DONDERDAG 23 MAART 1939
No. 24231
Van een blok tegen Duitschland
nog geen sprake
Koning Victor Emanuel opent het
nieuwe Italiaansche parlement
De inlijving van het Memelgebied
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Wat zal Italië doen
Wat zijn troonrede
bevatte
Accoord met Lithauen bereikt
De besprekingen
Berlijn
te
Dit nummer beslaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden t. 2.35
per week f.0JS
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.)
Uit den aard der zaak wordt te Londen
zwaar geconfereerd. Bonnet vertoefde VI:
uur bij Chamberlain. Ook lord Hallfax was
daarbij aanwezig. Met de gezanten van Po
len, Sovjet-Rusland en Roemenië staat men
ln geregeld contact.
Havas geeft over de besprekingen het
volgend relaas:
Men ls het gemakkelijk eens geworden
over de noodzaak, zoowel voor Engeland
als voor Frankrijk, in de toekomst paal en
perk te stellen aan pogingen van Hitier,
zich in Europa de hegemonie te verzekeren.
Welke vorm ook aan de Fransch-Britsche
samenwerking op dit punt zal worden ge
geven, Frankrijk is bereid, er zonder be
perkingen aan deel te nemen, en Bonnet
heeft hiervan schriftelijk de verzekering
aan de Britsche ministers gegeven.
De wederkecrige verplichtingen der
beide landen in een geval van Duit-
sche agressie in West-Europa zijn vol
komen omlijnd en zij zouden automa
tisch in werking treden, zelfs bij een
mogelijken indirecten aanval op
Nederland, België of Zwitserland.
Thans gaat het erom. een soortgelijke
defensief stelsel voor Oost-Europa te
organiseeren.
Het alarm van enkele dagen geleden,
naar aanleiding van de economische on
derhandelingen tusschen Duitschland en
Roemenië heeft, volkomen natuurlijk, doen
vreezen, dat de volgende actie der Nazi's
tegen Roemenië met zijn graan en zijn
petroleum, zou kunnen zijn gericht. Men
kan er zeker van zijn, dat zulk een onder
neming de regeeringen te Parijs en Londen
niet onverschillig zou laten. Boekarest heeft
in dit opzicht alle geruststellingen gekregen
Tusschen de regels door leest men hier
uit duidelijk, dat, terwijl voor het Westen
directe toezeggingen bestaan, dit nog niet
geldt voor het Oosten! En daarop komt het
juist aan! Het is toch volkomen begrijpe
lijk, dat Polen er niet voor voelt zich an
ders te binden!
Waarnemers ln de Poolsche hoofdstad
zijn terecht van meening. dat de Poolsche
regeering zich in een uiterst moeilijke
positie bevindt, want, terwijl het gevoel van
omsingeld te worden door Duitschland, dat
gewekt is door de gebeurtenissen in Tsje-
cho-Slowakije, vergroot is door de Duitsche
opslorping van Memel, is men zich er toch
van bewust, dat een verklaring, gelicht
tegen de Duitsche politiek onaangename
gevolgen zou kunnen hebben voor Polen,
Men heeft den indruk, dat Duitschland de
Poolsche positie in Danzig en Bogumin
(het spoorwegknooppunt voor Ostrau in
Moravië) geëerbiedigd heeft, omdat Polen
zich weerhouden heeft van te nauwe aan
sluiting bij een politiek, die potentieel
vijandig is jegens Duitschland Een aan
sluiting van Polen bij de voorgestelde ver
klaring zou, zoo wordt gevreesd. Hitier
kunnen provoceeren tot een daad van
agressie, die Polen, wanneer het zijn tegen
woordige positie wil handhaven in Europa,
met de wapenen moet beantwoorden.
En dan moet Polen volkomen zekerheid
hebben, dat de Westersche democratieën,
het zullen bijstaan.
Feitelijk eischt Polen van Engeland
de toezegging van een defensief ver
bond.
Tot dusver heeft Engeland zich in het
Oosten nimmer willen vastleggen. Zal het
nu daartoe bereid zijn? Wellicht zal men
uit Chamberlain's verklaring, die hij he
denmiddag in het Lagerhuis zal afleggen,
daaromtrent meer vernemen.
Als Engeland niet bereid is, blijft alle
actie practisch gesproken een slag in de
lucht! Het verluidt, dat de thans voorge
stelde verklaring alleen de verplichting in
houdt bij cenige dreiging door Duilsch-
land den internationalen toestand te ver
storen direct overleg te plegen. Zij zou
moeten worden beschouwd als een voorbe
reidende maatregel, waaraan later een
meer concreten vorm zou kunnen worden
gegeven, wanneer de er bij betrokken mo
gendheden gelegenheid zullen'hebben prac-
tische bijzonderheden uit te werken.
Dat dit door de vaagheid gevaren meer
brengt voor alle landen in het Oosten is
duidelijk
Geen wonder dan ook dat volgens Duit
sche berichten ook Turkije niet mee wil
Koning Victor Emanuel.
In de hedenmorgen gehouden vergade
ring der Italiaansche Kamer van fasces
en corporaties heeft de koning zijn troon
rede gehouden, waarin hij, verwijzende
naar de verovering van Abessynië en ae
stichting van het keizerrijk zeide, dat deze
gebeurtenis wel een beslissenden Invloed
moest hebben op de richtsnoeren van de
Italiaansche buitenlandsche politiek. De
uit de sancties voorkomende crisis eindigde
daarmede, dat Italië zich uit den Volken
bond terugtrok. Bovendien werd in October
1936 de as RomeBerlijn opgericht, welke
zoowel op een politieken als op een eco-
nomischen en cultureelen grondslag be
rust, en welke geleidelijk is uitgebreid
door overeenkomsten met Japan, Honga
rije en Mandsjoekwo.
Wat Groot-Brittannië betreft, de
accoorden van 16 April hebben gun
stige voorwaarden geschapen voor een
consolidatie en een hervatting der nor
male betrekkingen tusschen beide lan
den.
Sprekende over Frankrijk, zeide de
koning het volgende: wat Frankrijk
betreft, in een officieele nota van 11
December 1938 heeft mijn regeering
vastgelegd, welke kwesties op dit
oogenblik de beide landen van el
kaar gescheiden houden.
Zijn rede vervolgend, zeide de Koning,
dat aangezien tegenstrijdige belangen tus
schen Spanje en Italië ontbreken, deze
twee staten in den meest uitgebreiden zin
kunnen samenwerken.
Hoewel Italië, zoo besloot de vorst,
zich niet overgeeft aan de illusie van
een eeuwigen vrede, wenscht het, dat
de vrede zoo lang mogelijk zal duren,
opdat het de hulpbronnen van zijn rijk
volledig kan benutten.
Voorts wees de koning nog op de „bij
zonder vriendschappelijke betrekkingen,
welke de Italiaansche regeering onder
houdt met Albanië, Joegoslavië, Polen en
Zwitserland.
Tenslotte besprak ae vorst nog de be
trekkingen tusschen kerk en staat, waar
van hij zeide, dat die betrekkingen zullen
blijven streven naar de meest hartelijke
verhouding en samenwerking op het ge
bied der wederzijdsche rechten en verant
woordelij kheden
De voorlezing van de rede duurde onge
veer 14 minuten. Zoowel bij het binnen
treden als na voorlezing van zijn rede,
werd de vorst geestdriftig toegejuicht.
Daarop verklaarde de voorzitter namens
den koning de dertigste wetgevende ver
gadering voor geopend.
Onder het gebulder der kanonnen en het
gebeier der klokken had de koninklijke
stoet zich van het paleis naar het Kamer
gebouw begeven. In den stoet bevonden
zich ook de Koningin, de Prinses van Pie-
rnont, de Hertogin van Aosta en anderen.
De Koning heeft heden 25 generaals
van de landmacht en verscheidene officie
ren, die hebben deelgenomen aan de ver
overing van Abessynië, tot lid van den Se
naat benoemd.
doen en geen verplichtingen vooralsnog wil
aanvaarden, die boven het Balkan-pact
uitgaan.
Memel is door de Duitschers op gebrui
kelijke wijze in bezit genomen, nadat met
Lithauen een accoord tot stand was ge
bracht, dat voor Lithauen, gelet op de om
standigheden. geen tegenvaller mag
heeten. Engeland en Frankrijk verklaar
den, dat zij, indien Lithauen zich met de
Duitsche eischen accoord verklaarde, geen
maatregelen zouden nemen ten aanzien
van het scheppen van een juridischen
grondslag en dus het Lithausche stand
punt tot het hare maakten. Sovjet-Rusland
en Polen zouden een verklaring hebben af
gelegd met de strekking, dat de actie
slechts op het Memelgebied betrekking
mocht hebben.
Van Memel zijn dus geen moeilijkheden
meer op internationaal gebied te ver
wachten.
Maar Italië? Nog steeds tast men in het
duister. De troonrede van koning Victor
Emanuel heeft niets gebracht, waaraan
men eenige houvast heeft, maar dit was
ook niet te verwachten.
Reuter verneemt in welingelichte krin
gen, dat de Duce Zondag in krachtige, doch
evenwichtige bewoordingen de eischen van
Italië zal uiteenzetten. Men gelooft niet
dat de Duce met zijn sterk gevoel voor
werkelijkheid, een soort ultimatum tot
Frankrijk zal richten of zijn eischen in een
zoodanigen vorm zal gieten, dat de moge
lijkheid van een regeling er door zal wor
den uitgesloten. Het is bekend, dat zekere
kringen in Frankrijk er naar verlangen de
aangelegenheden met den Duce te bespre
ken. Er blijven vele geruchten in omloop
ten aanzien der persoonlijkheden, van wie
men denkt, dat zij boodschappen tusschen
de beide regeeringen overbrengen.
Maar. zooals gezegd, iedere zekerheid
ontbreekt omtrent het verloop van zaken.
Wel trekt de aandacht, dat meer dan de
laatste dagen het geval was de waarde van
de as RomeBerlijn van Italiaansche zijde
wordt belicht.
Gayda schrijft in een hoofdartikel ill
„Giornala dltalia":
Italië blijft getrouw aan de as, omdat zijn
politieke oriënteering niet verandert, om
dat de solidariteit van Rome en Berlijn de
solidariteit is van twee revoluties en nieu
we beschavingen, omdat alle Italianen be
grijpen, dat het blok der groote democra
tieën in werkelijkheid niet alleen gericht
is tegen het nationaal-socialistische
Duitschland, doch ook tegen het fascisti
sche Italië. Het blok van imperialisten, mi
litaristen en bankiers der democratieën zou
moeten worden gecompleteerd door Sovjet-
Rusland. d. i. door verklaarde vijanden van
kapitalisme en imperialisme.
Doch om zich aan te sluiten bij het blok
zal Rusland willen in het Westen en Oos
ten gewaarborgd te zijn tegen Europa en
tegen Japan, met een wederkeerigheid van
verplichtingen en gevaren, welke de Fran-
sche en Britsche voorstellen kan omver
werpen.
Overigens kan men bij voorbaat betoogen
dat nllfch Polen, noch Roemenië, noch Zuid
Slavië, noch Turkije, die zich ook bij het
democratische blok zouden moeten aanslui
ten, volgens het stoute plan van Frankrijk,
zich willen rangschikken onder de vijanden
van Duitschland, alleen om Fransche be
langen te dienen. Hoe het ook zij. Italië is
gereed de uitdaging te ontvangen.
Dat Italië volgende week weer een 300.000
reservisten oproept, schijnt slechts een
maatregel te zijn van troepen-afwisseling.
Hedenmorgen even na 8 uur zijn de
Duitsche troepen onder stralend weder
in de stad Memel aangekomen, waar zij
door de bevolking met groote geest
drift verwelkomd werden. Gemotori
seerde formaties van de politie en van
de S.S.-eenheden waren reeds gister
avond in Memel aangekomen.
Gistermiddag om half vier is rijkskanse
lier Hitler per trein uit Berlijn vertrokken
naar de Oostzeehaven Swinemunde. Na
aankomst aldaar begaf hij zich aan boord
van de „Deutschland". Geëscorteerd door
andere oorlogsschepen ging het naar Memel
Door de reis over zee te maken, schijnt de
Fuehrer duidelijk te willen doen uitkomen,
dat thans voor de eerste maal bij het rijk
een gebied wordt gevoegd, dat aan de zee
is gelegen.
Tegen 10 uur kwam het Duitsche eskader
voor Memel aan.
Himmler, de leider der S.S. en chef der
Duitsche politie was te middernacht reeds
te Memel gearriveerd.
Vanmorgen om 7 uur kwam dr. Neumann
de leider der Memel-Duitschers, per auto
over de Memel naar Tilsit. Kort daarop
arriveerden de rijksminister van binnen-
landsche zaken, dr. Frick en de gouwleider
van Oost-Pruisen Koch. Eenige minuten
daarna reed de eerste autocolonne, voorop
minister Frick, zonder douane- en passen-
controle, het Memelgebied binnen, onder de
toejuiching der bevolking en het loeien der
scheepssirenen. Na deze symbolische han
deling marcheerden ook formaties der par
tij met haar standaards over de vroegere
grens.
Alle (kantoren, werkplaatsen en scholen
waren gesloten. Velen waren van het land
naar de stad gestroomd.
Vanmiddag zullen de autoriteiten van
het Lithausche garnizoen te Memel formeel
het Memelgebied overdragen aan de Duit
sche autoriteiten.
Hitler is nog niet aan land gegaan.
Een bericht dat hij reeds voet aan wal
had gezet, is ontstaan doordat het gerucht
werd verspreid op het Theaterplein, waar-
duizenden stonden te wachten. Ook Neu
mann en de andere officieele personen wa
ren hier aanwezig. Men wachtte evenwel
meer dan een uur vergeefs.
Toen de Fuehrer niet kwam, begaf Neu
mann zich naar de haven om te zien wat
was geschied. Hierna werd medegedeeld, dat
de Fuehrer zich nog aan boord van de
.Deutschland" bevond en vermoedelijk in
den middag aan wal zou gaan. Een reden
voor deze vertraging werd niet opgegeven.
Te Berlijn is tusschen de Duitsche
regeering en de Lithausche delegatie
een accoord bereikt.
Dit luidt als volgt:
„De Duitsche rijkskanselier en de presi
dent van de republiek Lithauen hebben be
sloten door middel van een verdrag de her-
eeniging van het Memelgebied met Duitsch
land te regelen, hiermede ed hangende
vraagstukken tusschen Duitschland en
Lithauen op te lossen en zoo den weg te
effenen voor vriendschappelijke betrekkin
gen tusschen beide landen.
Te dien einde zijn tot gevolmachtigden
benoemd:
voor den rijkskanselier de Duitsche minis
ter van buitenlandsche zaken, Freiherr von
Ribbentrop en voor den president der
Lithausche republiek de Lithausche minis
ter van buitenlandsche zaken Urbsys en de
Lithausche gezant te Berlijn Skirpa, die,
nadat de volmachten in goede orde bevon
den waren, het volgende overeen zijn geko
men:
Artikel 1: het door het verdrag van Ver
sailles van Duitschland afgescheiden Me
melgebied wordt met ingang van heden met
het Duitsche rijk hereenigd.
Artikel 2: het Memelgebied zal onmiddel
lijk door de Lithausche militaire en poli
tiemacht worden ontruimd. De regeering
van Lithauen zal er zorg voor dragen, dat
het gebied bij de ontruiming in ordelijken
toestand wordt achtergelaten. Beide con
tractanten zullen, voor zoover noodig, com
missarissen benoemen, die zorg zullen dra
gen voor het overnemen van die overheids
organen. welke niet in handen van de auto-
-3ïl paxqoSiauiaw W utsa uajiaiijoine auiou
gen.
Artikel 3: teneinde rekening te houden
met de economische belangen van Lithauen
zal te Memel voor Lithauen een vrijhaven
zone worden bepaald. De bijzonderheden
worden geregeld in een bijlage bij dit ver
drag.
Artikel 4: ter bekrachtiging van hun be
sluit een vriendschappelijke ontwikkeling
der betrekkingen tusschen Duitschland en
Lithauen te waarborgen, nemen beide par
tyen de verplichting op zich, noch weder
zijds over te gaan tot daden van geweld,
noch een, tegen een der beide partijen ge
richte daad van geweld door derden, te
steunen.
Artikel 5: dit verdrag treedt in werking
met de onderteekening.
Ter bekrachtiging hebben de gevolmach
tigden van beide partijen dit verdrag on
derteekend, opgesteld in de Duitsche en
Lithausche taal.
Berlijn, 22 Maart 1939.
w.g. Joachim von Ribbentrop.
Urbsys.
Skirpa.
De bijlage, waarin sprake is in artikel 3
van het verdrag, luidt als volgt:
Art. 1: het Duitsche havenbestuur te
Memel, dat de leiding op zich neemt van
de haven van Memel, welke overeenkom
stig het overnemen van Memel door den
Duitschen staat, van Litausch eigendom
overgaat in Duitsch bezit, zal met een, in
overeenstemming tusschen de Duitsche en
Litausche regeering te Memel op te rich
ten maatschappij met overwegend Li-
thausch kapitaal, genaamd de havenmaat
schappij van Memel, een overeenkomst
sluiten over het gebruik en bevoorrechte
positie in de genoemde havenwerken in
Memel.
In deze overeenkomst zal worden bepaald,
dat het havenbestuur aan de maatschap
pij voor 99 jaar verpacht het gebruik van
havenwerken, terreinen en watervlakte in
de haven van Memel in nog nader overeen
te komen oppervlakte.
De maatschappij is verplicht het door
haar gepachte gebied ter beschikking te
stellen van "net algemeene verkeer.
De pacht wordt, in verband met de door
Lithauen in Memel geinvesteerde gelden, I
als voldaan beschouwd
De maatschappij zal zorg dragen voor
het onderhoud, het bedrijf en de eventu-
eele uitbreiding van het door haar in pacht j
genomen gebied.
BINNENLAND.
Het wegenplan in den Noord-Oostelijken
polder (Binnenland, 3de Blad).
Minister Van Buuren overweegt maximum
snelheid van 80 K.M. (Pari. Overzicht,
3de Blad).
Dijkverzakking te Gouda (Gemengd, 3de
Blad).
Instorting te Utrecht; twee gewonden (Ge
mengd, 3de Blad).
Mr. Rost van Tonningen voor de Haag-
sche rechtbank. (2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Vaste stemming - Al
gemeen herstel - Amerika zeer vast -
Beleggingsmarkt verdeeld.
BUITENLAND.
Een oplossing voor het Kroatische vraag
stuk in Zuid-SIavië? (Buitenland, 3de
Blad).
Het bezoek van president Lebrun aan En
geland (3de Blad).
Daladier pleit voor de stakers van 30 No
vember (Buitenland, 3de Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Gedeelte
lijk bewolkt. Geen neerslag van
beteekenis, zelfde temperatuur.
Zwakke tot matige wind uit Wes
telijke richtingen.
Voor het binnenland: Heldere
nacht met lichte vorst. Morgen
overdag toenemende bewolking
en zelfde temperatuur als van
daag. Overwegend droog. Zwakke
tot matige wind uit Westelijke
richtingen.
De havengelden worden door de maat
schappij geïnd, het tarief wordt door het
havenbestuur, op grond van voorstellen
der maatschappij vastgesteld.
Artikel 2: de havenmaatschappij van
Memel zal vérgaande belastingreductie
worden toegestaan. Vrije terreinen zullen
worden afgepaald en de douanecontrole
zal aan de grens van deze gebieden wor
den uitgeoefend.
Verder blijven alle Duitschers autori
taire rechten op het verpachte gebied be
staan.
Het verkeer van de vrije zone met Li
thauen zal worden geregeld door een
spoorwegverbinding met Krottingen. waar
over gesloten treinen zonder het betalen
van douanerechten kunnen verkeeren te
gen een nader te bepalen tarief. Ook het
verkeer over land- en waterwegen zal zoo
veel mogelijk vergemakkelijkt worden.
De geschillen, vooral wat rechten en be
lasting betreft, welke kunnen ontstaan
voor Lithausche schepen in de haven van
Memel, zullen worden geregeld tusschen
de desbetreffende Duitsche en Lithausche
autoriteiten, op tegemoetkomende wijze.
MAATREGELEN IN LITHAUEN.
In alle deelen des lands is een speciale
wet ter verdediging van den staat afge
kondigd. De minister van financiën heeft
een decreet uitgevaardigd, waarbij alle
bankbetalingen van loopende rekeningen
voorloopig geschorst worden. In de offi
cieele proclamatie, waarbij van dit decreet
kennis wordt gegeven, wordt gezegd, dat
Lithauen thans een zeer ernstigen tijd
doormaakt en dat het de plicht van alle
Lithauers is hun kalmte te bewaken.
Een aantal reservisten is opgeroepen.
Van officieele zijde wordt medegedeeld,
dat het hier geenszins ook zelfs maar een
gedeeltelijke mobilisatie betreft. De bedoe
ling is alleen de legereffectieven weder
aan te vullen, nu ongeveer duizend Memel-
landsche soldaten zijn ontslagen.