STADSNIEUWS
BUITENLAND
79 ste Jaargang
WOENSDAG 5 OCTOBER 1938
No. 24087
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cïsrpïr regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Btad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnr
per 3 maanden f. 2.35
per weet f.0.I8
Franco "per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.J
COMMISSIE INZAKE LUCHTBESCHER
MING VOOR DE SCHOLEN.
Ruim 250 leerkrachten zullen een cursus
volgen.
Bovengenoemde commissie heeft onder
voorzitterschap van den heer H. A. Vriend,
referendaris en inspecteur van het onder
wijs te dezer stede, een vergadering gehou
den voor alle leerkrachten, betrokken bij
het onderwijs.
Nadat de voorzitter de doelstelling der
Commissie had besproken en er op gewezen
had, hoe noodzakelijk het is, dat alle leer
krachten weten, wat er in tijden van ge
vaar voor de leerlingen moet worden ge
daan, dat het hun dure plicht is, zich op
de hoogte te stellen en dat zij, in nauwe
samenwerking met de Commissie veel voor
de school kunnen doen, wekte hij hen op,
zich te laten voorlichten.
Na met klem betoogd te hebben, dat allen
een cursus moeten volgen bij de Vereeni-
ging voor Luchtbescherming, gaf hij het
woord aan den spreker van dien avond, den
heer dr. E. J. J. G. Renaud.
De spreker begon met zijn hartelijken
dank te betuigen voor de uitnoodiging om
op dezen avond te mogen spreken voor een
vergadering van menschen, aan wie het lot
van zooveel jonge levens wordt toever
trouwd. een uitnoodiging, welke hij dan ook
gaarne had aanvaard.
In de eerste plaats wilde spreker een
woord van warme hulde brengen voor de
stuwende wijze, waarmede de heer Vriend
deze zaak ter hand had genomen.
Daarna legde spreker uiteen, wat onder
luchtbescherming moet worden verstaan en
dat luchtbescherming ook zelfbescherming
beteekent. Hii wees op de groote verant
woordelijkheid der leerkrachten, welke in
tijden van oorlog nog grooter wordt.
Noodzakelijk achtte spr. het. dat leerlin
gen der scholen voor U.L.O., N.O., M O. en
zelfs leerlingen der hoogste klassen der la
gere scholen op de juiste en paedagogische
manier worden ingelicht, omdat in zulke
droeve tijden ook voor hen een taak is weg
gelegd.
Waar ouderen dan niet aanwezig zijn, zul
len zij wellicht worden geroepen voor een
taak, waaraan in vredestijd niet gedacht
zou worden.
Reeds bij hen moet worden aangebracht,
dat luchtgevaar een groot gevaar ls, maar
dat er toch middelen zijn, mits op de juiste
manier gebruikt, die dit gevaar tot kleinere
proporties terug brengen, waardoor een der
meest gevreesde gevolgen, een paniek, ver
meden wordt.
Willen de leerkrachten dit evenwel den
leerlingen duidelijk maken, dan zullen zij
zich toch eerst op de hoogte moeten stellen.
Met klem betoogde spreker, dat zij alles
moesten doen, om het gevaar voor de hun
toevertrouwde kinderen zoo gering mogelijk
te doen zijn. Als vader weet spreker zich
overtuigd van den grooten dank der ouders,
Indien dezen weten, dat op de scholen alles
wordt gedaan, wat in deze zaak maar mo
gelijk is.
En hoeveel geruster zouden zij niet zijn
ln dagen van spanning en onrust, indien zij
de wetenschap met zich droegen: Daar is
mijn kind veiliger dan waar ook, of, daar
worden maatregelen getroffen, die ik zelf
niet beter had kunnen treffen.
Met nadruk wekte spreker allen op een
cursus te volgen bij de Vereeniging voor
Luchtbescherming, zoodat allen zijn voor
bereid en anderen voorbereid worden.
Een hartelijk applaus beloonde spreker
voor zijn boeiende uiteenzetting.
Nadat nog eenige vragen gesteld en be
antwoord waren, bracht de voorzitter na
mens de Commissie en alle aanwezigen zijn
hartelijken dank aan den spreker alsook
aan den rector van het gymnasium, den
heer dr. D, E .Bosselaar voor het beschik
baar stellen van de aula voor deze vergade
ring.
Hoezeer dr. Renaud de aanwezigen ge
troffen had, blijkt wel hieruit, dat zich na
de sluiting der vergadering, meer dan 250
leerkrachten voor het volgen van een cursus
opgaven.
MILITARIA.
De wachtmeester-caDitulant Matze van
het 6e regiment veldartillerie is tot het
volgen van een rijcursus voor een jaar ge
detacheerd bij de rijschool te Amersfoort.
De wachtmeester-capitulant v. Rijn van
het 6e regiment veldartillerie is van zijn
detacheering bij I-II-15 R.I. te Gr^ve al
hier teruggekeerd.
Gisteren werd door den garnizoens
commandant een aanbesteding gehouden
voor de levering van aardappelen over het
tijdvak van 1 November 1938 t/m 31 Mei
1939. Er waren 7 inschrijvers t.w.: G. Brus-
see, Leiden, voor de prijs van f. 2.70 per 100
kg.: W. v. Heeten en Zn., Leiden, f. 2.69 per
100 kg.; Gebr. v. d. Berg, Haarlem, f. 2.67
per 100 kg,: J. C. Wagenmaker, Leiden,
f. 2.81 per 100 kg.- Joh. Strootman. Emmen,
f- 3.64 per 10(1 kg.; F. d. Berg. Halfweg,
f. 2.82 per 100 kg.: R. Hoogland, Hoogeveen,
f. 2.89 per 100 kg.
De levering is voorloopig gegund aan den
laagsten Insohrijver, zijnde de Gebr. v. d.
Berg te Haarlem.
EEUWFEEST L. S. C.
In verband met het eeuwfeest van het
Leidsch Studentencorps heeft zich een com
missie van organisatie gevormd, bestaande
uit de heeren K. Wiersma, praeses, H. F. v.
Panhuys, ab-actis, W. G. A. de Meester,
quaestor, E. van de Velde, commissaris I
en C. Th. Heyning, commissaris H.
De viering zal plaats vinden van 14
Maart 1939.
WONINGBOUWVER. „ONS BELANG".
Feestavond in de Stadszaal.
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan
van bovengenoemde Vereeniging, werd in
de Stadszaal een feestavond gegeven, welke
door een groot aantal leden werd bijge
woond, zoodat de zaal geheel gevuld was,
toen de voorzitter, de heer J. Gerritsen,
het openingswoord sprak. Het was hem een
behoefte te getuigen, dat de bewijzen van
sympathie, welke de vereeniging in deze
dagen had ontvangen, hem en het geheele
bestuur getroffen hadden. Hij ging nog
eens de geschenken na. die 't bestuur van
de leden en de bestuursvrouwen heeft mo
gen ontvangen èn die 't bestuur ten zeerste
hebben verrast. Hij bracht allen, die hier
aan hadden bijgedragen, zijn hartelijken
dank. Verder heette hij de verschillende
officieple personen en afgevaardigden van
de zustervereenigingen uit Leiden en om
geving van harte welkom en sprak zijn
groote voldoening en dankbaarheid uit
voor de op de receptie geschonken cadeaux
en bloemen, die alle een plaats in het be-
str.urshuis zullen krijgen. Hierna ging hij
nog eens ln het kort de geschiedenis van
de Vereeniging in de afgeloopen jaren na
en bracht hulde aan de pioniers, die de
vereeniging hadden opgericht. Met den
wensch dat allen een genoeglijken avond
zouden hebben, verklaarde hij den feest
avond voor geopend.
Nadat de muziek haar vroolijke tonen
had doen hooren, werd onder leiding van
den heer Bartoes uit Amsterdam, een fraai
en afwisselend programma afgewerkt. Dat
de verschillende nummers, zooals prof. An-
tonini, Nico de Vrede, handschaduwbeel
den; The Corelli's. equilibristenAugust
met zijn sorekende pop; de heer Barboes
met vroolijke liedjes, levensliedjes van mej.
Coreili, accordeonmuziek van The Hodlars
enz., zeer in den smaak vielen, bleek uit
het uitbundig applaus, dat na ieder num
mer losbrak. Het was dan ook een zeer ge
varieerd programma, dat het aanhooren
en aankijken ten volle waard was.
Na afloop van het programma huldigde
de voorzitter bij open doek de feestcom
missie voor het in elkaar zetten van den
feestavond en dankte den heer Bartoes
voor het mooie programma.
Hierna werd de zaal in gereedheid ge
bracht voo'- het bal, dat onder leiding van
den heer W, F. van Wijk volgde. Van dit
bal werd een zeer druk gebruik gemaakt
en de stemming was uitstekend. Het was
dan ook reeds bij vieren, toen de voor
zitter het sluitingsuur aankondigde, dat
voor velen nog veel te vroeg kwam.
„Ons Belang" heeft zijn 25-jarig be
staan op schitterende wijze gevierd!
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen
Rotterdamsch Koffiehuis, Stationsweg
51. Leiden.
Uittredend eigenaar W. J. van der Heydt,
dd, 1 Oct. 1938. De volmacht van A. van
Ingen is ingetrokken.
Gebr. P. en D. Brieër, Lange Dieföteeg
11a, Leiden; beddenmakerij.
Uittredend eigenaar D. Brieër, Leiden,
dd. 30 Sept. 1938.
Varossieau en Cie. N.V. Emmalaan 42,
Alphen a. d. Rijn; fabricage van vernissen,
lakken, verfwaren enz.
Uittredend commissaris J. van Andel,
Scheveningen. Nieuwe commissaris J.
Montfoort, Schiedam. Procuratie verleend
aan J. H. Hogeboom, Alphen a. d. Rijn.
Naamlooze Vennootschap Veekoeken-
fabriek ..De Leerhoeve", Hooftstr. 114,
Aiohen a. d. Rün.
opheffing filiaal Krommenie, dd. 1 Juli
1938.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd is voor het doctoraal examen
Wis- en Natuurkunde, hoofdvak Dierkun
de, mej. A. Aalders (Leiden); voor het can-
didaatsexamen Wis- en Natuurkunde, let-
(cr F. de heer H G. Wijmenga 'Den Haagt
voor het candidaatsexamen Rechten mei.
C. J. v. d. Hurk en de heeren Th. J. E.
Huijsers, H. J. Blink en H. F. van Pan
huys (allen den Haag).
De jaarlijksche tentoonstelling van
handwerken, weef- en kantkloswerk, pop
pen, hout- en metaalwerk vervaardigd op
de clubs en lessen van het Leidsche Volks
huis, zal gehouden worden op Zaterdag
avond en Zondagmiddag a.s, In de groote
zaal zullen aardige demonstraties gegeven
worden van speelliedjes, dansjes en too-
neelstukje.
DE ALGEMEENE TOESTAND. Welke kosten gemaakt zijn.
Naar liquidatie.
Terwijl het debat in het Britsohe Lager
huis nog voortduurt men zie het 3e Blad
doch de uitslag niet twijfelachtig is,
heeft de Fransdhe premier Daladier in één
zitting het pleit gewonnen. Behalve bij de
communisten vond hij overal steun. Ook
zelfs de nieuwe volmachten zijn hem ver
leend
Voor den aanvang der Fransche par-
lementszitting heeft Daladier den Ita-
liaanschen zaakgelastigde bij zich ont
boden, om dezen er van in kennis te
stellen, dat de ministerraad met alge-
meene stemmen besloten heeft, aan
Mussolini de gevoelens van groote dank-
baarheid van de Fransche regeering en
het Fransche volk te doen overbrengen
voor het groote bemiddel in gs- en vre
deswerk, dat hij te München heeft ver
richt, alsmede hem in kennis te stellen
van den wil van Frankrijk, zonder ver
wijl de diplomatieke betrekkingen tus-
schen de beide landen te normaliseeren
en daartoe zonder meer over te gaan
tot de benoeming van een ambassa
deur bij de regeering van Z.M. den Ko
ning-Keizer Victor Emanuel.
Als functionaris wordt genoemd Poncet,
thans Fransch gezant te Berlijn.
Door deze geste wordt weer een stuk oud
zeer opgeruimd en een realiteit erkend
De Ëngelsche gezant te Rome, lord Perth,
had wederom tweemaal een onderhoud met
graaf Ciano.
Het is duidelijk, d^t Londen, in overeen
stemming met Parijs handelende, de liqui
datie wenscht. te verhaasten van de tus
schen Engeland en Italië hangende kwesties
Aan den anderen kant heeft Italië het
grootste belang bij een spoedig doen toe
passen van het op 16 April jJ. door Ciano
en Perth onderteekende instrument. Gezien
dit door beide partijen gewensohte resul
taat, moet dus nog slechts een compromis-
formule gevonden worden o.m. betreffende
het probleem der terugtrekking der buiten-
landsche strijders uit Spanje. In politieke
en diplomatieke kringen te Rome is men
geneigd te denken, dat Rome en Londen
oip weg zijn naar een regeling in deze aan
gelegenheid en men sluit de mogelijkheid
niet uit, dat binnenkort een symbolisch ge
baar door Italië zal worden gemaakt, ten
opzichte van de Italiaarusche .vrijwilligers"
in Spanje.
De Briteöhe regeering heeft, naar Reuter
meent te weten, antwoord ontvangen van
de regeering te Burgos, waarin deze Instemt
met het denkbeeld, Hemming naar het
rechtsc/he Spanje te zenden. Men verwacht
derhaljve, dat Hemming over een paar dagen
naar Burgos zal vertrekken.
Daar de regeering te Barcelona de vrij
willigers volgens haar eigen plan terug
trekt. wordt het niet waarschijnlijk geacht,
dat Hemming zich thans ook naar het
linksdhe Spanje zal begeven.
POLEN.
Verkiezingsfront der Duitschc partijen.
De twee partijen der Duitsche minder
heid, de Jong-Duitsche Partij, die duidelijk
national-socialistisch. en de „raad der
Duitschers in Polen", die gematigd natio-
naal-socialistisch is, hebben besloten een
eenheidsfront te vormen voor de parle
mentsverkiezingen in November. Het is
voor het eerst, dat beide partijen tot een
accoord zijn gekomen. Bij de laatste ver
kiezingen. in 1925, was de onafhankelijke
actie van beide groepen oorzaak, dat zij
geen zetels in de Kamer van Afgevaardig
den verkregen. De Duitsche minderheid
werd toen in het parlement slechts ver
tegenwoordigd door de senatoren Wiesner
en Hasbach, die rchtstreeks door den pre
sident der republiek benoemd waren.
Maandag as. zal inplaats van den
„Boerhaave"-avond, welke verzet is op 24
Óct. a.s. in het Leidsche Volkshuis de be
kende musicoloog dr. Jaap Kunst, spreken
over: „De volken van Nederl. Indië". Deze
voordracht zal worden toegelicht door en
kele mooie films, door lichtbeelden en gra-
mofoonplaten.
Bij het alhier gehouden examen van
apothekersassistent is geslaagd mej. M. Tey-
geler te Vlaardingen. Opgeroepen waren
4 candidaten.
Gisteravond vertoefde de 17-jarige
A. v. d. B. met haar oom in een café aan
de Haarlemmerstraat, toen een vechtpartij
dreigde te ontstaan. Het meisje schrok
hiervan zoo geweldig, dat zij het bewustzijn
verloor. Het duurde bijna drie kwartier
voordat zij weer bij kennis kwam. De E.H.D.
vervoerde haar toen naar het Academisch
Ziekenhuis.
Gietermorgen is de 11-jarige scholier
J. de la R. in de school aan de Vrouwen
kerksteeg van een trap gevallen, waardoor
hij den rec-hteronderarm brak. De Eerste
Hulpdienst vervoerde den knaap naar het
Academisch Ziekenhuis.
1 milliard gulden
„De Courant" te Brussel meldt: Zooals
men weet, zijn de kosten van de militaire
voorzorgsmaatregelen in België geraamd
op 300 tot 350 millioen francs. Pas ech
ter wanneer men nagaat, dat zeventien
dagen van Europeesche crisis in het ge
heel 16 milliard 150 milFoen francs (on
geveer een milliard Nederlandsche guldens i
hebben verzwolgen, kan men zich duide
lijker rekenschap eeven van de finan-
cieele gevolgen, welke een moderne oor-
ioe zou hebben gehad.
Nu reeds heeft het in de verschillende
betrokken landen ruim 969 millioen francs
'ongeveer 60 millioen gulden) gekost om
eenvoudige voorzorgsmaatregelen te ne
men. Engeland heeft de grootste uitgaven
moeten doen, in totaal n l. 6 milliard 460
millioen francs '400 millioen gulden).
Daarop volgt Duitschland met een uit
gave van 4 milliard 199 millioen francs
(250 millioen gulden).
Hierin zijn evenwel, aldus het blad, de
kosten verrekend van de groote manoeu
vres, die anderhalve maand hebben ge
duurd, de betaling van 270 000 arbeiders,
die gewerkt, hebben aan de versterkingen
van de Siegfriedlinle en de ondersteuning
tan 250.000 vluchtelingen uit de Sudeten-
Duitsche gebieden.
Frankrijk, van zijn kant, heeft een extra-
uitgave moeten doen van 1 milhard 873
millioen 400.000 francs of 121 millioen
125.000 francs per dag (8 millioen per dag
terwijl Italië slechts een half millioen
francs (30.000 gulden) heeft uitgegeven.
BINNENLAND.
Fabrieksschoorsteen te Dongen door den
storm afgeknapt. (Gem., 3e Blad).
De storm raast over ons land; diverse
schepen fn nood. (Gem., 3e Blad).
Ernstig auto-ongeluk te Groningen; één
doode. (Gem., 3e Blad).
Verschillende boerderijbranden. (Gem., 3e
Blad).
Nederlanders werken in Duitschland; op
bezoek bij de Nederlandsche arbeiders
in het Rijnland en Westfalen. (3e Bl.)
BELGIË.
Het parlement bijeen.
Gisteren is de Kamer weer bijeen geko
men. De voorzitter, Huysmans, verklaarde
in zijn openingsrede o.a.: Hoe gelukkig wij
ook zijn, dat wij aan het gevaar ontsnapt
zijn, er is nog een duister punt, dat hun,
die nog willen nadenken, reden tot be
zorgdheid geeft. ]>e Britsche minister-pre
sident heeft er in zijn pathetische rede in
het Lagerhuis op gezinspeeld. Wij hopen,
dat, indien zich morgen weer zulk een pro
bleem zou voordoen, de oplossing ervan
niet geformuleerd en opgelegd zal worden
ten nadeele van de kleine naties, die tegen
het gebruik van geweld gekant zijn.
Minister-president Spaak betoogde, dat de
onafhankelijkheidspolitiek, die België se
dert twee jaar heeft gevoerd, in de angstige
uren. die achter den rug liggen, alleszins
vrucht heeft afgeworpen. „De ernstige
maatregelen, die wij hebben moeten ne
men, hadden geen ander doel dan het beeld
van een onafhankelijk en sterk België wer
kelijkheid te doen worden, en zoowel in
binnen- als buitenland schijnt men dit be
grepen te hebben".
Spaak bracht vervolgens hulde aan de
waardigheid van Tsjecho-Slowakije. Hij
wees op de offers* die aan den vrede ge
bracht zijn en herinnerde aan de pogin
gen der staatslieden, die over de geheele
wereld alles gedaan hebben om een oorlog
te voorkomen en aan de roerende oproe
pen van Roosevelt.
De premier sprak vervolgens zijn vreug
de uit over de eenheid tusschen de Vla
mingen en Walen in de uren der beproe
ving en constateerde, dat het leger zich
voor zijn taak bereid heeft getoond. Hij
besloot met hulde te brengen aan den ko
ning, aan wien België veel te danken heeft
en sprak den wensch uit, dat de eensge
zindheid in België zal voortduren, opdat
de problemen, die nog te regelen zijn, op
gelost kunnen worden.
Na de rede van Spaak, die luide werd
toegejuicht, besloot de Kamer met 195 te
gen 1 stem de gemeenteraadsverkiezingen
uit te stellen tot 16 October.
Ook de Senaat vereenigde zich daar
mede.
BUITENLAND.
Voortzetting van het debat in het Ëngel
sche Lager- en Hoogerhuis. (3e Blad),
Daladier in de Fransche Kamer. Hij krijgt
volmachten. (3e en le Blad).
Frankrijk zal een gezant benoemen bij den
keizer-koning te Rome. (Buitenland,
le Blad).
Wat de crisistijd heeft gekost. (Buiten
land, le Blad).
Amnestie in Oostenrijk, behalve voor
Schuschnigg. (Buitenland, le Blad).
V erklaring van Spaak ln het Belgische
parlement. (Buitenland, le Blad).
In Praag is een nieuw kabinet-Sirovy ge
vormd. (Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
VEREENIGDE STATEN.
Roosevelt over de organisatie van de
arbeiders.
President Roosevelt heeft ter gelegen
heid van de jaarlijksche conventie van de
American federation of Labour een bood
schap aan den president van de federa
tion Green gezonden, waarin hij de geor
ganiseerde arbeidersmassa tot instand
houding van den vrede opriep. In de bood
schap wordt de hoop uitgesproken, dat de
conventie alle middelen en wegen zal ge-
biuiken om den vrede en vooruitgang in
organisatie verder te ontwikkelen zonder
een directe aanduiding over de concurren
tie tusschen Green en den leider van het
Committee of industrial organisation, Le
wis, te maken, verklaarde Roosevelt: „Wan
neer de arbeidersleiders den vrede tus
schen de verschillende arbeidersgroepen
kunnen handhaven, zai dit het prestige
der arbeiders aanmerkelijk verhoogen en
zal een reactie verhinderd worden, die an
ders de geheele arbeidersmassa erin zal
1 betrekken".
Het is te voorzien, dat het buiige
weer met krachtige winden en af
wisselend tijden van regen en op
klaring, nog zal aanhouden. De
temperatuur zal iets lager worden.
DUITSCHLAND.
Amnestie in Oostenrijk
behalve voor Schuschnigg.
Executies.
Naar verluidt overwegen de Duitsche
autoriteiten amnestie te verleenen aan alle
politieke gevangenen, behalve Schuschnigg,
uit vreugde over den terugkeer van het
Sudetenland.
Het proces tegen Schuschnigg, die nog
steeds te Weenen verblijft, zal in ieder
geval voortgang hebben, zulks niet later
dan de volgende maand.
Ludwig Maringer uit Bonn, die den 24en
Juni 1938 door het volksgerecht ter dood
werd veroordeeld wegens landverraad, is
gisteren vroeg terechtgesteld.
Voorts is ter dood gebracht de 39-jarige
vrouw Katharina Kneup, geb. Kremer. uit
Kleinblittersdorf (Saargebied). Tegen haar
werd 19 Juli 1938 het doodvonnis uitge
sproken, eveneens wegens landverraad.
RUSLAND.
Nieuwe leider der Gpoe.
Tot plaatsvervangend volkscommissaris
voor binneniandsche zaken (Gpoe) is be
noemd. Filaretow, die sinds eenige maan
den de functie van vice-volkscommissaris
voor de industrie in de groot-Russische
bondsrepubliek bekleedde. Het. is niet be
kend, wiens plaats hij als commissaris der
Gpoe inneemt, daar den laatsten tijd juist
bij de Gpoe talrijke wijzigingen van func
ties verricht zijn.
