Onzekerheid blijft hangen over aschreis naar Italii
Midden-Europa
DINSDAG 21 MAART 1939
No. 24229
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Engeland aan het hooid
van een actie
1 - i gaat niet door
Chamberlain
beantwoordt vragen
In Slowakije
In Tsjechië
De kwestie Roemenië
Britsche handelsmissie
naar Roemenië
In Amerika
Een rede van
Mackenzie King
Nog eenige uitlatingen
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
De Bilt
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 4- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Nog,onzeker, wat precies beoogd
wordt.
Het schijnt dat Engeland thans zich
aan het hoofd stelt van de beweging tegen
Dultschland, al is nog niet te zien, wat die
beweging nu eigenlijk precies zich ten
doel stelt. Rusland heeft getracht, zich
aan het hoofd te stellen, doch Engeland
heeft die taak overgenomen.
De diplomatieke redacteur van Reuter
meent te weten, dat Maisky, de Russische
ambassadeur te Londen, de Britsche regee
ring heeft voorgesteld, dat een conferentie
met andere belanghebbende mogend
heden, waarbij wellicht ook Griekenland
en Turkije worden gerekend, zou worden
gehouden ter bestudeering van den toe
stand, ontstaan door de Inlijving van
Tsjecho-Slowakije en de bedreiging van
Roemenië.
Hallfax zou, naar verluidt, den Russi-
6chen ambassadeur hebben medegedeeld,
dat de Britsche regeering binnenkort zelf
zekere voorstellen zou doen.
De diplomatieke redacteur van Reuter
verklaart verder, dat er tengevolge van de
bedreigingen tegen Roemenië een nau
were samenwerking tusschen Engeland en
sovjet-Rusland tot siand is gekomen, dan
sedert langen tijd het geval is geweest.
De berichten, dat Halifax Maisky een
bondgenootschap heeft voorgesteld zijn
echter onjuist.
Er Is evenwel veel reden om te gelooven
ln een nauwe samenwerking, niet alleen
met de sovjet-unie, maar ook met de
andere democratische staten, die aan ver
dere agressieve daden een halt moet toe
roepen.
We gaan dus naar „besprekingen" Dat
houdt impleciet reeds ln, dat een directe
actie voorloopig niet is te verwachten. Er
komt dus weer tijd voor het zoeken naar
een of andere oplossing, al ls nog moeilijk
te voorspellen in welken geest deze zou
kunnen uitvallen.
De diverse hoofdsteden staan ln hoog
spanning. Het is conferenties hier, confe
renties daar.
Ook de Amerikaansche nota, waarin ge
zegd wordt, dat de Vereenigde Staten de
wettigheid der bezetting van Tsjecho-
Slowakije niet erkennen is thans afge
komen.
Ietwat vaag blijft nog de houding van
Italië, doch lang zal dit wel niet meer
duren.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
as. zullen 50.000 zwarthemden der oude
kaders uit geheel Italië in Rome aanko
men. om aanwezig te zijn in het Olym
pische stadion, waar Mussolini hen zal
toespreken. In 57 extratreinen zullen zij
in Rome aankomen, waar reeds toebereid
selen getroffen worden om deze „squa-
dristi" ter gelegenheid van den twintig
sten verjaardag der oprichting van de
„fasces" waardig te ontvangen.
Het totaal aantal „nationale raad
gevers" die te zamen de nieuwe Kamer van
fasces en corporaties vormen, welke Don
derdagmiddag a.s. haar eerste plechtige
Zitting zal houden, bedraagt thans 682
tegen 400 in de oude Kamer.
Tot Zondag zal men dus vermoedelijk
geduld moeten blijven oefenen!
Opmerkelijk ls. hoe de Engelsche domi
nions krachtiger achter Engeland staan
dan aangenomen werd het geval te zijn.
Tot zelfs in Zuld-Afrika toe steunt men
zonder omwegen de houding van Londen.
Vanochtend te kwart over acht is pre
sident Lebrun met zijn echtgenoote uit
Parijs vertrokken om een officieel bezoek
te brengen aan Londen.
President Lebrun wordt vergezeld door
minister Bonnet. secretaris generaal
Magre, generaal Braconnier, de directeur
van het kabinet van den minister van bui
tenlandsche zaken Bressey, alsmede door
kapitein ter zee Krantz en luitenant-kolo
nel Tassin van het militaire huis van
Lebrun.
De „Times" wijst erop, dat hoewel het
bezoek oorspronkelijk was bedoeld als be
leefdheidsbezoek. de onverwachte ontwik
keling van den internationalen toestand
hieraan groote politieke beteekenis geeft
In Hongarije meent men echter reeds
eenige ontspanning te zien.
Graaf Teleki en Csaki zullen in de
tweede helft van April een bezoek bren
gen aan Rome en eind April aan Berlijn.
Dit uitstel, dat aan de Hongaarsche
diplomatie gelaten wordt, brengt een
zekere kalmeering in de Hongaarsche
hoofdstad, waar de openbare meening zeer
onder den indruk was van de diplomatieke
activiteit te Londen en Parijs, evenals
van de militaire maatregelen in Roemenië
en Hongarije. Terwijl men de meening is
toegedaan, dat de internationale crisis
nog verre van opgelost is, wil men toch
hopen, dat na dagen van onzekerheid
ieder rechtstreeksch gevaar uit den weg is
geruimd.
De Japansche pers steunt Duitschland.
De „Nitsji-Nitsji" zegt, dat de berichten
over de pogingen tot vorming van een
anti-Duitsch blok door het streven naar
samenwerking met de sovjet-unie. de Ver.
Staten en de Balkanlanden. duidelijk aan
toont. met welken geest Engeland en
Frankrijk bezield zijn.
In de tegenwoordige omstandigheden,
zoo besluit het blad, zal elke actie welke
tegen Duitschland ondernomen wordt, ook
Italië uitlokken. De gebeurtenissen in
Spanje kunnen hiertoe als voorbeeld
dienen.
Chamberlain heeft gisteren nog geen
verklaring afgelegd. Hij wilde zich eerst
nog beter oriënteeren.
In antwoord op desbetreffende vragen
heeft Chamberlain in het Lagerhuis ge
zegd, dat de tekst van de op 15 Maart door
Hitier en Hacha geteekende overeenkomst
is rondgezonden. Hij voegde hieraan toe:
„Voor zoover ik weet, heeft Hacha tevoren
geen ultimatum ontvangen. De Britsche
ambasadeur te Berlijn heeft op 17 Maart
opdracht gekregen de Duitsche regeering
mede te deelen, dat de Engelsche regeering
wenschte te verklaren, dat zij de gebeur
tenissen van de afgeloopen dagen slechts
kon beschouwen als een volledige verwer
ping van de overeenkomst van Muenchen
en verlocüiening var. den geest, waarin
de onderhandelaars te Muenchen zich had
den verplicht voor een vreedzame regeling
samen te werken.
De ambassadeur kreeg verder opdracht
te verklaren, dat de Britsche regeering
moest protesteeren tegen de veranderin
gen, in Tsjecho-Slowakije aangebracht
door de Duitsche militaire actie, die vol
gens haar eiken wetteiijken grondslag mist.
De ambassadeur is thans naar Londen
geroepen om verslag uit te brengen."
Henderson vestigde de aandacht op het
bericht, dat Hitler met een bombardement
van Praag gedreigd zou hebben voor het
geval Hacha zijn eischen niet aanvaardde.
Chamberlain zeide hierop, dat hij dit
bericht had gezien.
Toen Henderson vroeg of de regeering
voornemens was overleg te plegen met de
andere regeeringen, die de volkenbondsbe
ginselen en het Kellogpact aanhangen,
teneinde een gemeenschappelijke verdedi-
giging tegen niet-uitgelokte aanvallen te
verzekeren, antwoordde Chamberlain, dat
de regeering thans de geheele kwestie be
studeert.
Naar aanleiding van verdere vragen ver
klaarde de premier, dat. zooals hij ook in
zijn rede van Vrijdag gezegd heeft, thans
elk aspect van het nationale leven moet
worden gezien in het licht der nationale
veiligheid, waarbij natuurlijk het defensie
programma is inbegrepen.
Chamberlain zeide nog. dat het La
gerhuis uit zijn te Birmingham gehou
den rede zal hebben kunnen afleiden,
dat de regcering de gebeurtenissen van
de vorige weck ernstig acht. De door
die gebeurtenissen geschapen toestand
heeft de dringende aandacht der re
geering, die ook met andere regeerin
gen in contact staat.
Chamberlain zegde toe een uitvoeriger
verklaring zoo spoedig mogelijk te zullen
afleggen.
Op de vraag, of hij kon zeggen, met hoe
veel regeeringen contact is gezocht, ant
woordde Chamberlain: „Neen".
Reuter meldde gisteren uit Berlijn, dat,
naar verluidt, een algemeene grondslag
voor de toekomstige betrekkingen tusschen
Duitschland en Slowakije is gevonden. De
besprekingen over de details duren echter
voort. Er ls nog geen overeenkomst getee-
kend.
Tuka, de vice-president van de Slowaak-
sche regeering en Durcansky. de minister
van buitenlandsche zaken, zijn uit Bratis
lava naar Berlijn vertrokken.
Te Malacky, het hoofdkwartier van de
militaire autoriteiten, werd de synagoge
omgevormd in een garage. Joodsche man
nen en vrouwen werden gedwongen de
straat te schrobben.
Te Tarnava zijn wegens het ontploffen
van een bom voor het huis van den „Orts-
leiter" 54 Joden gearresteerd.
De chef van den staf van de Hlinka-
garae heeft allen Joden gelast hun auto's
in te leveren, indien zij deze niet absoluut
voor hun zaken noodig hebben. Deze wa
gens zullen ter beschikking van de Hlinka-
garde worden gesteld.
Naar aanleiding van de door de buiten
landsche pers verspreide geruchten om-
tient het aantal arrestaties te Praag en
in de provincie, deelt het Tsjechische pers
bureau officieel mede, dat de meeste der
500 tot 600 arrestanten geleidelijk weer
vrijgelaten zijn. Ten aanzien van het aan
tal zelfmoorden deelt het commissariaat
van politie te Praag mede, dat dit van 15
Maart af slechts een geringe stijging heeft
endergaan. Tenslotte wordt uitdrukkelijk
verklaard, dat ln Bohemen of Moravië
geen enkel concentratiekamp is ingericht.
Een volledige slagboom is opgesteld te
gen de emigratie van Joden en politieke
uitwijkelingen door de invoering van een
systeem van militaire paspoorten in de
bezette gebieden. Het uitreiken van passen
is overgenomen door de Gestapo en er
verluidt, dat aan Joden geen passen zullen
worden verstrekt. Politieke uitwijkelingen
durven zich niet aanmelden bij de Gestapo
Buerckel. de nieuwe bestuurder van Mo
ravië, heeft te Brno een decreet uitgevaar
digd ter voorkoming van inofficieel optre
den tegen Joden.
HORTHY RICHT EEN PROCLAMATIE
TOT HET ROETHEENSCHE VOLK.
Horthy. de Hongaarsche rijksbestuurder,
heeft tot het Roetheensche volk een procla
matie gericht, waarin hij het uit eigen
naam en uit naam der Hongaarsche natie
begroet. De proclamatie besluit: de veree-
r.iging van Roethenië met Hongarije zal
een basis voor economischen voorspoed
verzekeren, welke versterkt zal worden
door de uitvoering van groote openbare
werken.
Uit in officieele kringen afgelegde ver
klaringen kan worden afgeleid, dat Roe
menië een krachtige houding heeft aange-
nemen in de belangrijke handelsonderhan
delingen met Duitschland. In die kringen
werd gezegd, dat men't tot stand komen van
een overeenkomst met Wohltat morgen
verwacht, hoewel dat nog niet geheel ze
ker is.
De volgens de overeenkomst aan Duitsch
land toegestane petroleum, zoo werd ver
klaard. zou slechts een kleine hoeveelheid
zijn, welke verworven zou moeten worden
langs de normale commercieele kanalen.
De hoeveelheid zou in een geringe verhou
ding staan tot wat oorspronkelijk geëischt
werd.
De handelsovereenkomst zal den aard
hebben van een protocol voor de uitbrei
ding en uitvoering van de bestaande han
delsovereenkomst. die in November j.l. on
derteekend werd. Er kunnen ook enkele
bijlagen zijn, waarvan enkele geheim ge
houden zouden kunnen worden.
Het vorig jaar heeft Duitschland met
Bohemen en Moravië te zamen 55 pCt.
geleverd van den Roemeemschen Invoer, 40
pCt. van den Roemeenschen uitvoer!
De Engelsche minister van handel, Stan
ley, heeft in het Engelsche Lagerhuis onder
gejuich medegedeeld, dat de regeering be
sloten heeft, een handelsmissie naar Roe
menië te zenden. Een nauwkeurige regeling
moet nog getroffen worden
Op een vraag van den arbeidersafgevaar
digde Bellinger, of de Britsche handelsmis
sie met het oog op de vérstrekkende Duit
sche economische eischen naar Roemenië
zou worden gezonden, zeide Stanley, dat de
Duitsche actie één der beste argumenten
voor het zenden der missie was.
HUDSON TE WARSCHAU.
Tijdens een banket, dat te zijner eere was
aangeboden, heeft Hudson waardeerend ge
sproken over de vooruitzichten voor de be
trekkingen tusschen Groot-Brittannië en
Polen. Sprekende over de politieke gebeur
tenissen der laatste paar dagen zeide de
secretaris voor den overzeesche hande):
„Mijn land is het historische huis der
vrijheid. Het Poolsche volk heeft door zijn
geschiedenis ruimschoots getoond, dat het
ook tegenover overweldigende moeilijkhe
den. altijd dezelfde idealen heeft gekoes
terd. In deze dagen, nu wij zien. hoe de
vrijheid van gedachte, de vrijheid van
handelen en de vrijheid van geweten ver
dwijnt in land na land. hebben onze beide
landen een gemeenschappelijke zorg.
Besluitende zeide Hudson: Ik wensch en
hoop, dat onze economische samenwerking
en vriendschappelijke betrekkingen gesta
dig tot ontwikkeling mogen komen in de
komende jaren en dat wij te samen aan
onze kinderen zullen overhandigen in on
verminderden glans de nalatenschap van
vrijheid, waarvoor onze vaderen gevochten
hebben en zoo vaak gestorven zijn.
De boerenpartij (de vroegere Volkspartij 1
heeft een resolutie aangenomen, waarin
wordt gezegd, dat Polen wordt bedreigd
tengevolge van de gebeurtenissen in Tsje
cho-Slowakije. Verder wordt vastgesteld,
dat geheel Polen de iandsverdediginp wil
versterken en derhalve wordt den president
der republiek gevraagd een regeering van
nationale verdediging, waarin alle partijen
samenwerken, aan het bewind te brengen.
Uit naam van maarschalk Smigly-Ryöz
heeft generaal Berbecki tijdens de feesten
ter herdenking van Pilsoedski te Poznan
o.a. gezegd: „Ik ben gemachtigd te verkla
ren. dat de moeilijkheden van dezen tijd
eischen. dat allen meewerken aan de lands
verdediging. De toestand eischt een mili
taire voorbereiding, niet alleen van de man
nen, doch ook van de vrouwen en kinde
ren. De bevelhebber van het leger rekent
op de opofferingsgezindheid, vooral van de
bevolking van het Westen des lands.
PINKSTERREIS NAAR
5 ENGELAND BLIJFT
GEHANDHAAFD.
3 Met het oog op den poli- 3
tieken toestand in Europa
1 hebben wij besloten de -
Paaschreis naar Italië geen
doorgang te doen vinden.
De Pinksterreis naar En-
3 geland, waarover wij in ons 3
Blad van —VFhbrdag j.l.
1 verschillende bijzonderheden 1
mededeelden, blijft evenwel 3
gehandhaafd.
Wij wijzen er nog even 5
op. dat de kosten van dit
3 interessante uitstapje slechts
f. 55,50 per persoon zullen
1 bedragen.
3 Binnenkort zullen wij mede- 3
H deelen wanneer de inschrij-
ving wordt opengesteld.
^lillllllillllillllllllillliilllllllllllllllllilllllllllllllillilllllllillliil^
Senator Borah heeft zich tegen wijzi
ging van de neutraliteitswet verklaard. Hij
zeide: „wij zullen niet aan een massa
moord medewerken". Hij bepleitte het ver
bieden van het direct of indirect verkoo-
pen van alle oorlogsmateriaal aan eenige
natie, die in een gewapend conflict gewik
keld is.
King, senator voor Utah, heeft gezegd te
gelooven, dat het congres de politiek van
Pittman zal aanvaarden. iDit wordt alge
meen aangenomen!) Hij voegde hieraan
toe: „De spil RomeBerlijnTokio heelt
de vernietiging van vele regeeringen en
het overheerschen van millioenen menschen
door tyrannie op het oog."
In de commissie van buitenlandsche za
ken van den Senaat, welke morgen bijeen
zal komen, zal de mogelijkheid overwogen
worden het ontwerp op zoodanige wijze uit
te breiden, dat president Roosevelt nog
grooter vrijheid van handelen krijgt.
Dr. Schieffelin. voorzitter van de com
missie van Christelijke vrijwilligers tot het
boycotten van het nationaal-socialisme,
heeft aangekondigd, dat 27 Maart een
groote vergadering zal worden gehouden
als begin van een nieuwe campagne tot het
boycotten van Duitsche goederen.
De Canadeesche premier Mackenzie King
heeft in het Lagerhuis te Ottawa een rede
voering uitgesproken, waarin hij Duitsch-
land's opslokking van Tsjecho-Slowakije
beschreef als moedwillig en gewelddadig.
Hij voegde hieraan toe. dat Canada te al
len tijde bereid is met de Britsche regee
ring en de andere deelen van het Britsche
rijk in conferentie te treden.
Voortgaande zeide hij. dat hij noch deze
ernstige bedreiging voor den wereldvrede
over het hoofd wilde zien, noch de om
standigheden wilde overdrijven, alsof de
wereld afgaat op een armageddon. Een
eerste noodzakelijkheid is een scheiding
maken tusschen geruchten en feiten en
nagaan welke verdere agressie verwacht
werd.
Tenslotte zeide hij nog, dat het Cana
deesche volk en parlement een aanval op
Groot-Brittannië zouden 'beschouwen als
een agressie die de vrijheid van alle deelen
van het Britsche gemeenebest zou be
dreigen.
Minister Goebbels publiceert in den
..Voelkischer Beobachter" een artikel, ge
titeld .verklaring onder vier oogen aan de
democratie", waarin hij zich sarcastiscn
over de begrippen van humaniteit inter
nationaal recht en beschaving, waarop de
democratieën z'ch op het oogenblik beroe
pen uitlaat. Hij besluit zijn artikel met te
verklaren: .De Duitsche moraa1 is gelege 1
'n zijn recht en wie dit recht onderdrukt,
handelt tegen de moraal Wij willen klaar
heid en rechtvaardigheid in Europa. Op
dezen grondslag zün wij bereid een nieu
wen vrede op te bouwen".
Het Hamburger Fremdenblatt herinnert
in een hoofdartikel aan het protest van
den Britschen ambassadeur op 12 Maar*
1938 waarin hit zich keerde tegen c"e her
een'ring van Ocstenrijk met het groot-
r-'itcche rijk.
Het is. aldus het blad. vandaag al niet
meer het papier waard, waarop het werd
geschreven. Het protest tegen de vereeni-
BINNENLAND.
De regeling van den kinderbijslag; een
adres van het Kon. Ned. Landbouw-
comité (Binnenland, 2de Blad).
Felle brand te Tilburg (Gemengd, 3de
Blad).
Prinselijk gezin te Soestdijk teruggekeerd.
(Binnenland, 2de Blad).
Sanatoriumbouw te Leidschendam en Kat
wijk aan Zee (Laatste Berichten, 1ste
Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel Meerendeels iets hoo-
gere koersen - Aarzelende stemming -
Kleine schommelingen - Amerikanen na
hooger opening terugloopend - Beleg
gingen ongeveer prijshoudend.
BUITENLAND.
Het Engelsche Hoogerhuis steunt de regee
ring krachtig (3de Blad).
Naar een conferentie van democratische
mogendheden (1ste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD,
Voor het geheele land: Zwaar
bewolkt tot betrokken met nu en
dan regen: Krachtige, tijdelijk
stormachtige, meest Westelijke
wind. Weinig verandering in tem
peratuur.
ging van Bohemen en Moravië met het
Rijk zal hetzelfde lot ondergaan.
Frankrijk heeft indertijd zooals ook nu-
naar het voorbeeld van Engeland gehan
deld. Chamberlain heeft stuk voor stuk zijn
politiek van vrede en overeenstemming
moeten offeren op het altaar van de rich-
ting-sir Robert Vansittard. Vansittard heeft
heeft zich na zijn val beperkt tot de lei
ding van den propagandistischen wereld
oorlog tegen Duitschland, Italië en Japan.
In de gebeurtenissen der laatste weex
heeft hij zijn groote kans gezien om weer
den ouden beslissenden invloed op de koers
bepaling der Britsche buitenlandsche poli
tiek te nemen.
Wanneer wij. aldus het artikel, ook thans
nog het geloof hebben dat de volken van
Engeland en Duitschland niet aandringen
op een conflict, zijn wij er evenzeer zeker
van. dat sir Robert Vansittard op den bes-
ten weg ia zijn natie te drijven in een
iedere verantwoordelijkheid missende op
hitsing
Gayda maakt in Giornale d'Italia mel
ding van een nieuwe golf van beleed:g n-
gen in de Fransche bladen der laatste da
gen aan het adres van de waarde van den
Italiaanschen soldaat en de eer van Italië.
Hij schrijft over de vergissingen der Fran-
schen bii de politieke en m litaire waar
deering van andere landen met name
Ito' Tech is het goed dat Frankrijk -■)
zijn oordeel rekening houdt met eenigs
rechtzettingen, te weten, dat Italië met den
■geest en de wapenen, vastberaden op de as
rust. dat Italië geen program heeft om zich
met het oog op een oorlog te haasten, doch
dat het geen conflict vreest dat het veeleer
met ongeduld er op wacht deze kampioenen
te ontmoeten die aan de andere zijde van
de barricade te Parijs hun stem orrefter..
na op napier tc hebben gore'-end or ie
mill:oercn mannen cn duizenden kanon
nen. welke Groot-Brittannië. de Vereenigde
Staten en zelfs Sovjet-Rusland, voor de
verdediging van hun grond schijnen ta
verzekeren.
