BUITENLAND Rond de Fransche decreten *en financiën De strijd in het Verre Oosten De strijd in Spanje LEIDSCH DA68F.AD - Vierde Blad Dinrdag t5 November 1938 filgemêene Toestand Een interview met De Valera Troonrede debat voortgezet Rede van Eden Overeenkomst tusschen Tsjechen en Slowaken KREYMBORG Verzet der socialisten Groeiend verzet tegen de Duitsche methodes. Zoo Duitschland nog mocht twijfelen aan je afschuw, die vaij alle zijden zich heeft «U'i over het optreden tegen de Joden, jan aal deze twijfel thans wel verdwijnen. De Vereenlgde Staten hebben zelfs hun ge rant te Berlijn „ter consultatie" terugge roepen, hetgeen mag worden opgevat als een waarschuwing, dat Amerika zeer onte vreden Is, al worden de betrekkingen niet verbroken. Ook Chamberlain heeft duidelijk van rijn afkeuring gewaagd in het Brttsche La gerhuis. evenals minister sir Kingsley Wood In een rede te Sheffield. Zulke officieele woorden moeten Duitsch land toch wel iets zeggen! De uitvoerende raad van den Mijnwer- kersbond in het graafschap Durham heeft een resolutie aangenomen, waarin uiting wordt gegeven aan den „afschuw en de verontwaardiging gewekt door de onmen- schelijke en ruwe behandeling der Duit sche loden" en verklaard wordt, dat „een dergelijk gedrag de Naziregeering nog be neden de beesten in de Jungle plaatst". De resolutie werd gezonden aan den Duilschen ambassadeur te Londen, aan Chamberlain, lord Halifax en sir Walter Citrine. De „New-York Times" zegt: „Het beteekent een belangrijke etappe in je ontwikkeling van de nationaal-socialis- tliche revolutie. Niet alleen zijn de niet- natlonaal-soclallsten uit de regeering uit geschakeld, doch de super-nazi's staan aan jen top. Het lijdt weinig twijfel, dat- de overwinnig van Muenchen een groote rol beeft gespeeld bij het uitschakelen van de gematigden en het naar boven komen van de radicalen. Inmiddels heeft Engeland thans te Ber lijn ook geprotesteerd tegen de beleediging van oud-ministers en Lagerhuisleden in de Duitsche pers. Augur schrijft in eenige locale Engelsche bladen: De redevoeringen van Hitier na Muen chen en de nieuwe vervolgingen der Joden en Christenen in Duitschlad toonen. dat Hitler er de voorkeur aan geeft zich te isoleeren op een intellectueel peil. waartoe geen enkel democratisch staatsman kan afdalen. De regeering kan niet onverschil lig blijven voor de meening van haar volk. Voortgaande zet schr. uiteen, dat de niet-arische volken in de koloniën alle kans zouden loopen door de Duitschers te wor den behandeld „op andere wijze dan ge wone menschelijke wezens" Hij concludeert dat de politiek van vrede In Europa van Chamberlain niet de oogen kan sluiten voor het isolement van een der deelen uit de moreele atmosfeer van de rest der wereld en voor zijn onverschilligheid ten opzichte van het oordeel, dat door de wereldmee- nlng over zijn daden wordt uitgesproken. Ls het waar, dat de Londenschc corres pondent der „N. R. Ct." aan zijn blad seinde: Van betrouwbare zijde verneem ik, dat Chamberlain besloten heeft voorloopig geen verdere stappen te doen voor een tweede ontmoeting met Hitier. Het uit blijven van eenig toeken, dat Hitier de vriendschappelijke ouvertures van den premier op prijs weet te stellen en de barbaarsche wraak op de Duitsche Jo den voor den moord op von Rath heb ben Chamberlain ervan overtuigd, dat een hernieuwing van het persoonlijk contact op het oogenblik geen zin zou hebben. ENGELAND. De koloniale kwestie In- antwoord op een hem in het Lager huis gestelde vraag ten aanzien van het koloniale probleem, heeft Chamberlain een terklaring afgelegd, waarin hij verwees naar de door Baldwin op 18 December 1935 Ifgelegde verklaring. In die verklaring "ide Baldwin, dat geen Britsch gebied of Jebied onder Britsche bescherming of itsch mandaat zou worden overgedragen it de Britsche souvereinltelt of het Brit- khe gezag, zonder dat de meest volledige landacht zou worden besteed aan de be langen van alle deelen der bevolking in de betrokken gebieden. Op verdere vragen verklaarde Chamber- lam, dat de Britsche regeering zich niet ral binden aan eenigerlel regeling ln ver band met dit bijzondere probleem (kolo niale of mandaatgebieden) zonder dat volledige gelegenheid zou worden gegeven tot debatten in het Lagerhuis. Op de vraag of de eerste minister den Koning en de Koningin zou begeleiden bij hun bezoek aan Canada en de Vereenlgde Staten, gaf Chamberlain een ontkennend antwoord. Een aantal conservatieve leden van het Lagerhuis, onder wie Adams en Amery. heeft besloten te trachten een voldoend aantal handteekeningen te verzamelen, waardoor een debat over een motie moge lijk wordt, die het sluiten van een over eenkomst verbiedt, met betrekking tot de overdracht van Britsche koloniën of man- dnahsgebieden aan Duitschland. zonder dat ■het Britsche volk daarvoor toestemming heelt verleend". Bij de voortzetting van het debat over Jet adres van antwoord op de troonrede heeft Pethick Lawrence in het Lagerhuis een motie van de arbeiderspartij ingediend waarin het betreurd wordt, „dat In de rede 'an den Koning geen toespeling ls ge haakt np het ernstige vraagstuk der werk loosheid en dat de raadgevers van den Koning niet inzien, dat de werkelijke kracht 'n voorspoed van het volk afhankelijk zijn van een volledig gebruik van 's lands hulp bronnen en een billijke verdeeling van de rijkdommen, waardoor de levensstandaard voor de werkende massa en degenen, die Je jaren van arbeid achter den rug heb ben. zou worden gehandhaafd en verbe terd." Lawrence zelde verder, dat de laatste ge beurtenissen ln Duitschland een schril licht nebben geworpen op de Idealen der Duit sche heerschers. Hij noodigde de leden uit Urn standpunt ten aanzien van toenade ring tot Hltlèr opnieuw te bezien. Men kan Je democratie slechts verdedigen. Indien •hen kan nantoonen, dat ze beier dan de hjtocratle geschikt is voor het oplossen der Jreagstukken van gezondheid en geluk van het Britsche volk. Elliot, de minister van gezondheid, die bemens de regeering antwoordde, zeide. dat je troonrede heeft bewezen, dat de regee- hhg streeft naar de productie zoowel van Jeronnen als van boter ln een .hoeveel heid, die door geen enkelen anderen groo- i;'1 staat, totalitair of democratisch, ge- venaard kan worden. ™1 herinnerde er aan, dat Chamberlain JSfnes verklaard heeft, dat de regeering voornemens is de sociale zorg te be- •h'.ien. De opruiming van de krotwonin- wordt in ongekend tempo voortgezet: JJhs een millioen krotbewoners zijn naar JhSere woningen overgebracht: duizend Saust verhulzen thans per dag. (Ap- Llhot zette verder uiteen, wat wordt ge- bth voor onderwijs, de huisvesting, de JjTOdeling van kanker, de pensioenen, de Jjeierschapszorg enz. Hij verklaarde, dat vorderingen heeft gemaakt op en stoffelijk gebied, die niet on heet mogen worden. Gisteren heeft oud-minister Eden te Londen gesproken over de buitenlandsche politiek, HIJ heeft een programma van drie punten uiteengezet: op de eerste plaats herstel van den eerbied voor internationale overeenkomsten, ten tweede versterking van de Britsche bewapening, opdat het land ln staat zal zijn zijn verantwoordelijkheid te -dragen ln een wereld, waar geweld een beslissende factor ls en op de derde plaats, het belangrijkste, het herstel van het volk. Spr. wees er verder op, dat het gevaar duidelijk zichtbaar ls; niemand kan over de toekomst denken zonder angst. Iedere dag en bijna leder uur brengt nieuwe ge vallen van wetteloosheid of bruut geweld ergens ter wereld. Eden stelde verder voor dat de politieke partijen elkaar zouden raadplegen met het doel een overeenkomst te bereiken inzake de groote politiek van het land, niet alleen ten aanzien van de buitenlandsche politiek, doch ook tot verbetering van de levensom standigheden en de gezondheid van het volk. PLEIDOOI VOOR EEN VEREENIGD IERLAND, De medewerker van Havas heeft een in terview gehad met den leider der regeering van Eire, de Valera. Deze zette uiteen op I welke motieven hij de eenheid van Ierland verlangt. Hij wees erop. dat te Belfast 100.000 nationalisten zijn. terwijl ook elders nationalisten zijn. De eischen van deze menschen kan men niet over het hoofd zien en bovendien ls de Valera in begin sel een tegenstander van de verd-eling van een land Van alle landen van Europa is Ierland misschien wel het best afgepaalde en van aardrijkskundig oogpunt kan niet over de grenzen worden gesproken. Deze grenzen zijn de zee. Ook van ?-=chiedkun- die oogpunt bestaat geen twijfel. De En gel schen hebben zelf gedurende eeuwen het eiland ln zijn geheel als een koninkrijk be schouwd en het werd bestuurd door een er.kel parlement te Dublin, totdat dit par lement ln het begin van de negentiende eeuw werd vereenigd met het parlement te Londen. De huidige verdeeling is geheel kunst matig en heeft geen natuurlijke redenen. De bevolking in het afgescheiden deel ls dezelfde als in de rest van het land en is alleen om politieke redenen en niet om re denen van nationaliteit of ras gescheiden. Indien men het eiland in zijn geheel neemt krijgt men in de bevolking een meerder heid van drie kv/art, terwijl ln het deel, dat is afgescheiden, de verhouding tus- schen meerderheid en minderheid gelijk is aan twee tot een. De Valera is evenwel van oordeel, dat men om politieke redenen geen scheiding mag volhouden. Indien Ierland vereenigd zou worden, zou men de minderheid groote rechten kunnen toekennen. De Vaiera heeft er bij de Britsche regee ring op aangedrongen, dat het Iersche volk zelf over zijn lot zal beslissen. De le den van de Britsche regeering hebben hiet- op bevestigend geantwoord, doch zij kun nen zich niet onttrekken aan de conse quenties van hetgeen zij hebben gedaan en nog doen. De scheiding vindt zijn oor sprong in een act of parliament en dien overeenkomstig houden de Engelschen de zes graafschappen bezet en onderdrukken zij de nationalistische meerderheid aan de grens, welke niet onder de Britsche juris dictie wil blijven. De Valera wees er ver der op. dat Ierland gaarne vriendschappe lijke betrekkingen wil onderhouden met Engeland, doch dit is niet mogelijk zoo lang Engeland den huidigen stand van za ken handhaaft. ITALIË. De raspolitiek Vierhonderd leidende persoonlijkheden uit de schoolwereld in centraal Italië zijn door den minister voor nationale opvoeding naar Rome ontboden, waar zij thans hun werkzaamheden beëindigd hebben. Het thema der werkzaamheden was: „de mid delen om het kind trots op zijn ras bij te brengen". Het Vaticaan heeft bij de Italiaansche regeering een protest Ingediend togen ar tikel 1 van de nieuwe rassenwet, waarbij huwelijken tusschen Italianen en niet-arl- sche personen verboden worden. De Osservatore Romano, acht den door de nieuwe rassenwet ontstane breuk zeer pijnlijk, gezien het feit. dat de Paus eigen handig een schrijven gericht heeft aan het hoofd der Italiaansche regeering en aan den Koning, vóórdat de nieuwe wetten wa ren aangenomen. In een officieel uitziende aanteekening wijst het blad voorts op de tegenstelling tusschen de nieuwe fascistische wetten en het canonieke recht. De kerk heeft altijd huwelijken ontraden tusschen katholieken en personen van een ander geloof, doch haar optreden was geenszins dwingend. De nieuwe wetten nu vormen een verbreking van het concordaat, waarvan art. 34 de burgerlijke waarde van het kerkelijk huwe lijk erkent. De Osservatore Romano merkt echter op, dat de nieuwe wetten betrek king zullen hebben op een tiental huwe lijken per jaar. terwijl dank zij het con cordaat jaarlijks 300.000 huwelijken geslo ten worden. Het blad besluit: „De fatsoenlijke men schen zijn smartelijk verrast nu zij dc concordaatsverplichtingen verbroken zien de beginselkwestie is van ka pitaal belang." De rotary-club heeft zich zelf ontbon den. TS JECHO-SLO W AKI JE. Tijdens een conferentie, welke gisteren is gehouden tusschen Slowaaksche afgevaar digden, de regeering te Praag en de leiders van de Tsjechische partijen, is in beginsel een overeenstemming bereikt. De regeering heeft erin toegestemd in de grondwet op te nemen het ontwerp tot autonomie, dat door de Slowaken is voorgesteld na de overeenkomst van Zilina, hetgeen praktisch zal leiden tot de vorming van een dualis tisch bewind in Tsjecho-Slowakije. over eenkomstig de regeering van het vroegere Oostenrijk-Hongarije. In het voorstel van Zilina zijn evenwel enkele wijzigingen aangebracht. De Tsje chen weigeren den Slowaakschen ministers het recht van veto te geven voor wetten, welke door het parlement van Praag zijn goedgekeurd. Ook werd geweigerd schade loosstelling te verleenen voor de schade, welke in de afgeloopen twintig jaar werd veroorzaakt; wel werd er in toegestemd, dat schade zal worden hersteld, wanneer kon worden aangetoond, dat deze bestaat. Nu de Slowaken genoegdoening hebben gekregen, hebben zij erin toegestemd - deel te nemen aan de presidents-ver kiezingen. Het parlement zal derhalve 17 November bijeen geroepen worden, teneinde te stemmen over het opnemen van wet op de autonomie van Slowa kije in de grondwet, waarna zal wor den overgegaan tot het kiezen van een president der republiek. "Naar verluidt zou de candidatuur van Chvalkovski op moeilijkheden stuiten. FRANKRIJK. Rede van Flandin. Bij de sluiting van het congres der de mocratische alliantie heeft Flandin een redevoering uitgesproken waarin hij zeide, da', het noodle is. dat de kiezers opnieuw geraadpleegd worden. want hoe harder de maatregelen tot herstel der financiën van Frankrijk zullen zijn hoe minder de regee- ringsmeerderheid. die de verantwoordelijk heid er voor op zich zal nemen, betwist mag worden". Flandin sprak zich uit voor een hervorming der Instellingen, binnen het kader waarvan, naar hij zeide. een her stel van financiën en staathu'shoudkunde onmogelijk is Ten slo'te verklaarde hij, dat .Frankrijk, gedekt door zijn versterkte grenzen met krachtige vloot en luchtmacht onkwetsbaar moet zijn. De rol van Frank- Tlfk echter sedert de ineenstorting van den Volkenbond, is niet de politieagent va» Europa te spelen. Zijn vita'e belangen lig gen van nu af aan ln zitn Imperium. Dat wil niet zeggen dat het zich moet deslnte- ressleren voor de Europeesche problemen, het moet ech'er geheel vrij blijven om te bepalen volgens de omstandigheden, waar en wanneer het zich moet binden". DUITSCHLAND. DuitschPoolsche besprekingen onderbroken. De besprekingen tusschen Duitschland en Polen over dsn status der Poolsche Jo den zijn onderbroken. De Poolsche delegatie heeft nog geen antwoord ontvangen op de voorstellen, wel ke zij de Duitsche delegatie heeft gedaan. Zij heeft Berlijn verlaten. Zij heeft aan de Duitsche delegatie laten weten, dat zij te Warschau op antwoord op haar voorstel len zou wachten. Een proces te wachten, In het begin van het volgend jaar zal voor het volksgerecht het proces beginnen tegen 21 personen, die beschuldigd worden van samenzwering tegen den staat. Tot de beschuldigden behoort o.a. de vroegere uitgever en schrijver Ernst Niekish, die zich sedert 1936 ln hechtenis bevindt. Reu ter meent te weten, dat men hem verdenkt van medeplichtigheid aan de activiteit van de z.g. „vrijheidspartij" en soortgelijke ge heime organisaties. BULGARIJE. Reconstructie der regeering. Een sinds Vrijdag heerschende regee- ringscrisis is door ingrijpende reconstruc tie van het kabinet opgelost. Van de leden der vroegere regeering blijven behalve mi nister-president en minister van buiten landsche zaken Kiosseiwanoff ln functie, de ministers van oorlog en van openbare werken. WAARBORC-KLEEDI1VG alléén bij 3167 ungez Med.) LITHAUEN. Smetona herkozen als president. President Smetona is voor den tijd van zeven Jaar herkozen. De minister van buitenlandsche zaken Lozoraitis heeft verklaard, dat de voor naamste taak der regeering was, zoo vriendschappelijk mogelijke betrekkingen te onderhouden met de buren Duitschland en Polen. Een algemeen rapport vergezelt de decreten der regeering. Dit rapport bestaat uit vijf deelen: Het eerste deel bevat een balans van den finan- cieelen toestand, het tweede betreft den economischen toestand, het derde bespreekt de middelen om daarin verbetering te brengen, het vierde de maatregelen, die kunnen lelden tot een economisch herstel en het vijfde deel het financieele pro gramma. Uit dc finanoieele balans blijkt, dat de totale lasten voor de gewone begrooting voor 1039 geschat kunnen worden op 64.600.000.000 francs, n.l. 14.780 mlllioen voor militaire uitgaven en 49.705 millioen voor het burgerlijke bestuur. De buitengewone uitgaven, die naast het gewone budget komen en de kosten van het wapeningsprogramma Insluiten, wor den berekend op 29.679 millioen. hetgeen een derde deel meer is dan in 1938 De lasten van de autonome amortisatie kas, welke bij de begrooting moeten wor den opgeteld, worden geschat op 7500 mil lioen. De openbare uitgaven van Frankrijk beloopen zoo ln totaal 137 milliard, terwijl het nationale inkomen wordt geschat op 250 milliard. Het wetsdecreet. betreflende den duur van den arbeidstijd bepaalt, dat deze wet telijk vastgesteld blijft op 40 uur per week. Een week van zes arbeidsdagen vormt de basis van den wekelijkschen arbeidstijd. De leiders der ondernemingen moeten kiezen tusschen een gelijke verdeeling over zes dagen en een ongelijke verdeeling tusschen de werkdagen om een halven dag rust te verzekeren. De verdeeling over vijf dagen zal slechts toegepast kunnen worden in de bedrijven, waarvoor dit bij decreet van den minister van arbeid is toegestaan. De leiders der bedrijven zijn gerechtigd de noodige overuren te laten maken Inge val van groote drukte, tot een maximum van 50 uur. Bovendien kunnen zij vergun ning vragen voor extra-uren tot een maximum van 80. De extra-uren kunnen den algemeenen arbeidstijd niet opvoeren boven de negen uur per dag, speciale gevallen uitgezonderd. Weigering om te werken ln extra-uren voor de nationale defensie vormt van den kant van den loontrekkende een onge rechtvaardigd verbreken van het arbeids contract en brengt verlies van de rechten op de vastgestelde schadeloosstellingen met zich mede. De loontrekkende, wiens arbeidscontract onder deze omstandig heden verbroken wordt, kan gedurende zes maanden geen werkloosheidssteun genie ten, noch in dienst genomen worden door een onderneming, die voor de landsverde diging werkt. Wat de vacantie met behoud van loon betreft ls bepaald, dat tusschen de onder nemingen gerouleerd zal worden, teneinde te voorkomen, dat ondernemingen van dezelfde branche tegelijkertijd zouden sluiten. Ten aanzien van de opleiding voor nieuwe beroepen van werkloozen is vast gesteld, dat deze ten doel heeft fabrieken, die voor de nationale verdediging werken, en ln het bijzonder voor de luchtmacht, geschoolde arbeiders te leveren. Het congres der C.G.T. is te Nantes bijeen. Een aantal tegenstanders van de com munisten heeft het woord gevoerd en aangedrongen op het ontbinden van de communistische cellen in de vakvereeni- glngen. Ook werd aangedrongen op het terugtrekken van de C.G T. uit het Volks front, dat „een verzameling van ruïnes" werd genoemd. De C.G.T. moet zelf mees ter zijn van zijn handel. Daarentegen spoorde een andere spreker aan tot behoud van het eenheidsfront met de communisten. Het bestuur der socialistische Kamer fractie heeft een motie aangenomen, waar in verklaard wordt, dat zij de nieuwe poli tiek, die door de jongste decreten werd in geluid, niet kan aanvaarden. In deze motie wordt verder verklaard, dat door deze de creten op methodische wijze het leven duurder wordt, dat zij een verminderd ver bruik zullen veroorzaken en de economi sche crisis zullen verergeren, en dat zij geen andere uitwerking zullen hebben, dan de speculatie en de banken te bevoordee- len Verder maken zij de opofferingen, die van de gezamenlijke arbeiders en produ centen van den middenstand worden ver langd nog onrechtvaardiger, en brengen zij geen enkele der werkelijke hervormin gen, die door het land worden verwacht. Het bestuur der fractie, aldus de motie, verlangt met klem de onmiddellijke bij- eenroeplng van het parlement. In Ho-man. De Chineesche troepen hebben Jotsjau, de toegangspoort tot Hoenan aan den spoor weg Kanton-Hankau ontruimd en zich te ruggetrokken od een nieuwe verdedigings linie in de nabijheid van Ma'.ang dat 15 kilometer zuldelilker ligt. Deze terugtocht was noodig geworden door den Japanschen druk van twee zijden. De Japansche troe pen, die uit Taulin ziin opgerukt, trekken ln Zuidwestelijke richting naar Joentsjia- wan op, ln de hoop de achterhoede der Chineesche troepen te Matang te kunnen afsnijden. De Chineesche hoofdmacht heeft zich geconcentreerd te Polo 60 kilometer ten Zuiden van Matang: zii bereid zich er op voor den verderen Japanschen opmarsch langs den spoorweg te verhinderen. Te Tsjangtsja zijn op verschillende pun ten branden uitgebroken door onbekende oorzaak. Doordat de meeste huizen van hout zijn, breidde het vuur zich snel u't, ondanks de blusschingspogingen der brand weer. Ook ln de buitenwijken werden ver scheidene gebouwen in de asch ge'egd. Er ztln gelukkig weinig slachtoffers doordat het grootste deel der bevolking de vorige week de stad reeds verlaten had. De schade is echter buitengewoon groot. Woe-pei-foe voor stopzetting der vijandelijkheden. Maarschalk Woe-pei-foe heeft te zamen met eenige andere bejaarde Chineesche staatslieden, een oolltieke actie op touw gezet, voor de eenheid van China en voor het sluiten van vrede met Japan. Hij heeft daartoe bil de leiders van het bewind van Tsjang Kai Sjek aangedrongen op onmid- delijke stopzetting der vijandelijkheden, sa menwerking met Japan en onderdrukking van het communisme. Od 21 November a s. zal daartoe een massavergadering gehou den worden, aldus komt uit Japanschen, bron doch het ziet er nog geenszins naar uit, dat China zal wijken. Aan de Ebro. In het communiqué van het groote hoofd kwartier te Burgos wordt o.a. medegedeeld, dat de troepen van Franco in den sector van de Ebro Fatarella hebben bezet en be langrijke stellingen in de Sierra van den zelfden naam. Aan de linkerzijde bereik ten zij de Ebro over een afstand van het punt, waar hij met de Rio Matarranos sa menvloeit tot een punt op 2 km. ten wes ten van het dorp Ribaroja. Aan de rechter zijde werd het front van den vijand op verscheidene plaatsen doorbroken en bij het opstellen van het communiqué duurde de opmarsch nog voort. Een gebied van meer dan honderd vierkante kilometer werd bezet en gezuiverd De terreinwinst strekt zich uit over een diepte van elf km. Tien km. van den spoorweg van Saragossa naar Barcelona vielen in handen der rechtschen. De straatmaker pakt zijn koffer! 3—4

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 15