HUIS
HOUD
WEEK
STADSNIEUWS
WOENSDAG 8 MAART 1939
No. 24218
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Automatische verkeersregeling
treedt vermoedelijk Haandag
in werking
Nederlandsch schip
gebombardeerd
(PJc MS-ML iwiJMI
(Mid&fiuJi in/A (klak
ïjfnt/i(tbjUuK
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3d ets. per regel voot advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets.: porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd tijm
per 3 maanden f. 2.35
per week V..' f. 0.18
Franco "per post f. 2:35 per 3 maandenportokosten.
(voor binnenland f.0.89 per 3 mndj
AiS. VRIJDAG EEN PROEFNEMING OP DE
SPITSUREN.
Naar wij vernemen zal hoogstwaar
schijnlijk de automatische verkeers
regeling op het kruispunt nabij de Gij-
selaarsbank as. Maandag in werking
treden.
Gisteravond heeft de Installatie weder
om proefgebrand, hetgeen Vrijdagmorgen
van 11 tot half een zal worden herhaald.
rijksmuseum van oudheden.
Voordracht van dr. F. C. Bursch.
Dr. F. C. Bursch, conservator aan het
Rijksmuseum van Oudheden, heeft gister
avond in de reeks archaeologische lezin
gen een voordracht gehouden over „De
oudste bewoners van Nederland".
Naar aanleiding van de jongste ontdek
kingen in Gelderland van resten van men-
schelijke beschaving, welke de geschiede
nis van de bewoning onzer gewesten vele
duizenden jaren hebben teruggebracht, wil
spr. een overzicht geven dezer geschiede
nis, die zioh uitstrekt tot den aanvang van
het neolithlcum met zijn hunebedden,
grafheuvels en bergvestingen. Dank zij de
onderzoekingen van den laatsten tijd is de
plaats der menschelijke culturen, waarvan
men het bestaan op grond van vele vond
sten van menschelijke werktuigen uit
vuursteen vooral reeds lang kende, vast
gelegd in het systeem der ijstijden, vermoe
delijk vier in getal, met daar tussehen lig
gende warmere perioden, waaruit het quar
tair bestaat. Vooral ook op grond van de
erbij aangetroffen resten van nu uitge
storven diersoorten was zulks mogelijk. Ook
na den laatsten ijstijd kan men nog kli
maatveranderingen opmerken, welke ten
deele op de levenswijze van de menschen
Invloed hebben uitgeoefend.
De oudste voorwerpen, door menschen -
hand gevormd, kent men in ons land van
Bathmen, bij Deventer. Ook ln het uiter
ste Zuiden des lands kon bewoning reeds
vroeg vastgesteld worden en sinds kort we
ten wij nu ook, dat op de Veluwe voor den
Rissijstijd menschen leefden. Er werden
nl. o.a. bij Wezep vuursteenen werktuigen,
kennelijk door menschenhand gevormd,
gevonden in de keileem. welke de glet-
schers, die toen ons land ten deele bedek
ten. hadden aangebracht. De mensehen-
schedel van Hengelo voor eenige jaren met
hertshoornen artefacten gevonden, dateert
uit den Würm-ijstijd.
Aan het eind van den laatsten Würm-
ljstljd of kort daarna, kan men zelfs een
vrij intensieve bewoning van ons land con-
stateeren, waarvan de resten ln Friesland,
Drenthe, Gelderland. Noord-Brabant en
Limburg op verschillende plaatsen werden
aangetroffen. Duitsche opgravingen in de
buurt van Hamburg hebben ons met tal
rijke bijzonderheden omtrent het leven
dier menschen op de hoogte gebracht, die
vermoedelijk de nakomelingen waren van
de stammen, die in den laatsten ijstijd in
Frankrijk en Spanje leefden en daar hun
prachtige naturalistische kunst schiepen
als uiting van jachtmagie.
Nog later, ten deele misschien echter gelijk
tijdig met de uitloopers van de vorenge
noemde culturen, leefden hier stammen,
die in den toenemenden boomgroei aan
leiding vonden zich óf op terreinen te ves
tigen, die nu zeer droog zijn en als zand
verstuivingen bekend zijn, óf de oevers van
wateren opzochten om daar hun tenten
°P te slaan. Laatstgenoemden vervaardig
den een groot deel hunner werktuigen van
hertshoorn. Dergelijke verschijnselen trof
Wen ook in Frankrijk, Engeland en een
groot deel van Noord-Europa aan.
De dateering van deze menschelijke cul
turen in absolute getallen uit te drukken,
ons eerst in den laatsten tijd door ver
nuftige methodes mogelijk gemaakt. Op
grond daarvan mogen wij veilig aanne-
wen, dat ons land reeds 200,000 jaar voor
unr. bewoond was.
VER. TOT BEV. VAN DE OPLEIDING TOT
INSTRUMENTMAKER.
VEILING COLLECTIE
PROF. Mr. D. VAN BLOM.
De bekende bibliotheek, nagelaten door
F™- mr. D. van Blom alhier, zal in de
'"eede helft van Mei verkocht worden bij
"Urgersdijk en Niermans, Templum Saio-
Wonis alhier.
Deze veiling zal zoowel bij economen,
P? tici, juristen als bij historici groote
jwngstelling wekken. Een dergelijke coi-
ectie is sinds jaren niet onder den hamer
gekomen.
Algemeene ledenvergadering.
Bovengenoemde Vereeniging heeft gister
avond in de groote collegezaal van het
KamerlLngh Onnes-laboratoriuni onder
voorzitterschap van prof. dr. W. J. de
Haas haar jaarlijksche algemeene leden
vergadering gehouden.
Prof. de Haas sprak een kort openings
woord, waarin hij in het bijzonder prof. dr.
J. M. Burgers uit Delft begroette, die na
afloop der vergadering een voordracht zou
houden over „Instrumenten en hulpmid
delen voor aërodynamisch onderzoek".
De secretaris-penningmeester dr. C. A.
Crommelln las vervolgens de notulen der
vorige vergadering, welke ongewijzigd wer
den vastgesteld.
Aan het 33ste jaarverslag, uitgebracht
door dr. C. A. Crommelln ls het volgende
ontleend:
Het aantal leden der Vereeniging onder
ging een kleine vermindering. Wij verloren
door bedanken 31 leden, 18 nieuwe leden
traden toe, zoodat het aantal op 31 De
cember 1938 bedroeg 264.
Het bestuur is steeds bezig met krachtige
pogingen tot het werven van nieuwe leden.
In de bestuursvergadering van 9 Februari
werd dr. C. A. Crommelln met ingang van
1 Januari 1938 tot directeur der Leidsche
Instrumentmakersschool benoemd; aange
zien deze functie niet met het bestuurslid
maatschap vereenigbaar is, moest in zijn
plaats een nieuwe secretaris-penningmees
ter benoemd worden.
In een buitengewone ledenvergadering
werd met algemeene stemmen dr. H. B. G.
Castmir tot secretaris-penningmeester be
noemd.
Het beheer der geldmiddelen eischte bij
zondere voorzichtigheid en zorg.
Veranderingen in het onderwijzend per
soneel kwamen niet voor.
Het aantal leerlingen bedroeg bij den
aanvang des jaars 74. Gedurende het jaar
1938 verlieten ons 14 leerlingen, die allen
onmiddellijk een werkkring vonden.
Toegelaten werden 20 leerlingen, komen
de van de Ambachtsscholen te Amersfoort,
Delft, Deventer, Den Haag, Leiden, Meppel,
Tiel, Scheveningen, Wageningen en Rotter
dam.
Evenals in de vorige jaren konden ook
in 1938 sommige leerlingen ondersteuning
ontvangen uit het. door wijlen den heer P.
W. Janssen gestichte „Janssenfonds voor
Vakopleidingsbeurzen", waarvan de inkom
sten gelukkig niet verminderd waren. Hier
door werd het menigen talentvollen, doch
onvermogenden leerling mogelijk gemaakt
de opleiding te volgen of te blijven volgen
ln gevallen, waarin dit anders niet moge
lijk zou zijn geweest.
In September werden wederom als naar
gewoonte de practische instrumentmakers
examens afgenomen. Deelgenomen werd:
door 36 candidaten aan het examen voor
leerling-instrumentmaker, door 8 voor ge
zel-instrumentmaker, door 13 voor leerling-
glasblazer, door 3 voor gezel-glasblazer,
door 1 voor meester-glasblazer, door 2 voor
leerling-glasslijper.
De aantallen der geslaagden van deze 6
groepen waren respectievelijk: 21, 6, 11,
3, 0, 2.
De vacantiecursussen in instrumentma
ken en glasblazen vonden wederom als
naar gewoonte ln de laatste helft van
Augustus plaats. Aan den cursus voor in
strumentmaken werd door 8. aan dien voor
glasslijpen door 1, aan dien voor glasblazen
door 30 personen deelgenomen. Deze va
cantiecursussen handhaven hun internatio
nale beteekenis. Ook nu weer bevond zich
een aantal buitenlanders onder de deel
nemers.
De bouw der nieuwe werkplaats op den
hoek van het Rapenburg en de Nieuwsteeg
kwam omstreeks half Juli gereed, de plan
nen hiervoor zijn vervaardigd door den
heer ir. R. C, Versteeg te 's-Gravenhage.
Van dit gebouw, dat twee verdiepingen
bevat, zal voorloopig slechts die van den
beganen grond worden betrokken. De bo
venverdieping blijft in reserve voor verdere
uitbreiding.
Ten aanzien van de architectuur van het
nieuwe gebouw, werd de eisch gesteld, dat
deze bij het straatwandrhythme van het
oude Rapenburg zou aansluiten in den
zelfden geest, als dit bij het nieuwgebouwd
hofje tegenover de school het geval is.
De indeeling van den plattegrond is een-
vouding: er is slechts één groot lokaal, dat
als werkplaats voor plm. 25 leerlingen zal
dienen, waaromheen zich de nevenruim
ten groepeeren, als een smidse en een klein
werklokaal aan den eenen kant, terwijl aan
de andere zijde een garderobe en een
waschiokaai gelegen zijn. In het groote lo
kaal is een kantoortje voor den meester der
werkplaats ingericht, dat tevens dient voor
de reguleering van electrische meet-instru-
menten. Door middel van ingeblazen stof
vrije en voorverwarmde lucht kan in dit
vertrekje een overdruk t.o.v. het aangren
zende werklokaal" worden gehandhaafd,
zoodat geen ijzerstofjes uit de werkruimte
verstorend op de fijne gemagnetiseerde on-
derdeelen der meet-instrumenten kunnen
inwerken. Op de verdieping herhaalt zich
ongeveer dezelfde indeeling.
De draaibanken en verdere machines
voor metaalbewerking zijn thans nagenoeg
alle besteld, doch de levertijden zijn over
het algemeen lang, zoodat de werkplaatsin
1938 nog niet ba gebruik kon worden geno-
Door zes Spaansch republikeinsche
vliegtuigen.
AANTAL WAS OP EEN MIJNENLEGGER
BEDOELD.
Het Nederlandsche stoomschip „Aurora"
van de K.N.S.M., is gisteren door
zes Spaansche republikeinsche vlieg
tuigen aangevallen. Boven- en onder-
brug werden door bomsplinters be
schadigd, doch niemand werd gewond.
Bij de K.N.S.M. is hedenochtend een
telegram ontvangen van den gezag
voerder van de .Aurora", luidende als
volgt: „De Jupiter" van Franco hield
ons aan. Vandaar betrokken in aanval".
Hieruit blijkt dus dat de vliegtuigen
,het gemunt hadden op genoemden
mijnenlegger, waarbij het niet kon uit
blijven, dat ook het Nederlandsche
schip getroffen werd. Omtrent de aan
houding van de „Aurora" door de „Ju
piter" heeft de kapitein verder niets
geseind, zoodat aangenomen mag wor
den, dat de „Aurora" de reis naar
Genua heeft voortgezet.
De aanval geschiedde op 26 mijl
Z.Z.O. van Palos.
De „Aurora" is een schip van 1697
ton en was, op weg naar Genua, Maan
dag Gibraltar gepasseerd. Het zou geen
Spaansche havens aandoen.
VROOM
DREESMAW
men. Naar wij vertrouwen, zal dit in het
najaar van 1939 kunnen geschieden.
Ook in 1938 werden herstellingen aan of
constructies van niet aan de opleiding of
aan het laboratorium- töïbehoorende toe
stellen en instrumenten- verricht, die van
wege de daaraan verbonden moeilijkheden
nergens elders in ons land konden wor
den uitgevoerd. In het bijzonder geschiedde
dit ten dienste van openbare instellingen
en steeds alleen in zulke gevallen, waarbij
deze werkzaamheden buitengewone moei
lijkheden opleverden en van concurrentie
met de Nederlandsche industrie geen
sprake kon zijn.
Ook dit verslag werd onder dankzegging
goedgekeurd.
In de plaats van mr. P. J. Idenburg, die
aan de beurt van aftreden en niet her
kiesbaar was, werd als bestuurslid gekozen
de heer A. van Hoogstraten.
Na de pauze hield prof. Burgers zijn aan
gekondigde lezing, welke met groote aan
dacht werd gevolgd.
UITVOERING LEIDSCHE CHRISTELIJKE
HARMONIE VEREENIGING.
Mr. L. Bosch ridder van Rosenthal als
beschermheer geïnstalleerd.
De Leidsche Chr. Harmonievereeniging,
die een periode van inzinking heeft mede
gemaakt, schijnt dezen tijd geheel te boven
te zijn. Het overtuigend bewijs daarvan was
de in alle opzichten uitstekend geslaagde
uitvoering, welke gisteravond in de goed-
bezette Stadsgehoorzaal werd gegeven en
waarbij uit meer dan een nummer is ge
bleken, dat dit corps goede krachten in zijn
midden heeft, die het ongetwijfeld tot
meerdere successen zullen leiden.
Daarnaast heeft het corps door zijn keuze
van mr. L. Bosch ridder van Rosenthal tot
beschermheer der vereeniging een goede
greep gedaan, daar op dezen avond wel ge
bleken is, dat deze ernaar streeft om mede
aan het vereenigingsleven leiding te geven.
En tenslotte is een goede factor de ver
jonging van het bestuur waar jonge, fris-
sche krachten thans gereed staan om het
corps, die plaats in het Leidsche muziek-
lezen te doen innemen waarop het aan
spraak mag en ook kan maken.
Onder de zeer velen, die deze uitvoering
bijwoonden, merkten wij o.m. op afgevaar
digden van de V.V.S.L., de 3-Octoberver-
eeniging, de Chr. Oranjevereeniging, de
Oranje Garde en van enkele zustervereeni-
gingen.
Met een kort woord heette voorzitter
Vermeer allen hartelijk welkom om er ver
volgens op te wijzen, dat de vereeniging.
welke geruimen tijd met financieele moei
lijkheden te kampen heeft gehad, deze,
dank zij den steun van donateurs en dona
trices, te boven is. Spr. sprak den wensch
uit, dat als het volgend jaar de vereeniging
haar tweede lustrum zal vieren, een bloei
ende en financieel gezonde vereeniging dit
zal kunnen doen. Lr een enkel gevoelvol
woord herdacht spr. nog het overlijden van
den beschermheer, den heer T. S. Gos-
linga. Zijn nagedachtenis zal bij het corps
in dankbare herinnering blijven voort
leven.
Een aantrekkelijk, uit zeven nummers
bestaand programma, werd vervolgens door
het corps afgewerkt. Bij de uitvoering
hiervan werd het duidelijk, dat de veree
niging onder de vaste leiding van den
directeur, den heer H. J. A. Bokhoven, in
het afgeloopen jaar hard heeft gewerkt. Er
werd met zeer veel toewijding gespeeld.
Zeer te waardeeren viel de ouverture Le
Lac Mystérieux van A. Adrien Pellegrin.
Daarnaast beleefde het karakterstukje „De
Kuif", een arrangement van den dirigent
650
(Ingez. Med.)
een uitnemende vertolking. Hetzelfde was
het geval met de fantasie over „Een vaste
Burg", van L. Baumert.
In een sympathieke toespraak heeft de
voorzitter kort voor de pauze den heer
Bosch van Rosenthal geïnstalleerd als be
schermheer der vereeniging. Spr. wees er
op, dat het het bestuur grootelijks verrast
heeft, dat de nieuwe beschermheer reeds
direct bij zijn eerste kennismaking groote
belangstelling voor het corps aan den dag
heeft gelegd. Door een persoonlijke kennis
making met alle leden op een der repe
titie-avonden is een contact gelegd, dat in
de toekomst van vérstrekkende beteekenis
kan zfjn. Onder groote instemming der
aanwezigen hing spr. den heer Bosch van
Rosenthal de teekenen zijner waardigheid
om.
De heer Bosch van Rosenthal dankte
voor deze hartelijke woorden. Spr. zeide
zijn nieuwe taak gaarne te aanvaarden.
Zulks te meer omdat hij reeds heeft mo
gen bemerken, dat er in het corps een
goede harmonie heerscht. Groote waardee
ring koestert spr. ook voor de leiding van
den heer Bokhoven, dien hij heeft leeren
kennen als een bekwaam musicus.
Onder hartelijk applaus bood spr. hier
na, als blijk van waardeering het corps een
viertal bazuinen aan.
De heer Vermeer dankte den nieuwen
beschermheer voor zijn vriendelijke geste.
Na de pa.uze voerde Timdelerclub het
bekende blijspel van Ch. Dickens „Een
Pickwick-avontuur" op.
De Timdelerclub gaf weer een vlotte op
voering van dit kostelijk blijspel, waarmede
alle aanwezigen zich kostelijk amuseerden.
Aan het emd van dezen welgeslaagden
avond heelt de voorzitter aan de vrouwe
lijke medespelenden bloemen overhandigd.
Ook aan enkele dames, die zich voor de
vereeniging zeer verdienstelijk hebben ge
maakt, werden bloemen aangeboden.
GELOOF EN WETENSCHAP.
De Oostersche Kerken.
Gisteravond werd in de bovenzaal van
„In den Vergulden Turk" op den laatsten
voordrachtsavond van het winterprogram-
ma van de Vereeniging „Geloof en Weten
schap" een lezing gehouden over het on
derwerp: „Oostersohe Kerken".
Alvorens met de voordracht werd be
gonnen deed de voorzitter de heer J. F. X.
Sanders mededeeling, dat volgende week
een excursie zal worden gehouden naar de
Sterrewacht en bij een voldoende belang
stelling de mogelijkheid bestaat van een
tweede bezoek. Spr. spoorde vervolgens
aan propaganda voor „Geloof en Weten
schap" te maken.
Dr. C. de Clercq, doctor ln de Oostersche
Kerkelijke Wetenschappen en geschiedenis
hield vervolgens een zeer interessante
voordracht over de Oostersche Kerken,
waarin spreker niet slechts met lichtbeel
den het in- en uitwendige der meest in
Byzantijnschen stijl opgetrokken Kerkge
bouwen toonde, doch ook zeer uitvoerig
besprak de aan het Oostersohe vasthou
dende gewoonten van de geumiëerde en
Orthodoxe Kerken en erop wees, hoe in
het geheele kerkelijk leven, alsmede in
kerkversiering en kleeding de Oostersche
ritus wordt gehandhaafd. Aan de hand van
opnamen op zijn reizen door Oost-Europa,
Egypte en Syrië verzameld, toonde spreker
ons diverse kerken en moskeeën, o.m. de
Aya Sophiakerk te Constantinopel.
Het interieur der kerken is over het al
gemeen rijk en in Oosterschen trant ver
sierd. Men treft daar schitterende mozaïek
werken en fresco's aan. Beelden vindt men
in de kerken der Gsünieerden en Ortho-
doxschen niet. Ter vereering der heiliger,
zijn de kerken rijk behangen met ikouen.
De gewaden der priesters bij de eeredien
sten zijn bijzonder fraai, evenals de dien
sten, waaraan actief door alle geloovigen
wordt deelgenomen met grooter ceremo
nieel dan In de Latijnsche kerken wordt
gecelebreerd. Aan het hoofd van de Oos
tersche Kerken staat een patriarch. Deze
draagt een gewaad als een Oostersch kei
zer. Ook de kroon, welke de Oester—h« ois-
schoppen dragen, is de gesloten keizers
kroon.
Talrijke kloosters vindt men er, vaak op
een eiland of in ver afgelegen streken.
BINNENLAND,
Begrooting van economische zaken; memo
rie van antwoord aan de Eerste Hamer
(2e Blad).
17-jarige scholier pleegde vijf inbraken
in Den Haag. (3e Blad).
Steun voor den tuinbouw. (Land- en Tuin-
bouV, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Gedrukte stemming - Weinig handel
Iets lagere koersen - Amerika luste
loos - Beleggingen stil.
BUITENLAND.
Communistisch verzet te Madrid wordt
krachtig onderdrukt, (le Blad en Laat
ste Berichten, le Blad).
Burgos blijft overgave zonder voorwaarden
eischen. (Buitenland, le Blad).
Hitler's opvolger is aangewezen. (Buiten
land, le Blad).
De komende verkiezingsstrijd in België
(2e Blad).
Benesj over de democratie. (Buitenland,
le Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Meest
krachtige, in het Noorden wellicht
tijdelijk stormachtige Westelijke
tot Noordwestelijke wind. Zwaar
bewolkt tot betrokken. Tijdelijk
regen. Vooral in het Noorden, iets
zachter des nachts. Overdag wei
nig verandering in temperatuur.
Hedenmiddag is aan de posten
van Delfzijl tot Hoek van Holland
geseind
„WORDT VERWACHT STORM
UIT HET ZUIDWESTEN MET
RUIMENDEN WIND".
Daar leeft men nog naar de oude Ooster
sche traditie het monnikenleven.
De Geünieerde en Orthodoxsche zijn die
kerken, die het primaat van den paus van
Rome en het Roomsch Katholiek dogma
erkennen, doch eigen eerediensten in eigen
landstaal en Oostersche riten behouden.
Na het leven en den arbeid der priesters
en kloosterlingen in de Oostersche Kerken
te hebben geschetst, beantwoordde spr. nog
enkele vragen.
Een hartelijk applaus beloonde spreker
voor zijn Interessante voordracht, waarbij
de voorzitter zich aansloot.
OUDSTE LID DER LEIDSCHE
BURGERWACHT TER AARDE BESTELD.
Hedenmorgen vond in de Parochiekerk
van den H. Leonardus a Portu Mauritio
aar. den Haagweg de uitvaartdienst plaats
voor de zielerust van wijlen den heer L. A.
van Berge Henegouwen, die j.l. Zondag op
81-jar gen leeftijd te Water.ngen overleed.
De overledene was het oudste lid der Leid
sche Burgerwacht. De H. Mis van Requ'em
werd opgedragen door pater G. Dolle
O.F.M. Om 10 uur vond onder groote be
langstelling op de begraafplaats aan de
Zijlpoort de teraardefce telling p'aats. On
der de aanwezigen melkten wij o.a op
overste M. v. Mens. commandant van de
Leidsche Burgerwacht, den heer F. v. d.
Mark Fzn. en oudste commandant van de
patrouille waarvan de overledene deel
heeft uitgemaakt. Een 8-tal leden van de
Leidsche Burgerwacht onder leiding van
den commandant der mobile collone, den
heer J. H. v. Slaveren alhier fungeerde
a's si oper.dragers. Een k-ans van de Leid
sche Bu'gsrwaeht dekte d? kist
Een zoon van den over'-dsne. cr P.
van Berge Henegouwen dankte alle aan
wezigen voor de betoonde belangstelling en
in het bijzonder de Leidsche Burgerwacht
voor diens tegenwoordigheid.