat meer in over eenstemming is met Gods Woord. Dit wil de CDU. Tegenover het chr. democratisch streven van dr. Kuyper openbaarde zich een felle, opnositie van de conservatieve chris tenen. DeZe oppositie heeft geleid tot een breuk in de groote A. R.-partij in 1895 toen de Vrij-A R. partij werd opgericht. Dr. Kuyper heeft voor deze actie moeten zwichten en heeft, om zijn levenswerk niet te zien vernietigen, aangestuurd op een samenwerking met de C.H.U. Het is in dien tijd geweest, dat hij overging tot de vor ming van een coalitie-regeering. Kuyper, die in dien tiid een schijnbaar succes had heeft zich, juist gezien, geestelijk vermoord Kuyper had zich verloochend en kon zich in zijn oude plunje niet meer vertoonen. Wij als C.DU.'ers hebben die oude plunje bewaard en ons er in getooid. Wij willen de politiek van dr. Kuyper, beleden in het laatst der vorige eeuw, voorstaan en be waren Volkomen juist is de conclusie van den apostel Paulus: „die niet werkt zal ook niet eten". Onze samenleving kent in dit opzicht groote en onrechtvaardige tegen stellingen. Dit is in strijd met Gods wet en absoluut te veroordeelen. Geen Christen kan zich hierbij neerleggen of hij ver zaakt zijn christenplicht. Op grond van Gods heilig woord hebben de werkloozen recht op arbeid Dit recht poneert de C D.U. Vervolgens zette spr. uiteen, dat de A. R. onder leiding van dr. Kuyper heel anders en ook beter dachten over deze brandende kwestie dan de A R. van thans. Zij staan in een verdedigende houding van het ka pitalistisch stelsel Wij zeggen: werkloozen hebben recht op arbeid. De overheid moet daarvoor zorgen En dit kan ook. want tal looze werken zijn nog uit te voeren. Maar wat zien wij? Dr. Colijn maakt zich met een uitvlucht van dit belangrijk vraagstuk af, als hij zegt, dat er geen werkobjecten meer zijn. Integendeel, een groote ach terstand heersebt er bij de uitvoeiing van groote werken. Sprekende over het plan- Westhoff, zeide spr., dat hij zeer benieuwd BINNENLAND. Internationaal oplichter voor de Amster- damsche rechtbank, 4 jaar geëiseht zonder aftrek van voor-arrest. (4e BI.) Het aantal gesteunden ruim tienduizend lager dan een maand geleden. (4e Bi.) Auto reed te Lisserdijk in de Ringvaart; chauffeur stond gisteren terecht. (Rechtzaken, 4e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme handel - Flauwe markt - Voort- gaandea reactie - Amerika niet onbe langrijk lager - Beleggingsafdeeling gedrukt BUITENLAND. Chamberlain's rede en Daladier's verkla ring. Het debat in het Britsche Lager huis. <3e Blad). De koning van Italië aanvaardt de kroon van Albanië. (Buitenland, 3e Blad;. Rede van Sumner Welles over de Ameri- kaansche neutraliteitswet. (4e Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Voor de kuststrook: Eenige buit jes, geheel bedekt of zwaar be wolkt. Weinig verandering in tem peratuur. Matige Zuidelijke tot Westelijke wind. Voor het binnenland: Eenige re gen met kans op plaatselijk on weer. Geheel bedekt of zwaar be wolkt. Nog iets kouder dan van daag. Zwakke tot matige wind uit Zuidelijke tot Westelijke richtin gen.. is. wat de woorden van Minister Romme in houden als hij zegt, dat dit plan in groote lijnen is aanvaard. Welke zijn die groote lijnen? En voorts: hoe lang zal de tijd zijn, die verstrijkt tusschen aanvaarding en uit voering van dit plan? Spr. vreest het erg ste. Tegen het plan zelf heeft spr. als grief, dat de uitvoering zal geschieden in werk verschaffing. Dit is de slechtste vorm van oplossing der werkloosheid. Verder geeft dit plan nog maar arbeid aan een deel der I werkloozen. Wat wij noodig hebben is een samenstel van groote plannen van allerlei aard. zooals woningbouw, aanleg van snel- verkeerswegen en tunnelbouw. Nadat de heer Janze dan nog stilge staan had bij de door de C D U. voorgestane regeling van staatspensioen en verlaging der leerlingenschaal, kantte hij zich zeer sterk tegen de voorgestelde extra-inkom stenbelasting. die het zwaarst op de minst- draagkrachtigen zal komen te drukken. Vreemd vond spr. het. dat voor de mi litaire bewapening steeds maar veel geld beschikbaar wordt gesteld en dat voor de noodzakelijke dingen geen geld te vinden is. Op grond van het evangelie stelde spr. tenslotte onze regeering en de partijen, die haar steunen, ernstig in gebreke. Spr be sloot zijn rede met een opwekking om bij de a.s. verkiezingen zijn stem op de lijst der C D U. uit te brengen. Na afloop was er gelegenheid tot gedach- tenwisseling. De 15-jarige J. N werkzaam bij de firma van B aan dc Hooigracht is gister middag. terwijl hij op een ladder stond, onderuit gegleden en daaidoor gevallen. Hij kneusde een spier van het linkerdij- been en kon thuis worden verpleegd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1