Diverse leiders over het vraagstuk van Tsjecho-Slowakije LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 12 September 1938 Derde Blad Scherpe en tot kalmte manende woorden P sla Ve>Tr A boog A* a3tlem Benesj voor de radio. In zijn Zaterdag door de radio verspreide toespraak noodigt Benesj, de president van Tsjecho-Slowakije, de bevolking uit kalm te blijven. Benesj. Gezien den algemeenen toestand, legde de president daarover geen verklaring af. Hij deed uitkomen, dat alle problemen, welke in andere landen slechts door onrust konden worden geregeld, in Tsjecho-Slo wakije in orde en kalmte werden geregeld. De eenige kwestie, welke moeilijkheid heeft gegeven en nog in het land op te lossen blijft, is de nationaliteitenkwestie. De door dc regeering uitgewerkte plan nen moeten in staat stellen ook deze aan gelegenheid te regelen. De president besloot zijn toespraak met de volgende woorden: „Wanneer ik van daag op deze wijze spreek tot de bevolking van dit land, is dat niet uit vrees voor de toekomst. Ik ben nooit bang voor mijn le ven geweest. Ik was altijd optimistisch en mijn optimisme ls vandaag sterker dan ooit. Ik heb een onschokbaar vertrouwen in onzen staat, in zijn gezonde constellatie, in zijn kracht, in zijn sterkte, in zijn weer standsvermogen, in zijn prachtig leger, in zijn ontembaren geest en in de toewijding van zijn geheele volk. Ik weet, dat ons land als ovenvin- naar uit de tegenwoordige moeilijkhe den zal komen. Laten wij dus allen krachtig zijn in het vertrouwen, dat wij deze tijden te boven zullen komen. Laten wij onze kalmte bewaren. Laat ons vertrouwen hebben in ons zelf, in onzen staat en zijn voorspoedige ont wikkeling. Laat ons bereid zijn offers te brengen, maar laat ons optimistisch zijn, zelfs in de moeilijkste tijden. En vooral laat ons niet vergeten, dat ver trouwen en goede wil bergen verzetten en dat zij ons zullen ln staat stellen gelukkig te voorschijn te komen, zelfs uit de tegen woordige Europeesche onrust. Ik groet u er. ik dank u. Rede van Goering. Rijksminister Goering heeft te Neuren berg een uitvoerige rede gehouden voor het arbeidsfront en daarin ook de inter nationale vraagstukken aangeraakt. Wij ontleenen aan deze rede: „Toen de verdediging van het rijk moest worden verzekerd, heb ik een verordening moeten teekenen. Dat viel mij niet makke lijk. maar daar het er om ging in het Wes ten een barrière op te richten, heb ik niet geaarzeld. Ik heb een verplichten arbeidsdienst Ingesteld en de arbeiders gaven hieraan vrijwillig gevolg. (Applaus). „Wij wachten de onvermijdelijke dingen af, aldus Goering. Wij hebben gedaan wat wij konden om het Rijk eer en veiligheid te geven. Ondanks alles is de as Rome-Berlijn hechter dan ooit. Groot-Brittannië kletst zoo over vrede, dat liet er goed aan zou doen het oude land der Joden vrede en orde te geven. Duitsehland en Italië vor men in Europa, met Japan in Azië, het eenige bolwerk tegen de wereldpest van het bolsjewisme. Duitschlancl is verzekerd tegen iedere blokkade, de luchtmacht, het land leger en de vloot zijn bezield door een on schokbaar vertrouwen in de overwinning. Nimmer in zijn geschiedenis was het zoo hecht geconsolideerd. Een over een enorme uitgestrektheid versterkte zone beschermt het Rijk tegen iederen aanval. Geen enkele macht ter wereld zal ooit meer door een dergelijk land trekken." Goering. Sprekende over de internationale poli ce spanning zeide Goering: „Een kleine fractie der Europeanen plaagt andere menschen, die haar worden toevertrouwd en veroorzaakt aldus onrust in Europa. Maar in plaats van het centrum van deze onrust op te zoeken, zoekt men de grens. Wij weten, dat het onduldbaar is. dat dit volk zonder cultuur, men weet zelfs niet, om de waarheid te zeggen, waar het van daan komt, zich zóó kan gedragen Jegens een groot beschaafd volk." Na den Tsjechen te hebben verweten zonder ophouden de Sudetenduit- schers te molesteercn, beschuldigde Goering Moskou en. de Joden. „Wij weten, wie achter deze belachelijke dwergen van Praag staan: Moskou en de eeuwige Joodsche ophitsing". Goering zeide verder: „Wij zijn vast besloten de bevelen van onzen Führer te volgen, waarheen hij ons zende. Wij waren steeds schutters en hebben nimmer in onze broek gedaan". Na zijn aanvallen op de Tsjechen ver klaarde Goering: „Men deed beloften, welke men -nimmer nakwam. De wereld weerklinkt opnieuw van oorlogskreten. Men heeft opnieuw schuldigen gevonden: Duitsehland en Italië, die beide leiders hebben van een buitengewone verantwoor delijkheid. Het gaat er niet om te weten, wie het meest over vrede kletst, maar wie het meeste voor den vrede doet. Duitsehland is steeds bereid zijn krach ten te geven voor de veiligheid van de natie, hetzij met werkgereedschap, hetzij met het geweer. Het was reeds noodig tien uur te werken en zelfs langer; de werktijd is niet, zooals in de bureaux, waar men den penhouder neerlegt als de klok zes uur slaat. De func- tionnarissen zijn thans voortdurend in dienst. Dit beloof ik u, die werkt: nimmer zullen overuren en extra inspanning voor persoonlijke voordeelen worden benut. Steeds zal men er een beroep op doen voor de grootheid van het Rijk. „Indien wij onze koloniën hadden be houden. zouden wij niet zooveel krachts inspanningen behoeven te ontplooien. Wij kunnen slechts verbruiken, wat wij zelf produceeren". Goering betoogde vervolgens, dat het levenspeil dit jaar ls gestegen. „Er blijven nog vele dingen te wenschen; het komt voor, dat men in plaats van een pond boter slechts een half pond heeft, dat men in plaats van een varkenscotelet slechts een stuk rundvleesch heeft, maar dat zijn dingen van geen belang". Toen Hitier aan de macht kwam. dacht het buitenland, dat hij op het economische vraagstuk zou stranden. Wat men toen een economisch probleem noemde, was het egoïsme van iedereen. Thans doen de na- tionaal-socialistische economische opvat tingen zich gelden. In het centrum van het bedrijfsleven staat het volk en niet het voordeel voor den individu. Over de daling der koersen aan de beurs verklaarde Goering: In het natïonaal-soeialistische eco nomische leven heeft de beurs geen enkel belang meer. Wanneer iemand, zijn rijksleening- papieren verkoopt, wil dat zeggen, dat hij bereid is, al wat goed aan het Rijk is te. aanvaarden, maar dat hij het geen enkel vertrouwen wil geven. Er zijn lieden, die bankbiljetten oppotten. Ik zal dat van zeer nabij gadeslaan, opdat het Rijk er niet onder lijde. Het zou kunnen gebeuren, dat degenen, die bankbiljetten oppotten, zouden kun nen constateeren, dat deze biljetten van den eencn dag op den andere aan de circulatie zijn onttrokken. Goebbels aan het woord. Goebbels heeft te Neurenberg een rede gehouden over nationaal-socialisme, bolsje wisme en communisme. Deze drie begrip pen staan met elkaar in tegenstelling, zoo zeide hij, behalve wanneer het om politieke kwesties gaat. Dan ziet men een eenheids front van democratie en bolsjewisme is een slecht opgevoed zoon van de democratie. De democratie heeft het bolsjewisme ter wereld gebracht, voedt het op en schenkt het levensmogelijkheden. Hierdoor begrijpt men, aldus de mi nister voor propaganda, waarom bolsje wisme en democratie elkaar altijd weer vinden als het gaat om de gemeen schappelijke vervolging van autoritair - nationalistische staatsopvattingen, want de autoritair nationalistische staatsgedachte vormt het nieuwe, waar door de Frainsche revolutie is overwon- Goebbels kwam ln dit verband over den Volkenbond te spreken welke voortgeko men is uit de geesteswereld der democratie. Dc Volkenbond heeft de anarchie in China aangemoedigd, door Japan tegen te wer ken. de anarchie in Duitsehland, door Hit- Ier tegen te werken, de anarchie in Italië door Mussolini tegen te werken en in Spanje heeft hij geen woord van verwijt tegen Rusland gevonden, dat door de radio de anarchie in het land verbreidde. Volgens Goebbels hebben de democrati sche politici van de geloofsvervolgingen in de Sovjet-Unie en in rood-Spanje geen no titie genomen. De pers is bijzonder voorin genomen. Dal blijkt bij de conflicten in Spanje en China. Na cijfers gegeven te hebben van luchtbombardementen door links-Spaansche vliegtuigen, beweerde Goebbels dat de democratische pers daar over niets geschreven heeft, al waren deze misdaden „duizendmaal onmenschelijker dan de gefantaseerde beweringen over na- tionaal-Spaansche of ook Japansche lucht bombardementen." Uitvoerig betoogde Goebbels voorts dat de democratie het chaotische ge stook van den Komintern vrij toelaat. In dit verband kwam Goebbels op Tsje cho-Slowakije. Praag is organisatorisch de zetel van de bolsjewistische samen zweringen tegen Europa. Het herbergt het „Midden-Europeesche bureau" van de Komintern. Rede van viscount Samuel. In een te Kettering uitgesproken rede, heeft viscount Samuel, de leider der libe rale oppositie in het Hoogerhuis. gezegd, er van overtuigd te zijn, dat Hitier niet een bewust voornemen kan koesteren een Europeeschen oorlog te ontketenen, wel wetende, dat zulk een oorlog in de tegenwoordige omstandigheden een bijna zekere nederlaag en den onder gang van zijn eigen land tot resultaat zou hebben, alsmede het einde van zijn bewind en de vernietiging van al zijn ondernemingen. Samuel. Evenwel is men bevreesd voor een falen van Hitler's berekening in de Tsjecho-Slo- waaksche kwestie, indien hij zou meen en-, dat het gebruik van geweld geen Europee schen oorlog met zich mede zou brengen. Samuel keurde goed, dat de regeering zich niet onvoorwaardelijk aan Tsjecho- Slowakije gebonden heeft, hetgeen de po sitie der Tsjecho-Slowaaksche kringen, die geen concessies aan de minderheden willen doen, versterkt zou hebben en de taak van Runciman onmogelijk zou gemaakt hebben. Spr. vervolgde aldus: Het is altijd verkeerd, dreigende woor den te uiten. Evenwel heeft de regee ring aan Duitsehland reeds duidelijk te verstaan gegeven, dat indien het van geweld gebruik maakt, liét stellig on mogelijk is Engelands neutraliteit te waarborgen. Tenslotte was Samuel van meening, dat de jongste voorstellen van Praag in hun groote lijn zeer redelijk zijn en geen en kele verontschuldiging voor het gebruik van geweld nog openlaten. De door de „Times" aan de hand gedane oplossing (t.w. afstand doen der Sudeten-Duitsche gebieden) acht te hij betreurenswaardig. Verklaring van Sarraut. Bij de inwijding van een monument heeft de Fransche minister van binnenlandsche zaken, Albert Sarraut, een rede gehouden waarin hij zeide: ..Als het volk zich in dienst van de grootheid van het land wil stellen, is in Frankrijk niets onmogelijk. Als morgen het uur van gevaar zou komen, zou Frankrijk onmiddellijk weer even eensgezind zijn als het was in vroeger jaren, wanneer een buiten- landsch gevaar dreigde. Laat het bui tenland zich daarïn niet vergissen. Sarraut. De handhaving van den vrede vraagt van alle Franschen stoffelijke offers of doctri naire offers. Wij moeten eensgezinder dan ooit rondom de regeering van nationale verdediging staan. Het Fransche volk zal een homogene massa zijn, waarbij zich on getwijfeld de elementen van wijsheid en gezond verstand die nog zoo machtig zijn in de wereld, zullen scharen. Daardoor zal de vrede eens te meer ge red worden". Sarraut herinnerde in dit verband aan de ondubbelzinnige waarschuwingen van Halifax en de treffende rede van den Ame- rikaanschen gezant. Frankrijk, zoo zeide hij, blijft bereid iederen staat de hand te reiken, die nooit verraden heeft, maar die ook nooit beefde. Het Engelsche standpunt. Bij uitstek bevoegde Britsche kringen, die alleszins in staat zijn, het standpunt van hun land uiteen te zetten, hebben voor de vertegenwoordigers van de pers commen taar geleverd op den internationalen toe stand en de houding van Engeland te dien aanzien. Men kan aannemen, dat deze ver klaring volkomen de inzichten van de Britsche regeering vertegenwoordigen. De Britsche regeering, aldus werd verklaard, is er zich van bewust, dat de Tsjecho-Slowaaksche kwestie het uitgangspunt voor een gewapend con flict zou kunnen zijn, doch zij gelooft nog steeds, dat het mogelijk is, dit vraagstuk met vreedzame middelen op te lossen. Het Ls volgens bedoelde kringen van het grootste belang, dat de onderhandelingen voortduren. Niets zou rechtvaardigen, dat de onderhandelingen worden afgebroken om plaats te maken voor een krachtdadi ger oplossing. Zoolang Runciman te Praag blijft, ziet men geen enkele reden waarom geen oplossing zou worden gevonden. Het reit, dat zich nieuwe moeilijkheden zouden kunnen voordoen, zou geen reden zijn. het bemiddelingswerk voort te zetten: Dit is de meening van de Britsche regeering en die van alle andere. Voorts verklaart men, dat Engeland niet afzijdig zou kunnen blijven in een algemeen conflict, waarin de integri teit van Frankrijk zou worden bedreigd. Het ls van het grootste belang, dat de Duitsch regeering niet meent tegen Tsjecho-Slowakije ongestraft een snelle en met succes bekroonde veldtocht te kunnen beginnen, zonder te moeten vreezen voor inmenging van Frankrijk en zelfs van Engeland. Tenslotte verklaart men, dat de regee ring der Vereenigde Staten voortdurend volledig door de Britsche regeering van de ontwikkeling van den toestand op de hoog te is gehouden. Het is ook te dien einde, dat de Amerikaansche ambassadeur van middag door Halifax ontvangen is en ver volgens een langdurig onderhoud met Chamberlain heeft gehad. 901 (fngez. Med.) Delegatie bij Runciman. Lord Runciman, die sedert Vrijdagavond op het slot van graaf Czemin te Petersburg aan den weg KarlsbadPraag vertoeft, heeft gistermiddag een delegatie van de Sudeten-Duitsche partij onder leiding van den afgevaardigde, Wollner. ontvangen. Woliner zette de grieven der Sudeten-Duit- schers uiteen en besloot met de woorden „wij schenken aan de Tsjechische beloften geen geloof meer. Wij vertrouwen op uw lordschap, dat u alles wat ln uw vermogen ls, doen zult. opdat ons recht gedaan wordt." Runciman liet door een tolk verklaren, dat hij met de diepste sympathie kennis had genomen van de onder zijn aandacht gebrachte gevallen van onrecht en het meegebrachte actenmateriaal zou bestu- deeren. Hij verzocht echter wel in het oog te willen houden, dat hij niet almachtig is. Een uit duizenden menschen bestaande menigte, die voor het slot wachtte, riep in spreekkoor: „Wij willen autonomie heb ben". Toen lord Runciman met zijn vrouw en Wollner op het terras verscheen kwam er geen einde aan het gejuich. Voortdurend riep de menigte „beste lord. maak ons vrij van Tsjecho-Slo wakije". Runciman liet Wollner aan de menigte dank zeggen voor haar komst en verkla ren. dat 'nlj hoopte, de diepe kloof, die beide naties scheidt te overbruggen. Uit dc menigte weerklonk de roep „volksstem ming." In het Engeisch sprak Runciman ten slotte nog de volgende woorden, die door graaf Czemin in het Duitsch werden ver taald: „Mijn beste Duitsche mannen en vrouwen, gij leeft hier in een wonder schoon land, zeker een der mooiste op aarde. Moge God dit schoone land den vrede schenken". De menigte brak hierop spontaan in ge juich uit. Een motie van Tsjechische en Duitsche oudstrijders. De vertegenwoordigers van 15 organisa ties van Tsjechische en Duitsche oud-strij ders. die in Praag vergaderd hebben, heb ben een resolutie goedgekeurd, waarin o.a. gezegd wordt: Wij verzoeken allen burgers van ons land ertoe bij te dragen de rust te verzekeren, opdat alle netelige kwesties, die onze be langen raken, worden opgelost in rust en overleg en voor het welzijn van den staat, zijn nationaliteiten en de geheele wereld. Wij richten ons tot de pers met het ver zoek zorgvuldig publicaties te vermijden, welke de verschillende nationaliteiten kun nen kwetsen. Wij hopen, dat dank zij de medewerking van alle burgers der repu bliek, een eerlijke oplossing gevonden wordt en men erin slaagt de nationaliteiten te verzoenen. Incidenten. Te Fischem bij Karlsbad kwam het Za terdagavond tot een botsing tusschen een lid van de Sudetenduitsche partti en een Marxist, die den Sudetenduïtscher voor Deutsches Schwein" uitschold. De Sudetenduitscher eischte van een politie-agent, die zich in de buurt bevond, dezen Marxist te arresteeren. wat de politie, agent echter weigerde. Hij ging vervolgens met den politie-agent naar de wachtpost om aangifte te doen In de wachtpost werd hem door een politie agent echter de pet van het hoofd getrok ken. Hli werd met een gummistok geslagen. Toen dit bekend werd verzamelden zich ongeveer 10 000 personen voor de wachtpost en eischten de ln vrijheidstelling. De achter de menschenmenlgte staande communisten wierpen steenen en latten naar de menigte. Ook vielen er eenige schoten. De politie trok zich hierna terug. Tenslotte gelukte het den kringleider Tschoerner, de invrijheid stelling van den man. die bewusteloos naar buiten gedragen moest worden, te' bewerk stelligen. Toen de menigte den bewustelooze zag. die naar het ziekenhuis moest worden ver voerd, maakte zich een groote opwinding van haar meester. Het kwam tot botsingen met de politie, waarbij 4 Sudetenduitschers, waaronder een jongen van 9 jaar, gewond werden. In Praag heeft de Duitsche bevolking protestbetoogingen gehouden wegens de sluiting van een Duitsche bioscoop. De politie trad met den gummistok tegen de betoogers op en verwondde 20 personen. In Gablonz was het Raadhuis bij een feestelijke gelegenheid met vlaggen getooid. Het districtbestuur eischte. dat de Sudeten, duitsche vlag zou worden ingehaald. De burgemeester protesteerde bij den minister, president doch er kwam een tweede bevel, dat de vlag moest worden verwijderd. Ten slotte verscheen de politie om de vlag in te halen. Nieuwe protesten van den burge meester, zelfs bii president Benesj en Lord Runciman. Bii de begrafenis van den functionnaris der Sudetenduitsche partij, Knoll. te Ja- gemdorf, heeft kringleider Barwig namens Konrad Henlein een lijkrede gehouden, waarin hij o.a. zeide: „Wij staan aan het graf van een vriend, van wien het officieele bericht zeide, dat hij bij zijn arrestatie door zelfmoord een eind aan zijn leven gemaakt heeft. Het is niet de eerste maal. dat iemand met een hoopvol leven voor zich in de gevangenis gebracht wordt en daar als Hik wordt uit gedragen. De schuldkwestie bleef daarbij gewoonlijk onopgehelderd. Wij hebben den heiligen plicht er voor te zorgen., dat het offer der dooden niet vergeefsch is geweest. Steeds hebben wij offers moeten brengen en steeds waren wij de schuldigen, waren wij de beklaagden, die ook al hadden zij honderdmaal gelijk, steeds onrecht moesten verduren. Thans is het echter anders. Wij zijn aanklagers geworden en verheffen onze stem voor de geheele wereld en eischen, dat wanneer wij in dezen staat moeten leven, men ons moet geven, wat wij noodig hebben om te leven. Dit recht, Duitsche mannen en vrouwen, gebiedt ons aaneen te blijven Het drijft ons van dit graf weg tot nieuwe daden, drijft ons naar den strijd voor die idealen, die ook het leven van dezen man vervulden, in den strijd om recht en vrijheid, tegen geknecht- heid en tyTannie. Na de begrafenis heeft zich een incident afgespeeld, dat spoedig kon worden bijge legd, een Tsjechische dokter reed op een stoet met Sudetenduitsche vlaggen :n, waarop de verontwaardigde menigte de ruiten van de auto stuk sloeg Het incident werd echter bijgelegd Zaterdagavond hebben zich drieduizend personen, voor het meerendeel Henleinisten. verzameld op het marktplein te Mohelnice. De menigte schreeuwde .één rijk, één volk. één Fuehrer" en zong het Horst Wes- sellied en het .Deutschland ueber Alles De politie werd door de betoogers aange vallen. Te Jablonec hebben tweeduizend mani festanten heropening van een door de autoriteiten gesloten bioscooptheater ge- ëischt. Na een toespraak van een partij leider gingen de betoogers uiteen. Eenige uren later kwamen honderden Henleinisten te Wimplek bijeen om vrijlating van een politiek gedetineerde te vorderen. Ook hier ging men uiteen na een toespraak van een leider. Te Liberec heeft zich een incident afge speeld waarover het politierapport de vol gende bijzonderheden verstrekt: des avonds tusschen 5 en 6 uur verza melden zich 2000 Sudetenduitschers op een plein, waar. naar men zeide, Heinlein zou komen spreken. De politie die trachtte het verkeer voor opstopping te behoeden, werd ontvangen met steenen en kreten als: .weg met de Tsjechische politie". Acht politie beambten werden gewond en twee hunner moesten in een ziekenhuis worden opaeno men. Vier betoogers ziin aan een verhoor onderworpen. Te Karlsbad heeft Zaterdagavond een menigte de ruiten van een politiebureau in geworpen Toen de politie het publiek wilde verspreiden viel de menigte een auto van de politie aan. Tegelijkertijd hebben zich ook op andere punten in de stad incidenten voorgedaan, waarbij zes Tsjechen gewond werden. Van de Sudetenduitsche betoogers werd. naar zij verklaard hebben, niemand gewond. Acht politiebeambten werden licht gewond. Te Cheb hebben 200 Henleinisten een be tooging van de Tsjechische gemotoriseerde burgerbrigade op het Mazarijkplein belem merd. Tijdens betoogingen werden 13 poli tiebeambten en 3 Tsjechen licht gewond. Volgens niet bevestigde berichten werden 10 tot 12 leden van de Sudetenduitsche partij eveneens licht gewond. Niet vef van Opava hebben onbekenden op soldaten geschoten In een officieele verklaring wordt gezegd: „In verschillende plaatsen met een ge mengde bevolking hebben zich Zaterdag en Zondag incidenten voorgedaan od wel ker overeenstemmend karakter door de bui- tenlandsche pers de nadruk wordt geleed Deze pers betreurt het tevens dat de dis cipline, die de Sudetenduitsche bevolkin" tot op heden in acht heeft genomen, schijnt te verslappenDe openbare meening in Tsjecho-Slowakije en de politie-instanties, die op vele punten moesten ingrijpen om de orde te herstellen, wisten gelukkig haar koelbloedigheid *e bewaren. Innerijk? :usfc en discipline zijn dwingende voorwaarden, voor vruchtbare onderhandelingen over de toenadering der verschillende in Tsjecho_ Slowakije wonende nationaliteiten. Een nauwkeurig en uitgebreid onder zoek heeft aangetoond, dat de tusschen- komst der Sudetenduitsche functron- narissen eveneens heeft hiigedrpgren t°t handfiavine der Het communiqué e ndigt mst vast te stal len. dat, ondanks de heerschende zenuw achtige stemming, de incidenten nergens van ernstigen aard zijn geweest en dat de veiligheid van het land niet is bedreigd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1938 | | pagina 9