HUIS HOUD WEEK STADSNIEUWS WOENSDAG 8 MAART 1939 No. 24218 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 80ste Jaargang Automatische verkeersregeling treedt vermoedelijk Haandag in werking Nederlandsch schip gebombardeerd (PJc MS-ML iwiJMI (Mid&fiuJi in/A (klak ïjfnt/i(tbjUuK Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD verwacht LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 3d ets. per regel voot advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling "Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets.: porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd tijm per 3 maanden f. 2.35 per week V..' f. 0.18 Franco "per post f. 2:35 per 3 maandenportokosten. (voor binnenland f.0.89 per 3 mndj AiS. VRIJDAG EEN PROEFNEMING OP DE SPITSUREN. Naar wij vernemen zal hoogstwaar schijnlijk de automatische verkeers regeling op het kruispunt nabij de Gij- selaarsbank as. Maandag in werking treden. Gisteravond heeft de Installatie weder om proefgebrand, hetgeen Vrijdagmorgen van 11 tot half een zal worden herhaald. rijksmuseum van oudheden. Voordracht van dr. F. C. Bursch. Dr. F. C. Bursch, conservator aan het Rijksmuseum van Oudheden, heeft gister avond in de reeks archaeologische lezin gen een voordracht gehouden over „De oudste bewoners van Nederland". Naar aanleiding van de jongste ontdek kingen in Gelderland van resten van men- schelijke beschaving, welke de geschiede nis van de bewoning onzer gewesten vele duizenden jaren hebben teruggebracht, wil spr. een overzicht geven dezer geschiede nis, die zioh uitstrekt tot den aanvang van het neolithlcum met zijn hunebedden, grafheuvels en bergvestingen. Dank zij de onderzoekingen van den laatsten tijd is de plaats der menschelijke culturen, waarvan men het bestaan op grond van vele vond sten van menschelijke werktuigen uit vuursteen vooral reeds lang kende, vast gelegd in het systeem der ijstijden, vermoe delijk vier in getal, met daar tussehen lig gende warmere perioden, waaruit het quar tair bestaat. Vooral ook op grond van de erbij aangetroffen resten van nu uitge storven diersoorten was zulks mogelijk. Ook na den laatsten ijstijd kan men nog kli maatveranderingen opmerken, welke ten deele op de levenswijze van de menschen Invloed hebben uitgeoefend. De oudste voorwerpen, door menschen - hand gevormd, kent men in ons land van Bathmen, bij Deventer. Ook ln het uiter ste Zuiden des lands kon bewoning reeds vroeg vastgesteld worden en sinds kort we ten wij nu ook, dat op de Veluwe voor den Rissijstijd menschen leefden. Er werden nl. o.a. bij Wezep vuursteenen werktuigen, kennelijk door menschenhand gevormd, gevonden in de keileem. welke de glet- schers, die toen ons land ten deele bedek ten. hadden aangebracht. De mensehen- schedel van Hengelo voor eenige jaren met hertshoornen artefacten gevonden, dateert uit den Würm-ijstijd. Aan het eind van den laatsten Würm- ljstljd of kort daarna, kan men zelfs een vrij intensieve bewoning van ons land con- stateeren, waarvan de resten ln Friesland, Drenthe, Gelderland. Noord-Brabant en Limburg op verschillende plaatsen werden aangetroffen. Duitsche opgravingen in de buurt van Hamburg hebben ons met tal rijke bijzonderheden omtrent het leven dier menschen op de hoogte gebracht, die vermoedelijk de nakomelingen waren van de stammen, die in den laatsten ijstijd in Frankrijk en Spanje leefden en daar hun prachtige naturalistische kunst schiepen als uiting van jachtmagie. Nog later, ten deele misschien echter gelijk tijdig met de uitloopers van de vorenge noemde culturen, leefden hier stammen, die in den toenemenden boomgroei aan leiding vonden zich óf op terreinen te ves tigen, die nu zeer droog zijn en als zand verstuivingen bekend zijn, óf de oevers van wateren opzochten om daar hun tenten °P te slaan. Laatstgenoemden vervaardig den een groot deel hunner werktuigen van hertshoorn. Dergelijke verschijnselen trof Wen ook in Frankrijk, Engeland en een groot deel van Noord-Europa aan. De dateering van deze menschelijke cul turen in absolute getallen uit te drukken, ons eerst in den laatsten tijd door ver nuftige methodes mogelijk gemaakt. Op grond daarvan mogen wij veilig aanne- wen, dat ons land reeds 200,000 jaar voor unr. bewoond was. VER. TOT BEV. VAN DE OPLEIDING TOT INSTRUMENTMAKER. VEILING COLLECTIE PROF. Mr. D. VAN BLOM. De bekende bibliotheek, nagelaten door F™- mr. D. van Blom alhier, zal in de '"eede helft van Mei verkocht worden bij "Urgersdijk en Niermans, Templum Saio- Wonis alhier. Deze veiling zal zoowel bij economen, P? tici, juristen als bij historici groote jwngstelling wekken. Een dergelijke coi- ectie is sinds jaren niet onder den hamer gekomen. Algemeene ledenvergadering. Bovengenoemde Vereeniging heeft gister avond in de groote collegezaal van het KamerlLngh Onnes-laboratoriuni onder voorzitterschap van prof. dr. W. J. de Haas haar jaarlijksche algemeene leden vergadering gehouden. Prof. de Haas sprak een kort openings woord, waarin hij in het bijzonder prof. dr. J. M. Burgers uit Delft begroette, die na afloop der vergadering een voordracht zou houden over „Instrumenten en hulpmid delen voor aërodynamisch onderzoek". De secretaris-penningmeester dr. C. A. Crommelln las vervolgens de notulen der vorige vergadering, welke ongewijzigd wer den vastgesteld. Aan het 33ste jaarverslag, uitgebracht door dr. C. A. Crommelln ls het volgende ontleend: Het aantal leden der Vereeniging onder ging een kleine vermindering. Wij verloren door bedanken 31 leden, 18 nieuwe leden traden toe, zoodat het aantal op 31 De cember 1938 bedroeg 264. Het bestuur is steeds bezig met krachtige pogingen tot het werven van nieuwe leden. In de bestuursvergadering van 9 Februari werd dr. C. A. Crommelln met ingang van 1 Januari 1938 tot directeur der Leidsche Instrumentmakersschool benoemd; aange zien deze functie niet met het bestuurslid maatschap vereenigbaar is, moest in zijn plaats een nieuwe secretaris-penningmees ter benoemd worden. In een buitengewone ledenvergadering werd met algemeene stemmen dr. H. B. G. Castmir tot secretaris-penningmeester be noemd. Het beheer der geldmiddelen eischte bij zondere voorzichtigheid en zorg. Veranderingen in het onderwijzend per soneel kwamen niet voor. Het aantal leerlingen bedroeg bij den aanvang des jaars 74. Gedurende het jaar 1938 verlieten ons 14 leerlingen, die allen onmiddellijk een werkkring vonden. Toegelaten werden 20 leerlingen, komen de van de Ambachtsscholen te Amersfoort, Delft, Deventer, Den Haag, Leiden, Meppel, Tiel, Scheveningen, Wageningen en Rotter dam. Evenals in de vorige jaren konden ook in 1938 sommige leerlingen ondersteuning ontvangen uit het. door wijlen den heer P. W. Janssen gestichte „Janssenfonds voor Vakopleidingsbeurzen", waarvan de inkom sten gelukkig niet verminderd waren. Hier door werd het menigen talentvollen, doch onvermogenden leerling mogelijk gemaakt de opleiding te volgen of te blijven volgen ln gevallen, waarin dit anders niet moge lijk zou zijn geweest. In September werden wederom als naar gewoonte de practische instrumentmakers examens afgenomen. Deelgenomen werd: door 36 candidaten aan het examen voor leerling-instrumentmaker, door 8 voor ge zel-instrumentmaker, door 13 voor leerling- glasblazer, door 3 voor gezel-glasblazer, door 1 voor meester-glasblazer, door 2 voor leerling-glasslijper. De aantallen der geslaagden van deze 6 groepen waren respectievelijk: 21, 6, 11, 3, 0, 2. De vacantiecursussen in instrumentma ken en glasblazen vonden wederom als naar gewoonte ln de laatste helft van Augustus plaats. Aan den cursus voor in strumentmaken werd door 8. aan dien voor glasslijpen door 1, aan dien voor glasblazen door 30 personen deelgenomen. Deze va cantiecursussen handhaven hun internatio nale beteekenis. Ook nu weer bevond zich een aantal buitenlanders onder de deel nemers. De bouw der nieuwe werkplaats op den hoek van het Rapenburg en de Nieuwsteeg kwam omstreeks half Juli gereed, de plan nen hiervoor zijn vervaardigd door den heer ir. R. C, Versteeg te 's-Gravenhage. Van dit gebouw, dat twee verdiepingen bevat, zal voorloopig slechts die van den beganen grond worden betrokken. De bo venverdieping blijft in reserve voor verdere uitbreiding. Ten aanzien van de architectuur van het nieuwe gebouw, werd de eisch gesteld, dat deze bij het straatwandrhythme van het oude Rapenburg zou aansluiten in den zelfden geest, als dit bij het nieuwgebouwd hofje tegenover de school het geval is. De indeeling van den plattegrond is een- vouding: er is slechts één groot lokaal, dat als werkplaats voor plm. 25 leerlingen zal dienen, waaromheen zich de nevenruim ten groepeeren, als een smidse en een klein werklokaal aan den eenen kant, terwijl aan de andere zijde een garderobe en een waschiokaai gelegen zijn. In het groote lo kaal is een kantoortje voor den meester der werkplaats ingericht, dat tevens dient voor de reguleering van electrische meet-instru- menten. Door middel van ingeblazen stof vrije en voorverwarmde lucht kan in dit vertrekje een overdruk t.o.v. het aangren zende werklokaal" worden gehandhaafd, zoodat geen ijzerstofjes uit de werkruimte verstorend op de fijne gemagnetiseerde on- derdeelen der meet-instrumenten kunnen inwerken. Op de verdieping herhaalt zich ongeveer dezelfde indeeling. De draaibanken en verdere machines voor metaalbewerking zijn thans nagenoeg alle besteld, doch de levertijden zijn over het algemeen lang, zoodat de werkplaatsin 1938 nog niet ba gebruik kon worden geno- Door zes Spaansch republikeinsche vliegtuigen. AANTAL WAS OP EEN MIJNENLEGGER BEDOELD. Het Nederlandsche stoomschip „Aurora" van de K.N.S.M., is gisteren door zes Spaansche republikeinsche vlieg tuigen aangevallen. Boven- en onder- brug werden door bomsplinters be schadigd, doch niemand werd gewond. Bij de K.N.S.M. is hedenochtend een telegram ontvangen van den gezag voerder van de .Aurora", luidende als volgt: „De Jupiter" van Franco hield ons aan. Vandaar betrokken in aanval". Hieruit blijkt dus dat de vliegtuigen ,het gemunt hadden op genoemden mijnenlegger, waarbij het niet kon uit blijven, dat ook het Nederlandsche schip getroffen werd. Omtrent de aan houding van de „Aurora" door de „Ju piter" heeft de kapitein verder niets geseind, zoodat aangenomen mag wor den, dat de „Aurora" de reis naar Genua heeft voortgezet. De aanval geschiedde op 26 mijl Z.Z.O. van Palos. De „Aurora" is een schip van 1697 ton en was, op weg naar Genua, Maan dag Gibraltar gepasseerd. Het zou geen Spaansche havens aandoen. VROOM DREESMAW men. Naar wij vertrouwen, zal dit in het najaar van 1939 kunnen geschieden. Ook in 1938 werden herstellingen aan of constructies van niet aan de opleiding of aan het laboratorium- töïbehoorende toe stellen en instrumenten- verricht, die van wege de daaraan verbonden moeilijkheden nergens elders in ons land konden wor den uitgevoerd. In het bijzonder geschiedde dit ten dienste van openbare instellingen en steeds alleen in zulke gevallen, waarbij deze werkzaamheden buitengewone moei lijkheden opleverden en van concurrentie met de Nederlandsche industrie geen sprake kon zijn. Ook dit verslag werd onder dankzegging goedgekeurd. In de plaats van mr. P. J. Idenburg, die aan de beurt van aftreden en niet her kiesbaar was, werd als bestuurslid gekozen de heer A. van Hoogstraten. Na de pauze hield prof. Burgers zijn aan gekondigde lezing, welke met groote aan dacht werd gevolgd. UITVOERING LEIDSCHE CHRISTELIJKE HARMONIE VEREENIGING. Mr. L. Bosch ridder van Rosenthal als beschermheer geïnstalleerd. De Leidsche Chr. Harmonievereeniging, die een periode van inzinking heeft mede gemaakt, schijnt dezen tijd geheel te boven te zijn. Het overtuigend bewijs daarvan was de in alle opzichten uitstekend geslaagde uitvoering, welke gisteravond in de goed- bezette Stadsgehoorzaal werd gegeven en waarbij uit meer dan een nummer is ge bleken, dat dit corps goede krachten in zijn midden heeft, die het ongetwijfeld tot meerdere successen zullen leiden. Daarnaast heeft het corps door zijn keuze van mr. L. Bosch ridder van Rosenthal tot beschermheer der vereeniging een goede greep gedaan, daar op dezen avond wel ge bleken is, dat deze ernaar streeft om mede aan het vereenigingsleven leiding te geven. En tenslotte is een goede factor de ver jonging van het bestuur waar jonge, fris- sche krachten thans gereed staan om het corps, die plaats in het Leidsche muziek- lezen te doen innemen waarop het aan spraak mag en ook kan maken. Onder de zeer velen, die deze uitvoering bijwoonden, merkten wij o.m. op afgevaar digden van de V.V.S.L., de 3-Octoberver- eeniging, de Chr. Oranjevereeniging, de Oranje Garde en van enkele zustervereeni- gingen. Met een kort woord heette voorzitter Vermeer allen hartelijk welkom om er ver volgens op te wijzen, dat de vereeniging. welke geruimen tijd met financieele moei lijkheden te kampen heeft gehad, deze, dank zij den steun van donateurs en dona trices, te boven is. Spr. sprak den wensch uit, dat als het volgend jaar de vereeniging haar tweede lustrum zal vieren, een bloei ende en financieel gezonde vereeniging dit zal kunnen doen. Lr een enkel gevoelvol woord herdacht spr. nog het overlijden van den beschermheer, den heer T. S. Gos- linga. Zijn nagedachtenis zal bij het corps in dankbare herinnering blijven voort leven. Een aantrekkelijk, uit zeven nummers bestaand programma, werd vervolgens door het corps afgewerkt. Bij de uitvoering hiervan werd het duidelijk, dat de veree niging onder de vaste leiding van den directeur, den heer H. J. A. Bokhoven, in het afgeloopen jaar hard heeft gewerkt. Er werd met zeer veel toewijding gespeeld. Zeer te waardeeren viel de ouverture Le Lac Mystérieux van A. Adrien Pellegrin. Daarnaast beleefde het karakterstukje „De Kuif", een arrangement van den dirigent 650 (Ingez. Med.) een uitnemende vertolking. Hetzelfde was het geval met de fantasie over „Een vaste Burg", van L. Baumert. In een sympathieke toespraak heeft de voorzitter kort voor de pauze den heer Bosch van Rosenthal geïnstalleerd als be schermheer der vereeniging. Spr. wees er op, dat het het bestuur grootelijks verrast heeft, dat de nieuwe beschermheer reeds direct bij zijn eerste kennismaking groote belangstelling voor het corps aan den dag heeft gelegd. Door een persoonlijke kennis making met alle leden op een der repe titie-avonden is een contact gelegd, dat in de toekomst van vérstrekkende beteekenis kan zfjn. Onder groote instemming der aanwezigen hing spr. den heer Bosch van Rosenthal de teekenen zijner waardigheid om. De heer Bosch van Rosenthal dankte voor deze hartelijke woorden. Spr. zeide zijn nieuwe taak gaarne te aanvaarden. Zulks te meer omdat hij reeds heeft mo gen bemerken, dat er in het corps een goede harmonie heerscht. Groote waardee ring koestert spr. ook voor de leiding van den heer Bokhoven, dien hij heeft leeren kennen als een bekwaam musicus. Onder hartelijk applaus bood spr. hier na, als blijk van waardeering het corps een viertal bazuinen aan. De heer Vermeer dankte den nieuwen beschermheer voor zijn vriendelijke geste. Na de pa.uze voerde Timdelerclub het bekende blijspel van Ch. Dickens „Een Pickwick-avontuur" op. De Timdelerclub gaf weer een vlotte op voering van dit kostelijk blijspel, waarmede alle aanwezigen zich kostelijk amuseerden. Aan het emd van dezen welgeslaagden avond heelt de voorzitter aan de vrouwe lijke medespelenden bloemen overhandigd. Ook aan enkele dames, die zich voor de vereeniging zeer verdienstelijk hebben ge maakt, werden bloemen aangeboden. GELOOF EN WETENSCHAP. De Oostersche Kerken. Gisteravond werd in de bovenzaal van „In den Vergulden Turk" op den laatsten voordrachtsavond van het winterprogram- ma van de Vereeniging „Geloof en Weten schap" een lezing gehouden over het on derwerp: „Oostersohe Kerken". Alvorens met de voordracht werd be gonnen deed de voorzitter de heer J. F. X. Sanders mededeeling, dat volgende week een excursie zal worden gehouden naar de Sterrewacht en bij een voldoende belang stelling de mogelijkheid bestaat van een tweede bezoek. Spr. spoorde vervolgens aan propaganda voor „Geloof en Weten schap" te maken. Dr. C. de Clercq, doctor ln de Oostersche Kerkelijke Wetenschappen en geschiedenis hield vervolgens een zeer interessante voordracht over de Oostersche Kerken, waarin spreker niet slechts met lichtbeel den het in- en uitwendige der meest in Byzantijnschen stijl opgetrokken Kerkge bouwen toonde, doch ook zeer uitvoerig besprak de aan het Oostersohe vasthou dende gewoonten van de geumiëerde en Orthodoxe Kerken en erop wees, hoe in het geheele kerkelijk leven, alsmede in kerkversiering en kleeding de Oostersche ritus wordt gehandhaafd. Aan de hand van opnamen op zijn reizen door Oost-Europa, Egypte en Syrië verzameld, toonde spreker ons diverse kerken en moskeeën, o.m. de Aya Sophiakerk te Constantinopel. Het interieur der kerken is over het al gemeen rijk en in Oosterschen trant ver sierd. Men treft daar schitterende mozaïek werken en fresco's aan. Beelden vindt men in de kerken der Gsünieerden en Ortho- doxschen niet. Ter vereering der heiliger, zijn de kerken rijk behangen met ikouen. De gewaden der priesters bij de eeredien sten zijn bijzonder fraai, evenals de dien sten, waaraan actief door alle geloovigen wordt deelgenomen met grooter ceremo nieel dan In de Latijnsche kerken wordt gecelebreerd. Aan het hoofd van de Oos tersche Kerken staat een patriarch. Deze draagt een gewaad als een Oostersch kei zer. Ook de kroon, welke de Oester—h« ois- schoppen dragen, is de gesloten keizers kroon. Talrijke kloosters vindt men er, vaak op een eiland of in ver afgelegen streken. BINNENLAND, Begrooting van economische zaken; memo rie van antwoord aan de Eerste Hamer (2e Blad). 17-jarige scholier pleegde vijf inbraken in Den Haag. (3e Blad). Steun voor den tuinbouw. (Land- en Tuin- bouV, 2e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Gedrukte stemming - Weinig handel Iets lagere koersen - Amerika luste loos - Beleggingen stil. BUITENLAND. Communistisch verzet te Madrid wordt krachtig onderdrukt, (le Blad en Laat ste Berichten, le Blad). Burgos blijft overgave zonder voorwaarden eischen. (Buitenland, le Blad). Hitler's opvolger is aangewezen. (Buiten land, le Blad). De komende verkiezingsstrijd in België (2e Blad). Benesj over de democratie. (Buitenland, le Blad). ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Voor het geheele land: Meest krachtige, in het Noorden wellicht tijdelijk stormachtige Westelijke tot Noordwestelijke wind. Zwaar bewolkt tot betrokken. Tijdelijk regen. Vooral in het Noorden, iets zachter des nachts. Overdag wei nig verandering in temperatuur. Hedenmiddag is aan de posten van Delfzijl tot Hoek van Holland geseind „WORDT VERWACHT STORM UIT HET ZUIDWESTEN MET RUIMENDEN WIND". Daar leeft men nog naar de oude Ooster sche traditie het monnikenleven. De Geünieerde en Orthodoxsche zijn die kerken, die het primaat van den paus van Rome en het Roomsch Katholiek dogma erkennen, doch eigen eerediensten in eigen landstaal en Oostersche riten behouden. Na het leven en den arbeid der priesters en kloosterlingen in de Oostersche Kerken te hebben geschetst, beantwoordde spr. nog enkele vragen. Een hartelijk applaus beloonde spreker voor zijn Interessante voordracht, waarbij de voorzitter zich aansloot. OUDSTE LID DER LEIDSCHE BURGERWACHT TER AARDE BESTELD. Hedenmorgen vond in de Parochiekerk van den H. Leonardus a Portu Mauritio aar. den Haagweg de uitvaartdienst plaats voor de zielerust van wijlen den heer L. A. van Berge Henegouwen, die j.l. Zondag op 81-jar gen leeftijd te Water.ngen overleed. De overledene was het oudste lid der Leid sche Burgerwacht. De H. Mis van Requ'em werd opgedragen door pater G. Dolle O.F.M. Om 10 uur vond onder groote be langstelling op de begraafplaats aan de Zijlpoort de teraardefce telling p'aats. On der de aanwezigen melkten wij o.a op overste M. v. Mens. commandant van de Leidsche Burgerwacht, den heer F. v. d. Mark Fzn. en oudste commandant van de patrouille waarvan de overledene deel heeft uitgemaakt. Een 8-tal leden van de Leidsche Burgerwacht onder leiding van den commandant der mobile collone, den heer J. H. v. Slaveren alhier fungeerde a's si oper.dragers. Een k-ans van de Leid sche Bu'gsrwaeht dekte d? kist Een zoon van den over'-dsne. cr P. van Berge Henegouwen dankte alle aan wezigen voor de betoonde belangstelling en in het bijzonder de Leidsche Burgerwacht voor diens tegenwoordigheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1