Franco opent offensief
STADSNIEUWS
MAANDAG 27 MAART 1939
No. 24234
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De rede van Mussolini
valt mee
Roemenië zal onafhankelijkheid
verdedigen.
Onderhandelingen
mislukt
Het offensief bij Cordoba
De Statenverkiezingen
Leidsche Schouwburg.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
M ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.39
per week ...Tf.TlT'. f0.19
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mml>;
Met spanning heeft de geheele wereld
gewacht op de door Mussolini te houden
redevoering. De door den Koning van Italië
uitgesproken troonrede was in zeer kalme
termen vervat, en had de meening post
doen vatten, dat ook de Duce zich niet op
heftige wijze zou uitlaten. De politieke ge
moederen zijn den laats ten tijd echter
zoodanig geladen, dat men nimmer kan
zeggen, welke verklaringen de groote lei
dende staatslieden zullen afleggen.
Mussolini heeft dan gisteren het woord
gevoerd, de verontrustende woorden, waar
voor men vrees had gekoesterd, heeft hij
niet gesproken.
Weliswaar heeft hij in zijn met gewel
dig enthousiasme ontvangen woorden
het geloei en gefluit was schier niet van de
lucht af! nu en dan op bekende wijze uit
gehaald men zie het 3de Blad doch
zijn rede heeft den toestand niet verergerd.
En daarmede is in de gegeven omstandig
heden al veel gewonnen.
In het kort zou men zijn rede aldus kun
nen samenvatten:
Pogingen om de as RomeBerlijn te
splijten, hebben geen zin. Een hartelijke
telegrammen wisseling tusschen Hitier en
den Duce bekrachtigde dit.
Tsjecho-Slowakije was rijp voor het lot,
dat het heeft ondergaan.
Indien een coalitie tegen de autoritaire
staten wordt gevormd, zullen zi] in alle
deelen der wereld tot het offensief over
gaan.
Wat de verhouding ItaliëFrankrijk be
treft: de Spaansche barricade is ongeveer
afgebroken; de problemen van kolonialen
aard dragen den naam: Tunis, Djiboeti,
Suezkanaal. Frankrijk moet zelf weten of
het hierover spreken wil; indien het zich
aan de bespreking dezer problemen blijft
onttrekken, zal de kloof tusschen de twee
landen moeilijk te dempen worden.
De Middellandsche Zee is de levens
ruimte van Italië, de Adriatische Zee inbe
grepen, waar Italië echter ook de belan
der Slaven erkent.
De bewapening zal verder worden voort
gezet en nog uitgebreid.
Het belangrijkste deel der rede was na
tuurlijk dat. waarin de eischen tegen
Frankrijk werden genoemd. Corsica. Nice
en Savoye werden niet meer aangehaald.
Wel Tunis, Djiboeti en het Suez-kanaal.
Maar hoever gaan de eischen? Het is alle
maal nog in nevelen gehuld
De groote vraag blijft momenteel: wie zal
de kat de bel aanbinden? Zal Italië zich
tot Parijs wenden of Parijs zich tot Rome?
Wellicht ontstaat daarover nog politieke
deining, daar blijkbaar geen voor den an
der wil beginnen.
Doch hoe het zij, de deur staat voor on
derhandelingen nog open en zoolang dit
het geval is. is er hoop. De „New-York
Times" drukt het aldus nog zoo mal niet
uit: „De rede laat Europa, waar het voor
dien was zonder eenige werkelijke vei
ligheid, doch schijnbaar heeft de rede
Europa op het oogenblik gespaard voor
een nieuwe crisis".
De Fransche pers laat zich aldus uit:
Bourgues schrijft in de „Petit Parisien".
dat Frankrijk aan Italië niets heeft te
vragen. Indien de regeering te Rome het
noodig vindt te onderhandelen, dan kan zij
op het Palazzo Farnese iemand vinden, die
kennis kan nemen van haar verlangens en
zij heeft ook een ambassadeur te Parijs,
die deze verlangens op den Quai d'Orsay
kenbaar kan maken. Italië blijft de zee,
welke de Zuidkust van Frankrijk. Corsika,
Noord-Afrika en Syrië bespoelt, besohou-
v/en als een ..levensruimte" voor haar.
Italië moet niet vergeten, dat de Middel
landsche Zee voor Frankrijk van even
groot belang is als voor Italië, om gelijke
redenen.
Tenslotte schrijft Bourgues: „Wij weten,
dat de leuze „wee den zwakke" een treurige
wet is geworden in den tijd, waarin wij
leven. Wii moeten derhalve zorgen niet
zwak te zijn."
Peri schrijft in de „Humanité", dat indien
de Fransche regeering zou toestemmen In
onderhandelen, zij hiermede toe zou geven
aan de Italiaansche eischen en zou breken
met de politiek, welke plechtig is bevestigd
door minister-president Daladier, in de
Kamer, den Senaat, in Tunis en Algiers.
De Kerillis schrijft in de „Epuquc", dat de
groeiende macht van Duitschland Mussolini
slechts kan verontrusten, doch hij kan niet
meer stilstaan op den weg, waarop Ciano,
Farinacci en Starace hem hebben gedreven.
Hij kon niet erkennen, dat hij in zijn bere
keningen is gedwarsboomd door het dyna
misme, de leugen en list van Duitschland.
Om de waarheid voor zijn volk te verbloe
men, moet hij nieuwe successen aankondi
gen.
Saint Brice schrijft in le Journal dat
Mussolini geen olie op het vuur heeft ge
worpen. Hij heeft gezegd, dat Italië vrede
noodig heeft.
In de „Figaro" schrijft d'Ormesson, dat
Mussolini heeft gesproken van kracht als
het eenige element, dat in zijn oogen waar
de heeft in de internationale betrekkingen.
De gebeurtenissen van de laatste veertien
In Spanje staat men voor de beslissing
maar een beslissing te velde. Het blijkt,
dat tenslotte de onderhandelingen niet
tot het gewenschte resultaat hebben ge
leid en bij Cordoba heeft Franco een
offensief ingezet!
De rechtsche regeering stelde acht punten:
Ten eerste: de nationalistische regeering
handhaaft haar verklaring dat zij, die geen
misdaden hebben gepleegd, op haar edel
moedigheid kunnen rekenen.
Ten tweede: officieren en soldaten, die
vrijwillig de wapenen neerleggen, zullen in
dienst worden gesteld van de verdediging
van Spanje.
Ten derde: Zij, die de wapenen neerleg
gen en zoo nutteloos bloedvergieten voorko
men en zouden wenschen te vertrekken, zul
len een vrijgeleide krijgen voor de veiligheid
van hun persoon.
Ten vierde: Spanjaarden, die in het bui
tenland wonen en die hun onderwerping
aanbieden, zullen veilig in Spanje kunnen
leven.
Ten vijfde: Zij die misdaden hebben ge
pleegd, zullen voor den rechter moeten ver
schijnen.
Ten zesde: Zij, die schuldig zijn aan agi
tatie, gevaarlijk voor den staat, zullen voor
den rechter moeten verschijnen.
Ten zevende: Niemand zal een straf kun
nen ondergaan, welke langer duurt dan noo
dig is voor zijn bestraffing en onderwerping.
Ten achtste: Iedere tegenstand tegen
onze opmarsch wekt verantwoordelijkheden
welke gestraft zal worden, naarmate meer
bloed nutteloos is vergoten.
De verdedigingsraad heeft hierop geant
woord met aan de regeering te Burgos te
vragen twee militaire leiders te willen ont
vangen om te onderhandelen over de voor
waarden der overgave en de verdere bijzon
derheden vast te stellen. Als symbolische
daad voor de onderwerping eischten de
rechtschen. dat de geheele luchtmacht van
den verdedigingsraad op 25 Maart tusschen
15 en 18 uur zou worden overgegeven. Op 25
Maart deelde de verdedigingsraad echter
mede, dat tengevolge van de weersomstan
digheden de overgave niet binnen zulk een
korten termijn kon geschieden. Eerst werd
dit door de tegenpartij juist geacht, doch
plotseling, terwijl de besprekingen een goe
den keer namen, kregen de vertegenwoor
digers van Burgos opdracht de onderhan
delingen als geëindigd te beschouwen en
moesten de vertegenwoordigers van Madrid
vertrekken.
Juan del Rio, de secretaris van den natio-
nalen verdedigingsraad, heeft gisteren voor
den zender van Union Radio een toespraak
gehouden, waarin hij de volgende telegram
men, gericht tot de rechtsche regeering,
voorlas:
„De nationale raad aan de rechtsche re
geering: morgen. Maandag, zullen wij onze
luchtstrijdkrachten zenden als symbolische
overgave. Wij verzoeken u het tijdstip vast
te stellen".
Het tweede telegram luidde:
„De verdedigingsraad aan de rechtsche
regeering: het is misschien mogelijk, dat
wij vandaag, zelf in den loop van den mid
dag, de overgave ten uitvoer kunnen leggen"
De rechtsche regeering antwoordde:
„Het is zeer dringend, dat gij de wapens
overgeeft in verband met het ophanden zijn
van ons volgende offensief, dat reeds op
eenige fronten is begonnen. Geeft uwen
troepen bevel de witte vlag te hijschen".
Juan del Rio deed vervolgens een beroep
op de kalmte der Spanjaarden in de repu-
blikeinsche zone, zeggende, dat zij niet op
eigen initiatief moesten optreden, maar
steeds de bevelen van den raad moesten
volgen.
Hij stelde Franco voor de geheele wereld
verantwoordelijk voor het verlengen der
slachting.
HET H 00 R D-V/E 5T FRO U Tv. CORDOBA
De strijdkrachten van Franco zijn gister
morgen om zeven uur bij Codoba tot den
aanval overgegaan. Zij bestaan uitsluitend
uit Spaansche troepen. Zij omvatten vooral
cavaleriedetachementen.
Zij staan onder direct bevel van Queipo
de Llano. De stad Jaen, de hoofdstad van
de provincie van dien naam, bevindt zich
op ongeveer 40 km. van het uitgangspunt
van den aanval.
Over een front van 40 KM. rukken de
troepen op. Reeds zijn 10.000 gevangenen
gemaakt, daar bij groote massa's de tegen
partij zich overgaf. Reeds een 600 vierkante
K.M. is bezet.
UITLEVERING REPUBLIKEINSCHE
VLOOT AAN SPANJE.
De Fransche regeering heeft besloten, aan
Franco alle oorlogsschepen der Spaansche
republikeinen uit te leveren, die onlangs
een wijkplaats te Bizerta hebben gezocht.
Het zijn drie kruisers en acht torpedoboot-
jagers.
dagen hebben hem maar al te zeer gelijk
gegeven.
Daladier moet hem evenwel dfe kracht van
Frankrijk in herinnering brengen.
De meeste Engelsche bladen zijn eveneens
van meening, dat de rede den toestand niet
erger maakt, hoewel deze toestand ook niet
erdoor wordt verbeterd. De „Daily Herald"
is van meening. dat de internationale span
ning een weinig verminderd is.
Ook wijzen alle bladen erop, dat Musso
lini een langdurige periode van vrede voor
Europa noodzakelijk oordeelt en de „Daily
Mail" voegt hieraan toe, dat Italië blijk
baar niet is bezield met dien geest van
avontuur, welke onlangs bij het anderef
einde der as tot uiting is gekomen.
De „Times" schrijft, dat de rede, met be
hulp van een kundige diplomatie, een keer
punt kan vormen in den gang van zaken in
Europa. Mussolini heeft een nieuw punt van
uitgang gevonden.
De „News Chronicle" schrijft, dat de rede
van den duce heftig van uitdrukking was,
doch zijn toespelingen op de huidige vraag
stukken waren gematigd. Hij gaf het ver
langen naar een langdurigen vrede te ken
nen en aangezien vrede noodzakelijk is voor
de economische ontwikkeling van het Ita
liaansche rijk, gelooft het blad, dat de duce
werkelijk een oorlog wil vermijden. Indien
Frankrijk evenwel wil onderhandelen over
de Italiaansche verlangens, dan mag het
zich hierdoor evenwel niet laten verleiden,
haar waakzaamheid te laten verslappen.
De „News Chronicle" en de „Manchester
Guardian" beschouwen beide de woorden
van Mussolini ten aanzien van de Adriati
sche Zee als een waarschuwing aan Duitsch
land, hier uit te blijven.
De Paris Soir publiceert de volgende door
den Roemeenschen minister-president Cali-
nescu tegenover Jules Sauerwein tijdens
diens bezoek aan Boekarest afgelegde ver
klaringen
„Er is één zaak. aldus Calinescu, waarover
men geen twijfel kan noch moet hebben,
dat is n.l., dat Roemenië den dag waarop
het zal worden aangevallen, zich zal verde
digen tegen wien ook en dat het tot de
grens van zijn krachten de integriteit van
zijn grondgebied zal waarborgen. Roemenië
zal vechten zonder de eventueele resultaten
van een oorlog in overweging te nemen. Wij
moeten ons voor de geschiedenis aandienen
als mannen, de verantwoordelijkheden
waardig, die het lot onze generatie heeft
toebedeeld.
Wij hebben verscheiden lichtingen reser-
vepersoneel onder de wapenen geroepen om
onze dekkingstroepen te versterken. Er mel
den zich drie keer zooveel manschappen
aan als waren opgeroepen.
Dat toont den geest en de discipline van
het land".
Voorts heeft Calinescu op een vraag ge
antwoord: er is geen enkel verband tus
schen de Roemeensch-Duitsche oeconomi-
sche overeenkomst en de jongste interna
tionale verwikkelingen.
Onze onderhandelingen waren reeds in
Februari begonnen.
De ruil van koopwaren za! in niets de
tegenwoordige of toekomstige handelsbe
trekkingen van Roemenië met andere lan
den wijzigen."
NED. JEUGDBOND VOOR NATUUR
STUDIE.
Zaterdag hield de aid. Leiden van den
Nederlandsohen Jeugdbond voor Natuur
studie een lezingavond.
Na een korte huishoudelijke vergadering
vertelde één der leden aan de hand van
lantaarnplaatjes, insecten en enkele geo
logische vondsten over de voor ons land
zoo unieke flora, fauna en geologische
gesteldheid van Zuid-Limburg, waarheen
de N.J.N. het vorige jaar twee kampen
organiseerde.
Na de pauze werd gesproken over het
veengebied van Nieuwkoop met zijn groot
aantal vogels, insecten en planten.
Ook dit werd toegelicht met een aantal
mooie lantaarnplaatjes.
De voorzitter sloot de bijeenkomst met
de opwekking om vooral aan de eerst
volgende excursie naar dit mooie gebied
deel te nemen.
DE NUMMERING DER LIJS
TEN IN DEN KIESKRING
LEIDEN.
In de hedenochtend gehou
den zitting van het Cen
traal Stembureau voor de
a.s. Statenverkiezingen inge
diende lijsten genummerd.
Voor den kieskring Leiden
was het resultaat als volgt:
1. S.DJV.P. (van Wouden
berg).
2. R.-K. Staatspartij (Bol-
sius).
3. Anti-Rev. Partij (Beeken-
kamp).
4. Chr. Hist. Unie (Schmal).
5. N.S.B. (Rost van Tonnin
gen).
6. Lib. Staatspartij (Roos).
7. Communisten (De Visser)
8. Vrijz. Dem. Bond (Oud).
9. Rev. Soc. Arb. Partij
(Menist).
10. Chr. Dem. Unie (Janze).
11. Staatk. Ger. Partij (Ker
sten).
12. Bolsjewiki Leninisten
(Peters).
13. Herv. Geref. Staatspartij
(Hardenberg).
14. Chr. Nat. Actie (Aalbers)
TCCNItl^
NICUW/
KUNSTKRING HET SCHOUWSPEL.
Gezelschap Saalborn-Parser.
Mijn Zoon de minister, blijspel
in vier bedrijven van André
Birabeau.
Van politieke blijspelen hebben de Fran-
schen nu eenmaal een eigenaardigen slag.
Met groote vlotheid en luchtigheid weten
zij zoo'n tooneelwerk in elkaar te zetten,
waarbij slechts de bedoeling voorzit te
amuseeren zonder meer. En alles blijft zoo
licht en luchtig, dat zelfs politici van zwaar
kaliber er niet door worden gechoqueerd.
Van zoo'n prettig blijspel zonder preten
ties is „Mijn zoon-de minister" een keurig
voorbeeld. Alles vloeit gezellig en onder
houdend voort. De inhoud? Och, deze heeft
weinig te beteekenen. Wanneer een moeder
haar drijven naar hooger en hooger einde
lijk beloond ziet, wanneer haar zoon minis
ter is geworden, komt zij bij de installatie
van den zoo hoog geklommene tot de ont
dekking, dat haar eerste man, dien zij des
tijds in den steek liet, bode is aan het de
partement. Men voelt, dat dit tot cata-
strophale gevolgen moet leiden: een zoon,
die als minister zijn vader tot bode heeft.
En deze blijven dan ook niet uit. Op een
gegeven moment geeft de vader den zoon
een oorvijg, hetgeen wordt gezien door een
communistisch parlementslid. De zoon valt
als minister, de vader, communistisch
„symbool" geworden, wordt zijn opvol
ger. Zoolang ais dit natuurlijk zal duren
In een zeer vlotte dialoog, hier en daar
met geest en geestigheid doorspekt ziet
men dit „geval" voor zich afspelen en
goed afspelen, daar de hoofdfiguren alle
zich op uitstekende wijze kwijten van hun
taak. Lous Saalborn typeert den bode zeer
geestig, terwijl Julia Cuypers absoluut geen
moeite heeft met de moeder: een dergelijke
rol is als voor haar geknipt en guitig geeft
zij er alle relief aan. Fred Sterneberg als
de zoon-minister. Carla de Raet als zijn
eehtgenoote, Lou Ezerman als de tweede
vader en Hans Kaart als de tweede bode
mogen voorts genoemd worden. De bijrollen
voldoende.
De vrijwel geheel gevulde schouwburg
heeft zich best vermaakt en dies was het
applaus groot.
Hedenavond gaat de tweede voorstelling.
UITBREIDING DER AMBACHTS
SCHOOL.
Naar wij vernemen heeft het ministerie
van onderwijs, kunsten en wetenschappen
de uitvoering der verbouwing van de Am
bachtsschool gegund aan den laagsten in
schrijver, den aannemer A. Buur uit Alk
maar met f. 169.900, wien telegrafisch op
dracht is verstrekt met den bouw een aan
vang te maken.
BINNENLAND.
Een nieuw handelsverdrag met Duitschland
(Binnenland, 3e Blad).
Huldiging van mej. Joh. Naber, te Amster
dam, op haar tachtigsten verjaardag.
(Binnenland, 3e Blad).
Te Den Haag is overleden, 80 jaar, de heer
W. D. Nolting, oud-directeur der P.T.T.
(Binnenland, 3e Blad).
De invoer van Nederlandsche bloembollen
in de Vereenigde Staten. (3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Rustige markt - Prijshoudende stem
ming - Kleine koersverbetering - Ame
rika iets hooger - Beleggingen kalm.
BUITENLAND. 1
Mussolini's rede verergert de situatie niet.
(3e Blad».
Hoe de rede in het buitenland wordt ont
vangen. (3e en le Blad).
Verklaring van den Roemeenschen premier.
(le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor Groningen, Friesland, Dren-
en Noord-Holland: Nu en dan
eenige lichte regen of motregen.
Betrokken tot zwaar bewolkt.
Iets zachter. Matige, tijdelijk
krachtige Noord-Oostelijke tot
Oostelijke wind.
Voor de ovqrige provincies: Nu en
dan eenige lichte regen of motre
gen. Betrokken tot zwaar bewolkt.
Iets zachter, zwakke tot matige
Noord-Oostelijke tot Oostelijke
wind.
TERAARDEBESTELLING VAN DEN HEER
J. LATER VEER.
Zaterdag vond op de begraafplaats
„Rhijnhof" de teraardebestelling plaats
van het stoffelijk overschot van wijlen
den heer J. Laterveer, een pionier van de
Leidsche afdeeiing van den Moderne
Schildersgezellenbond. die j.l. Woensdag
na een langdurige ongesteldheid op 64-
jarigen leeftijd overleed.
Onder de aanwezigen merkten wij op
het bestuur en leden der afdeeiing Leiden
van dien bond en het raadslid den heer
T. Groeneveld.
Nadat de kist in de groeve was neer
gelaten. sprak de heer D. Vijlbrief na
mens de organisatie woorden van afscheid
en dank. Laterveer heeft, veel en goed
werk voor den Bond gedaan en zijn heen
gaan is dan ook een slag voor de organi
satie. Zijn pioniersarbeid voor de moderne
vakbeweging heeft hem veel waardeering
bezorgd
De kist was gedekt met een tweetal
kransen, waarvan een van de afdeeiing
Leiden van den Schildersgezellenbond.
Nadat levende bloemen in het graf
waren gestrooid, dankte een zoon van den
overledene namens de familie voor de be
toonde belangstelling.
In de Stedelijke Werkinrichting zijn in
de afgeloopen week opgenomen: Maandag
20 Maart 58 Dinsdag 21 M~art 56 Wc»r"-
dag 22 Maart 56. Donderdag 23 Maart 56,
Vrijdag 24 Maart 57, Zaterdag 25 Maart 57
volwassen personen. Totaal 340 personen.
