Verkoudheden
Het Defensiebeleid der
regeering
IIiaL# gespecialiseerde
f ICKS behandelingen D8J
De anti-semietische excessen
in het grensgebied
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 15 November 1938
Derde Blad No. 24122
V/ICKS
Een halve eeuw getrouwd
/9sie Jaargang
Versterking grensgebied in onderzoek
Kruisersterkte
vergroot
niet
IIMLL/ONKEIM
Wat er te Vreden gebeurde
Kamp voor dienstweigeraars
in Drente.
Aan de Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer betreffende het achtste
hoofdstuk (Defensie) der Rijksbegrooiing
yoor 1939 is het volgende ontleend:
Het verheugt den minister, dat zeer vele
leden hulde brachten aan de weermacht
voor de wijze waarop deze zich in de dagen
van oorlogsspanning van haar taak heeft
gekweten De minister vindt daarin aanlei
ding zijn waardecrirug uit te spreken voor
de plichtsvervulling, waarvan allen, die
eind September en begin October 1938 bij
Zee en Landmacht onder de wapenen wa
ren" in die dagen blijk hebben gegeven,
terwijl hij meent in het bijzonder in dit
Terband te moeten noemen het korps Poli-
tietroeoen en de Koninklijke Marechaussee.
Het heefc ook hem tot voldoening ge
stemd, dat in die dagen de burgerbevolking
op ondubbelzinnige wijze haar sympathie
Toor de weermacht heeft getoond.
Met de eerder genoemde leden is de mi
nister van oordeel dat de mobilisatie van
troepen, welke betrokken zijn geweest bij
de grensbeveiliging dan wel bij de lucht-
Terdedieing en de kustverdediging inder-
I daad een uitstekende proef is geweest,
terwijl het in zijn voornemen ligt alle daar
uit te trekken lessen terdege ter harte te
nemen, waardoor thans nog gebleken la
cunes zullen kunnen worden aangevuld en
Uebleken fouten in de toekomst zullen kun_
hen worden vermeden.
De versterking van de weermacht, een
maal aanvaard zijnde, brengt in haar
[consequentie onvermijdelijk stijging van de
|cefensie-uitgaven mede, ook al worden deze
Ito: het strikt noodzakelijke beperkt.
I De verhooging van den gewonen dienst
Iset f. 24.5 millioen is voor f. 19.7 millioen
l*:i gevolg van factoren, buiten de exploi-
It-iiekosten gelegen; voor verhooging dezer
Ihatste blijft dus een bedrag van f.4.8
ülioen.
Dat de offers ten behoeve der defen
sie thans grooter zijn dan het geval zou
eweest zijn als die defensie door aller-
f lei oorzaken in het verleden niet onvol
doende was verzorgd, kan aan de leden,
die een opmerking in dezen geest
maakten, geredelijk worden toegegeven.
In geval van oorlog.
Het ..mobiliseeren" in eigenlijken zin
van het geheele volk in geval van oor
log, zooals door eenige leden als nood
zakelijk wordt gesteld ligt niet in de
doeling. Wèl kan worden gezegd, dat bij
een toekomstigen oorlog gebruik zal
moeten worden gemaakt van alle krach
ten in het volk die aan de nationale
verdediging direct of indirect zullen
kunnen medewerken. In dit opzicht
vervult de economische er^industrieele
verdedigingsvoorbereiding reeds een be
langrijke rol.
Grensbewaking.
De Minister meent dat er geen, voldoende
pond is voor het oordeel van verscheidene
leden, dat het door de Regeering aanvaarde
stelsel van grensbeveiliging niet aan het
doel beantwoordt; niettemin is in onder-
wek in hoever op grond van de opgedane
ervaring, daarin wijzigingen dienen te wor_
den aangebracht.
De permanente versterking alleen van de
Oostgrens, door sommige leden voorgestaan.
Wj, zooals ook door andere leden wordt
gemerkt, in strijd zijn met de door ons
land gevoerde zelfstandigheidspolitiek. Met
dfi hier aan het woord zijnde andere leden
de Minister overtuigd, dat het naar alle
^Jden aanleggen van permanente verster
ken in den trant van de Fransche
%inot-linie of de Duitsche Siegfied-linie
onaanvaardbare financieele consequen
ces zou leiden. Hetzelfde zou gelden voor
breed defensief kanaal langs onze
Penzen alsmede voor een centraal fort in
Zuid-Limburg, dat ook overigens niet in het
lader van de landsverdediging zou passen.
.Wèl wordt nagegaan op welke wijze door
uitbreiding van het aantal der reeds be
gaande verdedigingsmiddelen de defensieve
Pacht in het grensgebied ware te ver-
Mogen.
Omtrent pogingen tot fascistische be
ïnvloeding van onze Marine kan de minis
ter mededeelen, dat hij, zoo deze mochten
Vorkomen, daartegen met kracht zal op
deden.
!n het genoemde artikel in het Augus-
us-nummer van „Onze Vloot" heeft de
ÏP nocl1 nationaal-sociaüstische be-
^nouwingen noch een nationaal-socialis-
^che terminologie vermogen te onderken.
Nationaal Jongeren Verbond.
Het is den Minister niet duidelijk welke
difkenheden de leden °P hadden
e betoogden, dat aan het Nationaal Jon-
Jen Verbond bii gelegenheid van vlooi
en' llerhaaldelijk de regeling van de
jongst der gasten wordt overgelaten,
tel Js slechts één vlootrevue bekend en
die van 3 September j.l. Deze vloot-
jjue had piaacs onder de auspiciën van
U>mitë tot luisterrijke viering van het
KoMn* re=eerin?s jubileum van H.M. de
,j{^pn ^n dit comité had de regeling van
1 ntvangst der gasten overgelaten aan
jf- commissie, waarin behalve het Nat.
.^r<?n Verbond, ook vertegenwoordigers
l0^ Katholieke Jeugricentrale, den Gere
dag was in handen resp. van den comman.
dant van H. Ms. Tromp en van den com
mandant der afdeeling mariniers te Rot
terdam.
Dat de regeling van het niet-militaire
gedeelte der feestelijkheden aan genoemd
comité werd overgelaten ligt voor de hand.
Dienstweigeraars.
Het is juist dat het voornemen be
staat om het kamp voor dienstweige
raars niet op het eiland Rozenburg te
vestigen maar ln de provincie Drente
(boschwachterijen Gieten-Borger) en
om de leiding van dat kamp in handen
te stellen van den minister van Sociale
Zaken.
Het overleg tusschen de minister van
Sociale Zaken en van Defensie deswege
gepleegd heeft bereids tot overeenstem
ming geleid.
De kosten aan de inrichting van dit
kamp verbonden worden geraamd op
f. 29.000, ter will de exploitatiekosten
per man en per jaar zullen bedragen
f. 625.
Geestelijke verzorging.
Inderdaad heeft de minister nog geen
definitieve beslissing genomen omtrent de
vraag in hoever wijzigingen dienen te wor
den gebracht in het thans gevolgde stelsel
der geestelijke verzorging.
Wèl kan hij reeds thans verklaren, dat
de door hem ter zake gevoerde besprekin
gen hem hebben versterkt in zijn overtui
ging welke hij een en ander maal in de
Kamer heeft verdedigd dat de ambte
lijke geestelijke verzorging der militairen,
niet behoort tot de taak van de leger-
predikanten en aalmoezeniers, maar deel
uitmaakt van de roeping der kerken.
De legerpredikanten en aalmoezeniers
hebben een bemiddelende functie en aan
hen is geen zielszorg in ambtelijken zin
toevertrouwd.
De werkzaamheden van de legerpredi
kanten zijn zoodanig verdeeld, dat in de
garnizoenen van het westelijk deel des
lands een rechtzinnig en een vrijzinnig
legerpredikant werken en evenzoo in de
garnizoenen in het Oosten des lands ge
legen.
Materieel zeemacht.
Naar aanleiding van de eerste termijnen,
die od den kapitaaldienst zijn gebracht voor
den aanbouw van een tweeden vervangen-
den kruiser en een aantal lichtere schepen,
is door vele leden twijfel geuit met betrek
king tot de vraag of er bij de uitbreiding
van de Marine wel van een bepaalden, vas
ten opzet sprake is en of niet veeleer van
jaar tot laar van nieuwe plannen zal blij
ken. die telkenmale een verhooging van de
aanvankelijk noodig geachte uitgaven zul
len medebrengen. Met name is de vraag
gesteld of de bedoelde kruiser inderdaad
een vervangende zal zijn en of het oor
spronkelijke aantal van drie dezer schepen
wel zal worden gehandhaafd.
De Minister vindt hierin aanleiding om
het standpunt van de Regeering nog eens
uiteen te zetten.
De kruisersterkte is en blijft vastge
steld op drie eenheden.
Hoe overigens de vervroegde vervan
ging een bewijs zou vormen voor het
streven van de marineleiding om tot
een grooter aantal kruisers te komen,
vermag de Minister niet in te zien. Hij
meent te mogen volstaan met er zij
het ten overvloede op te wijzen, dat
de Regeering en zij alleen ten deze de
plannen en richtlijnen vaststelt en dat
hierbij noch van een eigen politiek van
een onder haar staande instantie, noch
van eenigen invloed van een orgaan
van een particuliere vereeniging sprake
kan zijn.
Daar dus de wijziging in de plannen
voor den kruiserbouw geen verandering
meebrengt van de vlootsterkte, die de
Regeering als doel nastreeft, is dit ten
aanzien van het kleine materieel zij
het in geringe mate wèl het geval,
zooals ook in de memorie van toelich
ting is gezegd.
Te dezen aanzien zijn door de gewijzigde
verhoudingen op internationaal gebied
sinds heu vorige jaar enkele vraagstukken
opgeKomen of klemmender geworden, welke
voorzieningen vereischen waaraan niet valt
te ontkomen. Het betreft zooals in de
Memorie van Toelichting werd uiteengezet
in de eerste plaats de noodzaak om in be
paalde omstandigheden een redelijke be
scherming aan onzen invoer overzee te ver_
leenen, in de tweede plaats den eisch van
verhoogde waakzaamheid in sommige dee-
len van den Oost-Indischen archipel en in
de derde plaats een verbetering van de
brandstofvoorziening voor de varende vloot
aldaar.
Het mogelijk maken van den bouw van
vliegtuigen in Indië zou schatten gelds kos
ten en zou ons. in de periode van snellen
vooruitgang waarin de vliegtechniek nog
verkeert, toch niet anders dan tweede
rangs-vliegtuigen leveren.
Het aantal zeeverkenners, tevens bom
menwerpers. wordt vermeerderd in het
snelste tempo, dat bij de fabricage in de
moederfabriek en in licentie-bouw te be
reiken is.
Kustverdediging.
De minister deelt mede. dat voor de stra
tegische beveiliging van onze kust een
systeem is ontworpen voor de periode voor
afgaande aan een mobilisatie, waarbij door
samenwerking van zee- en landmacht een
redelijke waarborg voor veiligheid wordt
verkregen.
Tf VapoRub
EINDIGT vlug verkoudlwden
r wrijf deze verdampende
ft zalf °P keel. borst en rug.
VlCKS
Va-TRO-NOL
VOORKOMT vele verkoudheden
Een paar druppels in de ncus-
«n bii het eerste mezen.
3164
(Ingez. Med.)
Het vraagstuk van een doelmatige verbe
tering van de haven van het Nieuwediep
is in onderzoek.
Materieel landmacht.
Het bestelde infanteriegeschut komt ge
leidelijk en regelmatig beschikbaar.
De sedert het verschijnen van de memo
rie van antwoord bij de begrooting voor
het loopende dienstjaar bij de krijgsbedrij
ven in Spanie en elders verkregen ervarin.
gen wijzen er op, dat in den lichten vecht-
wagen minder vertrouwen moet worden
gesteld dan men aanvankelijk meende ie
mogen aannemen Onder die omstandig
heden wenscht de Minister, mede gelet op
de zeer aanzienlijke kosten, welke de aan
schaffing van vechtwagens met zich zou
brengen, zijn aanvankelijk voornemen om
tot aankooD van een aantal van dergelijke
wagens over te gaan, voorshands in beraad
te houden.
Voor de geheele weermacht zijn thans
voldoende gasmaskers aanwezig. De aan
maak daarvan geschiedt in Nederland.
De Minister rekent er op. dat in ongeveer
drie tot vier jaren op afdoende wijze kan
worden voorzien in de aanvulling van het
korps beroepsofficieren, noodig in verband
met de reorganisatie van de weerwacht.
Het is niet uitgesloten, dat in 1939 aan
een aantal capitulanten vergund zal wor
den bii het beroepspersoneel over te gaan.
Het ligt in het voornemen, mede ten
einde aan de trage bevordering tegemoet
te komen aan een aantal onderofficieren
van de geneeskundige troepen werkzaam
bii den geneeskundigen dienst in een gar
nizoensplaats of bij een ambulancemaga
zijn. den rang van sergeant-majoor te ver-
leenen; reeds hebben enkele bevorderingen
in dien zin plaats gevonden.
Luchtverdediging.
Het op 1 November opgerichte comman
do luchtverdediging omvat den staf van
het commando luchtverdediging, de lucht
vaartbrigade, de brigade luchtdoelartillerie,
het derde regiment genietroepen, het vrij
willig landstormkorps luchtwachtdienst,
terwijl voorts de commandanten van de
luchtverdedigingskringen eveneens onder
de bevelen van den commandant van de
luchtverdediging zijn gesteld. Deze opper-
officier heeft o.m. tot taak de samenwer
king van de onder zijn bevelen gestelde
staven en troepen te regelen.
Het ligt in het voornemen de nieuwe
militaire vliegvelden uitsluitend bin
nen de vesting Holland aan te leggen.
Het eenige civiele vliegveld, waarom
trent met het oog op overneming door het
departement van Defensie onderhandelin
gen zijn gevoerd, was Waalhaven. Evenals
met Ypenburg het geval was is van verdere
onderhandelingen afgezien. Een besparing
van eenige millioenen guldens zou door
aankoop van de bovengenoemde vliegvel
den geenszins zijn verkregen, trouwens
Waalhaven is van te geringe afmetingen.
Thans is opdracht verstrekt, behalve
het vliegveld bij Bergen, nog twee nieu
we vliegvelden aan te leggen; het be
schikken over vier vliegvelden moet uit
een oogpunt van doelmatige dislocatie
als een minimum worden beschouwd.
(Bulten verantwoordelijkheid der Redactie).
Copie van de al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven.
NATIONALE BOND VAN BARMHARTIGHEID
Woensdag 16 November zullen de Heilssolda
ten langs de huizen komen om kleeding, schoe
nen, dekens enz., ja van alles op te halen om
uit te deelen onder onze arme stadgenooten.
Door deze willen wij een beroep bij u doen Uw
kasten enz. na te zien en klaar te zetten wat
U voor dit doel wilt missen. Niet alle wijken
en straten kunnen bewerkt worden op één dag.
Zend U dan even een briefkaartje naar de
Hooigracht Leger des Heils en wij zullen het
laten halen. Wij hebben geen telefoon dus kunt
U niet opbellen. Men lette er goed op aan wie
U het geeft wat aan de afdeeling Hooigracht
wordt gegeven blijft in Leiden, wat aan de
papier afdeeling Wordt gegeven Oude Rijn gaat
naar Den Haag. men geeft dus alleen kleeding
af aan de afdeeling Hooigracht.
Bij voorbaat hartelijk dank.
Bevelvoerende Officier.
A. J. HAK. Majoor.
De gearresteerde Joden werden door de stad geleid
en moesten spreekkoren vormen. In Vreden is men
bezig met het afbreken der synagoge.
«tv
?n Jeugdraad en de Oranje-Garde
hadden.
eJ Je=eerin2 der maritieme en militaire
-ideelen van de gezamenlijke demon-
'e van marine en koopvaardij op dien
(Van een GP.D.-redacfceur).
In vrijwel alle steden en dorpen van
Westfalen zijn de Joodsche ingezetenen in
hechtenis genomen. Alleen de vrouwen, de
kinderen beneden 18 jaar en de grijsaards
zijn ongemoeid gelaten. Angstig zitten ze in
hun vaak grootendeels vernielde huizen.
Men was aan Nederlandse We zijde bevreesd,
dat na de gebeurtenissen van Donderdag
j.1. tal van Duitsche Israëlieten naar Ne
derland zouden vluchten en deswege zijn
extra maatregelen aan de grens genomen.
De verwachte stroom van vluchtelingen is
echter uitgebleven, hetgeen voornamelijk
zijn oorzaak vindt in de arrestatie van de
meeste mannelijke Joden.
Wat er m Vreden gebeurde.
Niet ver van Eibergen ligt het eeuwen
oude stadje Vreden. Dicht staan daar de
huizen bijeen in de smalle straten, welke
ten deele nog een middeleeuwsch karakter
dragen. Er wonen in Vreden naar verhou
ding vrij veel Joden, o.w. een aantal win
keliers en eenige veehandelaars.
Zoover wij kunnen nagaan is nergens in
het grensgebied tegen de Joden erger huis
gehouden dan in Vreden. Alle Joodsche
eigendommen zijn grootendeels vernield.
Men heeft Donderdag getracht de synagoge
in brand te steken, maar die poging is mis
lukt, terwijl bovendien waakzaamheid met
het oog op de omliggende perceelen ge-
wenscht bleek.
Thans is men in Vreden druk bezig de
synagoge af te breken. Naar men ons in
Vreden verzekerde, zal alles met den grond
gelijk worden gemaakt. Men was met dit
werk vandaag nog bezig, zoodat ondanks de
verordening van Goebbels, dat geen ver
dere vernielingen mochten plaats hebben,
toch met verdere vernietiging van Jood-
schen eigendom wordt voortgegaan.
Overal in Vreden hangen groote
paarse plakkaten van de Ortsgruppc
der N.S.D.A.P. met het volgende op
schrift:
„Das Internationale Weltjudentum
ermordet einen Deutschen Diplomaten
In Paris
Wir antwortcn und handeln".
Deze laatste zin is met groote, vette
letters gedrukt.
Joden moesten spreekkoren vormen.
Bij informatie in Vreden is ons gebleken,
dat daar Donderdag de Joodsche ingezete
nen onder gewapende begeleiding door ver_
schillende straten der stad werden geleid.
Men heeft hen gedwongen spreekkoren te
vormen, waarvan de tekst van te voren was
gedecreteerd. Zoo was er een bij „Was soil
man uns tun? Erschieszen?"
Verder moesten de ongelukkigen verschil
lende liederen zingen.
Men verzekerde ons in Vreden, dat het
gebeurde in het stadje een soort van
openbare vermakelijkheid was geweest.
Het bezit van Nederlandsche Joden
in Duitschland.
In een enkel geval zijn ook bezittingen
van Nederlandsche Joden, die in Duitsch
land wonen, ernstig beschadigd of ver
nield. Zoo in de groote slagerij van den
Nederlander Van Engel te Gronau. Ook in
andere plaatsen zijn hier en daar eigen
dommen van Nederlanders beschadigd.
Naar wij vernemen hebben de betrokkenen
zich tot- de Nederlandsche consuls gewend,
die zich tot de betrokken instantie zal
wenden, teneinde schadevergoeding te ver
krijgen. Aangenomen mag worden, dat men
aan Duitsche zijde reeds rekening houdt
met het uitkeeren van deze schadevergoe
ding. want men heeft in al deze gevallen
de aangerichte schade nauwkeurig opge
nomen.
Een geval is ons bekend van een Neder
lander, die een bedrag van eenige duizen
den Marken in huis had. Dit geld is in be
slag genomen. Deze inbeslagneming ge
schiedde vanwege de stedelijke autoriteiten,
die echter onmiddellijk een kwitantie af
gaven. Het in beslag nemen van dit geld
vond mede plaats om eventueel diefstal te
voorkomen, daar in het betrokken huis alles
vernield was. Verwacht kan worden, dat
deze Nederlander zijn geld t.z.t. terug zal
ontvangen.
Wij hadden vanmiddag een kort onder
houd met den Nederlandse hen vice-consul
te Bentlieim, wien wij inlichtingen vroegen
omtrent de schade, welke in zijn gebied aan
Nederlandsche eigendommen was toege
bracht. De consul antwoordde ons, dat geen
enkel geval van vernieling te zijner kennis
is gebracht. Wel was het hem bekend, dat
in Sehüttorf de bezittingen van den Ne
derlander Suiskind extra zijn beschermd.
Er werd voor het huis van S. een politiepost
neplaatst, teneinde eventueele vernieling
tegen te gaan.
Alleen was de bemiddeling van den vice-
consul ingeroepen voor den Nederlander
Cohen, een paardenslager te Nordhorn. die
Donderdagmorgen in de vroegte was gear
resteerd. De consul heeft zich onmiddellijk
tot de autoriteiten gewend, waarop hem werd
geantwoord, dat C. in „SchutzhafU" was ge
nomen. Hij is echter des morgens na de be
middeling van den consul direct op vrije
voeten gesteld.
Zich te weer gesteld.
In enkele gevallen is het voorgekomen,
dat Joden, wier huizen men binnendrong,
zich te weer hebben* gesteld. Zoo het geval
van Hugo Lebenstein uit de Merschstrasse
in Epe. L., die zich met een mestvork had
verdedigd, waarop hij tegen den grond werd
geslagen. L. werd. met een dubbele schedel
breuk naar het ziekenhuis gebracht. Het
gerucht gaat thans in Epe. dat L. aan de
gevolgen zou zijn overleden. Bevestiging van
dit gerucht hebben wij echter niet kunnen
verkrijgen. De een beweert, dat L. nog leeft,
terwijl de ander verklaart, dat hij is ge
storven.
Het is gebleken, dat wanneer degenen,
wier winkels en huizen men binnendrong,
zich trachtten te verdedigen, de betrokke
nen in de gedachte hebben verkeerd, dat
het om hun leven was te doen. Zoo zijn ook
enkele gevallen van mishandeling in Ahau
voorgekomen, waarbij S. Gompertz bloedend
werd verwond. De betrokkenen hebben ech
ter onmiddellijk een dokter gehaald, die G.
heeft verbonden.
In sommige plaatsen schijnen de Joden te
zijn weggevoerd naar een onbekende be
stemming. De geruchten gaan, dat dit o.m.
in Bentheim en Nordhorn is gebeurd; maar
bevestiging was daar niet te krijgen. Men
zegt, dat men onbekend is met het lot der
aangehoudenen.
In Bentheim heeft men zich tot vernie
lingen bepaald. Branden zijn daar niet
voorgekomen. Wel is in Legden een huis in
brand gestoken en geheel vernield.
Uit diverse plaatsen komen berichten over
„grappen", welke men zich ten koste van de
Joden heeft veroorloofd. Daar zijn men-
schen in nachtgewaad de straat opgedre
ven; een van hen heeft men, naar ons werd
medegedeeld, met schoensmeer ingesmeerd
en vervolgens achter op een motor door de
stad gereden.
Gebleken is ons, dat in geen enkele plaats
in naburig Duitschland de Joden onge
moeid zijn gelaten. Slechts in een heel enkel
geval is de eigendom van Israëlieten niet
beschadigd. In een naburige plaats kwam
een aantal menschen bij een huizenblok, die
inlichtingen vroegen over de woning van
een Israëliet. Het bleek, dat deze groep be
stond uit personen uit een andere stad. De
betrokken plaats is n l. vrij klein en wan
neer het inwoners waren geweest, zou men
zeker met de woning van den gezochte op
de hoogte zijn geweest. Een buurman ant
woordde echter: „Hier wonen geen Joden"
en daarop is men weer verder getrokken,
waardoor het huis van den gezochte ge
spaard bleef.
(Nadruk verboden)
Het blijkt ons, dat een andere brief van
onzen correspondent ons niet heeft bereikt
en dus blijkbaar is achtergehouden.
Red. L. D.
Maandag 28 dezer hopen onze stad
genooten J. Nijssen en mej. G. van Es.
wonende Leuvenstraat 33, het voorrecht
hunner 50-jarige echtverbintenis te bele
ven. Beiden mogen zich nog in een goede
gezondheid verheugen, hetgeen bij den
bruidegom ook wel blijkt uit het feit, dat
hij tot voor enkele jaren, n.l. tot zijn 72ste
jaar de dagelijksche werkzaamheden in
het slagersbedrijf heeft kunnen verrichten,
waarmede hij reeds op 13-jarigen leeftijd
begon. De laatste 15 jaren was hij werk
zaam in de vleeschwarenafdeeling van de
firma Tieleman en Dros.
Mogen voor het klasse echtpaar nog tal
van goede jaren temidden van hun zes
kinderen en 12 kleinkinderen zijn weg
gelegd.
