D
STEGEMAN S
Daladier spreekt te Marseille
Nieuws
uit de Filmwereld
„Alibi", met Erich von Stroheim
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 28 October 1938
Derde Blad
No. 24107i
Felle aanval op de communisten
JT v,
79iie Jaargang
Frankrijk heeft geen redder noodig, maar werkers
0 PORTRET VAN
ff
In zijn op het congres te Marseille der
radicaal-socialisten gehouden redevoering
heeft Daladier o. m. gezegd: „Het is thans
voor den leider van een regeering niet
meer mogelijk zich alleen tot zijn partij te
richten. Tot geheel Frankrijk moet worden
gesproken.
Daladier.
De internationale situatie
Daladier begon hierna direct te spreken
over den internationalen toestand.
„Wanneer wij den toestand op de
wereld en in Europa op dit oogenblik
bezien, is het allesoverheerschende
feit, dat de vrede, welke verloren
scheen, gered werd en dat wij de vraag
stukken in vrede zullen moeten oplos
sen".
Sa herinnerd te hebben aan de zware
opofferingen, welke men zich getroost heeft
om de crisis op te lossen, verklaarde hij:
ik wensch eens te meer voor u allen met
alle kracht, waarover Ik beschik, te betoo-
gen. dat voor de geheele Europeesche be
schaving, voor ons vrijheidsideaal, voor ons
land en voor Tsjeeho-Slowakije zelf de
toestand, welke is voortgevloeid uit de
overeenkomst van München de voorkeur
verdient boven den toestand, welke van
daag zou heerschen. indien de oorlog niet
voorkomen zou zijn. Ik heb voor het parle
ment uitgelegd, dat ik zeer goed begreep,
vat zich in het geweten van lederen
Franschman heeft afgespeeld tijdens deze
crisis, daar ik het zelf ook had beleefd,
maar thans kan ik toch niet toestaan, dat
men spreekt over capitulatie van Frank
rijk.
Ik ken de mate der gevolgen dezer
overeenkomst, maar ik weet. dat wij
n ieteonder dwang gezwicht zijn en dat,
indien ik mij te München geplaatst zou
hebben gezien tegenover een ultima
tum, dat, indien ik mijn stem niet had
kunnen laten hooren en spreken op
voet van gelijkheid, ik naar Parijs zou
zijn teruggekeerd, waar ik een beroep
zou hebben gedaan op het verzet der
natie. De daad van München was een
daad van rede.
Ik begrijp slecht, tenzij al te goed, ze
kere campagne tegenover een overeen
komst, welke op den avond van haar on-
derteekening In alle landen een volks
stemming heeft gehouden door mannen en
vrouwen, die met hun bloed of tranen be
taald zouden hebben voor het toevlucht tot
brutale kracht.
Tegen het communisme
Ik sta slechts critlek toe aan hen, die
mij er aan zouden kunnen herinneren, dat
zij mij in deze tragische uren kwamen
zeggen liever tot'een oorlog te gaan dan
een compromis te aanvaarden. Zeer zeker
kan één partij mij zeggen steeds voor on
verzettelijkheid te zijn geweest, ook al zou
deze tot oorlog hebben geleid en onder
handelingen af te keuren. Dat was de com
munistische partij, welke overigens haar
volkomen oppositie betuigde door haar
stemming in het parlement en haa- dage-
lilksche beleedigingen !n het land. De hef
tigheid en onverzettelijkheid dezer partij
hebben mijn actie verlamd.
Toen haar bladen en haar sprekers
Chamberlain op grove wijze aanvielen,
heeft dat toen niet de oppositie van Frank
rijk verzwakt? Hebben zij onze actie ver
gemakkelijkt, toen zii alle dagen somma
ties richtten tot de Fransche regeering?
Hebben zij. toen zij hun banvloek uitspra
ken tegen een regeering tegenover wie wij
ons in een gevaarlijke onderhandeling be
vonden, niet het gevaar opgeroepen het
land mee te sleuren en in een oorlog te
storten?
Wanneer zij thans beweren, dat de ge
deeltelijke mobilisatie, waartoe wij over
gingen. slechts diende om onze abdicatie te
camoufleeren. bedienen zij zich vrijwillig
op de meest afschuwelijke wijze van leu
gens. omdat, indien dat door de misleide
massa's als waar zou worden aangenomen,
dit tot gevolg zou kunnen hebben, dat het.
indien noodig. onmogelijk zou zijn een toe
vlucht te nemen tot dezen maatregel,
waarvan ik herhaal, dat hij krachtig heeft
biieedragen tot het redden van den vrede.
Wanneer men wil. dat de regeering den
vrede en de eer redt. komt men haar niet
openlijk haar actiemogeliikheden betwis
ten. komt men niet. in strijd met de waar
heid. beweren, dat het land onmachtig is
tot tegenstand, komt men niet de leiders
der landsverdediging in opspraak brengen.
Wij hebben den vrede en de waarheid
van Frankrijk gehandhaafd en zijn vast
besloten daarin te volharden. Onze poli
tiek zal in overeenstemming zijn met de
fundamenteele belangen van het vader
land. Het fundamenteele belang van
Frankrijk is de handhaving van zijn eigen
veiligheid, welke niet alleen ligt in de on
schendbaarheid van onze grenzen op het
vasteland van Europa. Deze wordt ln te
gendeel bepaald door de vrijheid van de
verbindingen tusschen het moederland en
zijn rijk Ik wensch te beweren. dat
Frankrijk één rijk is. Buiten zijn conti
nentale grenzen is de geheele uitgebreide
veiligheidszone Frankrijk even dierbaar
als het moederland zelf. Wij beschouwen
deze als onaantastbaar.
De verhouding tot Duitschland
en Italië.
Wat de betrekkingen tot Duitschland en
Italië aangaat, is Frankrijk er van over
tuigd. dat indien men aan belde zijden
niet slechts denkt aan de verdediging der
nationale belangen, overeenkomsten tot
stand kunnen komen, die de nuttigste bij
drage tot versterking van den vrede zullen
kunnen geven.
Zoo staat het ook met de vriendschappe
lijke betrekkingen, welke Frankrijk ver
binden met de bevriende naties in Oost-
Europa. Aldus berust de basis der Fransche
diplomatie vooral op nauwe samenwerking
van Frankrijk en Groot-Brittanndë. Een
samenwerking, waartoe vrijelijk werd be
sloten en die berust op de gemeenschap
pelijkheid van het ideaal en de gemeen
schappelijkheid van belangen, een samen
werking in wederzljdsch respect en gelijk
heid.
Deze samenwerking sluit geen enkele
andere uit.
Wij staan open voor alle mogelijke over
eenkomsten.
Toen ik, aldus Daladier, te München het
hart van het Duitsche volk hoorde klop
pen, kon lk niet nalaten te denken, zooals
ik in vollen oorlog te Verdun had gedaan,
dat er tusschen het volk van Frankrijk en
het volk van Duitschland. ondanks alle
moeilijkheden, machtige redenen zijn tot
wederzijdsche achting, welke tot loyale
samenwerking moeten leiden. Op deze
samenwerking heb ik krachtig gehoopt.
Hoe de verschillen van haar politieke
stelsels ook mogen zijn. moeten deze
beide naties, die op het slagveld zoo
vaak tegenover elkander hebben ge
staan, begrijpen, dat in den modernen
tijd een oorlog nooit meer een oplos
sing is en dat het door een loyale
overeenstemming der volken mogelijk
is alle problemen te regelen.
Deze methode moet ons naar den vrede
voeren: voor dezen vrede hebben wij toe
gestemd in het brengen van offers. Wij
dulden evenwel niet, dat men dezen voor
stelt als een eerste etappe op den weg
naar abdicatie, want deze vrede heeft aan
einde gemaakt aan een crisis van twintig
jaar. lie heb het recht dit te zeggen, want
gedurende deze twintig jaar heb ik met
mijn vrienden steels getracht het even
wicht in Europa te herstellen. Eenige jaren
geleden zou dit gemakkelijker en met min
der kosten zijn geschied. Iedere droefheid
is trouwens onnoodig, wanneer voor Frank
rijk de vrede is gered en tevens een nieuw
tijdperk begint. Dit is evenwel slechts mo
gelijk met steun van het geheele land.
De financiën.
De minister-president behandelde ver
volgens den financieelen toestand. Hij
constateerde dat de lasten voor de schat
kist in 1939 geraamd ziin op 102 milliard
aan uitgaven en 66 milliard aan inkom
sten, das een tekort. Het nationale inko
men wordt geraamd op 220 milliard Spre
ker wees erop, dat dit niet kan voortduren.
Frankrijk is op weg naar het failliet
waardoor de onafhankelijkheid van
het land te gronde kan gaan. Het
evenwicht in de begrooting moet dus
hersteld. Alle maatregelen blijven
evenwel vruchteloos, wanneer binnen-
en buitenlandsche orde niet gehand
haafd blijven.
De minister-president wees op de nood
zakelijkheid van een verhooging van het
nationale inkomen en das op de noodzake
lijkheid van opvoeren der productie, waar
aan alle Franschen, werkgevers, zoowel als
werknemers, moeten medewerken. In ver
band hiermede herinnerde de minister
president aan de heftige aanvallen, waar
aan 'hij in den afgeloopen zomer heeft
blootgestaan na zijn oproep tot arbeiden.
Na ernstige studie is spr. evenwel tot de
slotsom gekomen, dat de crisis in Frank
rijk de vermindering van de productie tot
oorzaak heeft.
Van 1929 tot 1937 is de productie in
Duitschland. Engeland en Scandinavië
toegenomen, terwijl deze in Frankrijk
in dezen tijd is afgenomen. Dit kan
niet doorgaan. Frankrijk, dat zichzelf
te gronde richt, is een prooi van bin-
nenlandsche onlusten en aanvallen van
buiten af. Het is geen verraad den
vrede te bewaren voor de arbeiders
klasse. Ook hier dreigt de communis
tische partij door haar felheid het land
naar een dramatisch lot te voeren. Spr.
vroeg of het geen nationale plicht was
meer en beter te produceeren.
Men hoort zeggen: Frankrijk moet ster
ker worden, het moet zijn wil op kunnen
leggen door geweld van wapenen. Dezelfde
stemmen roepen evenwel „werkt niet meer
dan veertig uur". Verder wees Daladier er
op. dat hij krachtige pogingen eischt van
alle Franschen, niet alleen van de arbei
ders. Hij is een voorstander van behoud
van loon tijdens de vacantie, arbitrage,
strijd tegen de werkloosheid door scholing
van een nieuw beroep.
Te veel propaganda.
De minister-president verklaarde vervol
gens, dat te veel propaganda wordt gevoerd.
Te dikwijls worden onder het dekmantel
van theorieën buitenlandsche belangen of
ambities aan de Franschen voorgelegd.
Frankrijk Is het land der vrijheid. Ieder
heeft hier het recht te zeggen wat hij
denkt en te verdedigen, wat hem de waar
heid schijnt. Frankrijk mag evenwel geen
strijdperk worden van alle tegenstrijdige
meeningen, welke de moderne wereld ver
scheuren. Het zal niet dulden, dat buiten
landsche krachten, welke zij ook zijn, aan
de Franschen komen vertellen, welke hun
belangen zijn en het zal niet dulden, dat
Franschen deze propaganda voeren.
Frankrijk zal een toevlucht blijven bie
den aan vluchtelingen, doch het zal eischen
dat zii, welke het ontvangt, de wetten der
gastvrijheid eerbiedigen, d.w.z. dat men
zich niet moet mengen in de zaken van
het huis, waarin men wordt ontvangen.
Het nationaal-socialistische Duitschland,
het fascistische Italië en het communisti
sche Rusland dulden op hun gebied geen
democratische propaganda. Dit is hun goed
recht, doch de Fransche republiek, welker
geduld misschien grooter is geweest, zal er
in het vervolg voor waken, dat geen onder
neming meer ontstaat, welke niet gespro
ten is uit Franschen bodem.
Op alle gebied zal het republikeinsch
bewind worden verdedigd. Frankrijk zal
het land blijven van „de rechten van
den mensch". Al zijn kinderen, zonder
onderscheid van geloof, zullen gelijk
zijn voor de wet. De democratie van de
republiek moet alle aanvallen kunnen
weerstaan.
Indien een aanval zou worden gedaan,
dan moeten alle burgers gewapend optrek
ken om den aanval te breken.
Vervolgens wees de minister-president er
op. dat Frankrijk geen redder noodig heeft,
noch een man. door het lot aangewezen,
doch werkers. Het land zal gered worden,
doch het zal zijn heil niet te danken heb
ben aan de plotselinge komst van een on
verwacht redder. Het zal zichzelf redden
door de kracht van zijn kinderen. Zijn
grootste kracht is zijn vrijheid. Alles is aan
de Franschen mogelijk, omdat zij vrije
mannen zijn. Frankrijk is een land van
boeren, die de natuurlijke vertraging in
elk menschenwerk kennen. Zij weten, dat
om te oogsten het noodig is geweest te ar
beiden en te zaaien. „Laten wij vandaag
werken en morgen zaaien," zoo riep de
minister-president tenslotte uit, „laten wij
onze velden verdedigen tegen de wisselval
ligheden van de jaargetijden en tegen de
vernielende stormen. Spoedig zal dan de
oogst komen".
De rede van den minister-president werd
herhaaldelijk door applaus onderbroken,
vooral zijn aanvallen op de communisten.
Daladier en de communisten
die uit school komt (honger als
een wolf) en hoort dat Moeder
échte Geldersche rookworst
heeft. Geen gewone, maar die
van Stegeman, U weet wel, met
die heerlijke, zachte rook-
smaak! Daaraan kunt U goed
proeven of ze van Stegeman is.
LET OP oi er wel Stegeman
op 't loodje staat.
In winkels
met ons
raambil jet
Nadere uiteenzetting in een
besloten vergadering.
De verklaringen, die Daladier in zijn rede
heeft afgelegd en die neerkomen op een
openlijke breuk met de communistische
partij, worden door de meeste leden van
de radicaal-socialistische partij goedge
keurd. Niettemin hebben zij eenige bewe
ging veroorzaakt, vooral bij afgevaardig
den en senatoren, die bezorgd zijn over de
gevolgen, weike Daladier's woorden kun
nen hebben, als Kamer en Senaat weer
bijeenkomen.
Daladier werd gisteravond uitgenoodigd
een nadere uiteenzetting te verstrekken
voor de commissie voor de algemeene po
litiek, die in besloten zitting bijeenkwam.
Personen, die deze zitting hebben bij
gewoond, dcelen mede, dat Daladier
ontkend heeft het initiatief te hebben
genomen tot het veroorzaken van een
breuk met de communistische partij.
Hij herinnerde er aan, dat het offi-
cieele orgaan dezer partij den minister
president en den minister van buiten
landsche zaken iederen ochtend den
m
2057
(ingez. Med.)
naam geeft van „knechten van het ka
pitalisme" en „Hitier-knechten". Hij
legde den nadruk op de „huichelach
tigheid" der manoeuvres, waarvan hij
in zijn rede melding had gemaakt en
voerde als nieuw bewijs voor zijn stel
ling een manifest aan, dat gericht is
tegen de overuren in de vliegtuigfa
brieken en door den bond van vakver-
eenigingen in het metaalbedrijf is uit
gereikt aan den ingang van de congres
zaal.
Reeds tijdens de volksfrontregeeringen
onder socialistische leiding, aldus vervolg
de Daladier. heeft het ministerie van de
fensie moeten vaststellen, dat de Fransche
productie onvoldoende was, zonder dat het
daarin verbetering kon brengen. De om
standigheden zijn thans te ernstig dan dat
men zich zou kunnen bezig houden met
politieke bondgenootschappen. Een natio
nale eenheid rondom het volksfront zou
I wenschelijk zijn, ongetwijfeld, maar alle
pogingen, die men in die richting in het
I werk gesteld heeft, zijn mislukt. Misschien
moet ook het stelsel van arrondissements
verkiezingen worden afgeschaft, althans ge
wijzigd door afschaffing van de herstem
mingen, die de coalities begunstigen ten
koste van de onafhankelijkheid der geko
zenen. Binnenkort zal het land kennis ne
men van maatregelen, door de regeering
getroffen ten bate van het openbaar wel
zijn. De regeering zal een beroep doen op
alle republikeinen en hun vragen hervor
mingen in republikeinschen geest te aan
vaarden.
Van alle Franschen zal een offer ge
vraagd worden, aldus Daladier, hoewel
van de vermogens een grootere bij
drage gevergd zal worden dan van de
opbrengst van den arbeid. Indien de
regeering dez« herstelpoging niet zou
overleven, zou het volk zich door nieu
we verkiezingen moeten uitspreken.
RIJK WORDEN
Wie onzer zou dat niet willen? En
jjjst de hand op het hart en heelemaal
in w'e onzer rekent er eigenlijk niet
rJ op: dat hiJ het wel worden zal.
Jg00'1 'J echt, lezer, dat u heel uw leven
r™1 z"lt blijven? Neen immers? Ergens
eoet de Fortuin toch schuilen, op de een
i andere manier moet er toch een mooi
nioto voor u klaar liggenis het
Nu. uw mond zegt misschien uit be-
cneidenheid het tegendeel, maar in het
U'epste kuiltje van uw hart schuilt schuw
JL ?P weS. de verwachting, het vertrou-
ulI tlet' lot u Sun-5tig ziin zal, zoodat
ater een auto kunt houden en een villa
bewon.
Ziiis"1€n en een rersie maken naar het
uiuen en uw kinderen een goeie opvoe-
mS geven en zoo meer
a-Tender die reisjes en dat villaatje kan
in» we' gelukkig worden!.... spreekt
uw mond.
m~~ ^ecr zeker kunt gij dat, maar nlette-
vrii p°Pelt uw hart en rekent er eigenlijk
lat.'8 op, dat „later" inatuurlijk:
d.rrfj niet nu direct) Fortuna u de hon-
V.Ü» uen<* laat trekken, of op andere
u rilV wonder bewerkstelligt, waardoor
da» ii wor<tt, althans: „tamelijk" rijk, zoo-
ve; eeus een mooie boottocht kunt ma-
°P de Middellandsche Zee en twee
mooie bontmantels op één middag koopen,
élk jaar naar de Wintersport izóómaar
privé en niet met de Reisvereenigingen
al dat meer
Rijk worden
Het is nog aardiger dan rijk z ij n. Lie
den, die al rijk zijn hebben in den regel
maar één angst: dat ze hun geld weer
zullen verliezen. Zij liggen veelal 's nachts
wakker als de Beurs terugloopt en zij
hebben het niet zoo héél prettig op deze
wereld. Maar rijk worden, dat is aardig!
Dan ben Je nog niet gewend aan al die
heerlijkheid, dan sta je oim zoo te zeggen
nog met één been in de zuinigheid en het
andere begint al met pootje-baaien in de
weelde! Het geld komt dan zoo zachtjes
en zoetjes op je afzetten en dat is ver
schrikkelijk leuk. Daarom is rijk wórden
absoluut veel aardiger, het is dan alle
maal nog zoo nieuw en ongewoon, dat vil
laatje, dat auto'tje, dat reisje en de rest,
dat is dan allemaal geweldig nieuw en
verrassend. Lieder, die aan het rijk-wor
den zijn, zijn bijna altoos in een goed hu
meur, ze zingen zachtjes in zichzelf en
lachen zolfs om de flauwste grappen.
En tenslotte is er nog een derde moge
lijkheid: „Later rijk worden". Eigenlijk is
dat het aardigste van alles. Want lieden,
die al echt rijk zijn, zijn zuinig. Ze wé
ten, dat het moeite heeft gekost, hun rijk
dommen te vergaren en zij bedenken zich
ernstig eer ze op één middag twee bont
mantels koopen. Maar lieden, die later stel
lig wel rijk zullen worden (en dat zijn wij
per saldo allemaal!), wij fantaseeren hon
derd-uit en als onze verbeelding dienzelf
den middag nog een dérden mooien bont
mantel ziet, dan koopen we dien er ijs
koud nog bijin onze fantasie. Dan
maken wij reizen, bewonen kasteelen, hou
den negerbedienden en Fransche kamer
meisjes, Toscaansche kameniers, een En-
gelschen secretaris en een Siameeschen
chauffeur.waarom niet? Het geld kan
tóch niet op!
Dat is immers het prachtige van dat
„later" rijk worden: het geld kan niet op.
Zij. die nü al rijk zijn, zweeten bloed en
tranen als de Anaconda Copper twee pun
ten achteruit loopt. Zij die later rijk zullen
worden zien met droge oogen de heele ef-
fcctenmarkt ineen storten, wat kan hun
dat schelen? Ze verliezen er geen cent
We're going to be rich"dat is de
.schoonste leuze, die ooit werd aangeheven
Later, later komt alles voor elkaar!
„We're going to be rich". („Wij zijn bezig
rijk te worden") is tevens de titel van een
20th Century-Foxfilm, waarin Gracie Fields
en Victor McLaglen de hoofdrollen spelen
en die in ons land wordt uitgebracht on
der den titel: „Daar waar mijn Sari woon".
Die titel slaat op het welbekende lied, dat
door Gracie Fields wordt aangeheven, maar
tevens is het een feit, dat „daar waar mijn
Sari woon", dat dus in Zuid-Afrika in d€n
goeden tijd de kans om rijk te worden
grooter was dan ergens anders.
Wij willen hier over deze film niet al te
veel neerschrijven. Zij komt spoedig genoeg
op het doek en moet daar maar voor zich
zelf spreken. Maar Holland of Zuid-Afrika,
goede tijd of slechte tijd, elk van ons kan gen nieuwe film der Fransche productie
later rijk worden. En het is een betoo- hier deze week te zien: „Alibi", met
verend spelletje, om dan eens uit te pie :rich von Strohelm, Jany Holt. Albert Pré-
keren, wat we allemaal zullen doen, wan- Jean en Louis Jouvet, onder regie van
neer we straiks rijk zullen zijn.... Pierre Chenal. Deze film behandelt het op-
- t
M
m
s
V' S
sporen van een moordenaar, die op het too-
neel als waarzegger en hypnotiseur triom
fen viert. Deze rol wordt door Erich von
Stroheim uitgebeeld op de wijze, die zijn
vroegere successen rechtvaardigt.
