STADSNIEUWS Ernstige ontploffing te Weesp Dit nummer beslaat uit DRIE bladen DINSDAG 24 JANUARI 1939 No. 24181 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 79sie Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN EERSTE BLAD Meerdere zwaar gewonden j, verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voer Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f.2 35 per week f.0.18 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten] (voor binnenland f. 0.8D per 3 mnd> DE PROVINCIALE VERDUISTERINGS- OEFENING. Hoofd van den plaatselijken Lucht beschermingsdienst niet ontevreden. Het hoofd van den Luchtbeschermings dienst verzoekt opname van het navol gende „Hebben wij, Leidenaars, bij de Donder dag j.l. gehouden verduisteringsoefening minder ons best gedaan dan de inwoners van de overige gemeenten onzer provin cie?" is de vraag, welke naar voren komt, als men sommige passages leest van de ver slagen, welke in enkele couranten voor komen en indrukken weergeven van menschen, die de provincie met den spe- cialen trein hebben doorkruist. Gelet op de belangstelling voor en gezien de medewerking gedurende de oefening, meen ik bovenstaande vraag ontkennend te mogen beantwoorden. De indruk, dien de „reizende" waar nemers van onze gemeente hebben verkre gen, mag m. i. niet als de juiste maatstaf worden aangelegd voor eene algemeene beoordeeling der oefening. Wat toch is het geval? De speciale trein is plm. 101/4 uur dus tegen den afloop der oefening Leiden genaderd. Ook door de controleurs is geconstateerd, dat omstreeks dit tijdstip in verscheidene huizen de verduisterings maatregelen werden opgeheven. Lichten op zolderkamers, in slaapkamers. keukens werden weer ontstoken: in enkele werk plaatsen. waar het werk had stilgelegen, begon men te werken. Inderdaad een niet goed te keuren, doch psychologisch wel te verklaren fout. De speciale trein naderde onze gemeente van de zijde Alpihen. Reeds gedurende bijna 2 uur hadden de passagiers in het donker gezeten en het laatste gedeelte van het traject had hen midden door de donkere weilanden gevoerd. In het stadsgedeelte, waar de trein onze gemeente binnenkwam, brandde de proefverlichting. Begrijpelijker wijs moet dit op de passagiers een „bijzon der verlichten" indruk hebben gemaakt. Bovenomschreven factoren hebben in ons nadeel gewerkt. Hadden diezelfde passa giers dien avond plm. 9'A uur onze ge meente per auto doorkruist of uit eCn vliegmachine kunnen observeeren en dit laatste is m. 1. de eenige juiste wijze van controle ik ben er zeker van, dat dan een ander oordeel geveld zou zijn. Ontkend kan en zal niet worden, dat er fouten zijn gemaakt, welke behoudens in enkele gevallen niet zóó zeer aan opzet als wel aan verregaande nonchalance waren toe te schrijven. In sommige van deze gevallen wordt proces-verbaal opgemaakt. Ik meende op het bovenstaande te moe ten wijzen om recht te doen wedervaren aan allen, die hun algeheele medewerking aan de oefening verleenden en door het lezen van bovenbedoelde verslagen wellicht eenigszins zijn teleurgesteld. Tot hen richt lk mij met de woordenwerkt ook bij een volgende oefening wederom op dezelfde wijze en in dezelfde mate mede; den nala- tigen wijs ik op hun plicht in den vervolge hun volle medewerking te verieenen aan een taak, die deze tijd helaas ons allen onafwijsbaar oplegt. „NET EN VERMAAK". De jaarvergadering. Gisteravond heeft bovengenoemde veree niging in de bovenzalen van café-restau rant „De Harmonie" haar jaarlijksche ver gadering gehouden, waarvoor ook van de zijde der dames groote belangstelling be stond. eD voorzitter, de heer W. F. v. d. Steen heette allen welkom en deelde in zijn openingswoord mede, dat uit de verslagen van den secretaris en den penningmeester zal blijken, dat de vereeniging in ledental vooruit gaat en er financieel goed voor staat. De notulen der vorige vergadering wei-den onveranderd vastgesteld. De penningmeester, de heer M. A. Susan, bracht het finacieel verslag uit en had bij het noemen van het baitig saldo een applaus te incasseeren. °e heer v. Setten v. d. Meer bracht als secretaris het jaarverslag uit. Alle gegeven avonden passeerden de revue en ook hij ver kreeg een applaus bij de vermelding, dat het ledental flink toeneemt. De voorzitter dankte beide heer-en voor het uitgebrachte verslag en voor het vele, dat zij hebben gedaan in het belang der vereeniging. In zijn mededeelingen vestigde de voor zitter de aandacht op het a.s. bal-masqué op 18 Februari a.s. en op de gewijzigde oagen en uren van kaartverkoop, welke per advertentie in dit Blad zullen worden bel kend gemaakt. De heer Fuchs richtte namens alle leden woorden van dank aan het bestuur voor "in vele werkzaamheden en aan den voor leidt-, T00r z'-'n aangename en uitstekende Na afloop der vergadering bleef men nog ,!lnen tijd gezellig bijeen, zooals bij „Nut vermaak" steeds gebruikelijk is. aaTo k alhier heeft een zwerver atiS» uden- die n°a 20 dagen hechtenis- moest ondergaan. ARBEID IN NEDERLANDSCH INDIË. Lezing van Prof. van Gelderen. Op uitnoodiging van het Leidsch Comité voor Indische lezingen hield prof. J. van Gelderen, lid der Tweede Kamer, gister avond in het klein-auditorium der Univer siteit een lezing over „Arbeid in Nederl. Indlë". De belangstelling voor deze lezing was groot. Proi. van Gelderen begon met er op te wijzen, dat in alle landen het arbeidsproces nauw verweven is met de maatschappelijke toestanden. In zeer sterke mate geldt dit voor Indië, waar we naast den meest pri mitieven arbeid, zooals jagen en visschen, den modernen fabrieksarbeid vinden. Tusschen deze beide uitersten ligt een oneindige rijkdom van arbeidsvormen. Maatschappelijk gesproken leven we in In- die dan ook in alle eeuwen. De arbeid in Indië wordt in de eerste plaats beheerscht door de inheemsche sfeer. De inlander voelt zich veel meer dan wij. lid van zijn gemeenschap. Oorzaak hiervan is naast traditie, de angst beschaamd te worden ge maakt indien hij met dien gemeenschaps band zou breken Ook het soort werk. dat de inlanders verrichten, agrarische arbeid werkt het handhaven der traditioneele me thoden in de hand. Immers landbouw leent zich bijzonder voor samenwerking van een groot aantal arbeiders. Een gevolg hiervan is dan ook. dat de landbouwmethoden in Indië slechts uiterst langzaam evolueeren De agrarische arbeidsmethoden van de inlanders zijn geheel aangepast aan de be hoeften. Des te kleiner de behoeften des te lager de ontwikkeling der arbeidsmethoden is. In de dichtst bevolkte gebieden treffen wij dan ook de best ontwikkelde methoden aan. Aan den agrarischen arbeid in Indië ont breekt de drang om de productiviteit van den bodem verder op te voeren, zooals wij dat in de Westersche landen kennen. De tijd tusschen zaaien en oogsten is in Indië sleohts zeer kort. waardoor de drang om het oog voortdurend op de toekomst ge licht te houden ontbreekt.. De inlander verricht dan ook slechts werk, indien het resultaat hem voor oogen staat. Indien men dit weet, kan men ook de klacht van vele Westersche ondernemers, dat de inlanders die in hun bedrijven wer ken. lui zijn en weinig animo voor hun werk vertoonen. begrijpen. De inheemsche samenleving kent ver schillende soorten van arbeid. Een van de belangrijkste arbeidsvormen is ongetwij feld de burenarbeid, waarbij een geheele kampong als een groote familie samen werkt, waardoor het mogelijk wordt den oogst van iederen kampongbewoner snel binnen te halen. D»or dezen arbeidsvorm die geheel op traditie berust, wordt de ar- beidsmethode vanzelfsprekend sterk beïn vloed. Pogingen om de grondbewerking te rationaliseeren zijn dan ook altijd mislukt. Rationalisatie zou een geringere behoefte aan arbeidskrachten met zich meebrengen en dit zou tot gevolg hebben, dat niet alle „buren" werk zouden vinden en dus niet allen de gebruikelijke belooning. die zij noo- dig hebben om in hun behoeften te voor zien. zouden ontvangen. Vervolgens wees spr. op de sfeer van mystiek en magie, die een groot deel van den arbeid in Indië om geeft, om daarna den arbeid der inheem- schen in de moderne Westersche bedrijven te bespreken. In de Westersche bedrijven is de band tusschen werkgever en werknemer geheel zakelijk. Alle traditie ontbreekt en de in lander wordt dus in een voor hem geheel vreemd milieu geplaatst. Slechts noode gaat de inlander dan ook in een fabriek werken. Het grootste aanbod var. fabrieksarbei ders in Indië komt voor in het dicht be volkte Java. waar niet allen meer in hun behoeften kunnen voorzien door agrari schen arbeid. Indische fabrieken kunnen vaak slechts met moeite aan een voldoend aantal arbeiders komen. In den regel is dan ook het fabrieksloon hooger dan het loon, dat in den landbouw wordt betaald, terwijl een fabriek, wil zij zekerheid heb ben, dat steeds 100 7o der arbeiders aan wezig is, er voor dient te zorgen, dat zij minstens 115 a 125 n arbeiders in dienst heeft. Regelmatig blijft een bepaald aan tal arbeiders weg, wat in vele gevallep zijn oorzaak vindt in de veie sociale verplich tingen (feesten enz.) waaraan de inlander moet voldoen. Tenslotte wees spr. op de gevolgen van de Westersche invloeden op de inheem- schen. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd voor het candidaatsexamen In disch recht de heer A. de Haas Jr. (Den Haag). Voor het doctoraal examen geneeskunde de heeren w. Betist (Oegstgeest) en C. v. d. Linden (Dordrecht). DEMONSTRATIES MET GEHOOR- LNSTRUMENTEN. Donderdag, Vrijdag en Zaterdag a.s. zul len hier ter stede in de Nutszaal onder auspiciën van de Ver. tot behartiging der belangen van Slechthoorenden instrumen- tendagen worden gehouden, waaraan ver bonden demonstraties met de meest mo derne gehoorinstrumenten, liplezen, enz. Dc burgemeester heeft zich bereid ver klaard Donderdagavond de officieele ope ningsplechtigheid te verrichten. In de pharmaceutische fabriek PhilipsVan Houten. Vanochtend omstreeks kwart over tien werd het personeel van de Van Houten's Cacaofabrieken te Weesp, op geschrikt door het geluid van een ern stige ontploffing. Het bleek, dat deze zich had voorge daan in de fabriek der N.V. Pharma ceutische Producten Maatschappij Phi lips-Van Houten, een onderdeel der N.V. van Houten's cacaofabrieken en wel in het laboratorium op de derde verdie ping. Waarschijnlijk heeft men hier te doen met een aether-ontploffing. In het labo ratorium werd een groote ravage aan gericht. Alles werd door elkaar gewor pen. Menschen vielen op den grond, terwijl alle ruiten sprongen. Tevens ontstond er brand. Verscheidene perso nen kregen ernstige brandwonden. Den directeur der fabriek, den heer Van Marken, schroeide het hoofdhaar. Een der aanwezigen kreeg brandwonden over het geheele lichaam, terwijl nog drie anderen zwaar gewond werden. Onmiddellijk na het ongeluk rukte de fabrieksbrandweer uit, die er na korten tijd in slaagde de vlammen met schuim- blusschers te dooven. De brandweer van Weesp behoefde geen dienst te doen. Behalve een aantal dokters uit Weesp werd de geneeskundige dienst te Amsterdam gealarmeerd, die met twee ambulance-auto's uitrukte. Ook de Roode Kruis-auto uit Weesp verscheen op het fabrieksterrein, dat onmiddellijk door de politie werd afgezet. Een der zwaargewonden is naar de Gerar- dus-Majellastichting te Bussum overge bracht, terwijl vier anderen naar het bur gerziekenhuis te Amsterdam werden ver voerd. Het product der fabriek, Dohyfral, is een vitaminehoudende chocolade, welke wordt oio^uo 'opaooud uaa suaSpeA pë'rprcc.vjaA jaren geledén'is uitgevonden. Nader wordt nog gemeld: In totaal zijn er 15 gewonden, waar van vijf zeer ernstig. De toestand van den heer Freen. die over het geheele lichaam brandwonden bekwam, is le vensgevaarlijk. De overige vier zwaar gewonden ziin de heeren Kruk. be drijfsleider van het laboratorium. Van Gemert. Boer en Koel. Allen hebben brandwonden aan gelaat, handen en roeten. Hoewel bun toestand ernstig is, verkeert geen hunner in onmiddellijk levensgevaar. De gewonden behooren allen tot het personeel van het labora torium. Ook de heer van Houten Jr., zoon van den directeur der chocolade fabrieken. is licht gewond. De toestand van den heer Van Marken is niet ern stig. Het staat vrijwel vast. dat een kolf, welke met aether was gevuld, uit elkaar is gesprongen. De lichtgewonden zijn naar hun woningen vervoerd. MILITARIA. De reserve eerste-luitenants J. H. ran Zwijndrecht en F. G. C. Peters van 4 R. I. zijn met ingang van 1 Februari bevorderd tot reserve-kapitein bij dit regiment. Gisteren heeft de garnizoens-comman- dant den bii Koninklijk besluit .van 24 December j.l. tot reserve-officier van ge zondheid der 2e klasse benoêmden vaandrig van het ba tal] on geneeskundige troepen. P. J. Retmeier beëedigd. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe inschrijvingen: L. I. F. A. (Leidsche Instrumenten Fa- brie), Breestraat 95, Leiden. Fabricatie en Handel van Medische Instrumenten. Ven- nooten H. A. E. van Dishoeck, Amsterdam en J. P. J. M. Driessen, Leiden. C. Vreem. Mare 94. Leiden. Rund-var kens- en kalfsslagerij. annex fijne vleesch- waren. Eigenaar: C. B. Vreem, Leiden. Wijziging: J. L. Sommeling, Nassaulaan 36. Oegst- geest. Agenturen in tapijten. Wijziging uit geoefend bedrijf in: Agenturen in tapijten en matrasdamasten. CHR.-HIST. KIES VEREENIGING. De jaarvergadering. De Chr.-Hist. Kiesvereeniging kwam gis teravond in het gebouw „Prediker" in jaar vergadering bijeen. Bij de opening las de voorzitter, de heer P. Tymstra, Ps. 103, waarna hij voorging in gebed en een woord van welkom sprak. Voorts deelde spr. mede, dat in den laatsten tijd dertig nieuwe leden waren toegetreden. In verband met de a.s. verkiezingen voor de Prov. Staten en den Gemeenteraad drong spr. aan op versterking der financiën. Zeer in het kort zette spr. vervolgens het verschil van inzicht t.o.v. het organiseeren in neutrale en christelijke vereenigingen uiteen. Spr. wees er in dit verband op. dat de lijn der C.-H. steeds geweest is het op post blijven in neutrale organisaties, daar invloed uitoefenen en in dezen kring zoo lang mogelijk blijven totdat het er onmo gelijk wordt gemaakt. Voor de C.-H. geldt nog steeds het woord van Hoedemaker: Heel de kerk, heel het volk". In tegenstel ling met de A.-R.. die liever als een aparte groep optreedt, willen de Chr.-Historischen zoeken wat vereent en voor het geheele volk staan als een zoutend zout. Na lezing der notulen door mej. N. Lang- man, heeft de voorzitter nog een propagan distisch woord gesproken voor de C.-H. Jongerengroep en medegedeeld, dat in de tweede helft van Februari het 30-jarig be staan der kiesvereeniging zal worden her dacht. Als sprekers zijn voor deze herden king uitgenoodigd minister Van Boeijen en jhr. mr. D. J. de Geer. j Vervolgens werd uitvoerig over de gros- lijst van candidaten voor de Provinciale Staten gesproken en werden de afgevaar digden naar de vergadering, waar de offi cieele lijst zal worden vastgesteld, aange wezen. i Na een korte pauze werden de jaarver slagen uitgebracht. De penningmeester, de heer E. J. de Geus, die achttien jaar deze functie heeft waar genomen en thans bedankt heeft, sprak na het uitbrengen van zijn verslag, dat een batig saldo van f. 98 meldde, een woord van afscheid, waarin hij zijn dank uitsprak voor het in hem gestelde vertrouwen. De heer C. H. v. d. Wijngaard, secretaris der kiesvereeniging. gaf een uitvoerig over zicht van het werk der afdeeling in de jaren 1937 en 19J8. Penningmeester en secretaris werden door den voorzitter hartelijk bedankt. De bestuursverkiezing had tot resultaat, dat mej. M. Langman en de heer P. Guley bij acclamatie werden herkozen In de plaats van den heer De Geus werd tot pen ningmeester gekozen de heer Ouwerkerk. Nadat de rondvraag was gehouden, heeft as. Joh. W. Groot Enzerink. Herv. pred. te dezer stede, het slotwoord gesproken, waar in hij uiteenzette, dat de binnenkort te houden verkiezingen van groot belang zijn. In het gemeente-programma komen zeer belangrijke punten voor. Ook in de Prov. Staten is het programma van beginselen, waarvan spr. enkele artikelen noemde, van groote waarde. Nadrukkelijk wees spr. er op. dat wij vooral moeten zorgen niet onder Roomsche overheerschlng te komen. Wij hebben in al onze actie te herdenken, dat het niet gaat om de kwantiteit, maar om de kwaliteit Wie niet op den rots van Christus bouwt, krijgt ongetwijfeld alle golven tegen zich Als er afhankelijkheid aan God is en wij strijden onder het devies: God is met ons. is onze strijd niet hopeloos. Duidelijk zien wij dit bij een Gideon, die uiteindelijk ook door God tot de overwinning wordt ge voerd. Wij zullen geen menschen naar de oogen zien. maar den god'delijken weg gaan. Gods Woord zij onze leidsman. Staan de in de overtuiging: „in God kunnen wij kloeke daden doen", zullen wij voorwaarts gaan. Na dankgebed van ds. Groot Enzerink werd nog gezongen: „Halleluja, eeuwig dank en eere". BINNENLAND. Vergadering Personeelraad Nederlandsche Spoorwegen; een resolutie inzake de pensioenkorting. (Binnenland, 3e Blad) Een tweede bekentenis aangaande den moord in den Jordaan te Amsterdam. (Gemengd, 3e Blad». Pogingen tot instelling van een luchtpolitie. (Binnenland, 3e Blad). Officieele uitslag van de rallye Monte Carlo (le Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme handel - Ondanks algemeene kleine reactie meevallende markt - Amerika lager - Beleggingsmarkt wei nig veranderd. BUITENLAND. Frankrijk en Italië in het Spaansche avon tuur. (Buitenland, le Blad). Chamberlain over den vrijwilligen dienst ee Blad). De Engelsch-Duitsche handelsbetrekkingen. (Buitenland, le Blad). De Joodsche kwestie in Polen en Hongarije. (Buitenland, le Blad). Barcelona steeds meer bedreigd. (2e Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD. LEIDSCHE WANDEI.SPORTVEREEN. Feestavond bij het 8-jarig bestaan. De Leidsche Wandelsportvereeniging (L.W.S.V.) heeft ter gelegenheid van haar 3-jarig bestaan, onder groote be)angstel- ling een feestavond gehouden in „Oud Hor- tuszieht". In zijn openin-swoord heette de voorzitter, de heer J. C. Krijger, de leden, donateurs, donatrices en genoodigden har telijk welkom. In het bijzonder verwelkom de hij den heer Van Rooyen, vice-consul van den Zuid-Holl. Wandelbond (de con sul, de heer Wijk. was wegens een verga dering van genoemden bond. uitstediz doch verscheen later op den avond), de heeren Blik en Steyger, resp voorzitter en secre taris van de Wandelsnortvereeniging D l O uit Delft, den heer Planjer als vertegen woordiger van de muziekvereeniging der N Z. H. T. M de dames Van Ingen Schenau en van Heel van de Leidsche E H B O., als mede het Jazz- en cabaret-ensemble „Tempo" o. 1 v. Jean van Zijp, met ziin medewerkers de heeren Leo Zitman en Joh G-liaard. Na deze opening had een kleine huldiging plaats van den heer W. C. de Wekker, die zijn 5-jarig penningmeesterschap der ver- Voor het geheele land: Aan vankelijk opklarend, later opnieuw zwaar bewolkt tot betrokken, met kans op regen. Afnemende wind later echter weer toenemend uit Zuidelijke richtingen. Koude nacht, overdag iets kouder dan vandaag. Stormwaarschuwingsdienst: he denmorgen werd geseind aan alle posten „ATTENTIESEIN NEER". eeniging herdacht. De voorzitter feliciteer de hem hiermede namens de vereeniging en sprak daarbij de hoop uit, dat hij nog vele jaren met dezelfde activiteit deze functie mag blijven vervullen. Als blijk van waardeering werd hem door bestuur en le den een palm aangeboden. Ook mevrouw de Wekker werd hierbij niet vergeten en ontving een prachtigen fruitmand. De heer de Wekker dankte mede namens zijn vrouw voor deze onverwachte hulde en gaf de verzekering, dat hij steeds zijn best zal doen om de L. W. S. V. hoog te houden. Daarna werd het programma afgewerkt en werden eenige leuke voordrachten door leden der vereeniging opgevoerd, welke zeer in den smaak vielen. Het verder gedeelte van den avond werd verzorgd door den ge noemden Jean van Zijp, die een zoodanig programma had samengesteld dat er vol op werd genoten. In de pauze werd een tombola gehouden met vele en mooie prij zen Na het officieele gedeelte volgde een gezellig samenzijn. Tenslotte werd door den voorzitter dank gezegd aan den heer Van Ingen Schenau uit ..Oud Hortuszicht", die steeds belangloos zijn zalen ter be schikking stelt voor de L.W.S.V. tot het houden van repetities en vergaderingen. Gistermiddag is de 8-jarige H. K bij het onve-'hoeds oversteken van den riiweg op de Uiterste-recht tegen een wielrijder opgeloopen waardoor hij viel en het re-h- teronderbeen brak. De Eerste Hulpdienst vervoerde den iongen naar het Academisch Ziekenhuis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1