BUITENLAND
Het regeerings-jubileum
van H.M. de Koningin
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 9 September 1938
Vierde Blad
No. 24066
59.00
Vroom Dreesmann
KRUSCHENSALTS
De strijd in het
Verre Oosten
De strijd in Spanje
79 ste Jaargang
Pas na een uur hard werken liep de
„Oranje" van stapel
STUDENTENKAMER s
Lelden
Lijders aan chronische
rheumatische pijnen
laat niets onbeproefd!
In Haar rede, als antwoord op de toe
spraken van de hecren Van Hengel en
Goedkoop heeft H. M. de Koningin giste
ren te Amsterdam bij de te-water-lating
van de „Oranje", den wensch en de ver
wachting uitgesproken, dat dit schip den
hechten band tusschen Nederland en Ned.-
Indië zal mogen versterken.
Daarop nam Hare Majesteit den
ivoren hamer ter hand, een korte slag op
het zilveren mes weerklonkde cham-
pagneflesch sloeg tegen het schip in stuk
ken
Iedereen zag met spanning toe, doch er
kwam geen beweging in het gevaarte.
De hydraulische persen werkten. De
spanning op den wal steeg.
Het machtige gevaarte bleef echter op de
plaats, waar het lag, hoog op de helling.
Minuut na minuut verstreek. Werklie
den snelden naar de stutten onder de sle
den om met man en macht aan het werk
te gaan.
Na een haif uur was men echter nog
even ver.
De heer Goedkoop verliet de tribune en
begaf zich naar de plaats, waar zijn arbei
ders en ingenieurs druk aan het werk
waren.
In de koninklijke loge, waar de Vorste
lijke Personen zich uiteen laten zetten, wat
er aam kan haperen, worden ververschin-
gen rondgediend.
(Reeds geplaatst in een deel onzer
vorige oplaag).
Belangstellend informeerde de Koningin,
of er geen gevaar bestond voor de werklie
den, die bij de stutten, onder het hooge ge
vaarte van het nieuwe schip werkzaam
waren. Hierop kreeg Zij echter van de di
recteuren der Nederlandsche Scheepvaart
Maatschappij een geruststellend antwoord.
Een uur lang heeft men intusschen
hard gewerkt voordat de Oranje (om
cenige minuten over vier) zijn lig
plaats wilde verlaten! Eerst langzaam,
doch al spoedig sneller gleed het sta
tige schip in het water onder het ge
loei van sirenes en fluiten van de in de
haven liggende schepen en de da
verende toejuichingen van de duizend
koppige menigte, die zoo lang in span
ning had gewacht. Toen het schip
zijn element opzocht, klonk op de werf
het Wilhelmus. Het duurde niet lang
of de „Oranje" lag weer stil in het
kreede water van het mooie IJ.
En hiermede was de plechtigheid zij
hel dan dat zij een uur langer had ge
duurd dan men had gehoopt ten einde.
Nadat de Koninklijke gasten zich nog
cenige oogenblikken met de aanwezigen
op de tribune hadden onderhouden, maak
ten zij zich gereed om te vertrekken.
Langs denzelfden weg keerden Zij terug
naar den steiger waar Hare Majesteit er,
het Prinselijk paar zich na afscheid te
hebben genomen weer inscheepten in
(ie koningssloep. Nogmaals klonk het Wil
helmus. de Koninklijke standaard op de
tribune werd gestreken en langzaam ver
wijderden de koninklijke sloep en de bei
de sloepen, waarin het gevolg was gezeten,
zich van den wal. Onmiddellijk daarop
vertrokken ook de autoriteiten met de
,£tierop" weer naar de stad.
Terug langs de versierde schepen.
Voor de tweede maal gleed de konings
sloep statig en voornaam tusschen de twee
rijen rijk versierde schepen, waarvan de
opvarenden met wellicht nog meer span
ning dan de op de werf aanwezige perso
nen hadden gewacht, totdat de „Oranje"
te water was. Op tal van schepen was ra
dio en zoo wist men over het algemeen op
de aan de vlootschouw deelnemende vaar
tuigen, wat de oorzaak was dat de ko-
ningssloep langer op zich deed wachten
dan men gehoopt had. En toen de Ko
ninklijke personen eindelijk langs kwamen,
laaiden het enthousiasme en het gejuich
der opvarenden opnieuw op: dezelfde
geestdrift, dezelfde kleurrijke pracht en
hetzelfde huldebetoon als ln den vroegen
middag, toen de vorstelijke personen zich
naar de werf begaven. De regenbuien, die
in den loop van den middag waren geval
len, hadden aan dit enthousiasme geen
atbreuk kunnen doen.
Weer dreunden de saluutschoten over
het breede water. Langzaam voer de ko
ningssloep tusschen den hoogen muur van
flaggen en wimpels terug naar de De
Ruyterkade, waar aan steiger 9 werd vast
gemaakt en de vorstelijke personen van
Itoord gingen, terwijl de matrozen, die de
gtoote eer genoten onze vorstin en Haar
kinderen over dit historische water te mo
gen roeien, de gebruikelijke eerbewijzen
krachten.
Hofauto's brachten H. M. de Koningin
en het Prinselijk paar en het gevolg onder
°e spontane toejuichingen van hen, die
hch langs den weg hadden geschaard, tc-
rig naar het paleis op den Dam.
Zoo eindigde deze onvergetelijke dag:
"nvergetelijk in de eerste plaats voor onze
Vorstin, voor wie de aanblik van een zoo
®*erdadig kleurrijke pracht, waaruit een
(Pontane en blijde uiting van hulde en
-ank opklonk, zeer zeker treffend zal zijn
geweest; onvergetelijk ook voor al die dui-
J'nden. die van hetzelfde schouwspel en
oetzelfde huldebetoon aan boord van sche-
of aan de oevers van het IJ getuige
"tochten zijn.
Oala-voorslelling in den Stads
schouwburg.
Gisteravond vormde het Leidscheplein,
10 welks centrum de Stadsschouwburg in
101 licht straalde, het middelpunt van de
hoofdstedelijke belangstelling. Te tien mi
nuten over acht arriveerde H. M. de Ko-
r.iiigin, vergezeld van Prinses Juliana en
Frins Bernhard met gevolg voor den wes
telijken ingang van den Stadsschouwburg
in de Marnixstraat, om de gala-voorstel
ling van ,.Le donne curiose" opgevoerd
door de Wagnervereeniging bij te wonen.
Aan weerszijden van de Koninklijke loge.
waarvoor een bloemenbed in geel-oranje-
lila bestaande uit tagetus, chrysanten en
orchideeën was aangebracht, waren geze
ten de ministers en hun dames, de Ir.di
schc voTsten met hun gevolg, voorts onder
anderen: de commissaris der Koningin ln
Noord-Holland en mevrouw Rrell, burge
meester en mevrouw de Vlugt en de leden
van de huldigingscommissie.
Het was een schittering van kleurige
toiletten en schitterende uniformen, van
in het helle licht fonkelende sieraden te
gen een achtergrond van gele en oranje
bloemen, in bouqetten verdeeld over de
verschillende balcons. Aan beide zijden van
het tooneel pronkten hoogopgaande zui
len van oranje en gele chrysanten op een
grond van groen.
Te kwart over acht zwaaiden dc deuren
van de koningsloge open. Het stemmen-
geroes zweeg. Allen verhieven zich en richt
ten zich met het gelaat naar de Koninklij
ke loge. De Koningin, Prinses Juliana en
Frins Bernhard betraden de loge. Het or
kest had het Wilhelmus ingezet; de aan
wezigen zongen staande het eerste couplet
mede.
De Koningin dankte met. een vriende
lijke buiging voor de ontvangst en nam
Haar plaats in. Hare Majesteit was ge
kleed in een elegante robe van champag-
r.ekleurige kant op een zijden fond van de
zelfde kleur. Zij droeg de sieraden, Haar
aangeboden als nationaal huldeblijk. Naast
de Koningin had Prinses Juliana plaats
genomen Deze droeg een chic pauw-
b'auwzijden avondtoilet en het collier met
d'adeem, dat behoort tot het geschenk van
de Indische vorsten. Prins Bernhard. die
!er linkerzijde van Hare Majesteit was ge
zeten. was gekleed in het ceremonieel te
nue van ritmeester van de rijdende artil
lerie.
De luchters doofden hun lichten en het
doek spleet vaneen voor de opvoering van
de muzikale comedie van Carlo Goidini „Le
donne curiose" (De nieuwsgierige vrouw
tjes), met muziek van Wolf-Ferrari, een
stuk spelend in de galante tijden der acht
tiende eeuw.
Tijdens de pauze gebruikte de Koningin
eenige ververscningen in Haar lege. Prin
ses Juliana en Prins Bernhard ontvingen
in de fraai met bloemen versierden foyer
de ministers, de Indische prinsen, den bur
gemeester, de leden van de commissie van
rntvangst en den commissaris der Ko
ningin in Noord-Holland. Het prinselijk
paar bewoog zich ongedwongen tusschen
zijn gasten en onderhield zich levendig
r.iet allen. In de Koninklijke loge hadden
intusschen mevrouw de Vlugt. mevr. Röell,
mevr. Trip en mevr. Vattier Kraane haar
opwachting bij de Koningin gemaakt.
Te tien minuten over half elf was de
voorstelling geëindigd. Voor alle execu
tanten werd een schat van bloemen op het
tooneel gedragen. Toen het applaus was
verklonken, hief mr. Trip een „Leve de Ko
ningin", „Leve de Prinses". .Leve de
Prins" aan, waarmede allen instemden.
Hierna verliet de Koninklijke familie de
zaal
Koninklijke familie maakt een
rit langs de verlichting.
Na de galavoorstelling zwenkten de auto's
naar 't Leidsche Boschje. Langs de Stad
houderskade ging de rit over de brug vóór
't in licht badende Rijksmuseum vla Spie
gelgracht en Nieuwe Spiegelstraat naar de
fraaie bocht van de Heerengracht, waar
men rechts af sloeg. Bij de Reguliersgracht,
wel de mooiste van alle verlichtingen, sloeg
men wederom rechtsaf, om bij de kruising
met de Keizersgracht de oneven zijde van
de Reguliersgracht te volgen. Via Wete
ringschans, Frederiksplein. Oosteinde en
Stadhouderskade bereikte men de rivier de
Amstel, waar de bootenhuizen van „De
Hoop" en „De Amstel" waren verlicht en
van waar men een prachtig gezicht had op
de verlichte lijnen van de nieuwe brug. Op
deze brug bood de blik naar de stad toe
een voortreffelijk beeld. De lichtlijnen van
de Blauwbrug met op den achtergrond de
torens van de Zuiderkerk en Oude Kerk
deden het uitmuntend.
Lans de Weesperzijde ging het opnieuw
naar het Frederiksplein, om via de Utrecht-
sche straat de Keizersgracht te bereiken.
De schoonheid van deze illuminatie werd
tot de Westermarkt genoten. Hier stak men
over r.aar de Prinsengracht, van waar men
een goed gezicht had op den verlichten
rand van de Jordaan en op de Noorder-
markt, waar de kermisgasten zoo in hun
vermaak waren verdiept, dat zij de glan
zende auto's aan de overzijde van het water
niet opmerkten. Bij de Brouwersgracht
sloeg men rechts af en daarna reed men
via de Keizersgracht naar de Westermarkt
terug. Langs de Raadhuisstraat ging het
naar den Dam, waar een groote menigte
de terugkomst van de Koninklijke familie
verbeidde. Doch de rit was nog niet ten
einde. De wagens schoven verder over het
Damrak en over de Prins Hendrikkade en
Martelaarsgracht. Hier gingen zij den
Nieuwendijk op, weer den Dam over, de
Kalverstraat in en via Spui en Rokin was
cle rit, bij de derde maal op den Dam, ten
einde.
Het buiige weer had geen grooten invloed
op de drukte in de stad en vol vertier
feestten ook dezen avond de Amsterdam
mers verder-
Eerst te middennacht bereikten de
Koninklijke familie en Haar gevolg het
paleis, waar een dichte menigte spontaan
het Wilhelmus aanhief en vaderlandsche
liederen bleef zingen. De hoop de vorste
lijke personen nog voor een der ramen te
zien werd echter niet verwezenlijkt.
De estafette-loop GroningenAmsterdam
Gistermiddag om vier uur had voor het
gouvernementsgebouw te Groningen de uit
reiking plaats van den koker met oorkonde,
welke heden aan H.M. de Koningin te
Amsterdam zal worden aangeboden. Aan
wezig waren behalve de commissaris der
Koningin ln dit gewest, vrijwel alle burge
meesters uit de provincie Groningen, de
leden van gedeputeerde staten en voorts
vele burgelijke en militaire autoriteiten,
onder wie de garnizoenscommandant van
Groningen, luitenant-kolonel G. Stürm.
De commissaris der Koningin, mr. J.
Linthorst Homan, hield hierbij een toe
spraak, en deed voorlezing van de oorkon
de, waarna hij den koker overhandigde aan
den looper, jhr. mr. C. de Marees van Swin-
deren, die onmiddellijk voor het eerste
traject vertrok.
De inhoud van de oorkonde is de vol
gende:
Majesteit.
Op den dag, waarop stad en lande van
Groningen provinciaal het regeeringsjubi
leum van Uwe Majesteit gedenken, zijn
boodschappers te voet uit de provinciale
hoofdstad naar de rijkshoofdstad vertrok
ken, deze oorkonde met zich dragende,
welke Uwe Majesteit moge aanvaarden als
een uiting van dankbaarheid dier bevolking
en van hare hoop. dat het gegeven moge
zijn, dat Uwe Majesteit nog lang regeere
over een volk. dat eensgezind aan zijn ont
wikkeling voortbouwt en dat ook de huidige
moeilijkheden zal weten te overwinnen.
Uwer Majesteits commissaris in de
provincie Groningen,
J. LINTHORST HOMAN
Hoe druk het in Den Haag is geweest.
Het is gedurende de laatste dagen her
haaldelijk geconstateerd, dat een groot
aantal menschen heeft genoten van de
versieringen in de residentie en van de
feestelijkheden, welke dagelijks op aan
trekkelijke wijze werden gepresenteerd.
Men heeft getracht bij verschillende ge
legenheden de aantallen menschen te
schatten en de experts op dit gebied zullen
zich ongetwijfeld niet te zeer vergist heb
ben, doch de drukte laat zich tenslotte het
best uitdrukken in de cijfers van de ver
schillende vervoersmaatschappijen als de
spoorwegen en de H.T.M.
De Haagsche tramweg maatschappij
vooral heeft in vergelijking met dezelfde
periode van het vorig jaar een ontzaglijke
drukte verwerkt. Gedurende de feestdagen
van 27 Augustus tot en met 6 September
heeft zij ongeveer 2,570.000 betalende rei
zigers vervoerd tegen 1.859.000 reizigers in
dezelfde periode van het vorige jaar, het
geen dus een vermeerdering beteekent van
711.000 reizigers.
De drukste dagen heetf de HT.M. gehad
op den verjaardag van H.M. de Koningin,
op den vlootdag en op den nationalen feest
dag.
Op 31 Augustus bedroegen de ont
vangsten f. 30,299. hetgeen bij het vorig
jaar een vermeerdering beteekent van
f. 16,009.
De vlootdag was verreweg het drukste.
De ontvangsten bedroegen f 32,334 tegen
het vorig jaar f. 13,547. hetgeen dus een
vermeerdering van f. 18.787 beteekent.
Op den nationalen feestdag ontving de
HT.M f. 26.082, waarmede de ontvangsten
van denzelfden dag in 1937 met f. 13,808
werden overtroffen. In totaal ontving de
H.T.M. gedurende de afgeloopen feestdagen
f. 231.282 en over dezelfde periode van het
vorig jaar f. 166 868. De ontvangsten stegen
dus met f 64.414.
Dit duidt op een enorme stijging van het
reizigersvervoer.
Bij deze reizigers zijn natuurlijk vele
Hagenaars geweest, doch uit de gegevens,
welke wrij ontvingen van de stations HS.M.
en S.S. blijkt, dat ook velen van buiten Den
Haag een bezoek aan de stad hebben ge
bracht. Het station SB. heeft b v. op den
nationalen feestdag 9522 reizigers met
plaatskaarten afgevoerd, terwijl in de
avonduren 5 extra-treinen in de richting
Goude en Utrecht vertrokken. Deze treinen,
welke meestal bestonden uit dubbele diesel
stellen, waren niet in staat allen een
plaats te geven, zoodat er daarenboven nog
voortreinen werden Ingelegd.
Uit de richting Amsterdam en van de
lijnen uit Rotterdam over Pljnaeker en over
Schiedam werd een ontzaglijk aantal rei
zigers via het station H.S.M. naar Den
Haag afgevoerd. Ook hier waren de drie
reeds genoemde dagen de topdagen.
In totaal kwamen op den Vlootdag 53.000
reizigers aan het station H.S.M. aan. Op 4
en 5 September werden tusschen 18,30 en
20.30 uur 2000 retours naar Rotterdam
verkocht."
Speciale
aanbieding
van onze
meubel-af deeling.
BUREAU, eiken Old Finish, bladmaat 140 X 70 cm.
BUREAU-FAUTEUIL
te zomen
BOEKENKAST. 100 cm. hoog,
125 cm. breed
All U geen raad meer weet vod de rheuma-
tiiche pijnen, alle. reedt hebt geprobeerd
zonder goed gevolg, probeert dan de zei
zouten uit Kruichen Salti. Zij hebben duizen
den lijders reedt afdoend geholpen. Ook U
zullen zij zeer tnel van Uw pijnen vertonen.
STRALENDE GEZONDHEID VOOR I CENT PER OM
6930 (Ingez. Med.)
0962
(Ingêz. Med.)
DUITSCHLAND.
Het congres van Neurenberg.
Dr. Frank, de minister van justitie,
heeft gisteren verklaard, dat tegen de
representanten van het „regiem Doll-
fuss-Schuschnigg" nog in den loop van
dit najaar het strafproces zal beginnen.
Op het partijcongres heeft de rijks
perschef dr. Dietrich een rede gehouden
over het onderwerp: .Strijd tegen de pers
leugen".
De persleugen, aldus Dietrich, is één der
grootste gevaren van den laats ten tijd.
Duitschland heeft te zamen met Italië den
vinger gelegd op deze open wonde aan het
lichaam der beschaafde volken. Wij heb
ben den strijd tegen de hydra der berich-
tenvervalsching aangebonden.
Na verklaard te hebben, dat deze cam
pagne in de democratische wereld geen
weerklank heeft gevonden, protesteerde
Dietrich heftig tegen de leugenberichten
ln de pers. Oa. protesteerde hij tegen de
voorstelling, dat de inlijving van Oosten
rijk door overweldiging zou zijn verkregen.
De staatslieden der democratieën bestrij
den niet. dat de persleugen een wereld-
gevaar vormt. Zij klagen over de uitwas
sen en manen tot inzicht. Doch niemand
handelt.
Dietrich beschuldigde verder de demo
cratie ervan, de vrijheid misbruikt en in
dienst van de leugen te 'hebben gesteld.
Rusland afwijzend tegenover
Hemming's reis naar Spanje.
De sovjet-Russische ambassadeur heeft
aan lord Plymouth medegedeeld, dat de
sovjet-regeering afwijzend staat tegenover
het plan, Hemming naar Barcelona en
Burgos te zenden, om het plan tot terug
trekking der vrijwilligers nader uiteen te
zetten. Zij stelt voor. dat elk der partijen
in Spanje vertegenwoordigers naar Lon
den zendt.
Van hel front.
Aan het Ebro-front wordt door Franco's
troepen thans groote druk uitgeoefend.
FRANKRIJK.
De C.G.T. en de 40-urige werkweek.
Daladier ls met de bestuurderen van het
Vakverbond ln onderhandeling getreden
om in gemeenschappelijk overleg de pro
ductie te oevorderen van goederen voor de
nationale verdediging. Er zal overwerk
verricht worden, maar de regeering zal
plannen daarvoor telkens aan de arbeiders
voorleggen en hun organisatie zal daar
binnen vijf dagen over beschikken.
De C.G.T. heeft daarvan gistermiddag
mededeeling gedaan in het volgend com
muniqué
Daladier heeft Dinsdag om zes uur een
delegatie ontvangen, die door het bestuur
van de C.G.T. aangewezen was. Dit onder
houd had uitsluitend betrekking op de
huidige behoeften der nationale verdedi
ging. Na een bespreking van de situatie,
die ontstaan is in verband met de gebeur
tenissen op het wereld tooneel, werd ver
klaard. dat de regeering de belanghebben
de arbeidersorganisaties in kennis zal
stellen met de aanvragen om vergunning
voor het maken van overuren, voor zoover
zij deze onmisbaar acht voor de uitvoering
der bestellingen ten behoeve van de natio
nale verdediging. De arbeidersorganisaties
zullen haar antwoord binnen vijf dagen
inzenden en zullen practische. spoedig uit
voerbare wenken ter opvoering van de
productie verstrekken.
Japanners vorderen bij HanTcaw
Toegegeven wordt te Hankau, dat de
Chineesche troepen, die Hankau verdedi
gen, zich in twee sectoren ten Noorden
van de Jang Tse hebben teruggetrokken.
De Japanners zetten Intusschen gesta
dig hun opmarsch voort, om den spoor
weg PeipingHankau bij Sin Jang, hon
derd mijlen ten Noorden van Hankau af
te snijden.
Een tweede Japansche colonne rukt
vooruit langs den Noordelijken oever van
de Jang Tse, na Kwang Tsi te hebben in
genomen.
Chineesche troepen pogen op beide
fronten den Japanschen opmarsch tcA
staan te brengen.
Begin October hopen de Japanners Han
kau te hebben bezet.
Het incident van Tsjangkoefeng
Domei meldt uit Tokio, dat de bespre
kingen tusschen Sjigemitsoe, den Japan
schen ambassadeur te Moskou, en Litwi-
nof over de vorming van een commissie
voor de grensafbakening zijn geschorst,
totdat de laatste uit Genève terug ls. De
onderhandelingen hebben een zoodanig
punt bereikt, dat volgens Domei in een of
twee vergaderingen een definitief resul
taat kan zijn bereikt.
ITALIË.
De fascistische raad 1 Oct. bijeen.
De groote fascistische raad zal den eer
sten October bijeenkomen en on. het ras
senvraagstuk en den politieken toestand
bespreken.
Bij koninklijk besluit is maarschalk
Graziani benoemd tot honorair gouver
neur-generaal van Italiaansch Oost-
Afrika.
PALESTINA.
De terreur.
Een autobus, waarin zich Britsche poli
tiebeambten bevonden, is bij Jaffa in een
hinderlaag terecht gekomen. Er ontstond
een gevecht met een gewapende bende,
waarbij vier Arabieren werden gedood.
ENGELAND.
Resolutie van Labour.
Tijdens het debat over de buitenland-
sche politiek op het gemeenschappelijk
congres van de vakvereenigingen, het be
stuur van de nationale labourpartij en dat
van de labourfractie in het parlement, op
het congres te Blackpool, is met groote
meerderheid een resolutie aangenomen,
waarin met name wordt verklaard,
dat de politiek der nationale regee
ring „de fascistische regeeringen van
Italië, Duitschland en Japan, die ab
soluut tegen het bestaan der vrije syn
dicaten gekant zijn en de vrijheid van
het volk onderdrukken, bevoordeelt".
Het congres verklaart zich plechtig
tegen deze politiek, omdat „zij niet
slechts het prestige van de Brit
sche natie vermindert, doch nog meer
omdat haar weifelend karakter een
provocatie tot oorlog vormt".
Tenslotte verklaart het congres alles te
zullen doen. om het aan de macht komen
van een labour-regeering te bevorderen.
VEREENIGDE STATEN.
De werkloosheid.
Van officieele zijde is bekend gemaakt,
dat ongeveer 20.8 millioen personen ln Juli
in den een of anderen vorm openbare
ondersteuning hebben genoten. Het totale
aantal der ondersteuning trekkende ge
zinnen is, vergeleken met Juni, gestegen
met ongeveer l'/i procent.
In de op 27 Augustus geëindigde week
waren 3.067.000 werkloozen bij de werk-
verschaffingswerken te werk gesteld, het
geen 28.000 meer is dan ln de vooraf
gaande week.
