De Italiaansch-Fransche spanningen De groote trek van den „Reiger" LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 5 December 1938 Derde Blad No. 24139 Engeland steunt Frankrijk OuUR ^NS^ihPPY 79sfe Jaargang Betoogingen in Tunis en Corsica De stemming in Engeland Persstemmen Tunis en Corsica pro-Fransch 1 l Skippy is versch en blijft versch! Meer dan een groet van Nederland aan Zuid-Afrikca Gemeld wordt, dat de Fransche am bassadeur te Rome, Francois Poncet, ln het onderhoud, dat hij Vrijdagavond gehad heeft met minister Ciano, te ken nen heeft gegeven, dat, aangezien de be toogingen in de fascistische Kamer geen enkele reactie hebben teweeg gebracht bij de aanwezige leden der Itallaansche regee ring. de Fransche regeering verplicht is, rich af te vragen, of de Italiaansche regeering deze betoogingen goedkeurt. Tevens heeft de ambassadeur Ciano her innerd aan den oprechten wensch der fransche regeering, ln goede verstand houding met Italië te leven. Hierop heeft Ciano geantwoord, dat de Italiaansche regeering niet de ver antwoordelijkheid voor deze betoo gingen aanvaardt. Hij merkte op, dat de rede, welke hij in de Kamer had uitgesproken, niets bevatte, waarover de Fransche regeering verstoord kon zijn. Tevens wees hij erop, dat in de zaken van buitenlandschc politiek, alleen de diplomatieke actie der Ita liaansche regeering iets te beteekenen heeft. Het Fransche bureau Havas geeft hierop het volgende commentaar: Hoewel de Ita liaansche regeering niet de verantwoorde lijkheid voor de incidenten op zich «enscht te nemen, kan men zich toch af vagen, gezien de jongste uitingen in de Italiaansche pers en bij de openbare mee- ning. of deze betoogingen niet den wensch tan Italiaansche zijde vertolken, om een herziening te verkrijgen van de accoorden tan LavalMussolini van 7 Januari 1935, taarbij het statuut der Italianen in Tunis terd vastgesteld. In welingelichte Fransche kringen meent an, dat deze accoorden. welke door het Italiaansche en het Fransche parlement [eratiflceerd zijn. geldig blijven, hoewel tij niet ln werking zijn gesteld. Naar de meening van deze kringen, beteekenen deze accoorden in zekeren zin de liquidatie van de Italiaansche elschen en vormen zij een definitieve regeling voor de Fransch- Italiaansche betrekkingen. De anti-Fransche manifestaties in de Italiaansche Kamer en de vinnige campagne in de Italiaansche pers, die er op gevolgd is, hebben een zeer slechten indruk gemaakt te Londen en worden er scherp veroordeeld. Men staat ln diplomatieke en parlemen taire kringen te Londen verbaasd, dat, bijna, op hetzelfde oogenblik dat de Brit sche premier besloot, zich met Mussolini te gaan onderhouden over een aantal hrasties, die toch werkelijk niet alleen Engeland en Italië betreffen, dergelijke ongekend hevige aanvallen op Frankrijk te Rome konden plaats hebben. Te onbegrijpelijker acht men deze agitatie, nu zij plaats vindt zoo kort na de «oor Italië sinds lang zoozeer gewenschte benoeming van een Franschen ambassa deur te Rome. In bedoelde kringen te Londen ziet men in het Italiaansoh drijven ten aanzien van Frankrijk tevens een poging om pres sie uit te oefenen op de Fransche regee- ting. om deze te dwingen tot zekere con cessies aan generaal Franco concessies, vaartoe de jJ. te Parijs gehouden Fran.schBrltsche besprekingen niet heb ben geleid. Misschien ook, zoo meent men in Enge land is het een manoeuvre van Rome, om op dit punt tweedracht te zaaien tusschen Parijs en Londen, Zou dit laatste inder daad het geval zijn, dan kan reeds nu jezegd worden, dat deze Romelnsche poging tot mislukking is gedoemd. De diplomatieke correspondent van Reu- Ier heeft vernomen, dat graaf Ciano Zaterdag den Franschen en Britschen aibassadeur te Rome heeft medegedeeld, Pat hij bereid is naderen uitleg te geven van hetgeen hij ln de Kamer heeft gezegd. doch dat hij geen verantwoordelijkheid ton nemen, voor hetgeen na zijn rede in dfe Kamer is geroepen. Naar verluidt heeft de Briteche am bassadeur, lord Perth, in een tweede bezoek aan graaf Ciano gewezen op de Britsch-Italiaansche overeenkomst, waarin wordt vastgelegd, dat geen van beide partijen een wijziging wil bren gen in den bestaanden toestand langs de kust van het Westelijk deel der Middellandsche Zee. Verder verluidt, dat Italië niet de bedoeling heeft dit verdrag te schenden. Is de Italiaansche pers worden de aan- 'allen op Frankrijk en de eischen tot ver- ontwikkeling van de overeenkomst München echter met onverminderde "acht voortgezet. Het bericht over het bezoek van den witvenen minister-president aan Rome 'otdt zonder commentaar op de front- Waa's gepubliceerd. Stefani meldt: j In haar commentaren op de rede van Ijano schijnt de Fransche pers twee ge- I '«rtenissen van bijzondere beteekenis. I'clke een beslissenden Invloed op de Fransch—Italiaansche betrekkingen heb ben gehad, vergeten te zijn. Deze gebeur tenissen, welke daarentegen In herinnering worden gebracht en in overweging worden genomen door de Britsche pers, verwijzen naar de sancties en naar de mobilisatie in Tunesie voor een offensief tegen Llbye aan den vooravond van München. Na met de regeering van Rome de ac coorden gesloten te hebben, welke o.a. In hielden, dat Frankrijk zich niet interesseer de voor Ethiopië, heeft Frankrijk met En geland onderhandeld over de toepassing van sancties tegen Italië, als tegenwaarde daarvoor meer preciese Brltsche waarbor gen eischend voor de Fransche veiligheid. De werkelijkheid is, dat de sancties door Frankrijk op bijzonder strenge wijze zijn toegepast. Tengevolge van deze antl-Itali- aansche houding van de zijde der Fransche regeering kwamen de accoorden van Laval te vervallen. De vraag, welke een Parijsch blad op werpt, of Italië de accoorden van Januari 1935 wel te goeder trouw heeft ondertee kend. Is grotesk. Het waren de Fransche sancties, welke deze accoorden te niet de den. Wat voorts de toebereidselen in Tunesie tegen Libye betreft aan den vooravond van München, een Londensch blad heeft te recht opgemerkt, dat dit feit te Rome niet vergeten is, waar men niet wenscht, dat men opnieuw tot dergelijke maatregelen zijn toevlucht zou kunnen nemen. Hieraan dient dan nog te worden toege voegd de verantwoordelijkheid voor het ge beurde ln Spanje Na de heftige reactie tegen de bolsjewistische golf ln Frankrijk, ligt het voor de hand, dat men zich af vraagt, waarom men het bolsjewisme ln Spanje zou probeeren op te dringen. Italië kon niet anders dan de beschaving in het Middellandsche-Zeegebled verdedigen te gen de barbarij van Moskou. Dientenge volge bevindt het zich aan de andere zijde van de barricade. De reactie in de Fransche en Britsche pers op de Italiaansche uitlatingen wordt door de „Giornale dltalla" ondoordacht ge noemd. Men keert volgens het blad terug tot de mentaliteit van 1918 door een duidelijke weigering te laten hooren, terwijl de Itali aansche verlangens niet eens door minister Ciano in zijn rede zijn uiteengezet. Er bestaan inderdaad verlangens van het Italiaansche volk tegenover Frankrijk. De betrekkingen tusschen beide landen zijn niet opgehelderd. Het accoord van 1935 heeft slechts kortstondige resultaten gehad en men kan het voortaan als nlet-bestaan- de beschouwen. Daarom kan Italië van meening zijn, dat het ten aanzien van Frankrijk niet bevre digd is. Sedert 1935 heeft Frankrijk zich overgegeven aan ware oorlogszuchtige ge baren jegens Italië. Frankrijk heeft de sancties toegepast met een hartstocht, die de passie van Engeland nog overtrof. Deze oorlog heeft het verdrag van 1935 geannu leerd en beteekende een verraad aan de Afrikaansche regeling, die uit dat verdrag mest voortvloeien. En verder, aldus het Italiaansche blad, heeft FT ankrijk sedert Juli 1936 rechtstreeks deelgenomen aan den burgeroorlog in Spanje aan de zijde van de marxisten. Rede van Grumbach. De vice voorzitter der Fransche Kamer commissie voor buitenlandsche zaken. Grumbach, heeft een redevoering uitge sproken, waarin hij ten aanzien van de recente incidenten in de Italiaansche Ka mer er op wees, dat een dergelijke betoo ging niet spontaan kon zijn, maar ook een overeenstemming met Berlijn noodlg had. Spr. voegde hieraan tóe. dat wanneer de reactie van geheel Frankrijk niet onmid dellijk, met alle kraoht en onmisbare dui delijkheid aan den dag trad „wij op weg zouden gaan naar vreeselljke avonturen". Grumbach legde er den nadruk op, dat men „in het belang van den vrede moet hopen, dat Italië, waarmede wij, ondanks zijn binnenlandsch regime, slechts in vrede willen leven, tijdig ingrijpt, welk gevaarlijk spel het speelt, wanneer het Frankrijk wil behandelen alsof de duce reeds fuehrer en meester der wereld was". Tenslotte vroeg spr. zich af of er, on danks den wensch tot overeenstemming van Frankrijk en Engeland, er geen af grond bestaat tusschen de vredesopvatting der democratische staten en der totalitaire staten. De regeering moge niets onderne men, wat de eenheid van het Fransche volk zou kunnen belemmeren, een eenheid, die nodzakelijk is, waneer men den indruk wil geven, dat Frankrijk nooit een prooi zal zijn der agressie. Gisteren van tien tot twaalf uur hebben duizenden jongelui in de hoofdstraten van Tunis betoogd. Zij zongen de Marseillaise en riepen: „Leve Frankrijk!" Zij protesteerden tegen de betoogingen in de Italiaansche Kamer. De eerste volksverzamelingen ontstonden tegen tien uur op de Avenue Jules Ferry voor een Italiaanschen boekwinkel, welks etalage werd vernield. De betoogers begaven zich vervolgens naar het paleis van den resident. Toen zij wer den tegen gehouden door de politie, wilden zij zich naar het Italiaansche consulaat be geven. De meeste betoogers zijn daar niet in geslaagd, doch kleine groepjes hebben dit gebouw toch bereikt. Voor het Italiaansche consulaat zongen zij de Marseillaise en rie pen zij ..Leve Frankrijk". De politie slaagde er in de betoogers te verspreiden Om kwart over twaalf was de orde hersteld. 15 Personen zijn gearresteerd, een aantal Corsikanen en Italiaansche tegenbetoogers, o.a. een Italiaansch onderwijzer, die een re volver bij zich had en een Italiaan, die zich Zelfs een schipbreuk is te dragen met de vondst want Zooals Skippy smaakt kan alleen een versche cigaret smaken, een cigaret, waaraan niet alleen alle zorg bij de fabricage is besteed, maar die ook zoo behandeld en verpakt is, dat ze versch is en versch blijft. Inderdaad, een won der van 'n cigaret! Altijd versch, altijd gelijk in kwaliteit, pittig, geurig en toch zoo zacht: dat is Skippy, de Amerikaansche cigaret, waarnaar U hebt gezocht. De arbeid om beide landen dichter tot elkaar te brengen. .maar SKIPPY smaakt duurder l ATLANTA TOBACCO COMPANY. 4538 (Ingez. Med (Van onzen fiancieelen medewerker). De „Reiger" spreidt zijn machtige vleugelen uit, om het luchtruim te doorklieven naar het warme, zonnige Zuid-Afrika. Hij voert met zich een keur van Nederlandsche mannen, aan wier hoofd onzen hoogsten ambtenaar, den vice-president van den Raad van State, jhr. mr, F. Beelaerts van Blok land, die uit hoofde van zijn hooge po sitie en mede van de innige betrekkin gen, die zijn vader en grootvader met Zuid-Afrika hebben onderhouden, spe ciaal door onze regeeering is uitgeko zen, om ons land bij de grootsche her denkingsfeesten te Pretoria te verte genwoordigen. Op 16 December zullen zij met meer dan honderdvijftigdui zend Afrikaners aanwezig zijn bij de plechtige eerste-steenlegging van het Voortrekkersmonument ter gelegenheid van de honderdjarige herdenking van den Grooten Trek en van den slag bij Bloedrivier, De „groote trek" van den „Reiger" is meer dan een geste. Hij is een uiting van herleefde Nederlandsche belangstelling in Zuid-Afrika en toont den vasten wil. de banden tusschen beide verwante landen nauwer aan te halen. Waar op politiek ter rein toegenaamd niets de innige vriend schap tusschen beide landen in den weg staat, daar ligt een versteviging der cul- tureele en economische banden eigenlijk ln den aard der ontwikkeling. De betrekkingen tusschen Nederland en Zuid-Afrika zijn van een zeer bijzonder ka rakter, behooren althans van een zeer bij zonder karakter te zijn. Zij hebben vele ups en downs gekend. De aftakeling der Oost-Indische Compagnie ging gepaard met een evenredige verslapping in de belang stelling voor de nederzetting aan de Kaap. Dit' gebrek aan wederzijdsch interesse duurde bijna een eeuw. Zelfs de „Groote trek", unieke gebeurtenis in de geschiede nis der menschheid, zelfs de slag bij Bloed rivier. die Zuid-Afrika goeddeels van de ontzettende tyrannie der Zoeloes gevrijdde, wisten in Nederland niet meer te wekken dan wat koele sympathie met dat een zaam-strijdende stamverwante volk in een ver werelddeel. Eerst de reLs van President Burgers naar Europa, de slag bij Majoeba en vooral de machtige indruk, dien Kru- ger's bezoek aan Nederland hier achterliet, maakten het bewustzijn der stamverwant schap weer levendig. Wij zien in 1881 de oprichting der Nederlandsch-Zuid-Afri- kaansche Vereeniging. wij zien leidende Ne derlandsche figuren als Kuyper sympathie toonen voor het snel rijzend streven naar een nauwer samenleven, wij zien Neder- landsch kapitaal en Nederlandsche man nen naar de Transvaal trekken, om be hulpzaam te zijn bij bouw en exploitatie van den spoorweg naar Delagoa Baai. wij zien Nederlanders, als Leyds, een vooraan staande positie innemen in het Transvaal- sche staatsbestel en al sympathiseerden vele orthodoxe Afrikaners weinig met dien grooten Nederlandschen invloed, hij was er en niemand zal thans meer ontkennen, dat hij destijds van waarlijk groot gewicht is geweest. De laatste belangrijke daad van vriendschap in deze periode was Koningin Wilhelmina's prachtige geste, den ouden Kruger met de „Gelderland" naar Europa te vervoeren. De Vrijheidsoorlog en zijn droevig einde sneden dien Hollandschen invloed als bij tooverslag af. Gedurende de periode, dat Zuid-Afrika via de Unie-vorming uit de asch van den Boerenoorlog herrees tot een volkomen zelfstandig en autonoom domi nion onder de Britsche kroon en tot onge- evenaarden bloei kwam. bleef Nederland verre van het nieuwe Zuid-Afrika. bleef Zuid-Afrika verre van Nederland De En- gelsche en angliseerende invloed ln alle deelen van het nationaal leven was ont zaglijk. Het felle nationalisme en de „twee de taalbeweging", die als natuurlijke reac tie hiertegen ontstonden, waren wederom van zoo hyper-ehauvlnlstischen aard. dat men het volk voorspiegelde, dat het Afrl- kanisme het zonder Engelsche en ook zon der Nederlandsche hulp wel klaar kon spe len. Het Afrikaansch groeide tot een zelf standige en gelijkgerechtigde taal als eenig middel om den Engelschen invloed te om zeilen. In al te grooten ijver wierp men het Nederlandsch practisch uit de scholen. In dwazen eigendunk en niet-begrijpen gingen vele Nederlanders te keer tegen de opkomst en overwinning van het Afrikaansch. Dit schiep een sfeer van onbehagen, die den met een mes gewapend op een aantal jonge lieden. die zich naar de Itallaansche legatie begaven, wierp. Aan Itallaansche winkels is aanzienlijke schade aangericht. Sedert het middaguur trekken militaire patrouilles door de stad om verdere ordeverstoring te voorkomen. Te Sousse hebben Mohammedanen en Israëlieten een betooging georganiseerd om hun trouw aan Frankrijk te betuigen. Gisteren is ook te Ajaccio, de hoofdstad van Corsica, een indrukwekkende betooging gehouden om te protesteeren tegen de in cidenten ln de Italiaansche Kamer. Vooraf gegaan door den burgemeester en de leden van den gemeenteraad trokken 30.000 per sonen door de straten der stad onder het zingen van de ..Marseillaise" en „Sambre et Meuse". De betoogers begaven zich naar den prefect, wien een manifest werd over handigd, waarin de bevolking van Ajaccio eenstemmig haar verzekering geeft van haar aanhankelijkheid aan het vaderland. Ook elders op Corsica is gedemonstreerd. Overal werden moties aangenomen, waar in de banden tusschen Frankrijk en Corsica worden in het licht gesteld en waarin men deed uitkomen, dat er geen separtistische beweging bestaat. Krachtig wordt gepro testeerd tegen iedere aanspraak van het buitenland op het eiland, dat Fransch ge bied is. Op een vergadering van Corsicaansche oud-strijders werd met algemeene stemmen een motie aangenomen, waarin zij verkla ren. „de betoogingen in de Italiaansche Ka mer te beschouwen als een beleediging voor hun vaderlandslievende gevoelens" en dat zij „op de graven der veertigduizend Corsi caansche dooden uit den grooten oorlog den eed zullen afleggen met denzelfden moed en dezelfde liefde hun eenige moederland: Frankrijk te zullen verdedigen." Deze motie werd ter kennis gebracht van j den minister-president. De leden der vereeniging begaven zich vervplgens in optocht naar de Are de Trlomphe. waar een krans werd gelegd op het graf van den Onbekenden Soldaat Te Sjanghai is het tot een botsing geko men tusschen Fransche en Italiaansche zee lieden. Daarbij vielen een paar licht gewon den. cultureelen band, den economische betrek kingen en de verhouding Afrikaner-Neder lander in Zuid-Afrika weinig goed deed. Het is eigenlijk eerst na 1926, dus na de verleening van den status van dominion, dat in deze abnormale positie langzamer hand wijziging is gekomen. De nieuwe sta tus schiep de gelegenheid tot benoeming van eigen gezanten en het is een verheu gend feil, dat Nederland het eerste land was, dat zich te Pretoria liet accrediteeren. Het werk door dr. H. A. Lorentz en jhr W. F van Lennep in Zuid-Afrika, door D. de Villiers en door dr H. D. van Broekhuizen te Den Haag verricht, heeft in sterke mate bijgedragen tot de ontwikkeling van dien nieuwen geest vaq vriendschap, die sedert een kleine tien Jaar aanwezig is. In Zuid- Afrika kwam men tot het besef, dat men door het Nederlandsch te verbannen, het kind met het waschwater had weggegooid. Het is vooral prof. Botha (dien wij het volgend jaar in Nederland mogen verwach ten i geweest, die hierop den vollen nadruk heeft gelegd. In Nederland ontwikkelde zich de overtuiging, dat daarginds onder het Zuiderkruis een Jonge tak van den Ne derlandschen taalstam aan het groeien was en dat die groei met vreugde moest wor den begroet. Deze gewijzigde opvattingen kwamen b.v. tot uiting in de schepping van een Afrikaanschen leerstoel te Amsterdam en van een Nederlandschen leerstoel te Pretoria. Studiereizen vinden plaats, Afri kaansche studenten komen aan onze uni versiteiten, hoewel ook thans nog lang niet in de mate als wij het zouden wenschen. Kranten en tijdschriften in beide landen ruimen meer plaats in aan het wederzijd- sche nieuws, de Phohi-uitzendingen wor den in Zuid-Afrika beluisterd. Nederland sche litteratuur vindt allengs meer lezers in Zuid-Afrika, de Jonge Afrikaansche lit teratuur boeit ook den Nederlander. Uit wisseling van Nederlandsche en Afrikaan sche geleerden zal dezer dagen een aan vang nemen met de overkomst hier te lan de van prof. dr. C. M. van den Heever. En om deze lang niet volledige opsomming te besluiten, wijzen wij nog op de benoeming door de Nederlandsche regeering in Juli j.l. van de commissie voor de versteviging der cultureele betrekkingen tusschen Zuid- Afrika en Nederland, waarvan juist onze hooge afgezant van deze week. jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland, voorzitter is. Een waarlijk groote taak staat niet slechts deze commissie, doch al dien velen, wien de uit breiding dezer cultureele relaties ter harte gaat, te wachten. Moeilijker is de taak de economische be trekkingen te verstevigen Ondanks onze voortreffelijk, werkende bank- en scheeps vaartverbindingen. blijft de Nederlandsche en Ned.-Indische handel met Zuid-Afrika een bedroevend beeld vertoonen, dat in geen enkele verhouding staat tot de positie van beide landen ln den wereldhandel. Er zijn te dien aanzien wellicht oorzaken te noemen, die voor Nederland als overmacht te betitelen zijn, zooaLs de overwegend Britsche oriëntatie der Zuid-Afrikaansche markt en de Zuid-Afrikaansche tarieven politiek eenerzijds, het groote overwicht van de Londensche markt als Z.-Afrikaansch afzetgebied anderzijdsè Maar noch Zuid- Afrika noch Nederland kunnen zich hier mede vrijpleiten. Zuid-Afrika heeft uiter mate weinig gedaan, om zijn productie hier te lande bëkendheid te geven. Nederland heeft in den aanvang in de volkomen fou tieve veronderstelling verkeerd, dat alleen reeds het feit, dat het aangeboden pro duct Nederlandsch was, de Zuid-Afrikaan sche poorten zou openen. Nederland heeft, met enkele uitzonderingen (wij denken bijv. aan het groote Nederlandsche werk bij de uitbreiding van de haven van Kaap stad! gebrek aan energie, gebrek aan aan passing, export-moeheid vertoond, die zich hebben gewroken in penetratie in Zuid- Afrika van energieker landen. Ook in de ontwikkeling der honderd en één Zuid- Afrikaansche industrieën heeft Neder landsch kapitaal practisch part noch deel gehad. Eerst sinds enkele maanden is de Nederlandsche belegger begonnen, zich via de beurs in Zuid-Afrika's economisch leven te interesseeren. Tenslotte mogen wij hier nog wel wijzen op het wonderlijke feit. dat, niettegenstaande de openlijke verklaringen van tal van Zuid-Afrikaansche ministers, dat Nederlandsche immigratie op groote schaal hoogst welkom is, deze sinds eenige maanden practisch volkomen is stopgezet. Dezen paradox op te helderen en den we- derzijdschen handel te stimuleeren. ja te veremingvuldigen (want dit kan!) zou de mooie taak kunnen zijn van een speciale Nederlandsche handelsdelegatie, die wij zoo graag binnenkort naar Zuid-Afrika zouden willen laten vertrekken. Wij zouden wenschen. dat de „Rei- ger"-missie aan al deze desiderata de aandacht zou schenken en althans voorbereidend werk zou kunnen ver richten. Wel is dit niet haar taak en opdracht, doch de gelegenheid is te mooi, om naast het uitoefenen van de zuiver representatieve functie niet ook nog scheppend werk te verrichten. Wij zien dan ook de „Reiger"-vlucht niet uitsluitend als het overbrengen van een persoonlijken groet van Nederland's re geering aan de regeering der Unie van Zuid-Afrika, als een vertolking van innige vriendschap van het Nederland sche aan het Afrikaansche volk. Wij zien die vlucht tevens als een zeer be langrijken schakel i„ den mooien ar beid, Zuid-Afrika en Nederland in alle opzichten nader tot elkaar te brengen. Daarom wenschen wij de „Reiger", zijn bemanning en passagiers, uit het diepst van ons hart een goede, voorspoedige vlucht, ecu prettig verblijf in het praehige Zuid-Afrika hij onze Afrika ner-vrienden en een behouden terug komst vol mooie herinneringen en vol nieuwe opbouwende ideeën. (Nadruk verboden).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 9