STADSNIEUWS
BUITENLAND
79ste Jaargang
MAANDAG 2 JANUARI 1939
No. 24162
OFFICIEELE KENNISGEVING
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het jubileum van de
firma Zaalberg
Gouden jubileum
drukkerij IJdo
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Algemeene Toestand
Vlootbeschouwing Chamberlain en Halifax'
Italiaansche reis.
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 Cts.' per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, vaar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week t. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj
HULDIGING DOOR HET FABRIEKS-
PERSONEEL.
Vandaag viert de Kon. Ned. Fabriek
van Wollen Dekens voorheen J. C. Zaal
berg en Zn. haar 125-jarig bestaan, welk
feit hedenmiddag met een receptie door
Directie en Commissarissen is herdacht.
We zullen daarop morgen terugkomen.
Vanmorgen had echter reeds in een ver
sierd gedeelte der fabriek de huldiging
van de zijde van het personeel plaats.
Deze plechtigheid werd ojti. bijgewoond
door den burgemeester, mr. A. v. d. Sande
Bakhuizen. door den heer Jonathan Zaal
berg. een der vroegere directeuren, door
commissarissen en directie, door een aan
tal oudgedienden van het personeel en
voorts uit den aard der zaak door het ge-
heele personeel zelve.
In de eerste plaats werd het woord ge
voerd door den president-commissaris, ir. F.
H. E. Guljé, diie speciaal welkom heette den
burgemeester, de echtgenooten van commis
sarissen en directeuren en den heer Jo
nathan Zaalberg, die de familie Zaalberg
vertegenwoordigde. Spr. herinnerde even
aan de viering van het herstel van Neer-
lands onafhankelijkheid. 125 jaar geleden,
door de aankomst van oKndng Willem I te
Scheveningen.
De snelle opeenvolging der beide jubilea
wijst er wel op dat Jean Corneille Zaalberg
geen tijd heeft laten voorbijgaan om van
die nieuw geboden kansen gebruik te maken.
Er is in de afgeloopen jaren veel veranderd,
vooral in technisch opzicht, maar de firma
Zaalberg heeft haar bekenden naam ge
handhaafd tot op dezen dag. een naam die
aan de geschiedenis van Ledden ten nauwste
verbonden is. Spr. bracht ook dank aan ons
Vorstenhuis, dat de jaren door de firma
heeft gesteund en vele gunstbewijzen ge
schonken. Spr. feliciteerde commissarissen
en directie en ook het personeel. In hen
wilde spr. ook alle voorgangers wier plaat
sen zij thans bezetten, huldigen.
Commissarissen en directeuren bieden
behalve den vrijen dag, aan alle personeel
leden met hun familie een feestavond aan
op 7 Jan. in de Stadsgehoorzaal.
Goede en kwade dagen hebben zich in
het bestaan der fabriek afgewisseld. De
tijden zijn thans ook niet gemakkelijk. Toch
is de toestand der fabriek niet slecht. De
firma zal zich blijven handhaven met een
hoogstaand kwaliteitsproduct. Moge het
geheele personeel daaraan medewerken.
Moge het jubileum er toe bijdragen om
den onderlingen band nog nauwer aan te
halen.
De burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bak-
huyzen verheugde zich er over dat zijn
eerste daad in het nieuwe jaar een ge-
lukwensch namens het gemeentebestuur
aan dit bloeiende bedrijf mag zijn. Het ge
meentebestuur geeft gaarne een bewijs van
warme belangstelling bij dit jubileum Het
bedrijf heeft veel meegemaakt- revoluties,
oorlogen, nieuwe uitvindingen. Hot staat tot
op heden nog kerngezond. Dit ls het be
wijs, dat de leiding van het bedrijf goed is
geweest en dat de grondslag verantwoord
was De fabriek draagt het praedicaat Ko
ninklijk en men heeft in die Koninklijke
belangstelling den prikkel gevonden om er
op hoog peil te blijven. De stad Leiden
mag voor het werk van de fabriek dank
baar zijn. De naam van onze stad hangt
nauw met de textielnijverheid samen en
het zijn bedrijven als deze die den naam
van Leiden hoog houden. In den laatsten
tijd heeft het gemeentebestuur met. zeer
veel genoegen medegewerkt aan maatre
gelen der fabriek op sociaal gebied (her
scholing). Moge het bedrijf dat een oarel
kan worden genoemd in den kroon van
Leh'en, nog jarenlang voortgaan op den
weg van groei en bloei Spr. richtte zich
daarna met. woorden van hulde tot. het
personeel. Het d"cd spr. genoegen namens
H. M. da Koningin twee oud-gedienden. die
res- 46 jaar en 46 ia-r de fabriek hebben
gediend, de bron-mn medaille van Oranje-
Nassau vit te reiken. Het waren J. Koore
man en G v. d. Lriie. Onder hartelijk ap
plaus spelde spr. hun de medaille op de
borst,
De procuratiehouder, de heer D. de Bruin
sprak vervolgens namens het personeel en
bood ter herinnering aan het jubileum een
bronzen gedenkplaat aan, waarop voorko
men de woorden „IJver, kwaliteit en tra
ditie".
Op deze drie pijlers heeft Zaalberg steeds
genist en daardoor kon ook bereikt wor
den wat bereikt is.
De plaat draagt verder het bekende kwa
liteitsmerk der firma, de ramskop en data
van h°t jubileum.
De heer Bronsgeest sprak ook namens
het personeel nog eenige woorden van ge-
lukwensch.
De directeur de heer W A. Schrandt
Bankte namens de gedecoreerden voor de
onderscheiding en feliciteerde hen daar
mede hartelijk. Josep Kooreman heeft als
geen ander de belangen van de zaak ge
diend. Op menschen als „Josep" rust het
bedrijf Van der Lelie is niet een van de
vlugste, maar wel een van de beste wevers.
Hij is een voorbeeld van een goed Leidsch
arbeider. Spr. stelde aan allen de gedeco
reerden tot voorbeeld. Allen zijn toch leden
van de Zaalberg-familie. Directie en per
soneel mogen niet tegenover elkaar staan,
maar moeten samenwerken. Het ligt in de
bedoeling in de toekomst de arbeiders in
de winst te doen deelen.
Van de goede verstandhouding in de fa
briek is wel het beste bewijs, dat bij Zaal
berg in het 125-jarig bestaan nooit een
arbeidsconflict is geweest.
Spr. dankte tenslotte voor den steun van
het gemeentebestuur ondervonden en voor
de hartelijke woorden van den burge
meester.
De heer Guljé sprak daarna woorden van
dank. Hij huldigde den burgemeester als
iemand, die voor de lndustrieele belangen
van Leiden op de bres staat. Spr. dankte
voor het geschenk voor het personeel en
sprak den wensch uit, dat dit jubileum er
toe moge medewerken, dat allen met ver
trouwen de toekomst tegemoet gaat.
Vervolgens werden ververschingen aan
geboden.
OP HET TROTTOIR AANGEREDEN.
Gistermorgen omstreeks halftwaalf is de
42-jarige grondwerker E. Th. V., wonende
in de Poelgeeststraat, terwijl hij rustig
wandelde op het trottoir van de Hooge-
woerd. aangereden door een Eltax. Deze
taxi werd wegens een defect door een
kraanwagen naar de garage gesleept en
hing daartoe met twee wielen In een takel.
Doordat evenwel verzuimd was het stuur
vast te zetten slingerden de beide andere
wielen over het trottoir met het gevolg, dat
een wandelaar werd aangereden. V. bekwam
een gecompliceerde breuk aan het linker
onderbeen en is door den E.H.D. naar het
Academisch Ziekenhuis overgebracht.
50 JAAR „TEMPO SERVICE!"
Gisteren was het juist een halve eeuw
geleden dat mu willen de heer Eduard IJdo
het thans zoo bekende drukkersbedrjjf aan
de Hooglandsche Kerkgracht stichtte. Aan
vankelijk was de drukkerij ondergebracht
ln de Koppenhinksteeg en de steendrukkerij
In het pand Hooglandsche Kerkgracht nr.
10, doch na het gereed komen der nieuwe
fabriek in 1890. werd het geheele bedrijf
geconcentreerd in het huidige perceel
Hooglandsche Kersgracht nr. 4.
Als drukkersmerk
koos de oprichter
de bijstaande af
beelding met de
zinspreuk Ernstig
IJveren Doet Over
winnen". aan welk
devies hij tot zijn
overlijden in Jan-
1927 is trouw ge
bleven.
Na zijn dood
werd de zaak om
gezet ln een N.V..
waarvan zijn zoon. de heer J. W. IJdo, die
reeds in 1912 in het bedriif was opgenomen,
directeur werd.
Deze heeft de traditie van zijn vader op
waardige wijze voortgezet en door gedurige
moderniseering en toepassing van nieuwe
technieken het bedrijf steeds aangepast aan
de eischen. welke aan waarlijk goed druk
werk worden gesteld.
Hij voegde aan het drukkersmerk den
slagzin TempoService" toe en degenen
die ooit met de firma LJdo in zakelijke
relatie waren kunnen getuigen, hoe deze
twee woorden in waarheid karakteristiek
ziin voor dit bedrijf.
Als een onderdeel d er service dient ver
meld de aanstelling eenige jaren geleden,
van een artistieken medewerker voor het
vervaardigen van ontwerpen.
De drukkerii IJdo mag zich terecht be
roemen op een Koninklijke" clientèle, daar
zoowel wijlen H.M. de Koningin-Moeder
als H M de Koningin haar met drukwerk
orders vereerden!
Het peconeel is sedert de oprichting
verdubbeld en omvat momenteel 30 man.
welk aantal evenwel een onlu st beeld geeft
van de ontwikkeling van het bedriif dat
sindsdien voor .durend in technischen zin
werd geperfectionneerd
Moge het nog vele jaren zijn vooraan
staande plaats in de Leidsche drukkers
wereld blijven innemen!
Overeenkomstig den wensch van den heer
IJdo is tevoren aan dit iub^eum seen
ruchtbaarhe'd gegeven en is het slechts in
den intiemer, kring van de dagelijksche
medewerkers gevierd. Zaterda^morgen ont
ving elk lid van het Dersoneel een jubileum
geschenk in Dortefeuille en hedenmorgen
vond het bedrijf od de gewone wijze voort
gang.
A s. Zaterdag vindt e" wederom een kleine
feestelijkheid plaats: op dien dag zal de
heer Chr de Graaf ziin 50-jarige werk
zaamheid in dienst van de drukkerij IJdo
herdenken.
VAN DE TRAP GEVALLEN.
Zaterdagnacht is de 57-jarige mevr. A. v.
Z v. d. M.-v. G. in haar woning aan de
Hoogewoerd van de trap gevallen, waardoor
zij bloedend aan het hoofd werd verwond.
Aangezien de E.H.D. vreesde dat zij ook
inwendige kwetsuren had bekomen, is zij
ter observatie naar het Academisch Zieken
huis overgebracht.
TERAARDEBESTELLING J. H. WATTEZ.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot van den heer J. H. Wattez zal
niet morgen-, doch Woensdagmiddag om
1 uur plaats vinden op de begraafplaats
.Jthijnhof".
TENTOONSTELLING ROODE VALKEN".
Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan.
In het Volksgebouw aan de Heeren.gracht
is gistermiddag in verband met het 10-jaxig
betaan der socialistische jeugdgroep De
Roode Valken" een tentoonstelling geopend,
welke een indruk beoogt te geven van het
geen deze groep doet. Aan de hand van
grootendeels zelf vervaardigde wandplaten,
lesmateriaal, e.d wordt een overzicht ge
geven van de geheele opleiding der „Roode
Valken" van het oogenblik af. waarob zü
op 12-jartgen leeftijd in een proefhorde
worden opgenomen totdat zij vier jaar
Sater overgaan naar de Jonge Wachten"
Voorts wordt een indruk geboden van den
organisatorischen vorm der ..Roode Valken"
A.J.C. het leven in het kamp te Vierhou
ten enz.
Bij de opening is het woord gevoerd door
den leider. Koos Webbers door den leider
OPHALEN HUISVUIL.
In verband met de herdenking van het
25 jarig bestaan van den dienst zal het
ophalen van huisvuil uit die perceelen,
welke gewoonlijk op Dinsdag worden be
diend. nu plaats hebben op Donderdag d.a.v.
Bewoners van die perceelen wordt der
halve verzocht op Woensdag geen emmers
aan de straat te doen plaatsen
Directeur Gem. Reiniging.
der A.J.C.Jo van der Staal en door mr D.
A. van Eek namens de ouderen in de partij-
beweging.
LEIDSCHE SPAARBANK.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de
vorige maand December 1938) ingelegd
f. 370501,76 en terugbetaald f. 433,743.12;
107 nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
81 boekjes werden geheel uitbetaald.
Het te goed der 19080 inleggers. Inclusief
1392 deelnemers aan den Afhaaldienst, be
droeg einde December 1938 f. 9,027,245,47.
In 6552 posten is in deze maand door den
Afhaaldienst ontvangen f. 13,979,50.
Gistermiddag is de 56-jarige J. C. B.
op het Rapenburg met zijn rijwiel tegen een
adarp uaa Rtj joopjee* uaparazoo r®ed
wonde boven het linkeroog bekwam, welke
in het Academisch Ziekenhuis moest wor
den gehecht. De E.H.D. vervoerde hem der
waarts.
Gisteravond omstreeks 9 uur is voor
het pohtieposthuis aan de Steenstraat een
oploop ontstaan, nadat de politie een mam
aldaar wegens openbare dronkenschap had
ingesloten. Daar een aantal opgeschoten
jongens weigerde te voldoen aan het bevel
der politie om door te loopen werd gebruik
gemaakt van sabels en gummistokken,
waarbii verscheidene rake klappen werden
uitgedeeld.
In de Stedelijke Werkinrichting zijn
in de afgeloopen week opg:nome%:
Dinsdag 27 December 57 volw. personen
Woensdag 28 December 56 volw. personen
Donderdag 29 December 58 volw. personen
Vrijdag 30 December 57 volw. personen
Zaterdag 31 December 56 volw. parsonen
Totaal 284 volw. personen
VOOGDIJRAAD.
Bii K E -an 29 Decembe' '933 is aan dr.
N, Verweii od ziin verzoek eervol ontslag
verleend ui' ziin functie vip 'id van den
Voogdijraad alhier o.ider dankbetuiging
voor de als zoodanig bewezen diensten.
Het Foreign Office heeft het volgende
communiqué gepubliceerd: Op den ochtend
van 30 December is op het Duitsche mi
nisterie van marine een bespreking gehou
den tusschen Britsche en Duitsche afge
vaardigden over de Engelsch-Duitsche
vlootovereenkomsten van Juni 1935 en Juli
1937.
De besprekingen werden gehouden in een
zeer vriendschappeiijken geest. De verte
genwoordigers der beide regeeringen heb
ben hun standpunten over de onderhavige
punten uiteengezet en de Duitsche regee
ring zal te zijner tijd een definitief en
schriftelijk antwoord op de gestelde vragen
geven.
Men ziet: men houdt zich op de vlakte!
De „Kölnische Zeitung" publiceert een
artikel van een officier van de Oostzee-
vloot. dat een Interessant licht werpt op de
aankondiging van Duitschlands voornemen
tot versterking van zijn duikbootvloot.
De schrijver verklaart dat de wapening
ter zee in het bijzonder in de Vereenigde
Staten op een zeer ongewone schaal voort
schrijdt. De eenige reden voor de vorming
van een Atlantisch eskader van 50 schepen
kan zijn de „dreiging van de fascistische
naties". Is de Amerikaansche vlootwape-
ning werkelijk voor defensie bedoeld, of
zijn er andere redenen? Duitschland moet
in ieder geval rekening houden met de
vorming en voorbereiding van wereld
politieke mogendheden, welke niets te doen
hebben met de zuivere defensie van het
Amerikaansche grondgbied.
Engelands houding moet in verband
hiermee worden bestudeerd, aldus vprvolgt
het artikel, daar ieder vraagstuk van we
reldpolitiek op een of andere wijze Britsche
belangen moet raken. De Amerikaansche
theorie omtrent een fascistische dreiging
geeft gelegenheid de vlootsterkte van
Duitschiand en Italië samen te vergelijken
met de gecombineerde vlootkrachten van
Engeland en de Vereenigde Staten.
De cijfers van den schrijver, waarbij mee
gerekend zijn de schepen in aanbouw en de
op de begrootingen goedgekeurde schepen,
zien er als volgt uit:
Duitschiand Engeland en
en Italië Ver. Staten
Slagschepen 12 46
Vliegtuigmoeder
schepen 2 24
Kruisers 32 126
Torpedobootjagers 110 465
Duikbooten 140 179
De schrijver houdt zich verder bezig met
de Japansche vloot, waaromtrent, naar hij
schrijft, moeilük betrouwbare gegevens
zijn te verkrijgen en met de Russische
vloot, welker bouwprogramma zeer bijzon
dere aandacht van Duitschiand vereischt.
Het verluidt, dat twee nieuwe schepen, de
8000-tons kruiser Kirov en de „torpedo-
kruiser" Leningrad (2900 ton) beiden heb
ben deelgenomen aan de manoeuvres van
dezen zomer, en dat van het laatste type
10 schepen in aanbouw zijn. De Russische
vloot telt volgens den schrijver ln de.
Köln Ztg. 180 duikbooten. het grootste
flotieltje ter wereld en heeft drie slagsche
pen van 35.000 ton op stapel staan.
Officieel wordt thans medegedeeld, dat
de Britsche minister-president en de mi
nister van buitenlandsche zaken in den
middag van den llden Januari met een
specialen trein te Rome zullen aankomen.
Chamberlain en Halifax zullen in de villa
„Madama" logeeren. Nog denzelfden dag
worden zij door Mussolini ontvangen en des
avonds biedt de Duee in het palazzo Ve-
nezia een maaltijd aan. Op 12 Januari zul
len de gasten kransen leggen on de ko
ningsgraven in het pantheon en op het
graf van den Onbekenden Soldaat. Vervol
gens worden zij door den koning-keizer
ontvangen, die te hunner eere een noen
maal aanbiedt.
Des middags wonen Chamberlain en Ha
lifax een uitvoering van de fascistische
jeugdorganisatie op het Forum Mussolini
bij, waarna in de koninklijke opera een
galavoorstelling volgt.
Ciano biedt daarna een maaltijd aan.
Des Vrijdagsochtends brengen de staats
lieden een bezoek aan het Vaticaan en in
den middag worden de autarkie-tentoon-
stelling en de tentoonstelling voor den ko
lonisatie-arbeid bezichtigd. De gouverneur
van Rome houdt dan een ontvangst op het
Capitol. Des avonds biedt de Britsche
ambassadeur een maaltijd aan. Zaterdag
middag vertrekken de gasten.
BINNENLAND.
De „Groote Trek" van de Reiger ten einde.
(3e Blad).
Defensie bestelt 20 motortorpedobooten
(Binnenland, 3e Blad».
Overleden is te Heumen, dr. P. Smit, voor
zitter Alg. Synode Ned. Herv. Kerk, in
den ouderdom van 66 jaar. (Kerk en
School, 3e Blad).
Overleden is een van Nederland's grootste
kunstenaars, prof. R. N. Roland Holst.
(Kunst, 3e Blad).
De zaak van de „Arnoud" te Hillegom op
nieuw in cassatie. (Rechtzaken, le BI.)
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme markt - Goed prijshoudende
stemming - Suiker gedrukt Amerika
vast - Beleggingsmarkt stil.
BUITENLAND.
Duitschiand en zijn vloot. (Buitenland, le
Blad).
Bij de wisseling van het jaar. (3e Blad).
Daladier naar Corsica. (Buitenland, le BI.).
Zal Hongarije den Volkenbond verlaten?
(Buitenland, le Blad).
Wang Tsjing Wei uit de Kwo-min-tang
verwijderd, (le Blad).
Franco blijft langzaam vorderen, (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook: Buien met
regen, hagel of natte sneeuw.
Meest zwaar bewolkt. Iets kouder.
Matige tot krachtigen Westelijken
tot Noordelijken wind.
Voor het binnenland: Buien met
regen of natte sneeuw. Betrokken
tot zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaringen. Iets kouder. Meest
matige Zuidwestelijken tot Noord
westelijken wind.
VEREENIGDE STATEN.
Murphey attorney-general.
President Roosevelt heeft than- officieel
medegedeeld, dat Frank Murphy vroege:
hooge commissaris voor de Philippijnen,
Cummings zal opvolgen als attorney-ge
neral
DUITSCHLAND.
De „Germania" verdwenen.
De Germania", het bekende blad der
R.K.. eens het leidend orgaan van het Cen
trum, heeft opgehouden te bestaan. Von
Papen heeft een slotartikel geschreven,
waarin hi.i aldus eindigt:
Wij s.aken den arbeid. Als daarmee ook
een stuk van ons zelf ten grave wordt ge
dragen dan blijft toch ons onverwoestbare
voornemen ook verder alle in ons uit saecu-
laire traditie stammende krachten in
dienst van de groote harmonie van het
nieuw ontstane, alle stammen en klassen
vereenigde. vaderland te stellen.
Regeling van den arbeidstijd.
Voor belangrijke ondernem ngen welke
betrekking hebben op de staatscohtiek ziin
maatregelen genomen Inzake den arbeids
tijd. De eenige beperking welke wordt ge
maakt is dat de werklieden iecV^n da?
een ononderbroken nist'ijd van m:nstens
tien uur moeten hebben.
Er kan dus een 14 uur sewerkt worden!
ENGELAND.
Onderscheidingen.
De lijst van onderscheidingen, welke de
koning ter gelegenheid van het nieuwe jaar
heeft verleend, bevat 9"0 namen, waarbij
93 van vrouwv" E~ - vier "euw- ra'rs
benoemd, om sir Mv.:r>- Han1"",' Sir
Alexander Cadogan en sir Nrvilie Hender
son zijn onderscheiden met het grootkruis
der orde van St Michel en St. George van
Groot Brittannië.
