STADSNIEUWS
Maandagavond a.s. totale
maansverduistering
Haagsche politie zet eenige
„wilde" busdiensten stop
De aanstaande
Luchtbeschermingsoefening
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1938
No. 24114
Van ruim 10 uur tot circa halftwaalf
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
YAN HEDEN
De Bilt
79sie Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Behoudens een dichte bewol
king zijn de waarnemings
omstandigheden zeer
gunstig.
Verbod geldt alleen voor het
traject Den Haag-Amsterdam
Op 16 November e.k.
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 rts7per legel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd Zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd Sljn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f.2:35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland f.0.80 per 3 mncL>,
Dr. C. H. HinE, observator aan de Leldsche
Sterrewadht sdhrijf't ons:
A.s. Maandagavond vindt een totale
maansverduistering plaats onder voor
West-Europa zeer gunstige waarne
mingsomstandigheden.
8j vorige gelegenheden is er reeds op
gevezen, dat dit verschijnsel samenvalt met
iet tijdstip van „volle maan'' d.w.z. als zon
a maan ten opeidhfce van de aarde juist
■netraai geplaatst zijn. Bevindt de maan
É4 dan ook dicht bij het vlak, waarin de
ave ziclh rond de zon beweegt (technisch
Sfi men: dicht bij de klimmende of da-
taie knoop der maandbaandan moet zij
la haar loop de steeds aanwezige schaduw
ran het aardlichaam ontmoeten en gedu
imde enkele uren de directe belichting
tor de zonnestralen ontberen.
De slagschaduw der aarde is kegelvormig;
de top van dezen kegel ligt ver buiten de
maambaan. De bijschaduw der aarde is
eveneens een kegel, welks top in de zon ligt,
en die zich tot in het oneindige voortzet.
Ter plaatse van de maansbaan zijn de
doorsneden van beide kegels met een vlak,
loodrecht op de lijn zon-aarde-maan dus
concentrische cirkels, de kleinere binnenste
de slagschaduw, de grootere buitenste de
bijsohaduw begrenzende.
Het geheele verschijnsel speelt zich
daarom aldus af, waarbij de tijden gevoegd
rijn, die gelden voor as. Maandag
De voor het oog reeds „volle" maan komt
17° ten noorden van het Oosten op en be-
veegt zich sdhijnbaar naar het Zuiden bij
steeds toenemende hoogte boven den hori
zon; in werkelijkheid beweegt zij zich ech-
ter ten opzichte van de vaste sterren Oost
waarts. In die beweging ontmoet ze nu
precies te 8 uur den buitensten rand van
de bijschaduw; daarvan merkt men nog
~'L'. totdat de maan geheel daarin is ge
dompeld en de kleur bleeker wordt.
Te 9 uur 1 min. treedt ze dan in de
slagschaduw en ziet men plotseling
aan baar linker rand een klein, donker
segment, hetgeen steeds grooter wordt
en dat gedeelte van de maan is, waarop
geen enkele directe zonnestraal meer
valt. Om 10 uur 5 minuten is de ver
duistering totaal en blijft zoo tot enkele
minuten vóór halftwaalf. Op dat mo
ment ziet men aan den linkerrand weer
het eerste heldere segment verschijnen
als teeken, dat daar weer directe zon
nestralen het maanslichaam bereiken
en teruggekaatst worden; te ruim half-
één is de geheele maan uit de slag
schaduw; te ruim halftwee verlaat de
maan ook de bijschaduw en is hert ver
schijnsel afgeloopen.
Tijdens de totale verduistering staat
de maan iets ten Oosten van het Zui
den, ongeveer 45 a 50 gr. boven den ho
rizon.
Het zal den meesten kijkers opvallen, dat
zelfs de verduisterde maan zichtbaar blijft
met een donkere aschgrauwe kleur. Dat is
de schuld van onze aarde. De ons omrin
gende atmosfeer buigt de door haar drin
gende zonillchtstralen binnenwaarts en
maakt zoo, dat zelfs in de slagschaduw
eenlg licht binnentreedt.
De maansmiddellijn, zooals we die in het
aschgrauwe liaht zien, lijkt veel kleiner dan
die van de ons bekende volle maan; de
laatste doet zich aan ons oog grooter voor
dan de werkelijkheid tengevolge van een
physiologisch verschijnsel van ons gezichts
orgaan. de z%. irradiatie.
Totale maansverduisteringen zijn be
trekkelijk zeldzaam, zeldzamer zelfs dan
totale zensverduisteringen; echter zijn de
eerste Objectieve verschijnselen, d.w.z ze
zijn zichtbaar overal waar op dat oogenblik
de maan 'boven de horizon is, dus op meer
dan een halfrond der aarde; de tweede
daarentegen zijn subjectief, d.w.z. slechts
die aardbewoners, die toevallig in de scha-
duwkegel van de maan vertoeven merken
er iets van, voor alle anderen gaat het ver
schijnsel ongemerkt voorbij. Daarom lijkt
het alsof zonsverduisteringen minder voor
komen.
Hopelijk stelt het weer velen in staat het
interessante verschijnsel te volgen en het
begrijpen der ons omringende natuur te
bevorderen.
vereeniging van christelijke
onderwijzers enz.
De algemeene vergadering.
De Jaarlijksche algemeene vergadering
ran de Vereenlging van Christelijke On
derwijzers en Onderwijzeressen ln Neder-
bnd en de Overzeesche gewesten zal, naar
hJ vernemen, in de Pinksterweek van
1939 alhier worden gehouden. Aan de orde
Wlen komen de navolgende onderwerpen:
Het uniforme leerplan in de vrije school;
net Decroly-systeem (het rapport van de
™or het. hoofdbestuur terzake benoemde
commissie zal tevoren worden gepubli
ceerd! en: Bezieling, een noodzakelijke
V00r ®even van (Thristelij k on-
Het onderwerp over het Decroly-systeem
't u wor^en ingeleid door den heer W.
Hooft van Goes, secretaris der vereeni-
erng.
Aan de algemeene vergadering zal aan
v.avonci van den Tweeden Pinksterdag
bidstond in een der Leidsche kerkge-
pmwen voorafgaan, terwijl de afdeeling
"loen aan den avond van den eersten dag
gezellige bijeenkomst zal organiseeren.
yos zal als steeds, een tentoonstelling van
«'middelen aan de algemeene vergade-
n? verbonden worden.
Tevens Is enkele dagen geleden een
NjR.V.-Rij-club opgericht; hiervoor was
zooveel belangstelling dat de deelnemers-
(sters) in 2 oefenavond gesplitst moesten
worden. Elke Maandag- en Dinsdagavond
wordt in de manege aan den Warmonder-
weg onder leiding van den heer van Keu
len de paardensport beoefend.
N.R.V. RIJ- EN BRIDGE-CLUB.
Gisteravond weld in de bovenzaal van
|flHarmonie" de N.R.V. bridge-club opge-
ziui Na een inleiding van den afd. voor
re..?' ze^te lleer Leeuwin de opzet en
van deze club uiteen, want be
te beoefenen van het brldge-spel is
.°°k de bedoeling de prettige NR.V.-
t onder de leden te behouden en te
ra?.» Als vasfce bridge-avond werd
boven Donderdagavond in de
W s a' van ,,De Harmonie", terwijl de
te, uaan Jr. als secretaris-penningmees-
werd aangewezen.
40-jarig artsjubileum
j. P. l. hulst.
Onder zeer vele blijken van belangstel
ling heeft de bekende criminoloog J. P. L.
Hulst gisteren zijn 40-jarig artsjubileum
gevierd.
Behalve een overstelpend aantal tele
grafische en schriftelijke gelukwenschen,
ontving de jubilaris vele persoonlijke feli
citaties o.a van deputaties der afd. Leiden
van de Mij. tot bevordering der Genees
kunst van het departement Leiden der
Ned. Mij. ter bevordering der Pharmacie.
van de Faculteit der rechtsgeleerdheid der
Leidsche Universiteit, van de Leidsche
politie en van vele collegae medici.
Bovendien sierde een groot aantal
bloemstukken de woning van den jubilee
renden arts.
ACADEMISCHE EXAMENS
Bevorderd Is tot doctor in de genees
kunde, op proefschrift getiteld: „Onder
zoekingen over 'de veranderlijkheid van de
biochemische eigenschappen van de Vibrio
cholerae in verband met het El Tor-vraag
stuk, de heer H. BeeuWkes, geboren te Fort
de Koek (Sum.).
Geslaagd voor het propaedeutisch exa
men theologie mej. J. L. Klink (Hilver
sum); voor het kandidaatsexamen rech
ten mej. J. M. Visser (Voorburg), en de
heeren N. W. de Grooth (Den Haag), R. E.
van Duyl Schultz (Den Haag). C. Diederiks
(Den Haag) en voor het doctoraal examen
rechten de heer Th. Peek (Oegstgeest).
Staat der Nederlanden en minister
van Justitie gedagvaard.
Naar wij uit niet-officieele bron ver
nemen, heeft de minister van justitie
gisteren een telegram gezonden aan de
betrokken ambtenaren, waarbij dezen
bevel wordt gegeven, om ook die ..wil
de" autobusdiensten stop te zetten,
welke op Den Haag rijden op een tra
ject, waaromtrent in kort geding tegen
een andere onderneming de stopzetting
is gelast door den president der recht
bank te Amsterdam. Verder zouden
naar wij vernemen ook die autobus
diensten moeten worden stopgezet,
waaromtrent door den president der
rechtbank te Den Haag in kort geding
de eisch tot stopzetting, ingediend
door de Ned. Spoorwegen, is afgewezen.
Hedenmorgen heeft het telegram van
den minister in zooverre effect gehad
dat de Haagsche politie is opgetreden
tegen eenige autobusdiensten tusschcn
Den Haag en Amsterdam On Amster
dam liet de politie alle bussen onge
moeid).
In den vroegen ochtend verschenen
tien Haagsche politieagenten voor de
garage Sommeling, .voor de garage Van
der Weyden en voor die van de onder
neming Holthuyzen, welke „wilde" bus
diensten op Amsterdam onderhouden.
Een politiewacht voor de deur verhin
derde, dat de bussen de garages verlie
ten. Een en ander geschiedde in vol
komen rust. Een poging van de zijde
van Sommeling om zijn passagiers met
een anderen busdienst naar Rijswijk te
laten brengen en vandaar verder, werd
door de politie verijdeld. De onderne
mingen hebben nadien lijdelijk toege
zien.
Twee van de wagens van Somme
ling, die vanochtend niet in de garage
waren, hebben echter de vrijheid be
houden en rijden nu op en neer tus-
schen Amsterdam en het Wassenaar-
sche viaduct op de grens van de ge
meente Den Haag. De in Amsterdam
gevestigde ondernemingen Van der
lVeyden en Avanti rijden niet meer haar
traject AmsterdamDen Haag, zulks
krachtens het vonnis van den Amster-
damschen president. Het is echter niet
zoo, dat nu alle diensten op dit. traject
gestopt zijn, want er doet zich de om
standigheid voor, dat wel het traject
AmsterdamDen Haag „besmet" wordt
geacht, doch niet het traject Amster
damden HaagRotterdam. De garage
Van Zetten te Rotterdam neemt nu aan
Het Spui in Den Haag geregeld passa
giers voor Amsterdam op en onder
houdt een druk gebruikten uurdienst.
De andere in Den Haag gevestigde
ondernemingen, die op Rotterdam, Lei
den, Utrecht, Antwerpen, enz., rijden,
zijn door de politie eveneens ongemoeid
gelaten.
Wij spraken vanochtend den heer Som
meling, die teleurgesteld was over de
stopzetting. „Wat- baat mij nu", zeide
hij, „de uitspraak van den president
van de Haagsche rechtbank?". Zooals
men weet is onlangs een eisch van de
spoorwegen en van de H.T.M. tot stop
zetting van Sommeling's diensten door
den Haagschen president afgewezen.
De raadsman van de N.V. Somme
ling, mr. G. de Grooth. heeft een uit
gebreid schrijven aan den minister van
Justitie doen toekomen, waarin hij den
minister mededeelt, dat de N.V. Som
meling den Staat der Nederlanden, zoo
wel als den minister in privé aanspra
kelijk stelt voor de schade, voort
vloeiende uit het optreden van den mi
nister. Mr. de Grooth heeft onmiddel
lijk den Staat en den minister persoon
lijk in kort geding voor den president
van de Haagsche rechtbank gedagvaard,
welk geding Dinsdag 8 Nov. a.s. des
ochtends om elf uur zal worden be
handeld. Eischeres vraagt voor eiken
dag dat haar autobusdiensten worden
belemmerd een dwangsom van 1000
gulden.
Tevens heeft de N. V. Sommeling zich
tot den minister-president gewend met
een schrijven, waarin in naam van den
rechtstaat een beroep wordt gedaan op
diens medewerking, opdat voorkomen
worde, dat de getroffen maatregelen
voortgang vinden.
Voorts zijn telegrammen verzonden
door het Comité van Actie van het Ne-
derlandsche Touringcarbedrijf aan H.M.
de Koningin, aan minister Colijn en
aan minister Goseling, met inhoud van
gelijke strekking.
Morgen zullen de werknemers in het
autobusbedrijf een spoedvergadering
houden te Amsterdam.
De onderneming Sommeling. waarbij
40 man personeel in dienst is, pleegt op
Zaterdagen 1200 tot 1400 personen op
het thans „besmette" traject te ver
voeren, zoodat men zich denken kan,
dat er vanochtend ook onder de cliën-
tèle eenige opschudding is gewekt.
Ingevolge de bepalingen van de „Wet be
treffende bescherming tegen luchtaanval
len" zal in den loop der volgende week
vanwege den burgemeester een „Openbare
Bekendmaking" verschijnen.
In deze „Openbare Bekendmaking" wordt
officieel aanzegging gedaan, wat een ieder
heeft te doen of na te laten met betrek
king tot het welslagen van de verduiste
ringsoefening, welke 16 November as. zal
worden gehouden.
men neme van die bekendmaking
goede nota.
Hoe de voorschriften en gedragsregels,
welke in die bekendmaking worden gege
ven, kunnen worden opgevolgd, daarvan is
in dit Blad bereids uitvoerig mededeeling
gedaan. Leest deze mededeelingen in de
komende dagen nog eens na enneemt
maatregelen.
Ofschoon overtuigd, dat een ieder wil
medewerken en ook inderdaad medewerkt,
lijkt het toch goed erop te wijzen, dat de
Luchtbeschermingswet strafbepalingen in
houdt ten opzichte van een ieder, die op
zettelijk of uit nalatigheid de voorschrif
ten en gedragsregels, welke bij een derge
lijke oefening zijn gesteld, niet nakomt.
In verband met bovenbe
doelde luchtbeschermings
oefening gaven wij in onze
nummers van 19 en 28
October en 2 November ver
scheidene practische wen
ken, welke voor de burgerij
van belang zijn. Wij geven
in overweging deze en nog
volgende mededeelingen te
bewaren.
Zooals van zelf spreekt, wordt op de na
leving dier voorschriften en gedragsregels
streng toegezien.
Dit toezicht wordt uitgeoefend door de
politie, daarin bijgestaan door leden van
de Leidsche Burgerwacht. Mochten kleine
nalatigheden of tekortkomingen (groote
kunnen en mogen niet voorkomen na de
uitgebreide voorlichting, welke heeft plaats
gevonden) worden geconstateerd, dan zul
len degenen, die met het toezicht belast
zijn, daarop wijzen. Het is dan zaak om
aan de gegeven aanwijzingen onmiddellijk
gevolg te geven.
Ook de toegangen tot het verduisterde
gebied zullen worden gecontroleerd. Be
stuurders van motorrijtuigen, motorrijwie-
BINNENLAND.
Het Koninklijk Bezoek aan Groningen (4e
Blad).
Treinbotsing te Terborg; vijf licht gewon
den (Gemengd, 4e Blad).
Het AVRO-Schaaktournooi geopend (Sport,
4e Blad).
Ernstig auto-ongeluk te Oegstgeest; drie
gewonden (2e Blad).
Auto's te Lisse geslipt; twee kinderen ge
wond (2e Blad).
AMSTERDAM SC HE BEURS.
Zeer stille markt. - Prijshoudende stem
ming. - Vrijwel onveranderd koerspeil. -
Amerika prijshoudend. - Beleggings-
markt kalm.
BUITENLAND.
Chamberlain en lord Halifax zullen een be
zoek aan Parijs brengen (Buitenland,
le Blad).
De overdracht van gebied aan Hongarije
(Buitenland, le Blad).
Verkiezingsrede van president Roosevelt
(Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 3 VAN HET DERDE BLAD.
Voor morgen wordt nog weinig
verandering- in de weersgesteld
heid verwacht, zoodat nog met
zacht vochtig weer gerekend mag:
worden. De wind zal vrij krachtig
uit Westelijke richtingen waaien.
len, rijwielen en voertuigen, alsmede voet
gangers zijn gehouden de bevelen of aan
wijzingen, die door of vanwege de politie
worden gegeven, stipt op te volgen. Eenige
posten tot het verleenen van eerste hulp
bij ongelukken zullen worden ingericht en
bezet door leden van vereenigingen, welke
op dit gebied werkzaam zijn. Padvinders
zullen ordonnance-diensten vervullen.
Werkt allen mee. Alleen door een
drachtige samenwerking en volledige
medewerking kan iets goeds gewrocht
worden.
Het te verduisteren gebied.
Naar ons blijkt, is nog niet algemeen
bekend, welk gedeelte van de stad op
16 November a.s. zal worden verduis
terd. Dit gebied wordt aan de Noord
zijde begrensd door den Rijn vanaf de
grens der gemeente aan den Hooge-
Rijndijk tot aan het Gangetje, waarna
de grens zich voortzet langs Steen-
schuur. Rapenburg. Sint Jeroensbrug en
de Vliet tot aan de Nieuwe vaart. In
dit gebied liggen dus de Hooge Rijndijk
Utr. Veer, Hoogewoerd en alles wat zui
delijk daarvan ligt tusschen de Vüe4
eo de Nieuwe Vaart.