Hitler in het zonder schot veroverde Praag Roethenië aan Hongarije overgelaten 80ste Jaargang DONDERDAG 16 MAART 1939 No. 24225 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Algemeen wantrouwen en vrees herleefd Dreigde Hitier Hacha Nu Memel aan de orde? „Wilde" bussen blijven rijden Dagorder tot de Duitsche troepen Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD verwacht Generaal Gajda „leider van het Tsjechische volk" LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque-en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUar per 3 maanden f. 2.35 per week f. 0.13 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokostenj (voor binnenland f.0.80 per 3 ounLI GEEN BELOFTE VAN HITLER MEER TE VERTROUWEN, IS DE INDRUK. Het sterven van den staat Tsjecho-Slo- wakije en speciaal aan de wijze, waarop dit heeft plaats gevonden, doet alle hoop, die, zij het ook nog zonder bepaalde basis, Europa weer langzamerhand begon te ver vullen, te niet. Opnieuw heerscht In ons werelddeel het grootste wantrouwen. Gerust kan men con- stateeren, dat geen enkel land zich meer veilig voelt De diplomatieke medewerker van de „Times", die een opsomming geeft van het groote aantal malen dat Hitler met nadruk heeft verklaard geen territoriale ambities meer te hebben, meldt dat de meest recente verklaring van Hitler in dat opzicht een paar uur voor het begin van de interventie werd gegeven. Op Dinsdagmiddag, toen de Duitsche troepen zich aan het concentreeren waren bij de grens van Tsjeeho-Slowakije en op een oogenblik dat sommige afdeellngen i zooals later is komen vast te staan) reeds de grens over waren, kregen de Britsche en de Fransche ambassadeur van het departe ment van buitenlandsche zaken te Berlijn de verzekering „uit de meest bevoegde bron" dat Duitschland in het geheel niet van zins was een drastische actie te ondernemen. Het schijnt dat het vooral op grond van dit voorval is dat de Britsche regeering in structie heeft gegeven de Wllhelmstrasse om inlichtingen te vragen. Maar toen was alles al gebeurd Zoo ooit, dan hebben degenen, die Muen- chen van den beginne af aan hebben ver oordeeld, wel gelijk gekregen. Niet bepaald „groot van lijn" was dan ook de verklaring van den Britschen pre mier Chamberlain in het Lagerhuis, men zie het Derde Blad. Deze gang van zaken on dermijnt ongetwijfeld zijn prestige en het is zeker geen toeval, dat Eden opnieuw pleitte voor een ware nationale regeering om het land zijn oude prestige te hergeven ln overeenstemming ook met sovjet-Rus- land. Het is in dit verband, dat aandacht wordt besteed aan een rede van den sovjet-gezant te Londen. ..Het is mijn vaste overtuiging, dat, wan neer men rekening houdt met het bijzon der belang van de U.S.S.R. en het Britsche rijk in de internationale aangelegenheden van heden, men tot de conclusie zal ko men, dat in laatste instantie het lot van vrede of oorlog in onzen tijd afhankelijk ls van den aard der betrekkingen, die be staan tusschen Londen en Moskou, aldus verklaarde Maisky tijdens een diner van de Maehinetool Thades-association. Daarom, aldus voegde Maisky hieraan toe, is iedere verbetering in deze betrekkin gen een belangrijke bijdrage tot de zaak van den algemeenen vrede. Sprekende over de fundamenteele begin selen, die de EngelschRussische betrek kingen in de laatste paar jaar geleid heb ben, zeide Maisky dat de vreedzame poli tiek der U.S.S.R. het ontbreken van ieder belangenconflict in de economische en poli tieke sferen tusschen Rusland en het Brit sche rijk en de gemeenschappelijke wensch naar behoud van den vrede vormen een hechte basis voor de verbetering van de BritschRussische betrekkingen. Maisky juichte het as. bezoek van Hudson aan Moskou toe. Er bestaat zoo zeide hij, een zeer aanzienlijke ruimte voor de uitbreiding van den EngelschRussischen handel. Meer dan ooit, richt zich toch thans de blik naar het Oosten! Polen, Hongarije en Roemenië moeten sich wel zeer in het gedrang voelen komen. Ten gevolge van de wijziging van de kaart van Midden-Europa heeft Polen thans een grens met Duitschland en onder Duitschen invloed staande landen ter leng te van 2653 km. of ongeveer de helft van be geheele Poolsche grens. De gemeenschappelijke grens met Hon- Parije heeft een lengte van 350 k.m„ ter wijl de rest ongewijzigd is gebleven, n.l. 1412 km. met de sovjet-unie, 507 k.m. met hithauen, 106 k.m. met Letland, 347 k.m. Met Roemenië en 140 k.m. langs de Oostzee. Doch zelfs landen als Zwitserland voelen tlch direct bedreigd. En daarvoor is alle reden. Omdat de jong ste gebeurtenissen duidelijk bewezen heb ben. dat de ln zoo wijden kring aangehan gen theorie, als zou Hitler slechts de een- beid van het Duitsche volk willlen en niet Meer dan dat, onhoudbaar is. Chamberlain telt heeft herhaaldelijk den indruk gewekt, °at hij deze opvatting deelde. Op 28 Sep tember zeide hij in het Lagerhuis: „Voor ik afscheid van Hitler nam had ik nog een kort persoonlijk gesprek met hem. dat ik tiet onbelangrijk acht. Hij herhaalde met Uooten ernst, wat hij reeds in Berohtes- Eackn had gezegd, n.l. dat het Sudetenland hj'n laatste territoriale ambitie in Europa Was en dat hij geen volken van vreemde bloede in het Duitsche rijk wil opnemen". En nu deze opslurping van Tsjechie en bet onder Duitschen invloed brengen van Slowakije, dat tenminste in naam nog autonoom mag blijven Roethenie schijnt werkelijk aan Hongarije je worden gelaten als klein soulaas voor Hongarije en Polen, die de zoo begeerde ge- Meensohappelijke grens nu ziullen krijgen. Of deze echteT nog van veel waarde is? Men ®u zelfs kunnen aannemen, dat Hitler met opeet Hongarije een minderheid geeft, om Hitier is gistermiddag om vijf uur uit Boheemsch Leipa langs den koristen weg naar Praag vertrokken, waar hij met zijn gevolg per auto om kwart over zeven aankwam. Om kwart vóór acht trok Hitier den ouden Praagschen keizersburcht, het Hradschin, binnen, waar hij met zijn staf zijn intrek nam. Om acht uur werd door de burchtwacht van een Duitsch regiment op het Hradschin de standaard van Hitier geheschen. De rit van Hitler door de straten van Praag ging onder een bijna onophoudelijken sneeuwjacht langs de opmarcheerende troe pen was voor de bevolking een volkomen verrassing. In de historische zalen van den ouden Keizersburcht bevinden zich bij Hitier de generaals en officieren van de in Praag binnengerukte troepen, de chef van het oppercommando der weermacht, generaal- overste Keitel, de rijksminister van buiten landsche zaken, von Ribbentrop. de opper- kwartiermeester in den generalen staf van het leger, luitenant-generaal voxn Stuelp- nagel. de chef van de rijkskanselarij, rijks minister Lammers, de rijksleider der SS. en chef van de Duitsche politie Himmler, de rijksperschef Dietrich en staatssecreta ris Stuckairt. Ook de opperbevelhebber van het Duit sche leger, generaal von Brauchitsch. heeft zich naar de Duitsche troepen in Bohemen en Moravië begeven. Bij de aankomst van Hitler in Boheemsch Leipa waren de straten vol menschen, die, ondanks den hevigen sneeuwval, urenlang hadden gewacht, om den „Führer" toe te juichen. Uit Praag wordt inmiddels gemeld, dat de bevelhebber van legergroep III. de ge neraal der infanterie Blaskowitz in een proclamatie tot de bevolking bekend heeft gemaakt, dat hij op bevél van den Führer en opperbevelhebber der Duitsche weer macht zich belast heeft met de uitvoerende macht in het land Bohemen. te eeniger tijd via deze minderheid daar hetzelfde spel te kunnen spelen Rijksbestuurder Horthy heeft reeds drie leiders van het Hongaarsche nationaal- socialisme, de afgevaardigden Hutoay, Racz en Haaim, ontvangen. In politieke kringen gelooft men. dat het staatshoofd aan de drie luitenants van majoor Szalassy naar aanleiding van de ziöh aan de grens afspe lende gebeurtenissen een ernstige waar schuwing heeft willen geven. Er is geen vertrouwen meer in het woord van den Fuehrer Engeland en Frankrijk bepalen er zich toe, om uiting te geven aan hun veront waardiging. Opnieuw zijin zij overrompeld en zij moeten zich bij het voldongen feit neerleggen. Wel wees de Fransche minis ter van 'buitenlandsche zaken ook er op, dat gestreefd moet worden naar een nauwer aanhalen der betrekkingen met Polen en Rusland. Bonnet eindigde met den nadruk te leggen op de noodzakelijkheid voor Frankrijk om zijn productie te vergrooten, aangezien de vrede slechts gehandhaafd kan worden door een evenwicht van krachten. Reuter meent te weten, dat de Engelsche ministers den toestand zeer ernstig opna men en derhalve zoo krachtig mogelijk den nadruk zullen leggen op het bewapenings- program. Terwijl de Britsche politiek ge richt zal blijven op een vreedzame regeling van geschillen, schijnt het weinig twijfel achtig, dat de ministers van nu af aan hun politiek zullen baseeren op de gevaren van nieuwe acties van Duitschland' buiten zijn eigen grenzen. Men is er zich van bewust, dat ais gevolg van de gebeurtenissen van thans een ernstige hinderpaal is geplaatst op den weg van voortzetting der politiek van verzoening Het eerste teeken daarvan naar buiten is het aflasten van de reis van den Brit schen minister Stanley naar Berlijn, terwijl Hudson wel naar Warschau en Moskou zal gaan. Te Rome teekent zich ook een groote politieke activiteit af. Ciano ontving de ge- gezanten van Polen en Hongarije, die ook onderling confereerden. Zou Italië eindelijk ook bevreesd worden voor een te groot machtsuitbreiding van het Derde Rijk, dx zloh eens tegen het Italiaansche imperium moet keeren 1 Vrees en wantrouwen heerschen krach tiger dan ooit In deze functie heeft hij Henlein tot leider van het burgerlijke bestuur in Bo hemen bij het militaire commando be noemd. Het geheele administratieve bedrijf wordt voortgezet. De commissaris voor de Ostmark. Buerckel, ls aangewezen, om op te treden als gouverneur van Moravië. Vandaag zal Hitier Praag wederom ver laten op den opmarsch der Duitsche troe pen in Bohemen en Moravië in Oostelijke richting te volgen. De diplomatieke correspondent van de „Daily Herald" verneemt de volgende bij zonderheden over het onderhoud van Dinsdag te Berlijn tusschen rijkskanselier Hitier en president Hacha. Om 12 uur 10 werden Hacha en zijn minister van buitenlandsche zaken. Chval- kowsky, in de kamer van den Führer toe gelaten. na een voorafgaand bnderhoud tusschen Chvalkowsky en zijn Duitschen ambtgenoot, von Ribbentrop. Hitier zou terstond op zijn doel zijn afgegaan. Hij verklaaTde het afzondelijke bestaan van den Tsjechischen staat niet langer te kun nen dulden Hij had daarom besloten ter stond te handelen. Om 5 uur zouden zijn troepen de gTenzen van Bohemen en Mo ravië overschrijden en om 5.30 zouden zij in Praag zijn. Hij zeide Hacha zijn regee ring hiervan telefonisch in kennis te stel len en te gelasten dat er geen verzet zou worden geboden. Indien Hacha weigerde, zou een Duitsche luchtvloot, die daartoe gereed gehouden werd, Praag bombardee ren. Elk verzet zou gesmoord worden. Hacha gaf toe en telefoneerde met Beran in Praag, die inzag dat er- niets anders te doen viel dan toe te geven. Daarop werd het onderhoud hervat. Hitier stelde den eisch. dat de Tsjechische president formeel het lot van den Tsjechischen staat in handen van den Führer zou leggen en om zijn bescherming zou verzoeken. Ook hierin stemde Hacha toe. Hierop beloofde Hitier den Tsjechen een zekeTe autonomie te zul len laten en hun gelegenheid te zullen geven om hun nationaal bestaan voort te zetten en te ontwikkelen. Ellllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljc ONDERNEMERS VAN RECHTSVERVOLGING ONTSLAGEN. Door het Haagsche kanton gerecht is heden het belang rijkste artikel van het „Re glement Autovervoer Perso nen" onverbindend ver klaard. Dit artikel luidt: 1. Het is verboden een mo torrijtuig tot vervoer van personen te exploiteeren an ders dan krachtens een ver gunning als bedoeld in art. 2. 2. Overtreding van het vo rig lid vormt een strafbaar feit in den zin van afdceling 9 van de wet van 29 Nov. 1935 (Staatsblad No. 685). In verband hiermede zijn eenige ondernemers van „wilde busdiensten" van rechtsvervolging ontslagen. Tot hen behoort ook de heer Stoop, voorzitter van het „Christoffelfonds" dat den dienst Den HaagLeiden onderhoudt. (Men zie voor nadere bij zonderheden pagina 2 van het le Blad) Neumann, de leider der E Duitsche bevolking in het 1 Memelgebied, heeft de leden E E van den Landdag tegen 25 E Maart bijeengeroepen en hun j| 1 medegedeeld, dat hij, met E het oog op den nieuwen toe- E E stand in midden Europa, E E zich gerechtigd voelde „even- E E tueel de noodige stappen te E nemen", zonder den Landdag |j E te raadplegen. Men is van E E meening, dat deze waarschu- E E wing ernstige gevolgen zou E E kunnen hebben. E Te Berlijn doen geruchten E E de ronde dat het Memelge- E bied nog heden den steun E E van Duitschland zou vragen. E ^llllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllUltllllllllllllllllllllllllil Het onderhoud was afgeloopen. Hacha kon vertrekken. Het was 3 uur 's nachts. Ook andere bladen als de Tim-es gewagen van een dreiging. Van bevoegde zijde te Berlijn heeft Reuter vernomen dat de Duitschers niet zullen trachten, de Tsjechen als ras te absorbee- ren. De Tsjechen zullen een minderheid vormen en een bijzondere bevoorrechte positlie innemen. Zij zullen vrij gesteld zijn van den militairen dienst, terwijl het vrijwel zeker is. dat hun zal worden toegestaan, hun eigen taal te behouden voor officieel gebruik. Van seml-officieele zijde wordt intus- schen verklaard, dat alle veronderstellin gen over de toekomstige constitutioneele positie van de landen Bohemen en Moravië in het Duitsche rijk in zooverre overijld zijn dat definitieve beslissingen hierom trent in het geheel nog niet bekend zijn geworden. Hetzelfde geldt voor de toekomstige rechten en plichten der Tsjechische be volking. Hitler heeft het volgende schrijven aan den opperbevelhebber der Duitsche troe pen, generaal von Brauchitsch, gezonden: ..Het leger heeft op den 15den Maart door de snelle bezetting der gewichtigste steden van Bohemen en Moravië oud rijksgebied onder de souveremiteit van Groot-Duitsch land gebracht. Ondanks het stormachtige weer en den moeilijken toestand van den weg hebben de legerafdeelingen en de daaraan ondergeschikte eenheden van de luchtmacht enkele uren na de uitvaardi ging van het bevel de grenzen overschre den en haar doel bereikt. Troepen, die ik op weg naar Praag aantrof, maakten, de inspanning die zij achter den rug hadden ten spijt, een voortreffelijken indruk. Ik betuig officieren en manschappen voor hun verrichtingen en hun houding mijn bijzon deren dank." Vanochtend te half acht verscheen het eerste vliegtuig der Duitsche luchtmacht boven Praag. Havas geeft het volgende beeld van den intocht der Duitsche troepen in Praag: Gedurende twee uur trokken de gemoto riseerde Duitsche troepen door de twee voornaamste straten van de stad. De troe pen waren gekleed in veldtenue. Alle ge motoriseerde wapens waren vertegenwoor digd: zware automitrailleurs, zware mitrail- eurs. lichte mitrailleurs, auto's voor ver binding en voor het commando voor offi cieren, motoren met zijspan voorzien van machinegeweren, vrachtwagens voor troe pentransport. vrachtwagens gewapend met zware luchtafweermitrailleurs, rijdende keukens etc. motorrijders in oliej assen met geweren en gasmaskers, wielrijders zonder jas met schop en houweel en machinege weer. De menigte keek zichtbaar verontwaar digd naar dit krachtsvertoon. Herhaaldelijk werden de Duitschers uitgefloten en uitge joeld. De Tsie-hische politie kwam tus- schenbeide. Er hebben zich echter geen ernstige incidenten voorgedaan. De generale staf heeft zijn intrek geno men in hotel St. Wencesiaus. Voor de deur staan twee gewapende schildwachten op BINNENLAND. De inhoud der nieuwe wegenverkeerswet. (3e Blad). Gemeente-ontvanger van Doornspijk op nieuw in arrest. (Gemengd, 3e Blad). De opleiding van stuurlieden vereischt ver betering. (3e Blad). j AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme handel - Zwakke markt - Flinke koersverliezen - Amerika in reactie - Beleggingsafdeeling lusteloos BUITENLAND. Verklaring van Chamberlain in het Brit sche Lagerhuis. (3e Blad). De reis der Engelsche ministers naar Ber lijn „uitgesteld". (3e Blad). De voorstellen inzake Palestina overhan digd. (Buitenland, 2e Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Voor het geheele land: Meest zwaar bewolkt met eenigen lich ten neerslag. Zwakke tot matigen wind uit Westelijke richtingen. Iets zachter. post. Tegenover het hotel is de taxistand plaats naar elders overgebracht; daarvoor in de plaats staan nu een reeks pantser auto's en auto's met mitrailleurs, die be waakt worden door een schildwacht met het geweer op den schouder. Sommige Tsjechen hebben een groot lint in de Tsjechische kleuren in het knoopsgat gestoken. Over het algemeen neemt de me nigte de discipline in acht en toont groote waardigheid. Soms echter kunnen vrouwen haar verontwaardiging niet onderdrukken. De ordebewaking wordt verzorgd door Tsje chische politie te voet, te paard en in auto's, de Duitsche politie is in handen van de S.S.. welker staf in een ander hotel in de stad verblijft houdt. Ten slotte trok een patrouille Duitsche auto's gewapend met lichte mitraüleurs op een drievoet, door de stad. De mitrailleurs waren geladen. De patronenband was op zijn plaats aange bracht en de dienstdoende soldaat hield de vinger aan den trekker. Een Tsjechisch sol daat was naast den Duitschen chauffeur gezet om hem door de stad te leiden. Praag bood gisteravond het beeld van een doode stad. De koffiehuizen, bioscopen en theaters waren allen gesloten. Overal ston den soldaten op post en de bevolking was thuis gebleven. Van de telefoon werd een zeer voorzichtig gebruik gemaakt, aange zien de Gestapo de gesprekken controleer de. Ook de traan liep niet van 's avonds half negen tot vanochtend 5 uur. Reeds is de vroegere chef van de pers- afdeeling van het. ministerie van buiten landsche zaken onder Benesj' bewind, Ha- jek, door de Gestapo gearresteerd. De Tsjechische regeering is afgetreden en generaal Gajda, de leider der fascisten, is „Fuehrer van het Tsjechische volk" ge worden. In een officieele verklaring heeft Gajda de vorming van een Tsjechische nationale commissie medegedeeld. In een communiqué van Gajda wordt o.m. gezegd: in deze belangrijke tijden doe ik een beroep op u zonder eenig onder scheid van beroep. volledne eenheid en vastberadenheid zijn noodig voor r*.!?n, op dat wij in de toekomst samen kunnen le ven. Ik roep op voor rust, en orde, die op het huidige oogenblik in het bijzonder noo dig zijn. Wij hebben een werkcomité sa-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1