STADSNIEUWS
Vliegongeluk in Indië
DONDERDAG 30 MAART 1939
No. 24237
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
V erkiezingsbord
weggehaald
Dr. Hendrik P. N. Muller
tachtig jaar.
Een doode en twee
gewonden
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
verwacht
Franco meester van
geheel Spanje
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 Cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 6 ets.
Bureau Noordeindaplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2S00 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER ^COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljm
per 3 maanden j.t.2.39
per week f.0.1®
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 4* portokosten.
(voor binnenland t. 0 80 per 3 mnd>,
IN HET MUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
WORDT ZIJN BORSTBEELD GEPLAATST.
A.S. Zondag zal het tachtig jaar ge
leden zijn, dat dr. Hendrik P. N. Muller,
oud-gezant te Praag en Boekarest, het
levenslicht aanschouwde. Er heeft zich
een comité gevormd onder praesidium
van den oud-Gouvcrneur-Generaal van
Nederlandsch-Indië, mr. D. Fock, dat
zich voorstelt bij den terugkeer van dr.
Muller, die thans in het buitenland ver
toeft, hem een borstbeeld aan te bieden
ter plaatsing in het Rijksmuseum voor
Volkenkunde alhier.
Dl-, Hendrik P. N. Muller werd den 2den
April 1859 te Rotterdam geboren. Hij door
liep de H.B.S. in zijn geboorteplaats, waarna
hij studeerde aan de handelsafdeeling van
de Hoogere Realschule te Frankfurt a/Main.
Vervolgens studeerde hij aan de Universi
teiten te Heidelberg, Leipzig en Giessen, aan
welke laatste hij in 1894 promoveerde tot
dr. in de philosophie. Hij was voorts werk
zaam in den goederennhandel te Rotter
dam, Liverpool. Manchester en Marseille.
Nadat hij in 1881 en 1882 reizen in Oost- en
Zuid-Afrika had gemaakt, richtte hij te
Rotterdam de Oost-Afrikaansche Compag
nie op. Op zijn vele reizen door Afrika van
1880 tot 1895 bezocht de heer Muller o.m.
Liberia en de Goudkust.
Van 1895 tot 1902 was dr. Muller consul-
generaal van de Zuid-Afrikaansche repu
bliek in Nederland en gezant van den
Oranje-Vrijstaat in buitengewone zending
bij verschillende hoven. In de bevordering
van een goede verstandhouding tusschen
deze belde staten en Nederland heeft dr.
Muller in die jaren een groot aandeel ge
had. Van 1902 tot 1909 volgden weer eenige
reizen, thans door Noord- en Zuid-Amerika
en Azië. Bij het uitbreken van den wereld
oorlog werd dr. Muller regeeringscommis-
saris voor de vluchtelingen, waarna in 1918
zijn benoeming tot gezant te Boekarest en
in 1922 te Praag volgde. In beide functies
bewees hij den Nederlandschen handel
groote diensten. De laatste functie bekleed
de hij tot 1932.
Zijn verdiensten voor den Oranje-Vrij
staat werden in 1931 beloond: in October
van dat jaar werd hij door den raad van
de universiteit van Zuid-Afrika benoemd
tot doctor honoris causa in de rechten-
Dr. Muller maakt reeds veertig jaar deel
uit van de commissie, belast met het af
nemen van het consulaire examen, waar
van hij sinds een 15-tal jaren voorzitter is.
In den loop der jaren heeft de heer Vuiler
een groote verzameling wetenschappelijk
materiaal en vele kunstschatten bijeenge
bracht. Den Staat der Nederlanden schonk
hij, ter plaatsing in het Rijksmuseum voor
Volkenkunde alhier zijn zeer belangrijke
verzameling van ethnografische voorwerpen
en. ter plaatsing in het Rijksmuseum voor
Natuurlijke Historie, eveneens alhier, zijn
collectie zoölogica. Erkenning voor zijn
vele verdiensten vond hij in de toekenning
van het Grootkruis In de Orde van Oranje-
Nassau.
MILITARIA
De Minister van Defensie heeft be
paald, dat in den vervolge alléén
dienstplichtige sergeanten voor ser-
geant-capitulant mogen worden voor
gedragen, die een schoolkennis bezitten
overeenkomende met die van een hou
der van een diploma M.U.L.O. A.
De reserve le luitenant J. H. J. Zwane-
vcld van 13 JR.I. wordt gedetacheerd bij het
He Bataljon 4 R.I. te Weert.
Aan de navolgende dienstplichtige ser
geanten der lichting 1938 II. van het 4e
Regiment Infanterie is vergund met ingang
van 30 Maart vrijwillig onder de wapenen
te blijven, in afwachting van hun even-
tueele aanwijzing voor sergcant-caoituiant:
F. W. J. Droge, J. J. de Valk. S. M. Hurk-
ïnans, T. C. Alphenaar, K. Bakker. M. L.
Lam 'en J. V. d. Hoorn.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
Firma L. van Dam. Lange Koppenhink-
steeg 6, Leiden. Groothandel in kaas en ex
ploitatie van kaaswinkels. Vestiging fili
aal: Heerlen; Breda, Ginnekenstraat;
Maastricht. Groote Staat; Maastricht, Wlj-
tenbrugstraat; Brunsum. onder den naam
„De KaashalHet filiaal te Apeldoorn is
dd. 1 Nov. 1938 overgegaan aan A. W.
Bremer.
W. Jansen. Lange Commandeursteeg 1,
Valkenburg (Z.-H.i Manufacturen. Uittre
dend eigenaai': W. Jansen, Valkenburg,
d.d. 15 Dec. 1938.
WIJKVERPLEGING NED. PROT. BOND.
Jaarverslag van de afdeeling Leiden.
Het jaarverslag begint met dank te
brengen aan zuster de Koning en zuster
Jezeer. die haax werk weer vol ijver en
toewijding hebben volbracht. Voor zoover
de geldmiddelen het toelieten, werd melk
en eieren verstrekt en wel: 540 L. melk en
32 eieren in de Langestraat en ln de Prin
senstraat 187 L. melk, 7 L. karnemelk en
21 eieren.
Met de Kerstdagen mochten wij aan en
kele gezinnen een Kerstpakket doen toe
komen
Op 16 November 1938 mochten wij den
dag herdenken, dat 40 jaar geleden de
Wijkverpleging werd opgericht. Om ver
schillende redenen hebben wij besloten,
slechts in beperkten kring circulaires te
zenden om een Jubileumgift te vragen.
Met groote dankbaarheid mochten wij
hiermee 680 gld. ontvangen, die, met het
oog op den achteruitgaanden finan-
cieelen toestand, van harte welkom zijn.
In September heeft dr. Boonacker af
scheid genomen van de vereeniging, we
gens vertrek naar Hilversum. Vele jaren is
dr. Boonacker lid van het bestuur geweest,
zoodat een woord van hartelljken dank
voor hetgeen hij voor de Wijkverpleging
heeft gedaan, hier zeker niet mag ontbre
ken.
In de 3 vacatures ln het bestuur werd
dit jaar voorzien. Als nieuwe leden traden
toe: mevr. H. FrentzenZaalberg, mr. H.
Burgersdijk en de heer B. Moolenburgh.
Hierbij volgt een overzicht van de werk
zaamheden in de 2 wijken:
Lange- Prinsen
straat straat
Bezoeken aan huis 4364 5539
Stadspatiënten 12 25
Fondspatiënten 233 291
Polikliniekbehandelingen 4283 3657
Stadspatiënten 345 78
Fondspatiënten 357 289
Hoogtezonbehandelingen 354 469
Uit dit overzicht ziet men een achter
uitgang van de bezoeken aan huis en aan
de kliniek, maar een toename van het
aantal stadspatiënten. dat op de polikli
nieken behandeld wordt. Het aantal hoog
tezonbehandelingen in de Prinsenstraat is
sterk achteruitgegaan, in de Langestraat
echter een weinig toegenomen.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen
rechten: mej. H. Poortenaar (Den Haag)
en de heeren D. Bins (Dordrecht) en A. J.
Van Soest (Voorburg) (cum laude): voor
het candidaatsexamen Theologie: mej. A. L.
Cremer (Amersfoort); voor het doctoraal
examen rechten, de heeren: G. van den
Wall Bake iHeemstede); C. A. O. Naudln
ten Cate (Leidenk en J. G. J. F. Win-
termans (Duizel, N. Br.)
Glenn Martin bommenwerper
neergestort.
Aneta meldt uit Batavia:
Bij een landingsmanoeuvre, welke
werd uitgevoerd na een escadrille-
oefening, is de Glenn Martin-bom
menwerper 528 neergestort en geheel
vernield.
De bestuurder, luitenant-vlieger P. A.
van Mourik, is gedood. Een inheemsche
helper werd ernstig, doeh niet levens
gevaarlijk en een derde inzittende, de
brigadicr-leerling-vlieger W. J. Broe-
ker, lichtgewond.
Het ongeluk geschiedde bij Pondok
Bamboe, nabij het landingsstation Tji-
lilitan.
Een vertegenwoordiger van Aneta had
een onderhoud met den heer Broeker. Deze
vertelde het volgende:
De tocht was aangevangen met een ge
zamenlijke escadrille-oefening, waaraan de
verongelukte Glenn Martin en een ander
Glenn Martin-vliegtuig, bestuurd door lui
tenant Wolf, deelnamen. Beide toestellen
cirkelden boven Priok en keerden na een
half uur terug. Ieder der vliegtuigen had
1600 liter benzine in, in beide midden
tanks.
De bestuurder van het verongelukte toe
stel. luitenant Van Mourik, had reeds Tji-
lüitan in het zicht en dc landingswielen en
Jremklappen waren al uit.
POLITIE ARRESTEERT DE DADERS.
Gisteravond werd de politie gewaarschuwd
dat een aantal opgeschoten jongens van 16
en 17 jaar een verkiezingsbord had wegge
haald, dat was aangebracht op een der
bruggen over den Nieuwe Rijn. De daders
hadden het bord op een wagen geplaatst
en waren daarmede op de Oranjegracht
aangeland, toen de politie ingreep en het
O. L. SCHOLEN ZUIDSINGEL.
Ouderavond.
Gisteravond hielden de Lagere Scholen
Zuidsingei A. en B. een gecombineerden
Ouderavond in de gymnastiekzaal van het
schoolgebouw. Het hoofd van de Boven
school, de heer J. Berkenbosch, heetle de
aanwezigen hartelijk welkom, in het bij
zonder den heer Lingsma, onderwijzer aan
de Haverstraatschool, die een viertal films
zou vertoonen en den heer J. W. Harting,
voorzitter van den Centrale Ouderraad in
Leiden, een getrouw bezoeker van de ouder
avonden. Helaas was de heer v. d. IJput,
hoofd der Benedenschool, door ziekte Ver
hinderd aanwezig te zijn.
Het jaarverslag van den secretaris, den
heer van Leeuwen, gaf een goed overzicht
van de werkzaamheden van de Oudercom-
De snelheid was nog geen 150 KM. per
uur op dat moment. Deze snelheid begon
echter plotseling te sterk terug te loopen
en vermoedelijk vertoonde de rechtermotor
teekenen van weigering. Hiervan was de
heer Broeker echter niet geheel zeker. Dê
hoogte bedroeg aanvankelijk toen niet meer
dan 100 meter. Het toestel trok geheel en
al scheef en de heer Broeker deed de pa
rachute om. daar hij begreep dat er niets
anders overbleef om zich te redden. Van
een parachute-sprong was echter op zulk
een geringe hoogte geen sprake. „Wat er
toen verder gebeurd is, weet ik niet meer",
zeide de heer Broeker.
Dit was echter achteraf duidelijk zicht
baar. want terwijl de Glenn Martin scheef
trok, had het vliegtuig met den linkervleu
gel een boomtop geraakt, waarna het
doorzakte en de vleugel den grond raakte.
Het toestel draaide een kwart slag door en
had toen nog altijd een vaart van onge
veer 50 KM. Hierdoor werd de bestuurder
met parachute en zitplaats door den mica
kap heen uit het toestel geslingerd. Hij
bleef buiten kennis liggen en overleed
spoedig daarna.
Toen brigadier Broeker bij bezinning
kwam, merkte hij zelf niet dat hij een
hoofdwond had, doch hij zat in het ver
nielde vliegtuig nog altijd op zijn plaats,
n.l. op die van den tweeden bestuurder,
vanwaar hij zijn luitenant in de sawah
zag liggen.
Hij kroop uit het toestel en trachtte zijn
chef te helpen, doch dit mocht niet meer
baten. Luitenant Van Mourik heeft voor
zijn overlijden geen woord meer geuit.
Duizenden inheemschen sloegen de werk
zaamheden van het onderzoek gade. Het
ongeval werd het eerst opgemerkt door den
piloot van den tweeden Glenn Martin, die
reeds eerder op Tjililitan was gedaald en
onmiddellijk hulp requireerde.
Of de ooraaak het afslaan of een min
der goede werking van een der beide mo
toren is geweest, is nog niet opgehelderd.
bord in beslag nam. Twee der daders wer
den nog gisteravond aangehouden en in
verzekerde bewaring gesteld: de namen
van hun medeplichtigen zijn eveneens be
kend. Zij zullen vandaag in den loop van
den dag worden aangehouden. Tegen het
eerste tweetal is proces-verbaal opgemaakt
wegens vernieling.
De politie is voornemens tegen de
bedrijvers van dergelijke vergrijpen met
de grootste strengheid op te treden,
waarhij zij niet zal schromen, waar de
wet haar daartoe de bevoegdheid ver
leent, de daders in preventieve hechte-
tenis te stellen.
missie, waarin speciaal de gunstige resul
taten van het huisbezoek naar voren
kwamen. Bij het financieel verslag van den'
heer Ranselaar bleek weer de groote waar
de van het Schoolfonds, waardoor verschil
lende goede dingen, zooals het St. Nico-
laasfeest, het Schoolreisje enz. tot stand
konden komen. De penningmeester besloot
dan ook met de opwekking: Steunt het
Schoolfonds
De kascommissie, de heeren van Egmond
en Neuteboom, hadden de kas in goede
orde bevonden en dus werd de penning
meester bedankt voor zijn goed beheer,
alsook de secretaris voor het maken van
het jaarverslag Voor het komende jaar
werden in de Kascommissie benoemd de
heeren Hartevelt en Oosterhout. Wijzigin
gen in het bestuur hadden verder niet
plaats. Hierna werd begonnen met de film-
vertooning. De heer Lingsma liet eerst
eenige natuurfilms zien: „Per roeiboot langs
de Colorado" en .Beis door de wildernis
van Zuid-Amerika". waarin machtige na-
tuurtafereelen voorkomen. Daarna Stan
Laurel en Oliver Harden in „Bij het Re
giment", die, als altijd, groote vroolijkheid
ontlokten.
Na de pauze sprak de heer Harting een
woord van opwekking voor de openbare
school Onze Openbare School staat op een
hoog plan, laat ook steeds de propaganda
voor het openbaar onderwijs op een hoog
plan staan. Dit is niet moeilijk, gezien de
naastenliefde en verdraagzaamheid, welke
de Openbare School altijd voorstaat en uit
draagt.
Daarna kwam de hoofdfilm van dezen
avond: „Een kreet in den nacht", met Rin-
tin-tin. den speurhond. Deze geschiedenis
werd door de stampvolle zaal met span
ning gevolgd en men herademde werkelijk
toen Rin-tin-tin zijn moed beloond zag in
de redding van het kind van den Rancher
Martin Een mooie film!
Tot slot sprak de voorzitter een woord
van dank aan den heer Lingsma voor zijn
groote en belanglooze medewerking, alsook
aan den heer v. d. Horst voor de gewaar
deerde gramofoonmuziek op versterker,
door hem gratis aangeboden en verzorgd.
En aan de ouders een: tot weerziens!
WELDADIGHEIDSCONCERT
„SEMPRE CRESCENDO".
Naar wij vernemen is het Studenten Mu
ziekgezelschap „Sempre Crescendo" dat op
2 Maart jl. in de Lakenhal een concert gaf
voor Curatoren en Hoogleeraren der Leid-
sche Universiteit van plan een tweede uit
voering hiervan te doen plaats vinden als
Weldadigheidsconcert in de Stadsgehoor
zaal, in karakter gelijk aan de in vroeger
jaren regelmatig georganiseerde „Armen-
concerten".
In overleg met den Burgemeester zullen
de baten ter beschikking gesteld worden
van de Maatschappij voor Weldadigheid.
Wij zijn ervan overtuigd, dat dit sym
pathieke idéé zich in een warme belang
stelling van de Leidsche burgerij zal ver
heugen 1
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
Vergadering Verbond van Nederlandsche
Werkgevers. (4e Blad).
De zorgvolle toestand in den tuinbouw. (2e
Blad).
Acht wetten voor oorlogstijd: voorloopig ver-
slag der Tweede Kamer, (Binnenland,
4e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille handel - Kleurlooze markt -
Nauwelijks veranderde koersen - Ame
rika prijshoudend - Beleggingen kalm.
BUITENLAND.
De Italiaansche nota's van 17 December
1938 en het Fransche antwoord van 25
December gepubliceerd. (3e Blad).
Hoe Daladier's rede wordt ontvangen. (Bui
tenland, le Blad).
De situatie in Midden-Europa. (3e Blad)",
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Droog
weer, ochtendnevels. Overigens
meest lichtbewolkt. Zwakke tot
matige wind uit Oostelijke rich
tingen. Plaatselijk nachtvorst.
Overdag iets warmer dan vandaag.
Franco is thans meester van geheel
Spanje Als rijpe vruchten zijn hem
gisteren successievelijk alle plaatsen
van betcekenis in handen gevallen.
Overal heeft de z.g. „vijfde colonne"
de macht in handen genomen.
Albaceta. Carthagena, Murcia, Al-
meria, Jaen en tenslotte ook Valencia
zijn onder Franco's bewind.
Overal zijn de troepen thans in oprnarsch
oin de macht te bevestigen.
Reeds in den loop van den morgen was
Valencia gisteren in afwachting van de
aankomst van de rechtsche troepen, die
aan het Levantfront hun oprnarsch zijn
begonnen. De verdedigingsraad was nog
steeds te Valencia. Den geheelen nacht te
voren door verlieten militanten van de po
litieke organisatiies en partijen en militair©
leiders de stad en de stroom van vracht
auto's was onafgebroken.
Toen Valencia zich kort voor één uur
overgaf, terwijl rechtsche vliegtuigen boven
de stad kruisten, kwamen de phalangisten
uit hun schuilplaatsen te voorschijn en
namen de openbare gebouwen in bezit. De
menigte begon op straat te betoogen, on
der het roepen van ,,de zege aan Franco,
lang leve Spanje."
Na den val van Madrid zijn de recht
sche troepen, zonder tegenstand te ont
moeten. over een diepte van ruim 70 KM.
opgerukt. De oprnarsch in Andalusië heeft
een snel verloop.
Met uitzondering van Miaja en Ca-
sado zijn alle leden van den republi-
keinschen verdedigingsraad te Valen
cia in hechtenis genomen.
Generaal Miaja is met 25 republi-
keinsche vliegtuigen te Oran aange
komen.
Hij verklaarde slechts „alles is afgeloo-
pen."
De Fransche premier Daladier heeft geantwoord op de
rede van den Duce van Zondag. Hij zeide, dat als belang
rijkste argument van Italiaansche zijde voor opzegging
van het accoord van 1935 naar voren is gebracht, dat de
vorming van het Italiaansche imperium nieuwe rechten
zou hebben geschapen ten gunste van Italië. Dit is niet
aanvaardbaar, daar iedere nieuwe verovering of iedere
concessie dan nieuwe practisch onbegrensde rechten zou
doen ontstaan.
Frankrijk zal geen duimbreed van zijn grondgebied of van
zijn rechten afstaan.
Overigens weigert Frankrijk geenszins voorstellen te be-
studeeren, die door Italië zouden worden gedaan.
In het Britsche Lagerhuis heeft Chamberlain medegedeeld
dat de regeering besloten heeft het territoriale leger, dat
thans een vredessterkte van 130.000 man heeft, met hand
having van het vrijwilligerssysteem, terstond tot oorlogs
sterkte uit te breiden, hetgeen een vermeerdering met
ongeveer 40.000 man meebrengt. Het aldus op oorlogs
sterkte gebrachte territoriale veldleger zal verdubbeld
worden en zoodoende een sterkte krijgen van 340.000 man.
