verbeterd
De Witte Singel wordt
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1938
No. 24065
STADSNIEUWS
Een incident te Ostrau bemoeilijkt het
vraagstuk der Sudeten-Duitschers
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
De Bilt
VAN HEDEN
79ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer beslaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Zullen de besprekingen worden voortgezet
of geschorst?
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 Cis." per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maandeu portokosten.
(voor binnenland t. 0.80 per 3 mndj
DE VERLICHTE GONDELVAART OP DEN
NATIONALEN FEESTDAG.
Uitreiking: der prijzen.
Aan het Duitsche Nieuwsbureau wordt
uit Praag over het incident, dat te Mora
visch Ostrau is voorgevallen, gemeld:
Vijf Sudeten-Duitsche afgevaardigden
Koelner, Neuwirth, May, Knorre en Wer
ner, waren met eenige partijfunctionnaris-
sen naar Ostrau gekomen om van de auto
riteiten een onderzoek te verlangen inzake
berichten, volgens welke Sudeten-Duit
schers in de politiegevangenis mishandeld
en in boeien geklonken zouden zijn. Het
betreft hier (aldus het Duitsche bureau)
82 leden der partij, die van hun bedden ge
licht zijn onder beschuldiging van het be
zitten van wapens. Toen de afgevaardig
den in het kantongerecht een inderhoud
hadden, verzamelde zich buiten de Duit
sche bevolking, die aldus het D.N.B.
ongerust was over het lot der arrestanten.
Plotseling traden bereden Tsjechische
agenten tegen de menigte op met rijzwe
pen. Toen de afgevaardigden zich tot den
politiecommandant wilden wenden, werd
May door één der aeenten met de rijzweep
geslagen, hoewel hij zich legitimeerde. De
agent antwoordde daarop met de woorden:
„dat bliift mij hetzelfde". De commandant
bedreigde een anderen afgevaardigde met
de zweep en drong hem met zijn paard te
gen een huis. Tenslotte verklaarde de po
litie. dat de afgevaardigden gearresteerd
waren. Zij konden hen echter niet weg
leiden, daar, zoo vertelt het Duitsche bu
reau verder, een andere afdeeline politie
eenige communisten tegen de Sudeten-
Duitschers liet optreden.
De commissaris van politie weigerde
den agent, die May geslagen had, te schor
sen. Hij zegde slechts een streng onder-
zoek toe.
Koeliner en May hebben een telegram
doen toekomen aan minister-president
Hodza en den minister van binnenland-
sche zaken, waarin zij in felle bewoordin
gen protesteeren tegen het optreden der
politie en een zeer strenge bestraffing der
schuldigen eischen.
Het Du tsche Nieuwsbureau meldt ver
der, dat de Tsjechische politie te Trop-
pau met gummistokken is opgetreden te
gen Sudeten-Duitsche vrouwen en kinde
ren, die naar het raadhuis waren gekemen
om te vernemen, of de kinderen naar Tsje
chische scholen gezonden moesten worden.
Eenige vrouwen, zoo beweert het Duitsche
bureau verder, werden gearresteerd en
eerst na tusschenkomst der Sudeten-Duit
sche partij vrijgelaten.
Andere lezing.
Volgens inlichtingen, die Havas te Praag
ontvangen heeft en die overigens nog geen
officieele bevestiging hebben gevonden,
BINNENLAND.
Kinderzanghulde te Amsterdam (4e Blad).
De Najaarsbeurs te Utrecht geopend (4e BI.)
De vlootrevue op het IJ te Amsterdam (le
Blad).
Vergadering Verbond van Ned. Werkgevers
te Rotterdam (3e Blad).
De spoorwegpensioenen; Memorie van Ant
woord aan de Tweede Kamer (3e Blad).
Bescherming tegen radio-storingen (Bin
nenland, 4e Blad).
BUITENLAND.
Labour vraagt de bijeenroeping van het
Britsche parlement (Buitenland, 3e Bi.).
De haven van Marseille gerequireerd (Bui
tenland, 3e Blad).
Nieuwe Japansche troepen naar China (3e
Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor morgen wordt nog vrij zware
bewolking verwacht met vooral in
het Noorden nog regen. De wind
zal iets toenemen en Noord tot
Oost zijn; de temperatuur zal
weinig veranderen.
heeft de Tsjechoslowaaksche politie in den
nacht van Dinsdag op Woensdag 300 Duit-
sohers betrapt, die bezig waren wapens te
brengen over de Duitsch-Tsjechoslowaak-
sche grens in de streek van Ostrava in Mo-
ravië. 53 personen werden gearresteerd en
opgesloten. In verband daarmede hadden
te Ostrau incidenten plaats, waarbij een
Sudeten-Duitsche afgevaardigde een slag
met een karwarts van een politie-agent
opliep. Volgens de officieele Tsjechische
rapporten, hebben genoemde incidenten
een onbeduidend karakter gedragen. Ma
joor Sutton Pratt, een der leden van de
missie-Runciman heeft zich naar Ostrau
begeven voor een onpartijdig onderzoek.
De gearresteerden zouden naar Ollmuetz
zijn overgebracht.
Gisteravond hield de Jubileumcommissie
1938 een geanimeerde vergadering, waarbij
tal van genoodigden aanwezig waren en
tevens de uitreiking plaats vond van de bij
de op 3 September gehouden Gondelvaart
behaalde prijzen.
De bovenzalen van café-restaurant „In
den Vergulden Turk" waren tot de laatste
plaats bezet, toen de voorzitter, ir. P. C.
Lindenbergh, het woord nam. Hij zeide de
prijsuitreiking met veel genoegen te zullen
verrichten, temeer daar de gondeivaart zoo
buitengewoon goed is geslaagd.
Alvorens echter tot de eigenlijke prijsuit
reiking over te gaan. wilde spr. van de ge
legenheid gebruik maken om alien, die op
eenigerlei wijze tot het welslagen van de
Jubileumfeesten hebben bijgedragen, na
mens de Jubileumcommissie hartelijk te
danken.
Dankbaar memoreerde spr. de welwil
lende medewerking van de burgerlijke en
militaire autoriteiten. Het College van B.
en W. van Leiden en de garnizoenscom
mandant en zijn staf hebben de Jubileum
commissie steeds met raad en daad ter zijde
gestaan en men toonde daarbij een be
wonderenswaardig begrip voor de moeilijk
heden, die er nu eenmaal aan het organi-
seeren van een uitgebreide feestviering zijn
verbonden.
Voorts is men veel darïk versdhuldigd aan
de leiders en leden van de organisaties, die,
waar noodlg, medische hulp verleenden en
met het oog daarop posten hebben uitgezet.
Het zijn de aifdeeling Leiden van de Ned.
Verecniging „Het Roode Kruis", de Eerste
Leidsche E.H.B.O.-brigade, de af deeling
Leiden van de Ned. Vereeniging voor
Eerste Hulp bij Ongelukken en de Leidsche
Reddingsbrigade
Verder gaat de dank van de Jubileum
commissie uit naar de verschillende com
missies en besturen van vereenigingen,
waarmee zij zoo prettig heeft mogen samen
werken. In dit verband noemde spr. de
Commissie voor het Kinderfeest 31 Augus
tus. de Commissie voor de Kinderfeesten,
het bestuur van de Vebo, het bestuur van
de Meer-Werk-Actie, de besturen van de
zwemvereenigingen dé Zijl en L.Z.C., de
Chr. Zangvereeniging Kerkkoor Ex Animo,
het Chr. Muziekgezelschap Symphonia, de
Leidsche Chr. Oranjevereniging, de Oran
jegarde, de vereeniging de Princevlag. de
Vrouwelijke Jeugdbeweging voor Katholieke
Actie de Graai, de Katholieke Jongenscen
trale de Padvinders, de Federatie van Mu-
ziekvereenigingen te Ledden. de Burger
wacht en de Leidsche Athletiek Ver. Hol
land.
Allerwege medewerking, waarvoor de Ju
bileumcommissie niet dankbaar genoeg kan
zijn. Zoo herinnerde spr. zich dankbaar het
mooie aanbod van directie en commissaris
sen der Overdekte, waardoor men de be
schikking kreeg over de fraaie zweminrich
ting aan de Haarlemmerstraat en het mo
gelijk werd de zwemwedstrijden te organi
seren, die zulk een succesvol verloop
hadden.
Ook wilde spr. niet nalaten hulde te
brengen aan den leider van de aubade,
welke door de schoolkinderen werd ge
bracht. aan de leiders van den wielerwed-
Itrijd „de Jubileumronde", de commissie,
welke de sterrit organiseerde en leidde, de
Juryleden bij de verschillende wedstrijden,
ten nationalen reclame-optooht en het
bloemencorso en de gondelvaart, die zich
allen op zoo voortreffelijke wijze van hun
dikwijls lang ni»t gemakkelijke taak heb
ben gekweten.
Zeer ingenomen is men ook geweest met
bet. keurig verzorgde Openluchtspel, dat zoo
veel kinderen en volwassenen heeft geboeid.
Spr. brengt ook hiervoor dank aan leider
en medespelenden.
Dat de feesten met zulk een schitterend
vuurwerk konden worden besloten is mede
te danken aan de wel zeer groote tegemoet
komendheid van den fabrikant, den heer
Kat. dien spr. daarvoor hartelijk dank zegt.
De heer Lindenbergh wilde voorts een
koord van lof en waardeering niet onbhou-
dtn aan de Leidsche politie, die overal voor
ril.: een keurige regeling zorgde, een taak.
die voorwaar niet licht was. doch steeds
iet de grootst mogelijke tact werd vol-
traoht. Ook de overige gemeente-instan
ties betrok spr. in deze hulde. Zij hebben
hch allen van hun beste zijde laten zien.
En zoo mag men dan terugzien op een
di' lemend geslaagde feestviering, die al'en.
er aan measwerkten ongetwijfeld vol
doening zal hebben gegeven door de weten
skap, dat men zoodoende iets mocht bij
lagen tot de grootsche hulde van het
"Merlandsche Volk aan zijn Koningin, die
Murende 40 lange jaren op zoo onvolpre-
hn wijze het bewind voerde.
Spr. acht het niet de juiste gelegenheid
®i n -gmaals te wijzen op de groote ver-
d: asten onzer Vorstin. Dat is in de laatste
dagen op velerlei manier en in vrijwel alle
toonaarden geschied en dat deze verdien-
'Vn worden gewaardeerd heeft de Leddsche
lj"ierij op de meest ondubbelzinnige wijze
ïi'oond. Hij wi! dan ook volstaan met het
-Opreken van den wensch, dat Zij nog
'-r veie jaren voor ons volk en Haar Huis
t'riaarrl moge blijv:n en verzoekt de aan-
Piigen met dezen wensch in te stemmen
éor gezamenlijk het eerste couplet van het
keimus te zingen, aan welk verzoek allen
tontaan voldoen.
De Duitsche pers weer fel.
Onrust over het Times-
artikel.
In het groote vraagstuk van Europa wa
ren ups and downs onvermijdelijk. En nu
het eindstadium is ingetreden, nu weldra
zij het misschien ook voor korten tijd!
de groote beslissing zal moeten vallen,
is de algemeene zenuwstemming tot het
uiterste geprikkeld. In dat verband moet
men alles wat zich momenteel afspeelt,
bezien.
Uit den aard der zaak doen beide par
tijen tevens tot het laatste toe haar uiter
sten best om er uit te halen, wat te halen is.
En ook dat doet zijn invloed gelden. Pres
sie en contra-pressie worden met kracht
uitgeoefend.
Gisteravond volgde geruststellende
en niet-geruststellende, zelfs zorgba-
rende berichten elkaar met groote
snelheid op maar tenslotte schijnt men
vrijwel op hetzelfde punt te zijn aan
geland, waar men gistermiddag stond:
als basis voor onderhandelingen kun
nen Praag's voorstellen worden aanvaard
doch de Sudeten probeeren van inci
denten gebruik te maken voor uitstel
en voor verkrijging van verdere con
cessies. Waarmede over den afloop dus
nog geen definitieve beslissing is geval
len.
Laten wij thans de elkaar opvolgende
gebeurlijkheden de revue passeeren.
Gevolgen van een incident.
De Sudeten-Duitschers hebben de
nieuwe voorstellen der regecring (waar
mee Kundt zich naar Neurenberg be-
Hierna ging de heer Lindenbergh over tot
de uitreiking der prijzen.
Verder ontvingen de deelnemers aan de
Gondelvaart op vertoon van Ihun nummer
een herinneringsboekje.
Ten slotte zij nog vermeld, dat dir. Wiche-
rink na afloop van de prijsuitreiking het
gezelschap aangenaam heeft bezig gehou
den met proeven van zijn dichtkunst.
gaf) als basis voor onderhandeling
aanvaard, doch tevens besloten, de on
derhandelingen te schorsen, op grond
van recente incidenten, inzonderheid
dat, waarbij twee Sudeten-Duitsche
afgevaardigden, naar beweerd wordt,
op brutale wijze door de politie te
Moravisch Ostrau werden geslagen.
De delegatie der Sudetenpartij was gister
ochtend begonnen met de bestudeering der
nieuwe regeeringsvoorstellen, die aan afge
vaardigde Kundt overhandigd waren.
Kundt en Rosche brachten verslag uit
over hun onderhoud met den minister-pre
sident, bij wien zij geprotesteerd hadden
tegen het publiceeren van de voorstellen,
vóór de partij daarvan kennis droeg.
^Besloten werd op grond van die regee
ringsvoorstellen met het oog op een regeling
overeenkomstig de acht eischen van Karls
bad de onderhandelingen met de regeering
voort te zetten.
Tijdens de beraadslagingen werd echter
een bericht uit Moravisch Ostrau ontvan
gen, dat mededeeling deed van ongehoorde
overvallen door politie en van de mishan
deling van Sudeten-Duitsche afgevaardig
den door politie-agenten.
De delegatie staakte haar beraadslagin
gen en besloot den minister-president mede
te deelen, dat zij gedwongen was wegens de
gebeurtenissen te Ostrau de onderhande
lingen te onderbreken.
Het voorstel der regeering, aldus werd
den premier medegedeeld, moet bij de Sude
ten-Duitsche bevolking den indruk wekken
dat het door de regeering ernstig bedoeld
wordt, ook ten aanzien van het in practijk
brengen der afzonderlijke punten.
De gebeurtenissen van Ostrau toonen
echter aan, dat de regeering den toestand
niet in die mate meester is. dat op- dit
oogenbllk de zakelijke besprekingen met
succes begonnen en voltooid kunnen wor
den.
Het optreden der politie te Ostrau is in
zoo'n scherpe tegenstelling met de verkla
ring der regeering. dat zij de nationaliteits
kwestie wil regelen, dat men meer waarde
aan de daad dan aan het woord wil hech
ten.
De delegatie heeft van dezen nieuwen
stand van zaken president Benesj op de
hoogte gesteld, alsook lord Runciman. die
de delegatie onder leiding van Frank te 17
uur ontvangen heeft.
Een fraaie overzichtsfoto van den Witte Singel tusschen de Witte Rozenstraat en het Noordeindsplein, waar men momenteel
bezig is met het leggen van het stamriool, waarna ook dit deel van den Singel zal worden geasfalteerd. De puinfundeering
moet op 3 October gereed zijn, aangezien dien dag de optocht hier langs trekt. Onmiddellijk daarna wordt een aanvang ge
maakt met de asfalteering.
Voor de Duitsche pers is een en ander
aanleiding om weer eens fel van leer te
trekken.
De „Voelkischer Beobachter" schrijft
met vette letters, die met een roode streep
zijn onderlijnd: „de regeering te Praag is
geen meester meer over de politie. Leger en
politie doen wat zij willen. Het ware gelaat
der Tsjechische voorstellen".
Hieraan wordt toegevoegd: „de werk
loosheid der regeering tegenover het op
treden van politie en soldateska toont, dat
zij niet meer meester is over de staats
organen, die de rust en de veiligheid moe
ten waarborgen. Wij leiden daar uit af, dat
niet zij regeert, maar de politie en het
leger".
Het officieuze blad „Deutscher Dienst"
gebruikt uiterst felle taal: „den dag. waar
op de Tsjechische tegenvoorstellen worden
gepubliceerd, om bij de lichtgeloovige
openbare wereldmeening den indruk te
wekken van een wil tot overeenstemming
van Tsjechische zijde, bedreigt een bandiet
in Tsjechische uniform met zijn rijzweep
leden van de nationaliteit, aan wie men
beweert aangename levensomstandigheden
aan te bieden. De incidenten van Ostrau
toonen aan. dat de regeering te Praag
geen enkele autoriteit meer bezit om een
einde te maken aan derglijke drijverijen.
Moet dat voortgaan? Het antwoord moet
uit Praag komen. Duitschland wacht en
met Duitschland alle menschen. die nog
begrippen hebben van orde en veiligheid.
Natuurlijk worden deze felle uitbarstin
gen door de Wilhelmstrasse in zachtere
term volkomen gedekt. Zoo wordt gezegd:
„Zeer zeker zijn te Praag invloedrijke
kringen vastbesloten tot iederen prijj
iedere poging tot een vreedzame regeling
Het incident zelf.