LAATSTE BERICHTEN
Z7k. zeg MuuVL&nr^
De strijd in het Verre Oosten
Aspirin1
IEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Woensdag 4 Januari 1939
Konoje afgetreden
Ook wijziging in de
Chineesche regeering
Binnenland
Zware ijsgang in de
Overijsselsche Vecht
De installatie van
Bodegraven's
burgemeester
Buitenland
De Japansche kabinets
crisis
Amerika's betrekkingen
met Duitschland
DUITSCHLAND.
Anti-katholieke maatregel in Beieren.
De Beiersche autoriteiten hebben beslo
ten. dat de zesde Januari. Driekoningen
dag, sinds onheugelijke tijden een feestdag
in het katholieke Beieren, geen vrije dag
meer zal zijn. De winkels zullen open zijn.
de bedienden en arbeiders zullen moeten
werken
De werkloosheidsbestrijding en het
tekort aan werkkrachten.
Syrup. de staatssecretaris van het Duit-
sche ministerie van arbeid geeft in het
tijdschrift voor „Soziale Praxis" een uit
eenzetting over „fasen in den strijd van
het rijk tegen de werkloosheid en het te
kort aan werkkrachten".
Syrup doet uitkomen, dat de omvang van
den verplichten arbeidsdienst, waarvoor
Goering honderdduizenden arbeiders heeft
opgeroepen, de verwachtingen heeft over
troffen. Het aantal opgeroepenen bedraagt
400 000 op een aantal van 21 millioen
arbeiders en bedienden.
Syrup stelt vast. dat de inlijving van
Oostenrijk en Bohemen ..slechts een
kleine compensatie zal geven voor het
tekort aan werkkrachten", daar de be
schikbare arbeiders vooral tewerk zijn ge
steld voor ..den economischen herbouw van
hun land". De staatssecretaris voegt, hier
aan toe. dat het Groot-Duitsche rijk een
reserve ontbreekt van een millioen beschik
bare arbeiders. De afwezigheid dezer
reserve, aldus besluit Syrup. dwingt
Duitschland steeds meer te rationalisee-
ren en zijn activiteit te intensifieeren'".
De Japansche premier Konoje, heeft
thans inderdaad het ontslag van het
kabinet aangeboden.
ENGELAND.
HET KONINGSPAAR NAAR CANADA.
De koning en koningin, die op 8 Mei met
den slagkruiser Repulse uit Portsmouth
vertrekken, zullen 15 Mel in Quebec aan
komen. Hun bezoek van vier dagen aan
de Vereenigde Staten zal gebracht worden
tusschen 8 Juni en 11 Juni. Daarna keert
het koninklijk paar naar Canada terug. Op
17 Juni wordt een bezoek gebracht aan
St. Johns op New Foundland, waarna den
avond van dienzelfden dag de Repulse
naar Porthsmouth terugkeeren zal. waar
de koning en koningin op 22 Juni zullen
aankomen.
De versnelling van de productie van
oorlogstuig.
Het departement van oorlog heeft een
verklaring uitgegeven, waarin wordt mede
gedeeld, dat een regeeringsgeschutfabriek
gevestigd zal worden te Dalmir nabij Glas
gow. Hieraan wordt toegevoegd, dat de re
gelingen gereed zijn gekomen voor het
overnemen van de bestaande fabrieken, die
u tgerust zullen worden voor de vervaar
diging van kanonnen. De werkplaatsen wa
ren vroeger het eigendom van de scheeps
bouwers Beardmore Company. Tijdens de
slar.te in het scheepsbouwbedrijf werden
d- fabrieken gedemonteerd.
Verwacht wordt, dat de nieuwe fabriek
duizend werktuigkundigen in dienst zal
nemen. Voorts worden stappen gedaan tot
vestiging van een vliegtuigenfabriek te
Dumbarton, terwijl een munitiefabriek tg
Bishopston thans bijna gereed is. Wanneet
al deze fabrieken in werking zullen zijn.
zal werkgelegenheid zijn ontstaan voor ver
scheidene duizenden arbeiders in de tech
nische vakken.
VEREENIGDE STATEN.
Het congres bijeen
HEDEN ROOSEVELTs BOODSCHAP.
Met de nationale defensie en den werk-
loozensteun als de twee dringendste pro
blemen op de agenda is de 76ste congres
vergadering bijeengekomen, in afwach
ting van wat vele dagbladen openlijk heb
ben genoemd „den strijd om de suprema
tie" tusschen president Roosevelt en vice-
president Garner betreffende de controle
over de democratische partij.
Garner vertegenwoordigt het conserva
tieve blok in de democratische partij. Hij
streeft naar amendeeering van sommige
New Deal wetten, naar een algemeene con-
solideer.ng van het program en wenscht
niet verder te gaan met deze wetgeving.
Roosevelt zal strijden, om de partij libe
raal te houden en de verkiezing te verze
keren van een progressistlschen candidaat
in 1940. De president behandelt het werk-
loozenvraagstuk tactvol.
Hij heeft het congres alleen ervan in
kennis gesteld, dat, tenzij nieuwe credieten
worden goedgekeurd voor de werkverschaf
fing. op 7 Februari drie millioen personen
zonder werk zullen komen.
De republikeinen en de conservatieve
democraten verbergen hun meening niet,
dat de steun bekort moet worden en weer
onder toezicht moet komen van de staten,
teneinde te voorkomen, dat de werkioozen
voor politieke manipulaties gebruikt zul
len worden
De leden der regeering vertrouwen echtei
dat de opstandige politici, wanneer ze zich
geplaatst zien tegenover de verantwoorde
lijkheid en beslissen moeten over voortzet
ting of stonzetting van steun aan drie mil
lioen menschen, zullen inbinden en de
noodige credieten zullen goedkeuren.
In regeerlngskringen houdt men staande,
dat federale steunregelingen minder aan
leiding geven tot onregelmatigheden dan
plaatselijke.
Men verwacht, dat president Roosevelt in
zijn boodschap aan het congres krachtiger
taal ze' smeken dan ooit. om uiting te ge
ven aan zün verzet tegen den totalitairen
o'-marsch en dat hij bij de Vereenigde
Sa'er er od zal aandringen het leider-
schao te aanvaarden van een democratisch
front in de beide Amerlka's, zelfs wanneer
een der<r-'i1k front niet uitvoerbaar is op
breeder r-^eal.
Roos-velt heeft titdens een persconferen
tie mT'rf-eld. dat zijn heden in het con
gres vr— t? lezen boodschap geen betrek-
kmo- y' n-m-en od problemen der lands-
verd -diking. Deze nroblemen zullen behan
deld word«n in een speciale boodschap, die
hij in het begin van de volgende week aan
het congres zal zenden.
Konoje.
Prins Konoje heeft verklaard, dat hij den
tijd gekomen acht, dat de regeering alle
krachten moet concentreeren voor de in
stelling van een nieuwe orde, teneinde een
duurzamen vrede in Oost-Azië te handha
ven. Hij spreekt de overtuiging uit. dat het
zeer spoedig noodlg zal zjjn het vertrou
wen der natie te vergrooten door de for
muleering van een nieuwe politiek onder
een nieuw kabinet.
Konoje zet uiteen, dat de vastberaden
fundamenteele politiek van Japan tegen
over'het incident in China is vastgesteld
en goedgekeurd door den keizer.
„Ontslagen van deze belangrijke verant
woordelijkheid, vervuld met schroom we
gens mijn gebrek aan bekwaamheid om
mijn taak voort te zetten, heb ik de ont
slagaanvrage van het kabinet ingediend."
Volgens het Duitsche Niéuwbureau ver
luidt in politieke kringen te Tokio, dat het
volgende kabinet er ongeveer als volgt zal
uitzien: minlstef-presedent Hlranoema,
buitenlandsche zaken: Arita. oorlog: Ita-
gaki. marine: Hasegawa, binnenlandsche
zaken: Sjiono, landbouw: Sakai.
Admiraal Hasegawa was vroeger chef
van de vloot. Hij was reeds opperbevelheb
ber van het eskader in China.
Sjiono, die tot nu toe de portefeuille van
justitie had. staat in zeer nauwe betrek
kingen met Hiranoema, evenals graaf
Sakai. die lid is van het Hoogerhuis en
leider van de z.g. organisatie voor lands
verdediging.
Naar Reuter verneemt, kunnen bin
nenkort belangrijke wijzigingen ver
wacht worden in de Chineesche rcgec-
ring, zulks in verband met het verwij
deren van Wang Tsjing Wei uit de
Kwo Ming Tang en uit zijn andere of-
ficicele functies.
Gemeld wordt, dat de volgende vice-
voorzitter van de Kwo Ming Tang waar
schijnlijk iemand zal zijn, die bekendstaat
om zijn linksche sympathieën, hetgeen de
communistische partij tot nauwer aan
sluiting zou brengen.
Diplomatieke kringen alhier gelooven,
dat de verwijdering van Wang uiteindelijk
een versterking van de Chineesche regee
ring tengevolge zal hebben.
Volgens Chineesche berichten wordt
Wang Tsjing Wei te Hongkong vergezeld
door een speciaal Japansch corps in civiel,
teneinde hem tegen eventueele aanslagen
te beschermen. Hij confereert momenteel
met Doihara betreffende een fusie van de
door Japan gesteunde regeeringen van
Peiping, Nanking. Hankau en Kanton.
Volgens een verklaring van generaal Pai
Tsjoeng Si, den commandant van de Chi
neesche troepen in <Je Zuidwestelijke pro
vincies. treft men voorbereidingen, om het
hoofd te bieden aan een eventueele lan
ding der Japanners in de baai van Pak
Hoi.
Alle wegen, die naar de baai leiden, zijn
volkomen vernield. De bevolking en de
levensmiddelen zijn naar het binnenland
getransporteerd.
„Japansche Matahari" vermoord.
Naar vernomen wordt is op 30 Decem
ber te Tientsin een Japansche spionne
vermoord, dib door haar daden den bij
naam van .,de Japansche Matahari" had
yerworven. Zij was de tiende dochter van
prins Sjoe van de Mandsjoe-dynastie die
in 1911 ineenstortte om te worden vervan
gen door de Chineesche republiek. Zij was
een der vertrouwden van den bekenden
generaal Doihara, den ..Lawrence van
Mandsjoerije".
GEVAAR VOOR DE OUDE
BERKUMERBRUG.
Uit Zwolle wordt gemeld:
De Overijsselsche Vecht vertoont zwaren
ijsgang. Groot hoeveelheden schotsen vul
len de rivièr en de uiterwaarden, en drij
ven als een hechte massa stroomaf naar
het Zwarte Water.
De ijsmassa bedreigt de oude houten
Berkumerbrug, een ophaalbrug, waarover
het geheele verkeer van Zwolle met cen
traal Ovcrijsel gaat, en waarover ook de
rails van de Dedemsvaartsche stoomtram
loopen.
Met geweld stroomt het water, dat een
stand van vijf meter heeft bereikt, met
een verval van 20 c M onder de brug door.
een ijsmuur van 1 a 2 Meter dikte met
zich voerende De brug is reed? dertig cen
timeter verzakt, waardoor het brugdek een
diepe kuil vertoont. Alle verkeer over de
brug is stopgezet.
Het wordt thans geleid over de nieuwe
betonnen Berkumerbrug. die een honderd
tal meters stroomafwaarts over de rivier
ligt, doch op een veel hooger niveau ge
bouwd werd.
Stijgt het water nog meer, waarvoor alle
kans bestaat, dan zal de oude brug niet
behouden kunnen worden.
London Regional zal trachten om kwart
voor zes Roosevelt's rede naar"Europa door
te zenden.
Het vlootdepartement heeft het congres
medegedeeld, dat het dringend behoefte
Heeft aan dertig nieuwe bases voor vlieg
tuigen. duikbooten, torpedojagers én mij
nen in de Vereenigde Staten en de afgele
gen bezittingen, ten einde te kunnen vol
doen aan de normale operaties van de
vloot.
De desbetreffende aanbeveling is vervat
in het rapport in het rapport van de spe
ciale marinecqmmissfe, die een onderzoek
heeft ingesteld naar de behoeften aan
bases der vloot.
De commissie noemt negen bases, welker
inrichting wenschelijk is in gebieden in het
midden van den Stillen Oceaan, Alaska en
Porto Rico. Zij acht het noodzakelijk, dat
deze bases zoo spoedig mogelijk voltooid
worden.
Ook een basis op Guam wordt genoemd,
regelrecht gericht tegen Japan.
LUXEMBURG.
De kroonprins morgen
meerderjarig
Morgen bereikt kroonprins Jan van
Luxemburg den achttienjarigen leeftijd en
daarmede zijn meerderjarigheid.
Prins Jan.
Erfgroothertog Jan is de zoon van de
regeerende vorstin, groothertogin Charlotte,
en prins Felix van Bourbon-Parma. Be
halve met den kroonprins is dit huwelijk
met nog vijf kinderen gezegend: één prins
en vier prinsessen.
Als knaap heeft prins Jan het in Luxem
burg bij de wet voorgeschreven schoolon
derricht genoten, maar bovendien heeft hij
zch reed? toen in de Engelsche taal be
kwaamd Dat hij de Luxemburger gouw-
tale spreekt zooals iedere rechtgeaarde Lu
xemburger spreekt vanzelf. Tot aan hei
einde van het schooljaar 1938 heeft prim
Jan verder in Engeland gestudeerd; sinds
dien wordt zijn wetenschappelijke opvoe
ding door een keur van Luxemburger pro
fessoren voltooid.
Liever dadelijk een paar Aspirintjes
dan een paar dagen onder de wol.
Geen beter middel tegen verkoud
heid dan
HIT ritOOUCT VAN VtRTkOUWtNI
6357 (Ingez. Med.)
HET ERNSTIG VERKEERSONGELUK OP
HET RAPENBURGERPLEIN TE
AMSTERDAM.
De chauffeur van de vrachtauto, die gis
teren op het Rapenburgerplein te Amster
dam het trottoir opreed, tengevolge waar
van een vrouw werd gedood, terwijl twee
andere personen werden gewond qn die
een 15-jarige expeditieknecht bleek te
zijn, is in den loop van dezen dag na ver
hoor aan zijn ouders teruggegeven.
ITALIË.
Bijeenkomst van den nationalen raad
der fascistische partij.
De nationale raad der fascistische partij
heeft een motie aangenomen, waarin de
jongste prestaties van het fascisme in het
licht wordt gesteld en waarin wordt ge
wezen op:
1. De groote politieke beteekenis der
„repatrieering" van de in het buitenland
wonende Italianen.
2. De rassenpolitiek, welke door het volk
wordt gevolgd in volledig begrip voor de
motieven en richtlijnen, welke politiek een
der essentieele elementen wordt genoemd
van de herstelde nationale eenheid en het
rijksbewustzijn.
DENEMARKEN.
Nation aal-socialisten gearresteerd.
De politie heeft gisteren zes nationaal-
socialisten gearresteerd, waaronder een
advocaat en een politieman. Zij worden be
schuldigd medeplichtig te zijn aan den
diefstal van documenten van het ministerie
van buitenlandsche zaken. Ook overhandig
den zij rapporten van de Deensche politie
over Duitsche emigranten aan den leider
der Deensche nationaal-sociallsten Clausen.
ZWITSERLAND.
Het nationaal-socialisme.
Het „Berner Tageblatt" bericht dait de
beide nationalistische groepen, die in staat
van beschuldiging zijn gesteld, nauwe be
trekkingen met Duitschland onderhielden.
Vooral de Volksbund. welke betrekkingen
onderhield door middel van den agent der
Gestapo Rehm. die te Zuer'ch i? gearres
teerd en die zich binnenkort voor den
rechter sal moeten verantwoorden wegens
overtreding van de wet tot bescherming
der onafhankelijkheid en spionnage.
Ten vervolge op ons verslag van de in
stallatie van den burgemeester van Bode
graven (eerste pagina van het derde Bladi
Zij nog vermeld dat de burgemeester Vonk
aan het slot van zijn rede dank bracht
namens deiv raad aan den loco-burgemees
ter voor de waarneming en aan wethouder
v. d. Poll voor diens hulp, terwijl hij ook
den secretaris toesprak.
Namens den raad sprak het oudste raads
lid, de heer J. v. d. Marei. Spr. heette den
burgemeester welkom en sprak den wensch
uit dat burgemeester en raad steeds goed
zullen mogen samenwerken.
Na de sluiting van de raadsvergadering
werden ververschingen rondgediend.
De heer J. v. Byen stelde een dronk in
op de goede samenwerking tusschen burge
meester Vonk en den raad. Vervolgens wer
den waardeerende en hartelijke woorden
gesproken door burgemeester Colijn van
Alphen, voorzitter van den kring Rijnland
van burgemeesters en secretarissen, burge
meester Brinkman van Langeruigeweide,
den heer Leeuwenburg, wethouder van
Asperen, den heer Meeuwsen eveneens wet
houder van Asperen, burgemeester Hooge-
boom van Vlanen, voorzitter van den kring
Vianen van burgemeesters en secretaris
sen, mr. S. W. Verploeg, waarnemend se
cretaris van Heukelom, burgemeester Hoo-
geboom van Zwammerdam en den heer G.
B. Fortuyn, oud-burgemeester van Lan-
gerak en Nieuwpoort.
Burgemeester Vonk dankte tenslotte de
sprekers.
H. M. DE KONINGIN BEZOEKT DE
FRANSCHE TENTOONSTELLING
TE DEN HAAG.
H. M. de Koningin heeft hedenochtend
een langdurig bezoek gebracht aan de
tentoonstelling van Fransche schilders in
Pulchri Studio te Den Haag.
De Koningin werd bij aankomst ont
vangen door den Franschen gezant, baron
de Vitrolles, waarna Hare Majesteit, die
zeer veel belangstelling voor de geëxpo
seerde werken toonde, werd rondgeleid door
den voorzitter van Pulchri, den heer Willy
Sluiter en een der organisatoren der ten
toonstelling, den heer George de Feure.
SCHIP IN BRAND.
Het te Wemeldinge thuis behoorende
motorschip „Resnova". schipper van Houdt,
geladen met vlas. en op weg van Colijns-
plaat naar België, is op de Ooster Schelde,
door onbekende oorzaak in brand gevlogen.
De drie opvarenden, t.w. de kapitein,
diens vrouw en een knecht, konden, zij het
met zeer veel moeite, door een passeeren-
den schipper Heydene met een roeiboot
worden gered. Zij zijn te Wemeldinge aan
wal gebracht.
Schip en lading moeten als verloren
worden besohouwd. Het bergingsvaartuig
„Zeehond" van Van der Tak's Bergings
bedrijf, zal trachten het schip op de gron
den te zetten.
Alles is verzekerd.
Welingelichte kringen verwachten niet,
dat Konoye een officieele functie zal aan
vaarden, terwijl zijn aanhangers daaren
tegen een campagne voeren om hem
voorzitter te laten worden van den gehei
men raad in plaats van Hiranoema, Indien
deze de leiding der regeering zou over
nemen.
Politieke kringen noemen als voornaam
ste redenen voor de crisis:
1. De rechterzijde en het leger eischen
een krachtiger kabinet, dat zal garandee
ren, dat het de op 22 December bekend
gemaakte vredesvoorwaarden zal waar
borgen. Zij zullen den gematigden
elementen niet toestaan de Chineesche
aangelegenheid te regelen door een com
promis. dat gelijk zou staan met een
terugtocht.
2. De rechterzijde en de militairen
eischen een krachtige politiek tegenover de
vreemde mogendheden en in het bijzonder
sovjet-Rusland.
3. De gematigde en nationalistische krin
gen zijn gekant tegen een totalitair poli
tiek stelsel, dat geïnspireerd zou zijn op de
fascistische staten.
Hugh Wilson, de ambassadeur der Ver
eenigde Staten in Duitschland, heeft ver
klaard, dat hij naar Washington zal ver
trekken om een nieuwe bespreking te
houden met president Roosevelt en wel
licht uit te maken of de diplomatieke be
trekkingen met Duitschland hervat zullen
worden
VLIEGTUIGEN VOOR ENGELAND.
Vier vliegtuigen, bestemd voor de Brit-
sche luchtmacht, zijn uit Callfomië met
het Britsche vrachtschip „Saiacia" naar
Liverpool verscheept.
Alle Britsche vTacbtbooten, welke San
Pedro lOalifornië) zullen aandoen, zijn
aangewezen een gedeelte der overige 200
bestelde vliegtuigen aan boord te nemen.
WOL UIT ZEEWIER.
Een Japansch uitvinder, Tadayuki Goda,
heeft een proces uitgevonden om kunst
wol te vervaardigen uit zeewier. Een
maatsohappij met een kapitaal van vijf
millioen yen is gevormd om deze uitvinding
te explolteeren. In het Noordoosten van
Japan zal de eerste fabriek worden ge
bouwd, welke vijf ton kunstwol per dag
moet fabriceeren.
De kosten van het proces zijn gering,
aagezien zeewier in Japan in zeer groote
hoeveelheden goedkoop kan worden ver
zameld.
GOUVERNEUR IN EEN SNEEUWHUT.
De gouverneur van Molt, aan de Oost
kust van Groenland, zal de rest van den
winter met zijn gezin in een sneeuwhut
moeten doorbrengen, aangezien zijn huis
aan de Scoresby Sund op den avond van
Nieuwjaarsdag is afgebrand. Een groot
deel van den zomer zal hij in een tent
moeten leven, want het zal niet mogelijk
zijn nieuw bouwmateriaal aan te voeren
voor het einde van den zomer.
Bij den brand kon het archief van den
gouverneur gered worden.
DE VERKLARING VAN SENATOR
PITTMAN.
De verklaring van senator Plttman
wordt uitgelegd ais een ultstlppeling van
de groote lijnen van het program, dat de
regeering zou willen volgen ten aanzien
van dictaturen, d.w.z. zij zou zich stelsel
matig en krachtig verzetten tegen iedere
natie, welke probeert den internationalen
status quo te wijzigen door verdragschen
dingen, militaire veroveringen of de uitlok,
king van ongeregeldheden in vreemde
landen.
AMERIKA'S VLOOTMANOEUVRES.
De Stille Oceaanvloot van de Vereenigde
Staten is vanochtend voor het aanbreken
van den dag, slechts verlicht door blauwe
gevechtslantaarns, in een stilte, welke
aan oorlogstijd deed denken, uitgevaren
voor de eerste etappe der groote vloot-
manoeuvres, waaraan 140 oorlogsbodems en
600 vliegtuigen deelnemen. De feitelijke
oefeningen zullen omstreeks 13 Februari
aanvangen in de West-Indische wateren en
den Atlantlschen Oceaan, ten oosten van
de Kleine Antillen.
In het geheel zullen ongeveer 3000 offi
cieren en 50.000 man aan de oefeningen
deelnemen. Verwacht wordt, dat de hoofd
macht der vloot begin Juli naar de west
kust zal terugkeeren.
STORM WAARSCHUWINGSDIENST.
De Bilt seinde vanmiddag aan de posten
van IJmuiden tot de Belgische grens
.Weest op uw hoede".
POLEN UIT FRANKltIJK GEZET.
Wegens deelneming aan de staking.
250 Polen, van wie de meesten een twin
tigtal jaren in Frankrijk werken zlln van
daag over de grens gezet wegen? deelneming
aan de Jongste stakingen.
Het betreft voor het meerendee) mijn
werkers en metaalarbeiders uit de buur',
van Valenciennes die voor de staking
waren gewaarschuwd doch deze waar.-hu
wing in den wind hadden geslagen
De mijnwerkers hadden de Poo sche
nationaliteit verloren. Zij hopen in België
werk te kunnen krijgen.
