Dr. BENESJ
V 9 sie jaargang
LEID5CH DAGBLAD, Zaterdag 8 October 1938
Derde Blad No. 24090
Pleidooi voor Centraal
vliegveld te Leiderdorp
CAlCB
B BUITENL. WEEKOVERZICHT
De man, die heenging en het gelag betaalde.
B. en W. van Den Haag willen niet werkloos
blijven toezien
VRAGENRUBRIEK
Het opmaken der rekening.
Een week van liquidatie van 't accoord van
Muenchen ligt achter ons. De eerste roes
van blijdschap over het behoud van den
vrede is voorbij, nadat de vier, die daar in
de Beiersche hoofdstad door een overeen
stemming den oorlog een halt toeriepen,
met gejubel in hun haardsteden waren
ontvangen. Langzamerhand ts een meer
nuchtere stemming gekomen In plaats van
het enthousiasme over het vermijden van
het ergste. En, zooals niet kon uitblijven,
we hebben er vorige week reeds direct op
gewezen, het gejuich verstomt meer en
meer. Niet dat er een stemming zich baan
breekt, die liever den oorlog had gewild,
zoover zijn we gelukkig nog lang niet,
maar toch komt er na al het hoera-geroep
een kater zich aanmelden. Men begint al
gemeen in te zien, dat de prijs, voor be
houd van den vrede betaald, zeer, zeer
hoog is geweest
Zooals gebruikelijk is in democratische
landen, hebben Chamberlain en Daladler
voor hun parlementen rekening en ver
antwoording moeten afleggen. Uit hetgeen
daarbij is onthuld, moet worden afgeleid,
dat aan Daladier minstens evenveel hulde
moet worden gebracht als aan Chamber
lain is toebedeeld, daar van hem het ini
tiatief is uitgegaan, dat den vrede heeft
gered, maar de Fransche premier is weinig
gesteld op een al te openlijke hulde
En uit het verloop van zaken laat zich
dat denken!
Uit den aard der zaak hebben beide
staatslieden hun beslissingen, genomen
buiten hun parlementen om, zien goedkeu
ren met meer dan voldoende meerderheid,
wat bleef er ook anders over, zelfs al
had men anders gewild? en de Fransche
premier won het daarbij nog van zijn En-
gelschen collega. Chamberlain had nog
het hoofd te bieden aan een vrij krachtige
tegenpartij. Niet alleen van de oppositie,
maar ook uit eigen partij: was trouwens
minister Duff Cooper niet afgetreden als
eerste lord der admiraliteit, omd^t hij het
niet eens was met de buitenlandsche poli
tiek van zijn chef?
Daladier vond al heel weinig tegenstand,
alleen bij de communisten.
Maar de realiteit meldt zich meer en
meer aan en deze valt niet mede! Deze
doet zien, dat weliswaar een directe crisis,
die de wereld aan den rand van den oorlog
bracht, is afgewend, doch dat er nog geen
sprake is van afwenden van het gevaar.
Het ts een ontnuchtering in de feestroes,
maar is de realiteit nu eenmaal niet hard?
Zoowel Chamberlain als Daladier moes
ten dit erkennen, toen zij bewapening in
versneld tempo als beslist noodzakelijk
aanbevalen. Daarin ligt de volmondige er
kenning, dat het gevaar slechts is uitge
steld. niet afbesteld!
Het Is het constateeren van een droeve
waarheid.
Te meer na de zoo vredelievende ver
klaring, door Chamberlain en Hitler na
het accoord zoo trots der wereld voor oogen
gesteld, is het wel een bijzondere tegen
valler. Tenminste voor wie die verklaring
ernstig opvatte! Het was echter weinig
meer dan een gelegenheidsverklaring van
het oogenblik, voor beide partijen gerede
lijk te aanvaarden, doch overigens zonder
directe waardeHet klinkt wellicht h*rd
dit neer te schrijven, doch het is nu een
maal niet anders.
Men begint de rekening op te maken van
het gebeuren en dit doende, ziet men
steeds duidelijker, wat betaald is voor het
behoud van den vrede. In de eerste plaats
Frankrijk. Feitelijk ligt zijn gansche bui
tenlandsche politiek ontzield ter aarde. Da
ladier heeft dus alle reden om zich niet
al te zeer te doen fêteeren. Uit midden-
Europa is zijn invloed volkomen verdwe
nen. Tsjecho-Slowakije heeft practisch op
gehouden te bestaan als zelfstandige staat.
Het overgebleven rompstuk wendt zich om
steun tot Duitschland, de eenige mogelijk
heid om het bestaan te rekken Weliswaar,
heeft Engeland het als een soort zoenoffer
10 millioen pond geschonken, maar dit is
slechts een klein soulaas
Als laatste offer aan zijn geliefd vader
land, waarvoor hij vervolging en verban
ning heeft gedragen, is president Benesj
afgetreden. Ongetwijfeld mede onder pres
sie van Duitschland. dat in hem een be
letsel zag voor vriendschappelijker verhou
dingen De Duitsche pers ontzag zich zelfs
niet aan dezen grooten Europeaan een
ezelstrap na te geven; eerbied voor een
gevallen tegenstander schijnt het. natio-
naal-socialisme nu eenmaal onbekend te
zijn En toenadering tot Duitschland blijft
het overblijvende Tsjecho-Slowakije nog
slechts als eenig redmiddel over, hoewel
men zich moet afvragen, of dit middel niet
erger is dan de kwaal, speciaal gelet op
de wijze, waarop het gaat met de toeken
ning van gebied aan Duitschland. Het ac-
coord van Muenchen leek voor Tsjecho-
Slowakije nog wat te hebben gered... de
z.g internationale commissie heeft echter
het voorbeeld van Chamberlain en Dala
dier getrouw gevolgd en is teruggeweken
voor de Duitsche eischen, die in vollen
omvang zijn gehandhaafd, zoodat het re
sultaat is geworden een vrijwel volledige
vervulling van Hitler's eischen van Go- J
desberg, eens door Chamberlain onaan-
vaardbaar genoemd. Met schrik wordt
het geconstateerd, doch wat is er nog aan
te veranderen?
Door het wegvallen van Tsjecho-Slowa
kije een meevaller is nog, dat het Ita- i
liaansche streven om Slowakije ook
los te rukken van Praag is mislukt, zij het
ten koste van een ver-gaande autonomie
heeft de Kleine Entente opgehouden te
bestaan. Zuid-Slaviè en Roemenie zweven,
om het zoo eens te zeggen. Eerstgenoemde
was toch al geneigd tot toenadering tot
DuitschlandWat blijft Roemenie over?
Men mompelt thans van een blok tusschen
Polen. Hongarije en Roemenie, doch afge
zien van de mogelijkheid om dit levensvat
baarheid te geven, gelet op hetgeen deze
drie landen scheldt, is bij voorbaat al wel
vest te leggen, dat dit in geen geval
F-ankrijk als leider zal erkennen.
In het Oosten van Europa blijft Frank
rijk nog slechts over zijn pact met de sov
jets, en de vraag dient gesteld, in hoeverre
dit nog waarde heeft behouden. Zoo dit uit
den brand wordt gered, zal het ongetwij
feld veranderingen ondergaan, die Frank
rijk niet t.en goede zullen komen.
Frankrijk is geheel naar het Westen
teruggedreven.
Duitschland 'imt bovendien niet om de
gelegenheid te benutten. Het heeft zijn
minister van economische zaken reeds
naar Belgrado gezonden en thans vertoeft
deze te Ankara. De „Drang nach Qsten"
is in volle werking!
Voor Engeland is de slag weliswaar niet
zoo zwaar als voor Frankrijk, daar dit
land zich nimmer zoo intens aan Midden-
Europa heeft willen binden, doch niette
min beteekent ook voor Albion de gang van
zaken een fiasco. Misschien heeft de Bel
gische politicus Huysmans het nog niet
zoo ver mis. waar deze profeteerde, dat de
eerstvolgende botsing tusschen Duitschland
en Engeland zal komen aan flen Bosporus!
Prestige-verlies heeft Groot-Brittannië
echter algemeen te lncasseeren en wel spe
ciaal 'oij de kleine landen. Weliswaar heeft
sir John Simon namens de Britscne regee-
ring verklaard, dat het niet in de bedoe
ling lag om een pact van vier af te slui
ten, dat het voornemen was alle landen te
kennen, maar het vertrouwen is geschokt
bij de kleineren en dat is licht te begrij
pen. Duideüjker Jan sinds langen tijd het
geval is geweest, heeft Engeland nog eens
weer bewezen, dat het er niet voor terug
deinst, anderen het gelag te doen betalen
om zelf buiten oorlog te blijven, de oude
taktiek van John Buil En de verklaring
van sir John wa.s nog niet eens afdoende
ook. hield een slag om den arm!
Als triomphator treedt Duitschland naar
voren over de gansche linie!
Engeland tracht momenteel tot een ac
coord te komen met Italië, ongetwijfeld
mede met de bedoeling dit land aldus los
ser te maken var Berlijn Een soort tegen
zet dus. maar voorloopig geven wij, zelfs
al wordt de Spaansche kwestie opgelost,
nog weinig kans op succes, al oordeelen
wij op den duur dit niet geheel uitgeslo
ten want eens zujlen Duitschland en Ita
lië op den Balkan tegenover elkaa" ko
men te staar. Maar zoover is het nog niet.
De rekening, die gepresenteerd wordt, is
hoog
Intusschen heeft Daladier een binnen-
landsche overwinning behaald door van
geperfectionneerd.
rein geboden is.
centraal vliegter-
Heerscht er op dit punt intusschen nog
allerminst eenstemmigheid, nog grooter
verschil van meening openbaart zich. als
het gaat om de vraag, waar de centrale
haven zal moeten liggen. Onder de gegeven
omstandigheden mag gezegd worden, dat
die vraag nog slechts op twee wijzen kan
worden beantwoord: Leiderdorp of Schip
hol. Voor Schiphol pleit, dat hier reeds een
aan hooge eischen voldoend, ln het inter
nationaal verkeer opgenomen terrein aan
wezig is, hetwelk in de onmiddellijke
nabijheid van Amsterdam, de grootste
Nederlandsche stad. is gelegen. Voor Lei
derdorp kan worden aangevoerd, dat het,
wanneer men niet alleen op Amsterdam
let, maar ook op de belangen der andere
groote bevolkingscentra, veel gunstiger is
gelegen. Dit geldt uiteraard ook voor
's-Gravenhage. Het spreekt vanzelf, dat
het gemeentebestuur bij de beoordeeling
van het onderwerpelijke vraagstuk aller
eerst op de bres staat voor de Haagsche
belangen. Maar 's-Gravenhage kan die
belangen met te meer overtuiging verdedi
gen, nu deze volkomen parallel loopen met
die van het luchtverkeer in Nederland in
het algemeen.
Het is daarbij aan B. en W. bekend,
dat de K.L.M. volkomen het inzicht
van hun college deelt, dat Leiderdorp
in alle opzichten de voorkeur verdient
boven Schiphol.
Het is voor het luchtverkeer van het
hoogste belang, dat de vlieghavens ten
opzichte van de groote bevolkingsagglo
meraties zoo gunstig mogelijk, d.i. zoo cen
traal mogelijk, gelegen zijn.
In Nederland bestaat de eigenaardige
toestand, dat de belangrijkste bevolkings
centra. op zeer korten afstand van elkaar
zijn gelegen, in een veelhoek, terwijl op
de zijden van dien veelhoek nog verschil
lende steden van geringeren omvang en
dichtbevolkte tuinbouwgebieden liggen.
Deze agglomeratie omvat meer dan een
derde deel der Nederlandsche bevolking
en verreweg het grootste deel van den
Nederlandschen handel is daar geconcen
treerd.
Door deze geheel eenige situatie is het
mogelijk hier te verwezenlijken, wat
elders niet doenlijk bleek: de aanleg van
een centrale vlieghaven, die van elk punt
binnen een half uur is te bereiken. Maar
wil dit resultaat bereikt worden, dan moet
deze haven ook liggen in of nabij het
geografisch en economisch zwaartepunt
van het gebied, dat zij bedient. Dit zwaar
tepunt ligt. wanneer men rekening houdt
met de economische beteekenis der ver
schillende centra, ter hoogte van Leider
dorp.
Leiderdorp zal, als de ontworpen ver
keerswegen zullen zijn voltooid, van Am
sterdam in 30 minuten, van Den Haag m
20 minuten, van Rotterdam in 35 minuten
worden bereikt. Schiphol is van Amster
dam in 10 minuten, van Den Haag echter
in 45 minuten en van Rotterdam in 60
minuten te bereiken. Deze laatste verhou
ding miskent de beteekenis van Den Haag-
Rotterdam met te zamen 1.100.000 hiwo-
ners tegenover Amsterdam met 790.000
inwoners. t
Bestond er voor eenige bepaalde actie
van de zijde van deze gemeente geen aan
leiding. zoolang de regeering vasthield aan
de oplossing, die. uit nationaal oogpunt de
beste, ook voor 's-Gravenhag| een zeer
aannemelijke uitkomst bood. dit wordt
anders, nu de zaak een anderen loop
dreigt te nemen.
Onze gemeente mag thans niet werkloos
toezien en daarmede den schiin wekken,
als zou de zaak haar onverschillig laten.
B. en W. geven den raad op boven om
schreven gronden in overweging tot de
regeering een adres te richten van den
volgenden inhoud:
„De Raad der Gemeente 's-Graven
hage. er kennis van genomen hebben
de. dat de regeering. naast de aanvan
kelijke gedachte, om een centraal
luchtvaartterrein aan te leggen bij
Leiderdorp, thans een in de tweede
plaats mogelijke oplossing overweegt,
nl. de bestemming van Schiphol tot
eenige luchthaven voor het groote in
ternationale verkeer, dringt er op aan,
deze subsidiaire oplossing niet te aan
vaarden, maar vast te houden aan den
aanleg van een luchthaven te Leider
dorp, waardoor zoowel het belang van
's-Gravenhage, als het algemeen be
lang, op de beste wijze zal worden
gediend."
Adres aan de regeering
voorgesteld.
Het college van B. en W. van Den
Haag heeft zich in zake de centrale
luchthavenplannen met een voorstel
tot den Haagschen raad gewend, om
tot de regeering een adres te richten,
waarin er op wordt aangedrongen vast
te houden aan den aanleg van een
centrale luchthaven te Leiderdorp.
Aan dit schrijven ontleenen wij het
volgende
Kamer en Senaat volmachten los te krij
gen. Men weet, hoe moeilijk dat in Frank
rijk is!
Of het volk in zijn groote lagen nu den
ernst van den toestand zal erkennen en
zich daarnaar gedragen? De communisten
die het Volksfront feitelijk ter ziele heb
ben zien gaan. zullen op allerlei wijzen
trachten, roet in het eten te werpen, zoo
als zij dat overal nastreven. Hun invloed
schijnt echter tanende.
Zooals den raad bekend is, streeft de
Regeering naar de totstandkoming van
één centrale haven voor het groote inter
nationale luchtvaartverkeer. Aanvankelijk
lag het in het voornemen deze centrale
haven aan te leggen bij Leiderdorp, aan
den in het Rijkswegenplan 1938 opgeno
men autoweg YpenburgBurgerveen. Uit
een later uitgegeven perscommuniqué is
echter gebleken, dat daarnaast ook een in
de tweede plaats mogelijke oplossing wordt
overwogen, nl. de bestemming van Schip
hol tot zoodanige centrale haven, en dat
daarover thans onderhandelingen worden
gevoerd tusschen het departement van
Waterstaat en het gemeentebestuur van
Amsterdam.
B. en W. zijn overtuigd, dat de raad met
hen var. oordeel zal zijn. dat het belang
van 's-Gravenhage bij de te nemen beslis
sing ten zeerste betrokken is en dat het
daarom thans zaak is, dat het inzicht van
het gemeentebestuur ter zake ter kennis
van de Rijksautoriteiten wordt gebracht.
Vooral in den laatsten tijd heeft in
luchtvaartkringen het denkbeeld veld
gewonnen, dat. wil Nederland zijn po
sitie in het internationaal luchtverkeer
handhaven, de stichting van één groot,
TEL. 2760
(3 lijnen)
Calor-anthraciet geeft heerlijk;
warmte en is zeer voordeelig.
H. MORSCKWEG 148 en i>e«teJkantoo*
H. de Ligny, Eoommarkt 2 - Telef. 46
878
(lugez Med
A. H. te L. - U gelieve zich voor ar.nvit t
voor arbeid in Duitschland te wenden tot dr. B.
Kapma. directeur der Nederlandsche Arbeidj-
I beurs te Oberhausen, Duitschland.
