Zaterdag 10 September 1938
No. 28
LEIDSCH DAGBLAD
toe Jaargang
Verhalen met een
vraagteeken
Rekenen met muziek
1EU8S
Wie was Kaspar Hauser?
|Wie het kerkhof te Ansbach in Beieren
soekt staat gewoonlijk een oogenblik
lil voor een eenvoudigen grafsteen met
let opschrift: „Hier rltst Kaspar Haoser.
let raadsel van zijn tijd geboorte en dood
n bekend. 1833".
|op 26 Mei 1828 het was de Tweede
nksterdag liep over het marktplein te
leurenberg een jongen, van ongeveer zes-
ftn jaar. die door zijn ongewoon gedrag
aandacht van de burgers trok. Hij was
kleed als een boerenjongen, zijn stap
onzeker; hij hield een brief in zijn
landbleef telkens staan en keek hulpe-
om zich heen. Eindelijk scheen hij
|tn besluit genomen te hebben, hij stapte
een wandelaar toe en overhandigde hem
Jen brief, die geadresseerd was aan den
Itmeester von Wessenig. Verwonderd
poeg hem de man naar zijn naam en van
nar hij kwam, maar de jongen antwoord-
op alle vragen: „Ich woais nit", (Wür-
|emb. dialect; ik weet niet. De man bracht
lem naar het huis van den ritmeester;
aar cok die kon uit den jongen niet
lijs te worden. Het bleek dat hij geheel on-
letend was en ternauwernood spreken kon,
Jlleen zijn naam Kaspar Hauser, had hij
"eend te schrijven. Aanvankelijk wilde hij
|een ander voedsel dan droog brood en
iter gebruiken. De meest gewone voor
werpen zooals huisraad en werktuigen,
Jaren hem onbekend en van de dagelijk-
Vhe gebeurtnissen wist hij niets af De
hem meegebrachte brief gaf evenmin
ipheldering. De schrijver verzocht alleen,
kn knaap op te nemen en deelde mede,
lat de jongen reeds gedoopt was op den
faam Kaspar.
De wonderlijke brief eindigde met de
orden: „En hij heeft geen cent op zak.
ndat ik zelf niets heb, en als U hem niet
louden wilt, moet U hem maar slachten
li in den schoorsteen ophangen".
De merkwaardige vondeling werd voor-
'opig op het politiebureau ondergebracht;
taaar reeds na eenige dagen nam de bur-
Vmeester van Neurenberg, Binder, hem in
fjn huis op, waar hij liefderijk verpleegd
ïerd. Een half jaar later was de jongen
nigszins menschelijk geworden en wist
lij zich eenigermate te herinneren, wat er
W hem gebeurd was:
Hij had langen tijd in een ondergrondsch
Isowelf doorgebracht. Een man. van wien
pij geen nadere beschrijving 'geven kon,
'lad hem dagelijks brood en water gebracht
hem geleerd zijn naam te schrijven en
paar woorden te spreken. Toen had hij
noeite gedaan hem te leeren loopen. Hau
ler had er geen flauw idee van, hoe lang
hij in het gewelf vertoefd had. Tenslotte
de man hem naar bulten gebracht,
iem de kleeren aangetrokken, die hij droeg
len hij gevonden werd en was met hem
ar Neurenberg gewandeld. Voor de stads-
ort had hij hem verlaten.
Het .geval Kaspar Hauser" werd niet
lileen in Beieren, maar weldra in geheel
'mtschland druk besproken, wilde geruch-
omtrent zijn afkomst deden overal de
de.
Intusschen leefde de jongen stil en
■teruggetrokken. Het stadsbestuur had hem
I{«vertrouwd aan de zorg van professor
Paumer. Betrekkelijk vlug leerde hij lezen.
schrijven en rekenen, maar naarmate zijn
kennis toenam, vervaagden zijn herinne
ringen. Bovendien bleek al spoedig, dat die
weinig waarde hadden voor het onderzoek
naar zijn afkomst, omdat de jongen
gaandeweg fantastische verhalen opdisch-
te. Dit werd nog erger, toen een Engelsch-
man, lord Stanhope, hem in 1831 als zoon
aannam en het hoofd van den armen jon
gen heelemaal op hol bracht met zijn ver
moedens betreffende diens familiebetrek
kingen, Na korten tijd echter verflauwde
de belangstelling van den lord in den von
deling. Hij bracht hem naar Ansbach, waar
hij als schrijver bij het gerechtshof ge
plaatst werd. Geleidelijk verminderde de
belangstelling in Hauser, en hij zou waar
schijnlijk geheel in vergetelheid zijn ge
raakt als zijn tragische dood niet plotseling
de belangsteUlng weer opgewekt had. Reeds
op 17 October 1829 had een onbekend, ge
maskerd persoon gedreigd, Hauser te ver
moorden. Sedert dien werd hij streng be
waakt. Toch werd op 14 December 1833
weer een aanval op hem gedaan. Op dien
dag kwam Hauser om 5 uur n.l met een
wond in zijn zijde naar huis. Hij vertelde,
dat hij in het stadspark liep. toen een on
bekend man hem aansprak en hem met
een dolk verwondde. De sluipmoordenaar
had toen de vlucht genomen, maar een
klein leeren zakje laten vallen- Onmiddel
lijk werd er een onderzoek ter plaatse in
gesteld en het zakje werd gevonden. Versch
gevallen sneeuw had echter de voetsporen
van Hauser en van den moordenaar bedekt.
In het zakje bevond zich een briefje met
de woorden: „Hauser zal ulieden precies
vertellen, hoe ik er uitzag en wie ik ben.
Om Hauser de moeite te besparen zal ik u
zelf vertellen van waar ik kom: Ik kom
uitaan de Beiersche grens aan de
rivier ik wil u zelfs mijn naam zeggen:
M. L. O." Drie dagen later stierf Kaspar
Hauser.
Koning Lodewijk I van Beieren loofde
een prijs van 10.000 gulden uit voor de op
sporing van den moordenaar.
Tevergeefs bleef ook het onderzoek naar
de afkomst van den vondeling. Geruchten
en op niets berustende vermoedens werden
geuit, maar zekerheid was niet te krijgen.
Sommigen meenden, dat Kaspar Hauser
de erfgenaam van een vorstelijke familie
was, die als zuigeling gestolen werd. Men
wilde in den geheimzinigen vondeling den
zoon en troonopvolger van den groothertog
Oarl Friedrich van Baden herkennen.
Deze vorst had na den dood van zijn
eerste gemalin een vrouw van minder af
komst getrouwd, en om haar zoon de troon
opvolging te verzekeren, werd de werkelijke
erfgenaam in het geheim terzijde gescho-
Onze rekenleeraai zoo vertelt oom Ka-
rel was vreeselijk streng, maar kon toch
soms ook wel eens grappig zijn.
Eens hebben we een geval met hem be
leefd, dat heusch de moeite waard was.
Moet je hooien: Op een morgen legde
meneer Wouters, zoo heette hij, een moei
lijk vraagstuk uit. Het bord stond vol cij
fers, waar nog steeds meer tusschen gekrie
beld werd en onze hersens begonnen
langzamerhand te duizelen. Toen opeens,
midden in deze kwelling, klonk door het
open raam orgelmuziek. Een moment schrok
de leeraar, dan keerde hij zich naar de klas
en tot onze grenzenlooze verbazing vloog
er een lachje om zijn anders zoo ernstig
gezicht. Hij legde het krijt neer en wan
delde, wonder boven wonder! naar het
raam om naar de muziek te luisteren en
zei: „Laten we maar een poosje wachten,
want onder die muziek kunnen we toch
niet werken".
Dit behoefde hij geen tweemaal te zeg
gen. We gingen er op ons gemak bij zitten
en keken tersluiks op ons horloge: bin
nen drie minuten zou de les uit zijn! Pre
cies een week later deed zich hetzelfde ge
val voor. Hoe meneer Wouters opeens zou
sentimenteel kwam. weet ik niet. maar hij
luisterde met groote belangstelling naar de
sleepende wals. die het orgel speelde en
staakte de les. En een week later ging het
weer net zoo.
Maar toen kwam de vierde rekenles. Dit
maal zat meneer Wouters met een zeer
ernstig gezicht voor de klas. doch in zijn
oogen zagen we een verdacht vonkje. Een
eigenaardige onrust maakte zicli van de
klas meester. Zoo nu en dan keek er één
op zijn horloge en gingen vragende blik
ken van den een naar den ander.
En toen. brak de leeraar opeens zijn
uitleg van het lastige rekenprobleem, waar
hij mee bezig was, af en sprak plecbt.g:
Jeugdige vrienden, het spijt me zeer, jul
lie een teleurstelling te moeten bereiden.
Je orgelman komt vandaag niet. In het
belang van het reken-onderwijs heb ik het
salaris, dat de goede man van jullie ont
ving. met een dubbeltje verhoogd. En jo
ziel: het heeft geholpen. Ik heb bij deze
gelegenheid kunnen constateeren, dat een
rekenles toch altijd nog dertig cent waard
is. maar daar ik voor een groot gezin moet
zorgen, verzoek ik jullie vriendelijk, het
honorarium van den kunstenaar niet ver
der te verhoogen, want dit zou beslist mijn
financieelen ondergang beteekenen".
Na deze redevoering was het één secon
de lang doodstil in de klas. Toen barstte
een daverend gelach los!
Met een effen gezicht zette de lieer Wou-
teis, zoodra het rumoer bedaard was, zijn
uitleg voort.
ven en in zijn plaats een doodziek kind ge
legd. dat weinige dagen daarna stierf
Men heeft ook veel moeite gedaan om
de gevangenis, waarin Kaspar Hauser op
groeide, te ontdekken Ook dit is niet ge
lukt. Men noemt wel het kasteel Pilsach bij
Neumark. huize Falkenhaus bij Friesdorf
en de pastorie Hoohsal in Baden, maar
zekerheid bestaat er niet.
Het geval Kaspar Hauser zal dus wel
altijd een verhaal met een vraagteeken
blijven!
R. O,
