DONDERDAG 23 MAART 1939 No. 24231 Van een blok tegen Duitschland nog geen sprake Koning Victor Emanuel opent het nieuwe Italiaansche parlement De inlijving van het Memelgebied HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 80ste Jaargang Wat zal Italië doen Wat zijn troonrede bevatte Accoord met Lithauen bereikt De besprekingen Berlijn te Dit nummer beslaat uit VIER bladen EERSTE BLAD verwacht LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden t. 2.35 per week f.0JS Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.) Uit den aard der zaak wordt te Londen zwaar geconfereerd. Bonnet vertoefde VI: uur bij Chamberlain. Ook lord Hallfax was daarbij aanwezig. Met de gezanten van Po len, Sovjet-Rusland en Roemenië staat men ln geregeld contact. Havas geeft over de besprekingen het volgend relaas: Men ls het gemakkelijk eens geworden over de noodzaak, zoowel voor Engeland als voor Frankrijk, in de toekomst paal en perk te stellen aan pogingen van Hitier, zich in Europa de hegemonie te verzekeren. Welke vorm ook aan de Fransch-Britsche samenwerking op dit punt zal worden ge geven, Frankrijk is bereid, er zonder be perkingen aan deel te nemen, en Bonnet heeft hiervan schriftelijk de verzekering aan de Britsche ministers gegeven. De wederkecrige verplichtingen der beide landen in een geval van Duit- sche agressie in West-Europa zijn vol komen omlijnd en zij zouden automa tisch in werking treden, zelfs bij een mogelijken indirecten aanval op Nederland, België of Zwitserland. Thans gaat het erom. een soortgelijke defensief stelsel voor Oost-Europa te organiseeren. Het alarm van enkele dagen geleden, naar aanleiding van de economische on derhandelingen tusschen Duitschland en Roemenië heeft, volkomen natuurlijk, doen vreezen, dat de volgende actie der Nazi's tegen Roemenië met zijn graan en zijn petroleum, zou kunnen zijn gericht. Men kan er zeker van zijn, dat zulk een onder neming de regeeringen te Parijs en Londen niet onverschillig zou laten. Boekarest heeft in dit opzicht alle geruststellingen gekregen Tusschen de regels door leest men hier uit duidelijk, dat, terwijl voor het Westen directe toezeggingen bestaan, dit nog niet geldt voor het Oosten! En daarop komt het juist aan! Het is toch volkomen begrijpe lijk, dat Polen er niet voor voelt zich an ders te binden! Waarnemers ln de Poolsche hoofdstad zijn terecht van meening. dat de Poolsche regeering zich in een uiterst moeilijke positie bevindt, want, terwijl het gevoel van omsingeld te worden door Duitschland, dat gewekt is door de gebeurtenissen in Tsje- cho-Slowakije, vergroot is door de Duitsche opslorping van Memel, is men zich er toch van bewust, dat een verklaring, gelicht tegen de Duitsche politiek onaangename gevolgen zou kunnen hebben voor Polen, Men heeft den indruk, dat Duitschland de Poolsche positie in Danzig en Bogumin (het spoorwegknooppunt voor Ostrau in Moravië) geëerbiedigd heeft, omdat Polen zich weerhouden heeft van te nauwe aan sluiting bij een politiek, die potentieel vijandig is jegens Duitschland Een aan sluiting van Polen bij de voorgestelde ver klaring zou, zoo wordt gevreesd. Hitier kunnen provoceeren tot een daad van agressie, die Polen, wanneer het zijn tegen woordige positie wil handhaven in Europa, met de wapenen moet beantwoorden. En dan moet Polen volkomen zekerheid hebben, dat de Westersche democratieën, het zullen bijstaan. Feitelijk eischt Polen van Engeland de toezegging van een defensief ver bond. Tot dusver heeft Engeland zich in het Oosten nimmer willen vastleggen. Zal het nu daartoe bereid zijn? Wellicht zal men uit Chamberlain's verklaring, die hij he denmiddag in het Lagerhuis zal afleggen, daaromtrent meer vernemen. Als Engeland niet bereid is, blijft alle actie practisch gesproken een slag in de lucht! Het verluidt, dat de thans voorge stelde verklaring alleen de verplichting in houdt bij cenige dreiging door Duilsch- land den internationalen toestand te ver storen direct overleg te plegen. Zij zou moeten worden beschouwd als een voorbe reidende maatregel, waaraan later een meer concreten vorm zou kunnen worden gegeven, wanneer de er bij betrokken mo gendheden gelegenheid zullen'hebben prac- tische bijzonderheden uit te werken. Dat dit door de vaagheid gevaren meer brengt voor alle landen in het Oosten is duidelijk Geen wonder dan ook dat volgens Duit sche berichten ook Turkije niet mee wil Koning Victor Emanuel. In de hedenmorgen gehouden vergade ring der Italiaansche Kamer van fasces en corporaties heeft de koning zijn troon rede gehouden, waarin hij, verwijzende naar de verovering van Abessynië en ae stichting van het keizerrijk zeide, dat deze gebeurtenis wel een beslissenden Invloed moest hebben op de richtsnoeren van de Italiaansche buitenlandsche politiek. De uit de sancties voorkomende crisis eindigde daarmede, dat Italië zich uit den Volken bond terugtrok. Bovendien werd in October 1936 de as RomeBerlijn opgericht, welke zoowel op een politieken als op een eco- nomischen en cultureelen grondslag be rust, en welke geleidelijk is uitgebreid door overeenkomsten met Japan, Honga rije en Mandsjoekwo. Wat Groot-Brittannië betreft, de accoorden van 16 April hebben gun stige voorwaarden geschapen voor een consolidatie en een hervatting der nor male betrekkingen tusschen beide lan den. Sprekende over Frankrijk, zeide de koning het volgende: wat Frankrijk betreft, in een officieele nota van 11 December 1938 heeft mijn regeering vastgelegd, welke kwesties op dit oogenblik de beide landen van el kaar gescheiden houden. Zijn rede vervolgend, zeide de Koning, dat aangezien tegenstrijdige belangen tus schen Spanje en Italië ontbreken, deze twee staten in den meest uitgebreiden zin kunnen samenwerken. Hoewel Italië, zoo besloot de vorst, zich niet overgeeft aan de illusie van een eeuwigen vrede, wenscht het, dat de vrede zoo lang mogelijk zal duren, opdat het de hulpbronnen van zijn rijk volledig kan benutten. Voorts wees de koning nog op de „bij zonder vriendschappelijke betrekkingen, welke de Italiaansche regeering onder houdt met Albanië, Joegoslavië, Polen en Zwitserland. Tenslotte besprak ae vorst nog de be trekkingen tusschen kerk en staat, waar van hij zeide, dat die betrekkingen zullen blijven streven naar de meest hartelijke verhouding en samenwerking op het ge bied der wederzijdsche rechten en verant woordelij kheden De voorlezing van de rede duurde onge veer 14 minuten. Zoowel bij het binnen treden als na voorlezing van zijn rede, werd de vorst geestdriftig toegejuicht. Daarop verklaarde de voorzitter namens den koning de dertigste wetgevende ver gadering voor geopend. Onder het gebulder der kanonnen en het gebeier der klokken had de koninklijke stoet zich van het paleis naar het Kamer gebouw begeven. In den stoet bevonden zich ook de Koningin, de Prinses van Pie- rnont, de Hertogin van Aosta en anderen. De Koning heeft heden 25 generaals van de landmacht en verscheidene officie ren, die hebben deelgenomen aan de ver overing van Abessynië, tot lid van den Se naat benoemd. doen en geen verplichtingen vooralsnog wil aanvaarden, die boven het Balkan-pact uitgaan. Memel is door de Duitschers op gebrui kelijke wijze in bezit genomen, nadat met Lithauen een accoord tot stand was ge bracht, dat voor Lithauen, gelet op de om standigheden. geen tegenvaller mag heeten. Engeland en Frankrijk verklaar den, dat zij, indien Lithauen zich met de Duitsche eischen accoord verklaarde, geen maatregelen zouden nemen ten aanzien van het scheppen van een juridischen grondslag en dus het Lithausche stand punt tot het hare maakten. Sovjet-Rusland en Polen zouden een verklaring hebben af gelegd met de strekking, dat de actie slechts op het Memelgebied betrekking mocht hebben. Van Memel zijn dus geen moeilijkheden meer op internationaal gebied te ver wachten. Maar Italië? Nog steeds tast men in het duister. De troonrede van koning Victor Emanuel heeft niets gebracht, waaraan men eenige houvast heeft, maar dit was ook niet te verwachten. Reuter verneemt in welingelichte krin gen, dat de Duce Zondag in krachtige, doch evenwichtige bewoordingen de eischen van Italië zal uiteenzetten. Men gelooft niet dat de Duce met zijn sterk gevoel voor werkelijkheid, een soort ultimatum tot Frankrijk zal richten of zijn eischen in een zoodanigen vorm zal gieten, dat de moge lijkheid van een regeling er door zal wor den uitgesloten. Het is bekend, dat zekere kringen in Frankrijk er naar verlangen de aangelegenheden met den Duce te bespre ken. Er blijven vele geruchten in omloop ten aanzien der persoonlijkheden, van wie men denkt, dat zij boodschappen tusschen de beide regeeringen overbrengen. Maar. zooals gezegd, iedere zekerheid ontbreekt omtrent het verloop van zaken. Wel trekt de aandacht, dat meer dan de laatste dagen het geval was de waarde van de as RomeBerlijn van Italiaansche zijde wordt belicht. Gayda schrijft in een hoofdartikel ill „Giornala dltalia": Italië blijft getrouw aan de as, omdat zijn politieke oriënteering niet verandert, om dat de solidariteit van Rome en Berlijn de solidariteit is van twee revoluties en nieu we beschavingen, omdat alle Italianen be grijpen, dat het blok der groote democra tieën in werkelijkheid niet alleen gericht is tegen het nationaal-socialistische Duitschland, doch ook tegen het fascisti sche Italië. Het blok van imperialisten, mi litaristen en bankiers der democratieën zou moeten worden gecompleteerd door Sovjet- Rusland. d. i. door verklaarde vijanden van kapitalisme en imperialisme. Doch om zich aan te sluiten bij het blok zal Rusland willen in het Westen en Oos ten gewaarborgd te zijn tegen Europa en tegen Japan, met een wederkeerigheid van verplichtingen en gevaren, welke de Fran- sche en Britsche voorstellen kan omver werpen. Overigens kan men bij voorbaat betoogen dat nllfch Polen, noch Roemenië, noch Zuid Slavië, noch Turkije, die zich ook bij het democratische blok zouden moeten aanslui ten, volgens het stoute plan van Frankrijk, zich willen rangschikken onder de vijanden van Duitschland, alleen om Fransche be langen te dienen. Hoe het ook zij. Italië is gereed de uitdaging te ontvangen. Dat Italië volgende week weer een 300.000 reservisten oproept, schijnt slechts een maatregel te zijn van troepen-afwisseling. Hedenmorgen even na 8 uur zijn de Duitsche troepen onder stralend weder in de stad Memel aangekomen, waar zij door de bevolking met groote geest drift verwelkomd werden. Gemotori seerde formaties van de politie en van de S.S.-eenheden waren reeds gister avond in Memel aangekomen. Gistermiddag om half vier is rijkskanse lier Hitler per trein uit Berlijn vertrokken naar de Oostzeehaven Swinemunde. Na aankomst aldaar begaf hij zich aan boord van de „Deutschland". Geëscorteerd door andere oorlogsschepen ging het naar Memel Door de reis over zee te maken, schijnt de Fuehrer duidelijk te willen doen uitkomen, dat thans voor de eerste maal bij het rijk een gebied wordt gevoegd, dat aan de zee is gelegen. Tegen 10 uur kwam het Duitsche eskader voor Memel aan. Himmler, de leider der S.S. en chef der Duitsche politie was te middernacht reeds te Memel gearriveerd. Vanmorgen om 7 uur kwam dr. Neumann de leider der Memel-Duitschers, per auto over de Memel naar Tilsit. Kort daarop arriveerden de rijksminister van binnen- landsche zaken, dr. Frick en de gouwleider van Oost-Pruisen Koch. Eenige minuten daarna reed de eerste autocolonne, voorop minister Frick, zonder douane- en passen- controle, het Memelgebied binnen, onder de toejuiching der bevolking en het loeien der scheepssirenen. Na deze symbolische han deling marcheerden ook formaties der par tij met haar standaards over de vroegere grens. Alle (kantoren, werkplaatsen en scholen waren gesloten. Velen waren van het land naar de stad gestroomd. Vanmiddag zullen de autoriteiten van het Lithausche garnizoen te Memel formeel het Memelgebied overdragen aan de Duit sche autoriteiten. Hitler is nog niet aan land gegaan. Een bericht dat hij reeds voet aan wal had gezet, is ontstaan doordat het gerucht werd verspreid op het Theaterplein, waar- duizenden stonden te wachten. Ook Neu mann en de andere officieele personen wa ren hier aanwezig. Men wachtte evenwel meer dan een uur vergeefs. Toen de Fuehrer niet kwam, begaf Neu mann zich naar de haven om te zien wat was geschied. Hierna werd medegedeeld, dat de Fuehrer zich nog aan boord van de .Deutschland" bevond en vermoedelijk in den middag aan wal zou gaan. Een reden voor deze vertraging werd niet opgegeven. Te Berlijn is tusschen de Duitsche regeering en de Lithausche delegatie een accoord bereikt. Dit luidt als volgt: „De Duitsche rijkskanselier en de presi dent van de republiek Lithauen hebben be sloten door middel van een verdrag de her- eeniging van het Memelgebied met Duitsch land te regelen, hiermede ed hangende vraagstukken tusschen Duitschland en Lithauen op te lossen en zoo den weg te effenen voor vriendschappelijke betrekkin gen tusschen beide landen. Te dien einde zijn tot gevolmachtigden benoemd: voor den rijkskanselier de Duitsche minis ter van buitenlandsche zaken, Freiherr von Ribbentrop en voor den president der Lithausche republiek de Lithausche minis ter van buitenlandsche zaken Urbsys en de Lithausche gezant te Berlijn Skirpa, die, nadat de volmachten in goede orde bevon den waren, het volgende overeen zijn geko men: Artikel 1: het door het verdrag van Ver sailles van Duitschland afgescheiden Me melgebied wordt met ingang van heden met het Duitsche rijk hereenigd. Artikel 2: het Memelgebied zal onmiddel lijk door de Lithausche militaire en poli tiemacht worden ontruimd. De regeering van Lithauen zal er zorg voor dragen, dat het gebied bij de ontruiming in ordelijken toestand wordt achtergelaten. Beide con tractanten zullen, voor zoover noodig, com missarissen benoemen, die zorg zullen dra gen voor het overnemen van die overheids organen. welke niet in handen van de auto- -3ïl paxqoSiauiaw W utsa uajiaiijoine auiou gen. Artikel 3: teneinde rekening te houden met de economische belangen van Lithauen zal te Memel voor Lithauen een vrijhaven zone worden bepaald. De bijzonderheden worden geregeld in een bijlage bij dit ver drag. Artikel 4: ter bekrachtiging van hun be sluit een vriendschappelijke ontwikkeling der betrekkingen tusschen Duitschland en Lithauen te waarborgen, nemen beide par tyen de verplichting op zich, noch weder zijds over te gaan tot daden van geweld, noch een, tegen een der beide partijen ge richte daad van geweld door derden, te steunen. Artikel 5: dit verdrag treedt in werking met de onderteekening. Ter bekrachtiging hebben de gevolmach tigden van beide partijen dit verdrag on derteekend, opgesteld in de Duitsche en Lithausche taal. Berlijn, 22 Maart 1939. w.g. Joachim von Ribbentrop. Urbsys. Skirpa. De bijlage, waarin sprake is in artikel 3 van het verdrag, luidt als volgt: Art. 1: het Duitsche havenbestuur te Memel, dat de leiding op zich neemt van de haven van Memel, welke overeenkom stig het overnemen van Memel door den Duitschen staat, van Litausch eigendom overgaat in Duitsch bezit, zal met een, in overeenstemming tusschen de Duitsche en Litausche regeering te Memel op te rich ten maatschappij met overwegend Li- thausch kapitaal, genaamd de havenmaat schappij van Memel, een overeenkomst sluiten over het gebruik en bevoorrechte positie in de genoemde havenwerken in Memel. In deze overeenkomst zal worden bepaald, dat het havenbestuur aan de maatschap pij voor 99 jaar verpacht het gebruik van havenwerken, terreinen en watervlakte in de haven van Memel in nog nader overeen te komen oppervlakte. De maatschappij is verplicht het door haar gepachte gebied ter beschikking te stellen van "net algemeene verkeer. De pacht wordt, in verband met de door Lithauen in Memel geinvesteerde gelden, I als voldaan beschouwd De maatschappij zal zorg dragen voor het onderhoud, het bedrijf en de eventu- eele uitbreiding van het door haar in pacht j genomen gebied. BINNENLAND. Het wegenplan in den Noord-Oostelijken polder (Binnenland, 3de Blad). Minister Van Buuren overweegt maximum snelheid van 80 K.M. (Pari. Overzicht, 3de Blad). Dijkverzakking te Gouda (Gemengd, 3de Blad). Instorting te Utrecht; twee gewonden (Ge mengd, 3de Blad). Mr. Rost van Tonningen voor de Haag- sche rechtbank. (2e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme handel - Vaste stemming - Al gemeen herstel - Amerika zeer vast - Beleggingsmarkt verdeeld. BUITENLAND. Een oplossing voor het Kroatische vraag stuk in Zuid-SIavië? (Buitenland, 3de Blad). Het bezoek van president Lebrun aan En geland (3de Blad). Daladier pleit voor de stakers van 30 No vember (Buitenland, 3de Blad). ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Voor de kuststrook: Gedeelte lijk bewolkt. Geen neerslag van beteekenis, zelfde temperatuur. Zwakke tot matige wind uit Wes telijke richtingen. Voor het binnenland: Heldere nacht met lichte vorst. Morgen overdag toenemende bewolking en zelfde temperatuur als van daag. Overwegend droog. Zwakke tot matige wind uit Westelijke richtingen. De havengelden worden door de maat schappij geïnd, het tarief wordt door het havenbestuur, op grond van voorstellen der maatschappij vastgesteld. Artikel 2: de havenmaatschappij van Memel zal vérgaande belastingreductie worden toegestaan. Vrije terreinen zullen worden afgepaald en de douanecontrole zal aan de grens van deze gebieden wor den uitgeoefend. Verder blijven alle Duitschers autori taire rechten op het verpachte gebied be staan. Het verkeer van de vrije zone met Li thauen zal worden geregeld door een spoorwegverbinding met Krottingen. waar over gesloten treinen zonder het betalen van douanerechten kunnen verkeeren te gen een nader te bepalen tarief. Ook het verkeer over land- en waterwegen zal zoo veel mogelijk vergemakkelijkt worden. De geschillen, vooral wat rechten en be lasting betreft, welke kunnen ontstaan voor Lithausche schepen in de haven van Memel, zullen worden geregeld tusschen de desbetreffende Duitsche en Lithausche autoriteiten, op tegemoetkomende wijze. MAATREGELEN IN LITHAUEN. In alle deelen des lands is een speciale wet ter verdediging van den staat afge kondigd. De minister van financiën heeft een decreet uitgevaardigd, waarbij alle bankbetalingen van loopende rekeningen voorloopig geschorst worden. In de offi cieele proclamatie, waarbij van dit decreet kennis wordt gegeven, wordt gezegd, dat Lithauen thans een zeer ernstigen tijd doormaakt en dat het de plicht van alle Lithauers is hun kalmte te bewaken. Een aantal reservisten is opgeroepen. Van officieele zijde wordt medegedeeld, dat het hier geenszins ook zelfs maar een gedeeltelijke mobilisatie betreft. De bedoe ling is alleen de legereffectieven weder aan te vullen, nu ongeveer duizend Memel- landsche soldaten zijn ontslagen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1