Duitsche memorandum
volkomen onaanvaardbaar
Buitenland -i voor de radio
LEIDSCH DAGBLAD - Eersle Blad
Dinsdag 27 September 1938
NAGEKOMEN BERICHTEN
De reactie
op Hitler's rede
Roosevelt's oproep tot
den vrede
Behalve in Duitschland
overal goed ontvangen.
n Chamberlain vanavond
De staking bij de werken aan
de Aa opgeheven.
BEURSOVERZICHT
STADSNIEUWS.
In Tsjecho-Slowakije.
Vrijwel onmiddellijk na het einde van
Hitler's rede, gaf de zender uit Praag een
kort overzicht van den inhoud, hetwelk be
sloten werd met de woorden: „Onze eerste
indruk is, dat de heer Hitier thans niet
één, maar twee doelstellingen nastreeft De
eerste is de afstand van het Sudetenduit-
sche gebied zonder eenigen vorm van pro
ces, de tweede is de volkomen verniet ging
van den Tsjecho-Slowaakschen staat".
Hitier volgt een tactiek om binnenkort
den vollen druk op Tsjecho-Slowakije te
concentreeren. In zijn rede concentreert hij
zijn aanvallen op president Benesj en dat
cp een wijze, welke haar voorbeeld ln de
geschiedenis niet heeft. Hitier bekommert
zich niet om het feit, dat het Juist Benesj
is. die de meest oprechte pogingen in het
werk heeft gesteld om een billijke oplos
sing te verkrijgen van de minderheden-
kwestie in Tsjecho-Slowakije en om goede
betrekkingen te bewerkstelligen tussehen
Tsjecho-Slowakije en Dultschland.
Na lof te hebben gebracht aan de be
wonderenswaardige Duitsche cultuur
waarin hij was grootgebracht, heeft Jan
Masaryk, de Tsjecho-Slowaaksche gezant
le Londen, met betrekking tot Hitiers re
devoering aan Reuter verklaard: „De rede.
die ik vanavond heb gehoord, is zóó onge
lofelijk onbeschaamd en schokkend, dat ik
trotsch ben op het besluit van mijn regee
ring om een krachtige houding aan te ne
men tegen de verwekkers van een menta
liteit, die tracht de Europeesche cultuur te
vernietigen".
In Frankrijk.
De .Petit Parlslen" schrijft, dat de rede
van Hitler een zin bevat, waaruit blijkt, dat
hij zijn agressieve bedoelingen Jegens Tsje
cho-Slowakije handhaaft; niemand zal het
slachtoffer worden van deze poging, schei
ding te brengen tussehen het lot van Tsje
cho-Slowakije en de Brltsche en Fransche
belangen in Europa Deze Illusie heeft het
Foreign Office reeds verstoord door de pu
blicatie van zijn zeldzaam krachtige ver
klaring.
In de ..Epoque" schrijft Kerillis, dat de
eer van Frankrijk en Engeland, maar nog
meer hun aanzien, hun onmiddellijke vei
ligheid en hun hoogste belangen op het
spel staan. Na een rede als die van Hitler
ziet Frankrijk met cere het oorlogsgevaar
naderen. Maar evenals ln 1914 weet het,
dat het geweten der wereld met Fiank-
rijk is.
De „Echo de Paris" schrijft „Men ziet
duidelijk, dat Hitier ln zijn twist met Be
nesj niet meer terug zal willen wijken. Daar
iigt het gevaarlijke moment. De nieuwe
beweringen van Hitier worden door niets
gerechtvaardigd of verontschuldigd, geen
mcnsch met gezond verstand, die de zaak
uit zuiver menschelijlc oogpunt beziet, kan
zijn verontwaardiging bedwingen".
De „Figaro" schrijft: .Hitler heeft ver
zekerd, dat zijn memorandum niet aanzien
lijk verschilt van de Brltsch-Fransche
voorstellen. Deze verzekering schijnt de
deur open te laten voor een opheldering
van het memorandum, mits die ophelde
ring met het brute karakter heeft van
den termijn van 1 Oct., zoodat iedere on
derhandeling verhinderd zou worden."
In de „Journal" schrijft Saint Brlce:
„Als wij good begriinen, wil de termijn van
1 Oct. zeggen, dat Hitier zich niet zou kun
nen verzetten tegen een tenuitvoerlegging
van de Fransch-Britsche planhen voor 1
October. Is dat met de open deur, waar
door de vrede zich kan bewegen?"
In de „Populaire" schrijft. Blum: „Ik
doe opnieuw een beroep op Roosevelt. Zijn
eerste oproep is niet gehoord. Dat hij nog
maals zijn stem verheffe: luider en duide
lijker. Hij moet thans zijn bemiddeling
aanbieden".
Voleens de „Ordre" is do eenige hoop
van Hitler dat de Fransch-Britsche te
genstand. dieh hij niet verwacht had. zal
wijken. Daarom moeten Parijs en Londen
vaslberaden blijven.
Madame Tabouls zegt in de „Oeuvre" Uit
Berlijn te vernemen, dat Chamberlain's
mededeellng aan Hitler drie punten be
vatte, n.l. dat Frankrijk en Engeland niet
hun goedkeurihg hechten aan het memo
randum van Oodeeberg, dat, de oorlog ndod-
lollig voor Europa en de geheele wereld zou
zijn, dat Frankrijk en Engeland hun voor
stellen handhaven, maar bereid zijn een'pe
wijzigingen aan te brehgen, opdat een snel
lere afbakening der districten bewerkt kan
worden.
In Engeland.
Dc biaden zijn het er over eens. dat Hit-
Ier, wiens dreigementen en agressieven
toon zl.l betreuren, „de schepen niet ge
heel achter zich verbrand heeft, hoe we'-
nig soepel hij ook was". De verklaring ten
aanzien van de Fransch—Britsch—Russi
sche hulp aan Tsjeehe-Blowakije wordt
werm toegejuicht.
De „Times" zegt dat Hitler's rede een
ontstuimiee en vrij agressieve verklaring
Was over een geval, dat vólkomen redelijk
wordt geacht, het recht der Suflcten-Dult»
schers zich met het rijk te vereenigen. De
taal was heftig en ongematigd mac'
dit is het belangrijkste de deur
scheen niet geheel voor onderhandelingen
gesloten te worden. Het schijnt du'dclijker
dan ooit. dat een oorlog, indien hii uit
bleekt. niet door Benesj maar door Ilitlet
wordt begonnen,
De nota vnn Oodesbero viel terug toï den
slechtsten vorm van Pruislschen geest,
doordat, de taal van bullebak gebruikt
wordt. De rede van Hitler echte- gaf blijl:
van eenige verbetering ten aanzien van
sommige punten van het memorandum,
doordat Hitler zich blijkbaar bereid toon
de bot „Brifsche legioen" uit te noodigen
voor de handhaving der orde. Verder maak
te de rédP iets eoed door e.anwttzm"?n om
trent eareut'es voor de utettWe Tsi echn-
SbowaeJ'sche grenzen, w-nve1* de nota
zweeg. Dat te een belenerilk mint Maa- al
dezen verzekeringen tPh Spijt, bestant in
de openbare meenine nog ernstige twij
fel aan een behoorlijk en dragelfik voort
bestaan ven t,pf Tsterhlsehe Vólk Wat zijp
de Ui te' etlo-e Keggojingoti yen bet, Ngzl-
revlme? \VI1 men het volk vermoorden om-
de* bet 'n «m, staat, om dan on
rukken neer de araansoburpn "an Donan
Oh Balkant FnzMaod wil beslist, dat, de
gcrechtlehPld 'al nvp-winnen en het ver
trouwt. dat dit zelfs zonder geweld moge
lijk is. Wanneer echter de eene partij ge-
Praag weigert beslist.
In de nota, die Zondag door den
Tsjechoslowaakschen gezant aan Halt-
fax overhandigd fs, zegt de Tsjecho-
slowaaksche regeering, da» de eischen
van Hitler in hun tegenwoordigen vorm
volkomen en onvoorwaardelijk onaan
vaardbaar zijn. Tegen deze nieuwe en
ureede eischen, aldus de nota, gevoelt
mijn regeering zich genoopt tot den
uitersten tegenstand. tVij zullen ons
verzetten en God moge ons bijstaan.
Tsjecho-Stouakije vertrouwt, dat de
twee grootc Westelijke democratieën het
zullen bijstaan.
Men gevoelt er het brutale verlangen ln
Tsjecho-Slowakije te vernietigen als vrije
staat. Het memorandum vraagt ln feite
een annexatie bij Dultschland van een ge
bied met 3.736.000 beWoners, van wie
2.823.000 het Duitscn als omgangstaal ge
bruiken en 816.000 het Tsjechisch.
Overigens elscht het memorandum van
Hitler een plebisciet voor een gebied, waar
naast 1.116.000 Tsjechen slechts 144.000
Duitschers wonen Het memorandum be-
teekent, dat 816.000 Tsjechen bij het
Duitsche rijk zouden komen Daarentegen
zouden in de Boheemsche streken slechts
102.000 Duitschers blijven.
Deze cijfers zijn gebaseerd op de volks
telling van 1930. Het nieuwe memoran
dum van Hitler is direct gericht tegen de
essentieele basis van de republiek, welke
zich op die wijze beroofd zou zien van hoop
en een groot deel der bossc^Cn, die de
landbouwindustrieën voeden.
Od het gebied van het verkeer zouden
groote wegennetten en spoorwegen wo.den
ontwricht Voorts zou Tsjecho-Slowakije zijn
laadplaatsen aan de Elbe en den toegang
tot Bratis'ava (Pressburg) verl'ezen
Ook militair zou de republiek op grond
van het memorandum worden verlamd Het
genïele Westelijk deel van den staat zou op
genade en ongenade worden uitgeleverd
aan het Duitsche rttk en wo! zoowel ln Bo-
hemen als in Moravlë
Zooals reeds in den Praagschen radio-
omroep werd medegedeeld, is de regeerlng
van Tsjecho Slowakile er van overtuigd,
dat het mogelijk is tot een overeenstem
ming en tot behoud van den vrede te ko
men. mits Frankrijk en Engeland biljvcn
volharden bij de voorstellen van BerciztGs-
gaden, welke aan de Tsjecho-Slowaaksche
regeering worden voorgelegd en ook reads
zijn aangenomen.
Chamberlain's verklaring maakt
indruk te Berlijn.
In Duitsche officieele en politieke kringen
heeft Chamberlain's verklaring diepen in
druk gemaakt. Men zegt, dat nu het belang
rijkste de vraag is, of het voor Dultsohland
mogelijk is den respijttermljn van het
Duitsche memorandum met enkele dagen
te verlengen. De verklaring van den Brit
schen minister-president is nog niet gepu
bliceerd.
De mecning in Canada.
De openbare meening ln Canada schijnt
zich te kristalliseeran in een gevoel van
sympathie voor Engeland. Men denkt, dat
700 fabrieken geleidelijk aan den arbeid
zouden kunnen gaan voor Engeland, als
particuliere bedrijven, maar onder een zeker
staatstoezicht. Men gelooft ook, dat Enge
land en zijn bondgenooten een voorkeurs
recht voor graanaankdopen zouden krijgen
en dat de levering van levensmiddelen en
oorlogstuig aan Dultschland zou worden
stopgezet,
Dc voorzorgsmaatregelen
in Engeland.
In geheel Engeland blijven de burgerlijke
autoriteiten voorzorgsmaatregelen tegen
luohtaanvallen nemen. Er worden steeds
meer schuilplaatsen gebouwd, soms ook ln
de parken. De post heeft huis aan huls een
brochure van het ministerie van blhnen-
landsohe zaken bezorgd, waarin aanwijzin
gen voor de passieve verdediging worden
gegeven. In alle centra voor de levering
van gasmaskers worden de noodlge maat
regelen getroffen, opdat men kan voldoen
aan de steeds stijgende aanvraag.
Felle critiek van senator King.
In parlementaire kringen In Amerika zijn
de reacties op de rede van Hitier nogal ver
schillend. Senator Borah blijft ten oalit'.ek
van isolement prediken. King, de democra
tische president van Utah daarentegen
zeide: „De rede van Hitier is een uitbar
sting van hysterie. Hij heeft vandaag den
oorlogsfakkel nog niet ontstoken, doch als
hij dat morgen doet. zal de geschiedenis
hem kenmerken als den meest barbaarschen
en wreeden leider van alle tijden. Het bloed,
dat door hem zal vloeien, zal hem in een
zee van schande doen verdrinken".
Besprekingen te Brussel.
Zes lichtingen zijn onder de wape
nen geroepen.
Minister-president Spaak hoeft vanoch-
I tend een bespreking gehad met generaal
Denis, den minister van landsverdediging,
cn generaal Vandenbergen, den chef van
de grooten gsneralen staf.
Vergezeld van den minister van landsver
dediging heeft dc premier zich vervolgens
naar het koninklijk paleis begeven
De kabinetsraad is tegen vanmiddag bij
eengeroepen,
Om acht uur Belgische tijd (8 30 Amst.
tijd) zal minister-president Spaak voor de
radio een mededeellng doen
Wilson vanrnidflag weer bij Hitler.
Sir Horace Wilscn blijkt nag niet uit
Berlijn te zijn vertrokken en is om
even over twaalf vi-1 -ft de kan
selarij aangekomen voor een bezoek
aan Eitler,
Hij was vergezeld van den Britschen am
bassadeur Henderson en Kirkpatrick, den
eersten secretaris der Britsche ambassade.
De drie Engelschen zijn een half uur
bij Hitier geweest.
Incidenten in TeschcnT
Volgens berichten ifit Warschau zouden
in Teschen verscheidene incidenten zich
hebben voorgedaan uèschen Tsjechen en
Polen Officieele berichten ontbreken ech
ter hieromtrent.
De K. R. O. relayeert rede van
Chamberlain.
De K. R. O. zal hedenavond om 3.20 uur
op de golflengten 301 en 415 meter de ra
diorede van Chamberlain heruitzenden.
DE VOLKENBOND.
De erkenning van den Anschluss
besproken.
De rechtscommissie van den Volkenbond
heeft de kwestie besproken of Oottcnrijk
nog lid is van den Volkenbond en of de
bond den Anschluss erkent. De commissie
kon den Anschluss niet erkennen, van
ltteening zijnde, dat de brief der Duitsche
regeering na den Anschlusse niet een te
rugtrekking van Oostenrijk uit den bond
bèteekende. Tevens onthield de commissie
zich ervan eenig principieel besluit te ne
men of Oostenrijk nog bestaat, ja of neen.
De kwestie ontstond bij het opwerpen van
de vraag, of de Oostenfijksche bijdrage
Chamberlain zal vanavond
te 8.20 Amst. tijd voor alle
Britsche zenders een rede
houden over den interna
tionalen toestand. Hij zal
spreken in zijn werkkamer
in Downingstreet.
van 15.000 ponud per jaar nog op de be
grooting van den bond kon voorkomen. De
commissie beval aan, de Oostenrijksche
contributie te schrappen.
v,eld aangrijpt, is geweld het eenige ant
woord. Gerechtigheid en gezond vetstana
verdwijnen cn de slachting beglht
Ce „Daily Telegraph" twijfelt aan de
waarde van Hitler's verzekering, dat hij
zijn laatstên territorialen eisch in Europa
heeft gesteld. Het zou een belangrijke be
lofte zijn doch de ervaring maant tot voor
zichtigheid. De scheldpartij tegen Benesj
zal geen schade doen aan de reputatie van
een staatsman, wiens waardigheid eh oc-
iieerschlng gedurende de geheele crisis een
gunstig contrast vormeh met Hitler's onge
breidelde uitbarstingen van hartstocht
Volaen6 de „Daily Herald" zullen Enge
land." Frankrijk en Rusland de gevolgen
met kalmte eh vertrouwen onder het oog
zien Zij weten, dat zij alles hebben gedaan
om den vrede te bewaren.
Dc „News Chronicle" schrijft: „Als het
Darlement morgen bijeenkomt, zal het het
beeld bieden van eeh vereenlgde Brltsche
natte, dat Hitler misschien tot staan zal
brengen vlak voor de daad. die Zijn land
l cn het grootste deel van Europa in een
ramp zou voeren".
In Dultschland.
De Duitsche bladen staan geheel ln het
teeken van de gisteravond door Hitler uit-
eesproken rede. De „Berliner Boersenzei-
tung" schrijft: de Fuehrer heeft den dooi
de intriges van Praag ontstanen toestand
in zlin Volle beteekehls uiteengezet. Zijn rede
heeft geen twijfel opengelaten, dat het
i Duitsche geduld is uitgeput en dat hij het
recht van Duitschland en van de Sudeten-
duitschers onder dwang zal verkrijgen, in
dien het niet vrijwillig geschiedt
Op Benesj zijn de schijnwerpers
der wereld gericht. Hit moet het
recht zijn vrijen loop laten, of hij doet
rie catastrophe ontstaan, waarvan hij het
sla-htoffer zal worden D' Vo-lkis' he Beo-
bachter" schrijft- de redp van den Fuehrer
Was het laatste woord flat in dit -inflict
floor Duitschland is gesprok-" Tv,-,n, moet.
datgene wat ons toebehoort i aHijk door
BénesJ gegeven worden, en wel zonder ebt-1
canes en zonder verder uitstel. Niemand ter
wereld kan er thans nog aan twijfelen, dat
één enkele man thans verantwoordelijk is
voor oorlog of vrede: Benesj.
Het „Berliner Tageblatt" schrijft: de
Fuehrer heeft den volkeren van Europa nog
eens doen zien. wat Duitschland voor den
vrede gedaan heeft en tevens wat Dultsch
land eischen moet. opdat eindelijk 31/: mll-
lioen Duitschers vrede en vrijheid krijgen.
Welke staatsman kan van zichzelf beweren,
dat hij met zulk een taaie energie voor den
vrede van ons werelddeel gewerkt heeft als
Adolf Hitler? Welke staatsman en welk volk
heeft grootere offers voor den vrede ge
bracht als Duitschland?
In Italië.
De bladen wijzen op het onwrikbare be
sluit van den Fuehrer per 1 October de
Sudetenduitschers te bevrijden van de on
derdrukking van Praag.
De „Messagero" schrijft: na de verzoeken
Van Hitier, welke gematigd zijn. en overeen
komstig het ideaal der nationaliteit, valt
het niet te denken, dat Parijs en Londen de
manoeuvres van Benesj, welke een gevaar
Voor den wereldvrede vormen, zouden be
gunstigen.
De „Popoio di Roma" zegt. dat Hitier den
toestand heeft opgehelderd. Het blad plaatst
de kwestie der verantwoording van een
eventueel conflict voor het geweten der
wereld.
In Amerika.
Dc rede van Hitler is te Washington aan
dachtig aangehoord De heftige taal van
Hitier werd vrij ernstig geacht. In afwach
ting van commentaar uit. gezaghebbende
kringen kan slechts gezegd worden, dat het
Amerlkaansche publiek er vooral door ge
troffen is, dat Hitier niet de minste toespe
ling op Roosevelt's oproep gemaakt heeft,
men heeft dat met een gevoel van onbeha
gen opgemerkt Overigens Is d" meening, dat
flp rede geen wijziging in d- grondgegevens
'••»n deze crisis hrengt
Het, antwoord van Benesj op Roosevelt's
iproep werd onmiddellijk na de rede van
Hitier verspreid. Het contrast tussehen beide
documenten is zeer opgevallen.
Het blijkt, dat het telegram van Roose
velt in dezelfde bewoordingeh tevens aan
Horthy en Mosclki, de Hongaarsche en
Poolscne staatspresidenten, is gezonden
Chamberlain en Daladier hebben in har
telijke bewoordingen den Amerikaanschen
president gedankt voor zijn initiatief.
Chamberlain's antwoord luidt: De Britsche
regeering heeft met groote erkentelijkheid
het telegram ontvangeh dat president
Roosevelt aan haar en de andere betrok
ken regeeringen heeft gericht. Het is in
derdaad van het grootste belang dat thans
geen beslissingen worden genomen waar
van geen terugweg meer mogelijk is. Dc
Britsche regeerlng heeft gedaan en Is nog
doende al wat mogelhk is om een vrede
lievende oplossing te bereiken en zal haat-
pogingen niet staken zoolang er de ge
ringste kans blijft. Zij heeft zelfs vandaag
nog een laatste nieuwe poging gedaan. De
woorden van den president Zullen allen
aanmoedigen, die bij deze poging wen-
schen mee te werken De Britsche regee
rlng stemt van ganscher harte ln met het
beroep van den President en vertrouwt,
dat andere betrokken regeeringen hetzelf
de zullen .doen.
Daladier heeft namens de Fransche re-
ceering op Roosevelt's beroep op Hitier en
Benesj het volgende geantwoord:
„Uw ontroerend beroep bereikt mij te
Londen op het oogenblik, dat de Fransche
regeerlng in nauwe samenwerking m6t de
Brltsche een uiterste poging doet om het
laatste middel te vinden tot een minnelijke
schikking van het conflict, dat den vrede
bedreigt. Ik hecht er buitengewone waarde
pan. dat op zoo plechtige wijze onder Uw
hoog moreel gezag herinherd wordt aan de
verknochtheid van het heele Amerikaan-
sche volk aan de beginselen van het Kel-
logg-pact. Onzerzijds trouw zoowel aan den
géést als aan de letter van het verdrag,
zullen wij ons door geen moeilijkheid laten
ontmoedigen om te zoeken naar een for
mule voor een ontspanning, welke ln over
eenstemming zou zijn met de waardigheid
en de belangeh van de betrokken partijen.
Wij hebben vertrouwen om tot het einde
hel ideaal van rechtvaardigheid en vrede
na te streven, dat onze beide volken ver-
eenigt."
In zijn antweord op de boodschap van
Roosevelt, zegt de president van de Tsje-
rho-Bldwaakeehe republiek, Benesj., dat
Tsjccho-Siowakije zich zal verdedigen wan
neer het wordt aangevallen. Tsjecho-Slo
wakije is er, met u. diep van overtuigd dat
ten norlog geen problemen oplost en flat
ln dit geval rede, verstand, menschelljk-
hpid en de beginselen van recht bchooren
te overwinnen. Hoewel Tsjecho-Slowakije
tot dusverre reeds de grootste offers heeft
gebracht bij de onderhandelingen welke
hebben plaats gevonden, offers welke de
vitale belangen van het land naken, breekt
het de onderhandelingen niet af omdat
het wenscht dat het conflict langs vrecd-
zamen weg geregeld wordt. Ik geloof zelfs
nu nog dat het geschil geregeld kan wor
den in een geest van overleg, zonder dat
geweld gebruikt, moet worden en de ge
heele Tsjecho-Slowaaksche natie hoopt dat
dit nog het, -eval zal kunnen zijn.
D.N.B publiceert Rooscvelts beroep niet.
Geen der Duitsche bladen publiceert het.
Uit Berlijn meldt Havas: Bevoegde Duit-
I sche kringen zeggen naar aanleiding van
het beroep van president Roosevelt, dat dit
beroep „uitsluitend gericht moest zijn tot
Praag. Duitschland doet bovenmenschelijke
Pogingen den vrede te redden. Indien de
Tsjechen weigeren zich aan het memoran
dum van Godesbsrg te onderwerpen, zijn
zij het. die oorlog willen. De tegen Tsje-
choslowakije beoogde inmenging is slechts
een eenvoudige politiemaatregel. Zii heeft
niets te maken met al dan niet uitgelok-
ten aanval".
Te Berlijn verwondert men er zich over.
dat Frankrijk en Engeland niet. met har
telijke instemming dezen politiemaatregel
goedkeuren.
Van den Britschen premier werd ver
wacht, dat hij naar Godcsberg de Instem
ming der beide mogendheden zou over
brengen. De houding van Engeland heeft
daardoor teleurstelling gewekt
De in Engeland gegeven commentaar op
het Duitsche memorandum vergroot deze
teleurstelling. Van het oogenblik af. dat
Chamberlain twee malen naar Duitschland
ging, was men te Berlijn van moening, dat
alles mogelijk was. zegt Havas.
De presidenten van Argentinië en Bra
zilië steunen Roosevelt's oproep.
BINNENLAND.
De «taking,-welke gistermorgen aan ce
Aa-werken rondom Helmond is uitgebro
ken. behoort tot het verleden. Vanochtend
hebben alle tewerkgesteldén den arbeid
hervat.
Het 24-man-ploegenstelsel, dat gister
morgen werd ingevoerd en aanleiding lot
de staking gaf. Js echter vervallen. Voor-
loopig geldt hetzelfde stelsel als tot dus
verre. Heden zullen door de arbeidsinspec
tie te 's-Hertogenbosch besprekingen wor
den gevoerd, om de onbillijkheden, welke
aan dit stelsel kleven, zooveel mogelijk weg
te nemen, waardoor de zwakkere arbeids
krachten toch tot een behoorlijk loon ko
men, zonder dat dit gaat ten koste der
sterkeren
Gisteravond is te Helmond in de zaal
der RK. Werkliedenvereeniging een ver
gadering gehouden der circa vierhonderd
aan de Aa-werken te werk gestelden uit
Helmond. waarin o.m. verklaard werd, dat
Zij Zich bij de staking niet aoor de Bos
schenaren op sleeptouw hadden laten ne
men Van de bestuurstafel werd aange
spoord het werk te hervatten, hetgeen
vanochtend is gebeurd.
HET AUTO-ONGELUK BIJ OUDEWATER.
De slachtoffers van het auto-ongeluk,
die iïl het ziekenhuis te Gouda zijn opge
nomen, zijn de chauffeur van den reiswa
gen van hel reisbureau Stoep, de heer
Linthout, uit Den Haag, mevrouw de Graaf-
Dcnselaar. eveneens uit Den Haag, de heer
8. Nijenhuis en de heer H. Nachtegaal, bei
den uit Utrecht.
MILITARIA.
Op 29 September a.s. komt 1/3 gedeelte
der onderofficieren van de lichting 1928
voor 17 dagen onder de Wapenen bij 6 R.V.A.
Op 6 October komen de korporaals en
manschappen der onbereden artillerie van
de lichting 1928 eveneens bij 6 R.V.A. voor
herhalingsoefeningen onder de wapenen.
Heden is de verbouwing gereed geko
men van dé kruidenierszaak van den heer
L. van Klaveren, in de Cobetstraat 77, die
daar reeds sinds een 8-tal jrren gevestigd
is. Het Interieur heeft een algeheele en
fraaie verbetering ondergaan. Wij noemen
o.a. de ruime uitstalkasten, afgezet door
het mooie prof. Wen-delglas. de nieuwe toon
bank en vitrine mét indirects verlichting
?oodat de artikelen prachtig tot hun recht
'compn De architect dé heer Fr**-»* Noest
heeft deze verbouwing practisch uitgevoerd
met behulo van de firma's P-'s 'electrici-
e:t) en Bleys (schilderwerk) Het aanzien
van dezen winkel is door deze aantrekkelijke
restauratie ten zeerste verhoogd.
AMSTERDAM. 27 Sept.
De door Rijkskanselier Adolf Hitler gehou
den redevoering is door de geheele wereid met
gespannen aandacht gevolgd.
Hoewel deze rede waarschijnlijk op zeer uit-
eenloopende wijze wordt geïnterpreteerd, zijn
in ieder geval toch geen onmiddellijke geweld-
maatregelen aangekondigd, zoodat er nog ruim
te blijft voor onderhandelingen. Wel is waar is
de tijdsruimte, die nog beschikbaar is om tot
een minnelijke schikking te geraken kortmaar
er ls tóch nog een kans. dat men een allesver-
nielenden oorlog zal weten te voorkomen. Het
heeft overigens geen nut zich te verdiepen in
gissingen omtrent de ontwikkeling van de situ
atie. Dc onzekerheid waarin men verkeert is
zeker nog niet verdwenen. Hedenmorgen werd.
dit weerspiegeld door de prijsbeweging van den
Amerikaanschen dollar, die wederom vraag
ontmoette. En dit vormt een aanwijzing dat de
vrees voot- oorlóg nog onverminderd blijft be
staan. Op de beurs te New York heeft eioh
gisteren opnieuw een reactie voltrokken en ook
thans moest dit weer worden toegeschreven
aan de ongerustheid omtrent den politieken
toestand in Europa. Alvorens men weet waar
aan men zich met betrekking tot de tegenstel
lingen in Europa te houden heeft, kan niet
worden venvacht, dat het gevoel van onzeker
heid. waaronder de beurzen de laatste dagen
sterk te lijden hebben gehad, zal verminderen.
De middagoeurs.
De effectenbeurs had heden een wisselvallig
verloop. Bij dc opening bestond een vaste stem
ming en vrijwel alle aandeelen. welke de laatste
dagen aan een heftige inzinking onderhevig
waren geweest, verkeerden krachtig in herstel.
Het duurde echter niet lang of er kwamen
weer verkoopers aan de markt en daardoor werd
op de koersen een druk uitgeoefend, zoodat een
gedeelte van de aanvankelijk, ten opzichte van
gisteren behaalde koerswinst, verloren ging. De
stemming te Amsterdam werd vooral later op
den middag in hooge mate beïnvloed door de
zwakke tendenz te Londen, en door de zeer
scherpe reactie van het pond sterling, dat tot
de omgeving van 8.83 daalde. Hierdoor werd on
willekeurig een gevoel van gróote onzekerheid
te voorschijn geroepen.
De handel was van kalmen aard en ook thans
was er geen spoor van opgewondenheid. Op
sommige afdeelingen ontwikkelde zich desniette
min toch nog al wat affaire. Van de Petroleum -
fondsen werden. Koninklijke in vaste houding
ingezet en daarna kon nog een kleine verbete
ring worden waargenomen. Vervolgens echter
kwam er nogal materiaal aan de markt, in ver
band waarmede zich een vrij sterke inzinking
voltrok. De overige toonaangevende fondsen ge
droegen zich op analoge wijze.
H.V.A.'s openden belangrijk boven het vorige
peil. doch konden zich niet handhaven en zagen
geleidelijk aan weer een vijftal procenten ver
loren gaan. Van de Industrleelen weerspiegel
den de Philipsaandeelen de wisselvallige beurs-
tendenz het getrouwst. Aanvankelijk kon ten
opzichte van gisteren een herstel van een goede
tiental punten worden waargenomen en bewoog
de koers zich weer boven de 200%, geleidelijk
aan voltrok zich een reactie en kwam de koérs
weer beneden die grens. Unilevers, die bij de
opening vast gestemd wren, liepen geleidelijk
aan een paar punten achteruit. Aku's hadden
een zeer stille markt en waren in doorsnee Iets
hooger. Op de Rubberafdeeling konden Amster
dam Rubbers een koerswinst van eenige procen
ten behalen, doch nadien werd dit avance weer
grootendeels te niet gedaan. Voor de incourante
soorten kwamen de noteeringen op onregelma
tige wijze tot stand. De Tabaksmarkt was stil.
D? bekende Sumatra-aandeelen waren ver
houdingsgewijze niet veel veranderd. De Scheep
vaartpapieren trokken matige belangstelling en
waren prijshoudend. Voor Aïuerikaansche fond
sen werd eenige belangstelling aan den dag ge
legd. Vooral in Staalaandeel°n en Anaconda's
ontwikkelde zich eenige affaire, waarbij boven
de vorige koersen werd gehandeld.
Op de beleggingsmarkt was de stemming veel
verbeterd. De Ncderlandsche Staatsobligatiën
werden ove^ de °:cheel9 linie hooger genoteerd
en vooral d° oblieaties uit d* jongere emissies
v aren veel heter gedisnoneerd.
De Oude Schuld werd wel hooger afgedaan,
doch de veranderingen waren niet van ingTii-
penden aard. Voor Fransche fondsen was de
stemming iets verbeterd, doch het. was niet
gemakkelijk transacties tot stand te brengen.
Duische fondsen hadden eön ongeartimcerd
voorkomen. ho°wel dit niet uit de noteeringen
bleek, want in énkele gevallen werd zelfs hoo
ger afgedaan.
VERHOOGING VAN HET FRANSCHE
DISCONTO.
De Bank van Frankriik heeft het disconto
verhoogd van 2'/* oo 3 orocent de belee-
ningsrente oo effecten van 31'* on 4 procent
en die der voorschotten op 30 dagen van
2' 2 op 3 procent.
WISS Ei KOERSEN
Londen 8 84 <8.92); Eerlijn 74 - (74 30);
Parijs 4.96» 't (4 99 1 4' Brussel 31.53 (81 69);
Zwitserland 42.— (42.—); Stockholm 45 50
'44.87'/*)Oslo 44.40; New Yo^k 187
M.87Vü); Lire 6.55.
Prolongatie 1 pet., nart disc 1 3/4,
Daggeld 1/4.
Registermaiken 24'2. Credit! Sn?v-m?r-
ken 6 3/4; Effectensperrmarken 6; Reis
marken 41'/2, Bankpapier 211/4.
Tussehen haakjes zijn de koersen van
gisteren.
3—1
