STADSNIEUWS
Industrieele luchtverdediging
voor Leiden en omgeving
79sfe Jaargang
DONDERDAG 2 FEBRUARI 1939
No. 24189
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Voordracht van luit.-generaal
J. H. Carstens.
Op Stadhuistoren waait
de vlag!
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Leidsche Zweefvliegclub
De uittocht der Duitsche
dienstboden
Rapport van minister
Goseling
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bl) vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 - Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden (.2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
In de gisteravond in de sociëteit „Ami-
cltla" gehouden buitengewone algemeene
ledenvergadering van de Leidsche Ver. van
Industrieelen heeft de luitenant-generaal
b.d. J. H. Carstens. werkzaam bij het com
mando luchtverdediging, voor een talrijk
gehoor een interessante voordracht gehou
den over „Industrieele luchtverdediging, in
zonderheid voor Lelden ln omgeving".
Onder de aanwezigen bevonden zich o.m.
de burgemeesters van Lelden en Leider
dorp. het hoofd van den plaatselijken lucht
beschermingsdienst, de commandanten van
4 R.I. en 6 R.V.A., het bestuur van de afd.
Leiden der Ned. Ver. voor Luchtbescher
ming, de commandant der Leidsche Bur
gerwacht, de directeur van het Acad. Zie
kenhuis, de dijkgraaf van het Hoogheem
raadschap „Rijnland", de secretaris van
curatoren der universiteit, de directeur
van gemeentewerken en vele industrieelen.
De voorzitter, de heer J. Heringa, heette
allen welkom en gaf vervolgens het woord
aan generaal Carstens.
Spr. wilde allereerst verschil maken tus-
schen de passieve luchtbescherming en de
actieve luchtverdediging door middel van
jachtvliegtuigen en afweergeschut. Spr.'s
betoog zal zich tot het laatste bepalen.
De militaire verdediging concentreert
zich uiteraard in de eerste plaats op de
militaire of strategisch belangrijke objec
ten. zooals bruggen, kruispunten voor
groote verkeerswegen e.d. Een algeheele
luchtverdediging zou het budget van defen
sie zeer aanzienlijk verzwaren. Te dien
einde Is opgericht de Ned. Ver. voor Natio
nale Veiligheid, die ln overleg met de re
geering aanvullend wil optreden, inzonder
heid ter beveiliging van de civiele bevol
king.
Deze beveiliging omvat in de eerste plaats
het opstellen van afweergeschut in indus
trieele centra waarvan de kosten door de
belanghebbende bedrijven dienen te worden
bijeengebracht Het bedienend personeel
moet worden gerecruteerd uit daartoe te
instrueeren bedrijfspersoneel. dat zich dient
aan te sluiten bij een binnenkort op te
richten Vrijwillig Landstormkorps Lucht
afweer.
Aan dit systeean zijn voor de betrokken
Industrieën voordeelen verbonden boven
mlki.aire beveiliging omdat, zijn materieel
en personeel eenmaal ter plaatse, de pa
raatheid aanmerkelijk grooter ls dan wan
neer daaraan een mobilisatie voorafgaat
met het onvermijdelijk daarmede gepaard
gaande tijdverlies.
Spr. ging vervolgens na op welke wijze
bombardementen door de vijandelijke eska
ders worden uitgevoerd.
De normale wijze ls tijdens de horizon
tale vlucht bij een uursnelheid van 2300
K M. De afstand, waarbij de bommen wor
den afgeworpen om een bepaald object te
tretfen is afhankelijk van de snelheid en de
hoogte van het vliegtuig. Stel deze z.g.n. af-
werpafstand op 1000 meter, dan dient dus
het afweergeschut te worden opgesteld op
een cirkelomtrek, waarvan elk punt 1000
meter van het te beschermen object is ver
wijderd. Neemt men daarbij aan. dat de
werkingssfeer van het 4 c.m.-geschut 3500
meter bedraagt, hetgeen de praktijk heeft
bewezen, dan verdient het derhalve aan
beveling om de batterij op te stellen op een
HET HOOGSTE PUNT
BEREIKT.
Hedenmorgen waait voor
de eerste maal sedert 3 Octo
ber 1928 van het hoogste
punt van den Lcidschen
Stadhuistoren de nationale
driekleur.
Nadat in de voorgaande
dagen door de edelsmeden,
de Gebroeders Brom uit
Utrecht de koperen spits was
gemonteerd, is hedenmorgen
de versterkte windvaan van
het oude stadhuis aange
bracht, zoodat het hoogste
punt is bereikt.
In ons Blad van morgen
bopen wij nadere bijzonder
heden over den houw mede
te declen.
cirkelomtrek, welke 1000 3500 4500 M.
van het object is verwijderd. In dat geval
immers is het tijdsverloop, waarin het vlieg
tuig voor het geschut bereikbaar is, het
grootste. Dit zou evenwel een groot aantal
batterijen vereischen en derhalve zeer kost
baar worden, zoodat uit praktische overwe
gingen een gemiddelde afstand van 2000
meter verkieslijk is. Het bovenstaande geldt
in het bijzonder voor de beveiliging van
groote objecten, zooals een geheele stad. Is
het doel der vliegtuigen een bepaald be
drijf, dan zal het bombardement veelal
worden uitgevoerd in duikvlucht. In dat ge
val verdient het aanbeveling het afweerge
schut zoo dicht mogelijk bij het te bescher
men object vast te stellen, waarbij gebruik
kan worden gemaakt van 2 cm.-geschut, dat
een werkingssfeer heeft van 1500 meter.
Waar de trefkans bij de tegenwoordige snel
heden der vliegtuigen betrekkelijk gering is.
beteekent elk kanon méér een grootere be-
veliliging.
Voor een redelijke beveiliging van één
bedrijf zijn twee batterijen, elk van drie
stukken 4 c.m.-geschut, noodzakelijk; bij
gebruikmaking van 2 c.m. kanonnen zijn
4 of 6 batterijen gewenscht. Wanneer
meerdere bedrijven tot dergelijke afweer-
maatregelen zouden overgaan, wordt daar
door de vuurdichtheid en daarmede dc
trefkans belangrijk vergroot.
In Leiden, aldus spr., geven 4 batte
rijen van 4 cm. een redelijke kans op
beveiliging voor de geheele stad,
waaronder mede begrepen de gemeen
ten Oegstgèest, Rijnsburg, Warmond,
Valkenburg, H oogmade en Zoeter-
woude.
Dit zou, Inclusief een eerste munitie-
uitrusting van 400 schoten per stuk ge
schut, een uitgave vorderen van circa
7Vj ton.
Geeft men de voorkeur aan 2 c.m. ge
schut. dan zouden de kosten voor beveili-
ling der stad Leiden, ongeveer f. 450.000
bedragen en wil men bijvoorbeeld een vier
tal bedrijven beschermen, dan zou dit be
drag terug te brengen zijn tot f. 182.000.
De minister van defensie garandeert
in oorlogstoestand de aanvulling der
munitie op korten termijn, terwijl hij bo
vendien de toezegging heeft gedaan, dat
dit geschut niet voor bescherming van
andere landsdeelen zal worden gerequi-
reerd.
De opleiding van het personeel zal ge
schieden door officieren en onderofficieren
van het korps luchtdoelartillerie. In aan
merking voor deze opleiding komen in de
eerste plaats de zgn. buitengewoon dienst-
plichtigen, die een verbintenis kunnen
aangaan, waardoor zij ervan verzekerd zijn
ingeval van oorlog voor dezen bescher-
mlngsdienst te worden aangewezen en der
halve dicht bij huis blijven.
Tenslotte wees spr. op de moreele uitwer
king. welke de beschieting van een vlieg
tuig met projectielen, voor den bestuurder
zichtbaar door de lichtsporen, op deze
heeft. Hij zal öf hooger stijgen om zijn
eigen trefbaarheid te verkleinen, doch
daarmede tevens de trefkans van rijn
eigen bommen verminderen or hU zal zien
minder tijd gunnen om zijn bommen nauw
keurig af te werpen.
De door het afweergeschut afgevuurde
projectielen komen tot ontploffing, zoodra
zij weerstand ontmoeten of ook zonder
dien weerstand na een bepaald tijdsver
loop. zoodat het niet kan voorkomen, dat
deze granaten schade teweeg brengen aan
de eigendommen van landgenoot.en.
Na een korte pauze was er gelegenheid
tot het stellen van vragen, waarvan een vrij
druk gebruik werd gemaakt.
De burgemeester stelde de vraag of het
toekomstig militair vliegveld te Valkenburg
van regeeringswege zal worden beschermd,
waarvan ook Leiden zou profiteeren. De in
leider antwoordde, dat de afweermaatrege-
len nog niet zijn vastgesteld. De burge
meester achtte voorts de kosten van aan
schaffing niet exhorbitant hoog. gelet op
het groot aantal jaren, waarover de af
schrijving kan worden verdeeld.
De heer A. de Koster sloot zich daarbij
aan. wijzende op de groote praeventieve
werking, welke hoogstwaarschijnlijk van
het bezit van dergelijk afweergeschut zal
uitgaan. Bovendien beteekent deze beveili
ging een aanzienlijke reductie van het
molest-rislco, waarvoor men anders bij de
verzekeringsmaatschappijen hooge premies
zou moeten betalen, verondersteld althans,
dat men er in slaagt een dusdanig risico
te dekken.
Mr. P. J. Idenburg betoogde de wen-
scheiijkheid van zoeklichten voor nachte
lijke aanvallen, hetgeen de inleider onder
schreef. De kosten zijn evenwel vrij hoog:
één sectie zoeklichten kost f. 125.000.—.
Op een vraag van ir. van Klinkenberg
antwoordde de inleider nog, dat de sterkte
Naar wij vernemen zullen Prinses Juliana en Prins Bemhard op 20 Februari naar
Grindelwald vertrekken om daar ongeveer een maand te vertoeven. Prinses Beatrix
zal deze reis meemaken en verscheidene leden van de hofhouding van het prinselijk
echtpaar zullen de Koninklijke Hoogheden vergezellen. Onze foto toont het exterieur
van het bekende hotel „Adler" waar het Prinselijk Gezin verblijf zal houden.
van het bedienend personeel voor 4 c.M.
geschut 25 a 30 man per batterij bedraagt
en voor 2 c.M. geschut pl.m. 16 man.
Nadat nog verschillende andere vragen
waren beantwoord, sloot de heer Heringa
deze vergadering met woorden van dank
aan generaal Carstens voor zijn verhelde
rend betoog.
DE JAARVERGADERING.
De Leidsche Zweefvlieg Club hield haar
Jaarvergadering in Café-restaurant „In den
vergulden Turk" alhier. Aan het op de
druk bezochte vergadering uitgebrachte
verslag over 1938 ontleenen wij het vol
gende:
In 1938 voerden de leden op het elub-
vliegveld .Langeveld" in totaal 953 starts
uit. De beste prestatie werd geleverd door
den heer B Fukken, die er in slaagde van
Noordwijkerhout naar Zandvoort en terug
te vliegen op een hoogte van slechts 50 tot
60 meter. Deze vlucht duurde ongeveer 3/4
uur. Zes leden behaalden het brevet A voor
zweefvlieger en acht het brevet B.
Uit de „Rekening en verantwoording"
van den penningmeester bleek wel zeer dui
delijk. dat de financieele toestand van de
vereeniging door de omvangrijke uitbrei
ding van de exploitatie gedurende 1938
steeds zeer penibel was. De vergadering
bracht hulde aan het beleid van den pen
ningmeester, die de vele en groote moei
lijkheden wist te overwinnen. De begrooting
voor 1939 werd door de verhooging van de
contributie der j.unioren van f.16 op f.20
sluitend gemaakt.
De penningmeester en de 2de secretaris
traden volgens rooster af. Voor 1939 is het
bestuur samengesteld uit de heeren, J. W.
Jongman, voorzitter; C. Kanbier. Ie secr.,
Ir. B. M. Krol. 2de secr.. G. H. H. Schroder,
penningm.; C. L. Modderman, archivaris;
N. Ober en B. Fukken, leden.
JUBILEUM BIJ A. W. SIJTHOFF's
UITGEVERSMIJ. N.V.
Heden is het 25 jaar geleden, dat de heer
I. Beurze als leerling-boekdrukker ln dienst
trad bij A. W. Sijthoff's Uitgeversmij N.V.
alhier.
Naar aanleiding hiervan werd de jubilaris
hedenmorgen ten kantore der Vennoot
schap door den directeur op hartelijke wijze
gehuldigd. In waardeerende bewoordingen
schetste spreker de vele goede eigenschap
pen van dezen typograaf en offreerde hem
een geschenk onder couvert, terwijl hij voor
zijn echtgenoote een mooie palm in ont
vangst mocht nemen.
Namens het administratief personeel
sprak vervolgens de algemeen-procuratie
houder, die o.m. de prettige verstandhou
ding memoreerde, welke er onderling be
staat. Tenslotte huldigde de bedrijfsleider
in een hartelijke toespraak den jubilaris om
zijn vakkundige prestaties en schonk hem
namens procuratiehouders en chefs een
practisch souvenir.
Tenslotte vond in een der fabriekslokalen
de huldiging door de collega's plaats. Uit de
hartelijke woorden, die een hunner tot den
jubilaris richtte, bleek duidelijk, dat de heer
Beurze ook bij zijn collega's om zijn goede
hoedanigheden zeer wordt gewaardeerd.
Een nuttig geschenk met een fraai getee-
kende oorkonde vormden de tastbare bewij
zen hunner sympathie.
De jubilaris dankte met weigekozen
woorden voor de hem gebrachte hulde.
SLECHTS 15 MEISJES UIT LEIDEN
EN OEGSTGEEST.
Van de circa 150 hier ter stede werkzame
Duitsche dienstboden, is in de laatste da
gen een vijftiental naar zijn vaderland te
ruggekeerd.
Van een aantal andere Duitsche dienst
meisjes ls het paspoort tot 2 Maart a.s.
verlengd.
Ter secretarie van Oegstgeest zijn geen
aangiften gedaan van vertrek van Duitsche
meisjes uit die gemeente.
PRINSES BEATRIX-BAZAAR.
De Prinses Beatrix-Bazaar in de kleine
Stadszaal ten bate van het Centraal Ge
nootschap van Kinderherstellings- en Va-
cantiekolonies is gistermiddag en -avond
door niet minder dan 600 personen bezocht.
Wie het goede doel nog wil steunen, dient
zijn bezoek niet langer uit te stellen, want
hedenavond wordt de bazaar gesloten I
Minister Goseling.
In zijn nota over de
zaak-Oss zegt minister Go
seling dat het bevel aan de
marechaussee - brigade, om
zich tijdelijk van op
sporingdiensten te onthou
den. aan de leden dier bri
gade niet de kwaliteit van
o psporings-ambten aar ont
nam. De maatregel werd
genomen omdat de onjuiste
gedragingen moesten wor
den gezien als symptomen
van een bij die brigade
heerschenden geest. In de
zaak v. d. H. was licht
vaardig. onoordeelkundig en
ondoordacht te werk ge
gaan. Dat er strafbare fei
ten door twee geestelijken
zouden zijn gepleegd noemt
de minister een op niets
berustende particuliere over
tuiging van wachtmeester
De Gier.
(Het uitvoerige rapport
vindt men op pag. 1 van
het Derde Blad.
v
BINNENLAND.
Te Rotterdam is, 72 jaar oud, overleden de
heer E. G. Schürmann, voorzitter van
den Kon. Ned. Middenstandsbond.
(Binnenland, 3e Blad).
De verdwijning van den heer De Raad.
(Gemengd, 4e Blad).
Uitspraak in de oplichtingsaffaire te Gin-
neken. (Rechtzaken, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille markt - Goed prijshoudende
stemming Nauwelijks gewijzigde koer
sen - Amerika vrijwel onveranderd -
Beleggingsmarkt kalm.
BUITENLAND.
Veel lawaai rondom Roosevelt's verklarin
gen. (Buitenland, 3e Blad en Laatste
Berichten, le Blad).
Diplomatieke besprekingen te Belgrado.
(Buitenland, 3e Blad).
Negrin kondigt verder verzet van het repu-
blikeinsche Spanje aan. Franco blijft
vorderen. (3e Blad).
Japanners bezetten een eiland om wapen
aanvoer doelmatiger te bestrijden. (3e
Blad).
De Belgische oud-minister baron Houtart
overleden. (Buitenland, 3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele landZwakke tot
matige Oostelijke tot Zuidooste
lijke wind. Nevelig of betrokken
tot gedeeltelijk bewolkt. Droog
weer. Lichte tot matige vorst.
OPENBARE KAPPERSVERGADERING.
Actie voor een Dinsdagmiddag-sluiting.
Gisteravond werd een openbare kap
persvergadering gehouden. Aanleiding voor
deze vergadering was. dat in tal van plaat
sen een middagsluiting voor kapperszaken
bestaat. Door de beide organisaties ln Lel
den is ln hoofdzaak op verzoek van de
jongeren, een stemming onder de leden
gehouden, welke tot resultaat had. dat
velen zich voor den vrijen Dinsdagmiddag
als de meest in aanmerking komende heb
ben uitgesproken.
In de bovenzalen van de „Harmonie",
waren gisteravond een kleine honderd
kappers vereenigd.
Twee sprekers, een voorstander en een
tegenstander, lichtten de kwestie toe.
Daarna was nogmaals gelegenheid een lijst
te teekenen vóór of tegen sluiting, welke
lijsten ook aan de niet aanwezige kappers
ter teekening zullen worden aangeboden
Mocht de Hist der voorstanders een zeer
groote meerderheid verkrijgen, dan zal
deze worden gestuurd naar B. en W. om
een verordening hierop aan te vragen.
Daar de beide organisaties dit punt in
haar vergadering behandeld hadden en
zoowel vóór- als tegenstanders er lang en
breed over hebben kunnen spreken als
mede over een anderen hun beter lijken-
den middag, werd geen debat toegestaan.
PROF. DR. JAN DE VRIES.
De Volkskunde-commissie der Kon. Ned.
Academie van Wetenschappen heeft tot lid
benoemd prof dr. Jan de Vries, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit alhier.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
theologie de heer J. H. Lind (Alkmaar),
(cum laude).
