JOHN BULL'S OUDE KWAAL
Strijd rondom een eiland
AUTO-RADIO
LHSCH DAGBLAD, Zalerdag 11 Februari 1939
Derde Blad
No. 24197
BELASTING MOEILIJKHEDEN!
KARSOTE QC
H. G. v. LUIJKEN
79sie Jaargang
„Aul En Hat juist nul"
De verovering van Minorca door Franco
Om de macht in het Westen der MiddellandscheZee
i BUIÏENL. WEEKOVERZICHT
Interessant diplomatiek
spel
GEMENGD NIEUWS
BUITENLANDSCH GEMENGD.
FINANCIEN
-
lAArrrniTrur. n..i.Lli
Gaan we inderdaad een periode van ont
spanningen tegemoet doordat klare wijn
geschonken wordt of is dit slechts schijn?
Een juist oordeel in dezen lijkt ons nog
„iet te vellen.
Ongetwijfeld heeft Chamberlain's jongste
verklaring, waarin hij ronduit vaststelde,
ciat. Engeland zonder eenige reserve achter
frankrijk stond, niet nagelaten grooten
invloed te oefenen. Ook al doen Duitsch-
land en Italië nog zoo gereserveerd naar
buiten, voorgevend, dat deze verklaring
niets nieuws was, zoo onomwonden heeft
be EngeLsche premier nog nimmer gespro
ken. zoodat ieder misverstand uitgesloten
is te achten. En waar de Britsche premier
niet over één nacht ijs pleegt te gaan, in
tegendeel, mag aan zijn verzekering, juist
nu Engeland en Italië immers elkaar zijn
genaderd, bijzonder beteekenis worden toe
gekend. De Engelsche regeering heeft
blijkbaar het oogënblik gekomen geacht
om zoo duidelijk te spreken en de redenen
daarvoor moeten aanwezig zijn, zij het ook
achter de coulissen,
Het lijkt niet te brutaal, wanneer wij
veronderstellen, dat de Italiaansche elschen
tegenover Frankrijk, hoewel officieel nog
altijd niet gesteld ook bij de bijeen
komst van den grooten fascistischen raad
heeft de Duce immers opnieuw het stil
zwijgen daaromtrent bewaard mede
oorzaak zijn geweest, rechtstreeks of zij
delings in verband met den gang van za
ken in Spanje. Engeland heeft een scherpe
waarschuwing geplaatst, die tengevolge
van de verklaringen van president Roose
velt (daargelaten nu de juiste inhoud)
nog aan kracht heeft gewonnen.
De as der Westersche democratieën dient
als zeer hecht te worden beschouwd, ieder
die het anders zou willen voorstellen, zou
ten zeerste bedrogen uitkomen! En Ame
rika staat geestelijk zeker achter deze as,
ook dat is niet aan den minsten twijfel
onderhevig
Dat kunnen Rome en Berlijn niet over
het'hoofd zien!
En de eerste symptomen zijn ér, dat zij
het in feite ook niet doen, al houder, zij
tegenover eigen land het hoofd rechtop.
Dat kan gunstig voor den vrede zijn,
waarvan een warm voorvechter is heen
gegaan in de figuur van Paus Pius XI. den
veizoenings-paus, om wien de geheele
E -K. wereld oprechten rouw bedrijft.
Trouwens bepaald voor den wind gaat het
de spil Berlijn-Rome momenteel toch al
niet. Het is al weer eenige weken geleden
dat wij gewaagden van het vermoedelijke
spel van Engeland om Franco los te trach
ten te maken van de spil, zoodra het eind
van den burgeroorlog in zicht zou komen;
dat spel schijnt thans in ernst te zijn in
gezet en in den aanvang al niet geheel
ronder succes, al is het te vroeg om nog
een eind-conclusie te kunnen trekken.
Na den val van Barcelona was de bezet-
ling van Catalonië door Franco verzekerd,
het mocht dan wat korter of langer duren.
Pet is gegaan in zeer snel tempo, de weer
stand der republikeinen was gebroken. Zij
hebben een toevlucht moeten zoeken op
Fransch gebied; met pak en zak zijn zij
gevlucht voor de overwinnaars. Frankrijk,
door de grenzen voor hen open te stellen,
evenals voor de duizenden arme vluchte
lingen, de wetten der humaniteit zeer prij
zenswaardig behartigend, heeft daarmede
een zeer zwaren last op zijn schouders ge
nomen. In de eerste plaats doordat het
zoodoende op zijn grondgebied velen heeft
vergaard, waarop het feitelijk allesbehalve
gesteld is, in de tweede plaats financieel.
Want aan wie kan het de rekening straks
presenteeren?
Met het leger is ook de regeering Negrin
moeten vluchten en zeer terecht wil
Frankrijk op zijn gebied deze Spaansche
regeering als zoodanig niet dulden. Willen
Negrin es. particulier blijven, het zij zoo,
doch dan zullen zij zich hebben te ont
houden van alle actie! President Azana
zou blijkbaar het liefst het hoofd in den
schoot willen leggen, erkennend, dat de
republikeinsche zaak hopeloos verloren is,
Negrin en dei Vayo weigeren echter nog
zich voetstoots over te geven. Zij denken
nog, dat Franco voorwaarden zijn te stel
len, zij het ook gematigd, maar zy verge
ten, dat Franco de overwinning niet meer
ontgaan kan en dus voor voorwaarden
niet meer toegankelijk is, al kan de broe
derstrijd misschien in de centrale zone
nog een korte poos gerekt worden.
Madrid en Valencia zullen moeten be
zwijken, misschien zelfs wel zonder veel
verderen strijd, nï. door den honger!
Ook Engeland en Frankrijk erkonnen
deze realiteit en zij verzetten thans de
bakens. Merkwaardig is daarbij wel, dat
zelfs iemand als Blum, wiens sympathieën
voor het republikeinsche Spanje toch niet
te betwisten zijn, de noodzaak blijkt in te
zien, waar hij ietwat bitter tot de
erkenning kwam, dat de republikeinen mo
menteel wel de „rebellen" zijn geworden!
Beide landen spannen zich in om de re
publikeinen tot de erkenning van hun ne
derlaag te brengen en verder verzet, dat
toch nutteloos zal zijn, te staken. Aanvan
kelijk leek dit streven kans op succes te
hebben, maar later is weer een kentering
ingetreden en het laat zich thans aanzien,
dat Negrin en zijn aanhangers zullen door
zetten tot het bittere einde.
Niettemin, Engeland en Frankrijk heb
ben hun houding tegenover Franco gron
dig herzien! Zelfs is Engeland zoover ge-
traan om Franco te helpen, zij het zijde-
"Ugs bij de bezetting van het strategisch
zoo belangrijke eiland Minorca, waarbij de
Italianen afzijdig werden gehouden, even
zeer als ook aan de Fransche grens geen
Italiaansche troepen zullen verschijnen! Eta
Franco lijkt niet geheel ongeneigd, om den
steun der democratieën te aanvaarden
Vol verbazing mag men zich immers nu al
«vragen, hoe Franco totdusver zijn zaak
hoeft kunnen financieren laat staan, nu
het oogënblik nadert, dat hij Spanje zal
moeten her-opbouwen, een taak, waarmede
muliarden zullen zijn gemoeid. Onnoodig
zeggen, dat hij die bij de spil Rome-
uerlijn niet zal kunnen vinden Maar
even onnoodig te verklaren, dat deze spil
er weinig voor voelt om, na voor Franco
S® kastanjes grootendeels uit het vuur te
nebben gehaald, zich eenvoudig aan den
nt te laten schuiven.
ten bijzonder interessant spel is het, dat
u Spanje wordt gespeeld!
L,9?k al is de juiste beteekenis van de
"o'netswisseling in Zuid-Slavië nog niet
PLANTSOEN 29 - LEIDEN - TELEF. 1754.
3022 (Insrez Med.)
aan te geven, toch lijkt deze voor de tota
litaire staten minder gunstig. Weliswaar
schijnt men de crisis op zich zelf geheel
aan binnenlandsche motieven te moeten
wijten, n.l. het streven om de kwestie met
de Kroaten eindelijk eens tot een bevre
digende oplossing te brengen, zooals wijlen
koning Alexander reeds voorstond, maar
men vergete in dit verband echter niet.
dat juist de Kroaten sterke pro-Fransche
neigingen hebben. Hun meerdere macht
kan derhalve slechts de verhoudingen met
de Westersche democratieën ten goede ko
men. Trouwens de nieuwe premier Tsjev-
kovitsj staat als Frankophiel bekend!
Van de sovjets is daarnevens het plan
geopperd om een Zwarte Zee-front te
stichten. Natuurlijk als een dam tegen het
opdringen der Duitschers naar het Oos
ten!
In België is de oude taai-strijd weer eens
opgelaaid tengevolge van een benoeming.
De vroegere activist Martens, die eens ter
dood werd veroordeeld, doch later onder de
amnestie viel en dientengevolge zijn bur
gerrechten volkomen herkreeg, is benoemd
tot lid der Vlaamsche academie. VanWaal-
sche zijde is daartegen direct een krach
tige actie ingezet een „verrader" be
noemd, dat ging te ver! De liberalen heb
ben zich geheel vereenzelvigd met deze
actie en dientengevolge is nog vrij onver
wachts een kabinetscrisis geforceerd ten
gevolge van het aftreden der liberale mi
nisters Wat uit deze crisis geboren zal
worden?
Te Londen is de zoo belangrijke confe
rentie inzake Palestina geopend. Eigenlijk
mag men het nog geen conferentie noe
men, want de diverse partijen vergaderen
nog gescheiden van elkaar met de regee
ring als centraal lichaam. We staan ech
ter nog pas in het begin-stadium en En
geland" heeft het vaker klaar gespeeld om
tot. elkaar te brengen, wat hopeloos ver
deeld leek....
Zonder tegenstand van beteekenis te
ontmoeten hebben de troepen van Franco
Minorca, het kleinste eiland der Balearen,
bezet. De vrees, die Londen en Parijs koes
terden, dat de bezetting van dit eiland zou
geschieden door Spaansche troepen met
behulp van Italianen, is niet bewaarheid.
Franco heeft zijn toezegging, de verovering
zonder buitenlandsche hulp te volbrengen,
gestand gedaan. Daarmee is een nieuwe
moeilijkheid in de internationale politiek
na de verovering van Catalonië opgelost.
Doch ondanks dat zien de Fransche en
Engelsche diplomaten met spanning naar
het verdere verloop der gebeurtenissen.
Door de verovering zijn de Balearen nu
geheel in Franco's handen geraakt. Zal dit
echter zoo blijven en wanneer dat wel het
geval is. hoe groot zal dan de invloed wor
den van Franco's grooten bondgenoot,
Italië, vooral op het kleine, doch uiterst
belangrijke Minorca?
Want groote belangen staan achter deze
bezetting. Geen belangen van koloniale
politiek, zooals bij de Ethiopische kwestie,
doch strategische, waarvoor zoowel Enge
land als Frankrijk zeer veel interesse heb
ben. Dit blijkt al duidelijk uit de geruchten
welke den laatsten tijd de ronde deden, dat
Frankrijk op dit eiland aanspraak zou
willen maken, om zijn positie ten opzichte
van de Afrikaansche kust te kunnen hand
haven en verbeteren.
Doch naast Frankrijk staat de andere
belanghebbende: Italë. Want Minorca is
één dier punten in en aan de kusten van
de Middellandsche Zee die de volle belang
stelling hebben van Rome in verband met
het doel van Italië: de vestiging van een
groot Romeinsch rijk. zooals het in de
grijze oudheid heeft bestaan.
Toen Italië na eeuwen een mogendheid
van den tweeden rang te zijn geweest, zijn
zelfbewustheid weer wat terug kreeg, be
gon het reeds dadelijk met het zoeken naar
vaste steunpunten in de Middellandsche
Zee, om daardoor weer meer macht te
krijgen.
Italië bleef het oog gericht houden op
het Oostelijk deel van de Middellandsche
Zee. Toen Mussolini aan het bewind kwam
zei ook hij het: „Italië kan slechts naar
het Oosten gaan!"
Doch dat wilde niet zeggen dat Rome
niet lette op hetgeen in het Westen ge
beurde. Want het voelde maar al te zeer
den grooten tegenstand van het Britsche
wereldrijk door zijn strategsche punten
Malta en Gibraltar.
De burgeroorlog in Spanje was voor Italië
een dankbare gelegenheid om te pogen
ook macht te krijgen in het Westen, waar
het zoozeer gevreesde en gehate Gibraltar
ligt.
In een eventueelen oorlog, waarin Italië
en Engeland als vijanden tegenover elkaar
zouden komen te staan, zouden de Ita-
laansche vliegtuigen wel tot Gibraltar
kunnen komen, doch de afstand is te groot
om geregelde aanvallen mogelijk te kunnen
maken.
Daarom liet Italië een begeerig oog val
len op de Balearen. terwijl vriendschap met
Spanje ook van zeer veel belang kon zün.
De hulp aan Franco moet dan ook alleen
beschouwd worden als een middel tot ver
grooting van eigen macht en als een etapoe
om den grooten machtstrijd die thans in
de Middellandsche Zee wordt gevochlen
tusschen Engeland, Frankrijk en Italië.
Tusschen Italië en Gibraltar liggen Sar
dinië en de Balearen. belangrijke steun-
Griep en verkoudheid^PSlk
zullen onmiddellijk verdwijnen!"^, ^9
wanneer ge dadelijk deslnfec-Ü»^
teerende Karsotedampen inha-U^v
leert. F 0.70 en F lr- per flacon. J
8243 (Ingez. Med.)
ONTPLOFFING IN KUNSTZIJDEFABRIEK,
Een arbeider licht gewond.
Gistermiddag werd men in de omgeving
van de kunstzijdefabriek Nijma aan den
Weurtscheweg te Nijmegen opgeschrikt door
een ontploffing.
In een der chemische afdeelingen waren
chemische praeparaten tot ontploffing ge
komen. Gelukkig waren de gevolgen niet zoo
ernstig als gevreesd werd. Het glas vloog uit
een deel van het dak. Ofschoon er verschei
dene arbeiders in deze afdeeling werkten,
werd er slechts één door een weggeslagen
stuk ijzer licht aan het been gewond.
De materieele schade viel nog ai mee.
ARBEIDER ACHTEROVER GEVALLEN
EN ERNSTIG GEWOND.
Té Nieuw-Amsterdam (Dr.) is in de
coöperatieve aardappelmeelfabriek „Ex
celsior", de 30-jarige timmerman J. Vos
bij het verrichten van werkzaamheden op
den z.g. slempzolder van een hoogte van
een meter achterover met het hoofd tegen
den vloer geslagen. Met een ernstige sche
delbreuk en een zware hersenschudding is
de man naar het ziekenhuis te Emmen
overgebracht, waar men operatief heeft
ingegrepen. De toestand van het slacht
offer is hoogst ernstig.
EEN GRIEP-EPIDEMIE IN
ZWITSERLAND.
Vooral in Zuerich.
In tal van plaatsen van Zwitserland
heerscht in ernstige mate griep. Vooral te
Zuerich is de ziekte ernstig verspreid en
zijn er dagen voorgekomen, dat meer dan
1600 gevallen werden gemeld. Gedurende
de afgeloopen week moesten 36 schoolklas
sen gesloten worden, omdat de meeste kin
deren ten gevolge van de griep afwezig
waren.
Ook bij de openbare bedrijven is het
aantal grieppatiënten zeer groot en de
diensten ondervinden ernstige stagnatie.
De geneeskundige dienst van de Zwitser-
sche spoorwegen heeft bepaald, dat aan
alle leden van het personeel prophylacti-
sche kinine-tabletten moeten worden ver
strekt.
EEN PRINS GEBOREN.
Prinses Kyra, de gemalin van prins Louis
Ferdinand van Pruisen, heeft het leven
geschonken aan een zoon.
Prins Louis Ferdinand is de oudste zoon
van ex-kroonprins Wilhelm van Pruisen.
NED. FORD KEERT 20'/. UIT.
In de gisteren gehouden vergadering van
den raad van beheer der N V. Nederland-
sche Ford Automobielfabriek werd beslo
ten aan de jaarlijksche algemeene verga
dering van aandeelhouders voor te stellen,
het slot-dividend te bepalen op 14 procent,
hetwelk te zamen met het in December
1.1, uitgekeerde interimdividend van 6 pro
cent, een jaardividend zou vormen van 20
procent over het boekjaar 1938 evenals in
het voorgaande jaar.
Bijzondere aanbieding - NIEUW,
compleet ingebouwd, 90 GULDEN.
BREESTRAAT 39 - TELEFOON no. 35.
8102 (Ingez. Med.)
punten voor de Italiaansche zee- en
luchtmacht, Sardinië is Italiaansch, de
groote strijd gaat daarom om de Balearen,
speciaal om het kleine Minorca, dat den
zeeweg van Italië naar Gibraltar en van
Marseille naar Algiers beheerscht.
Dit eiland is reeds vele keeren van
eigenaar verwisseld. In de 14de eeuw be
hoorde het aan Spanje. In 1708 kwam het
aan Engeland, in 1756 aan Frankrijk doch
8 jaar later werd het weer Engelsch. In
1782 werd het Fransch-Spaansch, doch in
1798 werd het reeds weer Engelsch bez t.
terwijl het sinds 1802 Spaansch is. Veie
pogingen zijn er echter nog nad en onder
nomen om het eiland aan Spanje te ont
nemen, zij het langs vreedzamen weg.
Primo de Rivera sloot in 1926 een verdrag
met Mussolini, dat Italië in geval van oor
log de Balearen mocht bezetten. Doch na
het uitroepen van de Spaansche republiek
in 1926 deed Frankrijk een poging de Ba
learen te koopen. Engeland kreeg van deze
poging de lucht en wist den koop te ver
hinderen, Men was in Londen niet erg ze-
steld op een allecheerschaDcii van Frank
rijk in het We-ten van de M ddel"ar.ds"he
Zee en vond dat Frankrijk er reeds genoeg
macht had Zoo bleven de eilanden
Spaansch. Zooals ze het thar.s nog ziin.
Voor 9 Februari 1939 was Minorca republi-
keinsch Spaansch thans heeft Franco het
bewind er in handen. En I'aiië heeft daar
door een staD gedaan in de door hem be-
Daalde richting het vcrc-ooten van ei'en
macht in de Middel!"-d--che Zee Van
eventueele verdere stappen zal veel afhan
gen. ïvet alleen voor Italië zelf. doch ook
voor Engeland en Frankrijk en vooral voor
den wereldvrede!
